Ballady, legendy czeskie

Antologia

Ballady, legendy jak również i cała zawartość niniejszego tomiku w dzisiejszych czasach wydać się może anachronizmem. Do licznych tu utworów śmiało zastosować można słowa naszego poety: Pieśni ludu jedwabniki, przędza na wiatr lśniąca, lekka, ktoś jej doda barwnej krasy, przemaluje, złotem przetka i na wieczne, wieczne czasy, adamaszki i atłasy, na królewskie gdzieś pokoje i na dziewic wszystkich stroje. Z tych to bogatych tkanin dajemy wam dziś między innymi, małe strzępki spłowiałe, niestety, w nieudolnych rękach tłumacza. Chcecie świeżych barw i woni, nie szukajcie tłumaczeń, a zwróćcie się wprost do bogatej skarbnicy bratniej poezji. Skarbnica ta, ze względu na pokrewność języka, stoi przed wami otworem!

Biały wąż. Baśnie i bajki słoweńskie

Antologia

Zbiór ludowych baśni i bajek słoweńskich, stanowiących część dziedzictwa narodowego Słoweńców, nie tylko tych, którzy mieszkają w granicach obecnej Słowenii, ale także przedstawicieli mniejszości słoweńskiej w Austrii (Karyntia) i we Włoszech (Resia), wśród których dawne tradycje opowiadania baśni są wciąż żywe. Wybór: Alicja Fidowicz, Monika Kropej-Telban, Milena Mileva Blažić

Bosy pan

Nieznany

Zbiór opowiastek z życia prowincji. Fragment utworu: „Było już samo południe, kiedy gospodarz Jasiewicz, sołtys Kapuściński i nauczyciel Dworzecki, gwarząc między sobą o czemś bardzo ważnym dla całej wsi i gminy, posłyszeli nagle jakiś hałas i szczekanie psów. Do wsi wpadło pięciu jeźdźców ma spienionych koniach. Jadący na przedzie pochwycił u boku wiszący róg, i począł trąbić, a następnie strzelił z rewolweru. We wsi zrobiło się wielkie zamieszanie. Trąbienie, krzyki przestraszonych kobiet, wrzask dzieci, wszystko to połączone z przeraźliwym wyciem psów wioskowych, napełniło powietrze jakimś dziwnym gwarem. Jeźdźcy zatrzymali się tuż przed domem Szymona. Dowódca ich z rozdzieloną na dwie strony rudą brodą, z ostrogami u butów, zeskoczył z konia, wpadł do izby i zażądał czegoś śmiało do wypicia i zagryzienia; a jeden z pozostałych doręczył sołtysowi nakaz co do obławy, zalecając pośpiech, gdyż z innej wsi ludzie już byli w lesie. Podobno zeszłej nocy pokazały się w lesie wilki, o czym jednak w Zawadach jeszcze nie wiedziano. Kiedy jeźdźcy wyszli na chwilę do swych koni, Dworzecki rzekł do gospodarza: – To jest Ordyniec, plenipotent naddzierżawcy Markowskiego. Zawsze mu coś strzeli do głowy. Znam go dobrze. Niedawno pobudował Markowskiemu dwa duże statki, jakby okręty, które wkrótce zatonęły na węgierskich jeziorach, nieskończone jeszcze, a i sam o mało nie poszedł z nimi na dno.

"Chamuły", "gnidy", "przemilczacze"... Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego

Dorota Kozicka

Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego to wybór tekstów z szeroko pojętej dziedziny krytyki literackiej, publikowanych w latach 1904–2004. Zarówno dobór pamfletów, jak i ich uporządkowanie według kryterium tematycznego stanowią pewną propozycję bliższego przyjrzenia się tej formie krytycznej, która uchodzi za niewyrafinowaną, marginalną, ściśle związaną z sytuacją, w której powstaje i przez to szybko popadającą w zapomnienie. Propozycję tę dopełniają: obszerny wstęp, zawierający rys historyczny i refleksje na temat pamfletu w dwudziestowiecznej krytyce, oraz przypisy umożliwiające wgląd w kontekst, w którym funkcjonowały poszczególne teksty pamfletowe. Szeroki wybór tekstów daje szansę poznania różnorodności form pamfletowych, ich inwencyjności, literackich i kulturowych odniesień. Pozwala dostrzec swoistą ciągłość różnych „gestów” pamfletowych i ulubione przez pamflecistów gatunki. Umożliwia również prezentację wielu krytyków w podwójnej roli – zarówno autorów, jak i „bohaterów” tekstów pamfletowych. Niejednokrotnie bowiem krytycy o mocnych przekonaniach i ciętym języku (a tacy właśnie są autorami pamfletów) stają się również celem pamfletowych ataków. Tak skomponowana antologia nie tylko pokazuje, że pamflet to niezwykle żywotny i ciągle atrakcyjny sposób wyrażania sprzeciwu czy walki o własne racje, ale i zachęca do refleksji nad niebagatelną rolą, jaką odgrywają pamflety w przestrzeni życia literackiego.

Dowcip i mądrość. Cytaty, paradoksy i aforyzmy. Od starożytności do XIX wieku

Wojciech Wiercioch, Jolanta Szymska-Wiercioch

Dowcip i mądrość to tysiące głębokich myśli, błyskotliwe gry słów, eseje w pigułce, jednozdaniowe obrazy poetyckie. Innymi słowy: potężna doza racjonalności, tania szczepionka przeciw głupocie; tu nie ma pustych treści ani czczych form językowych. Jest za to gęsta dawka wiedzy i odjazdowa szpryca humoru. Dla każdego coś dobrego, błyskotliwego i śmiesznego. Zdania dobre na czas wojny i pokoju, zdrowia i choroby, radości i smutku, nawet na okresy chronicznego braku czasu. W książce czeka na czytelnika ponad tysiąc personalnych doradców. Są to zarówno megagwiazdy nauki czy popkultury, jak i twórcy zapomniani, zapoznani, są też filozofowie i żartobliwi prowokatorzy, osoby duchowne i bezduszne, cynicy i święci, intryganci oraz pustelnicy, galernicy słów. Antologia adresowana jest do studentów i samouków, nudziarzy i dziennikarzy, milczków i mówców, malarzy i żeglarzy, imprezowiczów i samotników, kobiet, mężczyzn i tych niezdecydowanych. Lekkie i poważne zdania zawarte na tych kartach mogą się przysłużyć uczniom, publicystom, literatom, nauczycielom, politykom, uczonym, introwertykom, ekstrawertykom, podrywaczom oraz wszelkiej maści dyskutantom i pieniaczom. Czyhające tu na czytelnika paradoksy i aforyzmy mogą rozbawić niejedno towarzystwo albo rozbroić nastawionych polemicznie oponentów, nadają się do sal balowych, sejmowych, sądowych, szpitalnych i innych. Za pomocą tych niewinnie wyglądających zdań można poprawić nerwową atmosferę, obalić zdanie przeciwnika, uciąć jałową dyskusję, ośmieszyć głupca, zasmucić nadętego mędrka, rozweselić przyjmującego antydepresanty, odwrócić uwagę audytorium od niewygodnego tematu, milutko rzucać impertynencje albo prawić dwuznaczne komplementy.

Drugie życie Mahometa. Prorok w literaturze zachodniej

Nedim Gürsel

Kiedy w roku 632 naszej ery Mahomet umierał w ramionach swojej młodej żony A’iszy, zaczęło się jego drugie życie: życie w legendzie. Wprawdzie było to życie dalekie od jakiejkolwiek prawdy historycznej, to jednak nie przestaje ono poruszać wyobraźni Zachodu. Chrześcijaństwo przez długi czas widziało w osobie Mahometa oszusta, fałszywego proroka, wręcz Antychrysta. […] Ta „czarna legenda” – jak powiada Anne-Marie Delcambre – jest skrajnie sprzeczna z inną legendą, którą można by określić jako „złotą”, tworzoną w krajach islamu przez wieki w ramach tradycji proroka. […] Między obiema legendami mieści się niezagospodarowana strefa: Mahometa jako postaci literackiej. Ta postać, która nie jest ani dobra ani zła, ani dogmatyczna, ani sarkastyczna, zróżnicowana w zależności od tekstu, pozwalająca autorom dać upust wyobraźni... Fragment Wprowadzenia   Nedim Gürsel to turecki pisarz urodzony w 1951 r. Za swój zbiór opowiadań „Lato bez końca” uhonorowany został najważniejszą nagrodą literacką w Turcji – Nagrodą Akademii Języka Tureckiego. W 2008 r. za inne jego dzieło, „Córki Allaha”, władze tureckie oficjalnie oskarżyły go o bluźnierstwo. Sąd uniewinnił Gürsela. Obecnie pisarz mieszka we Francji, gdzie wykłada współczesną literaturę turecką na Sorbonie, jest również dyrektorem badawczym ds. literatury tureckiej w CNRS.

Eseje zebrane. Kultura, polityka i sztuka poezji

Adrienne Rich

Najlepsze i najważniejsze eseje amerykańskiej poetki i intelektualistki pozwalają w pełni docenić jej talent, błyskotliwość i skalę politycznego zaangażowania. Znajdziemy tu porywające eseje o budzeniu się w autorce świadomości feministycznej, o jej literackich mistrzyniach oraz o tym, jak pojmuje rolę poezji i społeczne zaangażowanie sztuki. Przeczytamy m.in. fragmenty słynnej książki Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja, przełomowy esej Przymus heteroseksualności a egzystencja lesbijska czy tekst, w którym uzasadniała odmowę przyjęcia odznaczenia państwowego od administracji Billa Clintona. Zgromadzone teksty ukazują pełne spektrum jej zainteresowań - daje się tu poznać jako żarliwa feministka, niepokorna myślicielka, polityczna wizjonerka.

Europa. Opowieści podróżne

Witold Szabłowski, Andrzej Stasiuk, Krzysztof Varga, Marcin Kydryński, ...

Książka, która zabiera nas w podróż po Europie. Po miejscach – i w czasie. Śladami mistrzów. Tropem zdarzeń. Reportaż, proza literacka, eseje, relacje spisane przez znakomitych polskich autorów. Wszystkie zgromadzone w niej teksty były publikowane w „Kontynentach” w latach 2012–2015. A kryterium ich doboru? Proste, jak to w „Kontynentach” – liczy się opowieść. „W podróż warto zabierać książki. Ale… Czasem to książka zabiera w podróż nas. Pokieruje, objaśni, ubarwi, rozbawi, zaskoczy nieznanym faktem, naświetli z innej strony, pomoże z cienia patrzeć na wydarzenia dziejące się w pełnym świetle. Pokona barierę czasu, języka, obyczaju. Wprowadzi w magię miejsca, oczaruje. Ta książka zabiera w podróż po Europie. Po miejscach – i w czasie. Śladami mistrzów. Tropem zdarzeń. Reportaż, proza literacka, eseje, relacje spisane przez znakomitych polskich autorów. Wszystkie zgromadzone tu teksty były publikowane w «Kontynentach» w latach 2012–2015. A kryterium ich doboru? Proste, jak to w Kontynentach – liczy się opowieść. Zatem: Tu opowiada się o Europie” – Dariusz Fedor, redaktor naczelny „Kontynentów”