Jedz, pij i popuszczaj pasa. Staropolskie obyczaje i rozrywki

Anna Wójciuk

Czasy największej świetności I Rzeczpospolitej kojarzą nam się z imponującymi zwycięstwami, wybitnymi politykami i dowódcami oraz unikalnym ustrojem, którego podstawą była złota wolność. Jednak ogromnym skarbem przedrozbiorowej Polski było również bogactwo obyczajów. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele z nich wciąż towarzyszy nam w codziennym życiu.   Anna Wójciuk ze znawstwem prowadzi nas do magnackich pałaców i dworów szlachty polskiej, mieszczańskich kamienic i pod chłopską strzechę. Prezentuje nie tylko rytuały, ale także mentalność ówczesnego społeczeństwa. W jaki sposób przyjmowano gości? Jakie potrawy gościły na polskich stołach? Jakie tradycje towarzyszyły zawieraniu małżeństw i narodzinom potomstwa?   Książka "Jedz, pij i popuszczaj pasa. Staropolskie obyczaje i rozrywki" to zaproszenie do świata, który choć przeminął, to jednak pozostawił swoją cząstkę w każdym z nas. Anna Wójciuk – doktor nauk humanistycznych, absolwentka Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, członkini Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Języka Polskiego UŚ „Via Linguae”.

Jezda do Moskwy

Jan Kochanowski

Jana Kochanowskiego Jezda do Moskwy, właśc. Jezda do Moskwy i posługi z młodych lat aż i przez wszystek czas przeszłej wojny z moskiewskim ojczyźnie swej i panom swym czynione [...] Krisztofa Radziwiła... Pana Trockiego, Podkanclerzego i Hetmana polnego W. Ks. Litewskiego etc. hodoeporikon (gatunek literacki wywodzący się ze starogreckich i starorzymskich poetyckich opisów podróży; w języku polskim nazywany jezda, poselstwo, legacja lub droga), opublikowany w 1583 roku w Drukarni Łazarzowej, a napisany prawdopodobnie rok wcześniej, poświęcony dokonaniom wojennym Krzysztofa Radziwiłła w walce z Rosją w 1581. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezda_do_Moskwy)

Kasztelania bytomska w średniowieczu. Zarys problematyki (początki kasztelanii, dzieje polityczne, granice)

Sławomir Witkowski

W rozdziale pierwszym zajmiemy się przedstawieniem początków grodu i kasztelanii bytomskiej. Omówimy w tym miejscu kwestię czasu powstania kasztelanii. W kolejnym rozdziale omówimy jej dzieje polityczne i przynależność diecezjalną. Niezmiernie ważne miejsce zajmie w naszych rozważaniach określenie terytorium kasztelanii bytomskiej, które znajdzie się w rozdziale trzecim.

Kazania Sejmowe

Piotr Skarga

Kazania Sejmowe utwór napisany przez polskiego jezuitę Piotra Skargę w 1597 roku. Jest sugestywnym opisem sytuacji Rzeczypospolitej "trawionej przez liczne choroby". W Kazaniach sejmowych znajduje się wiele porównań biblijnych, utwór nasycony jest wieloma figurami retorycznymi. Kazania sejmowe zawierają 8 kazań, które nie zostały nigdy wygłoszone (do kazań Skargi uważanego w XIX wieku niemal za proroka zapowiadającego upadek I Rzeczypospolitej nawiązuje obraz Jana Matejki Kazanie Skargi). Zawierają najważniejsze postulaty dotyczące reformy państwa, skierowane są przeciw ideom reformacyjnym. (opis za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Kazania_sejmowe)

Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632

Kazimierz Chodynicki

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Termin Kościół Prawosławny, użyty w tej pracy, nie był przyjęty w polskiej literaturze historycznej. W dokumentach i pismach polemicznych od XV do XVIII wieku występują najczęściej dla oznaczenia wyznania prawosławnego wyrażenia takie, jak wiara grecka, błachoczestie, dyzunia schizma. Zwroty te nie są jednak dogodne przy pisaniu dziejów prawosławia i zwroty te z różnych powodów nie mogą być obecnie stosowane. Dlatego autor używa określenia Kościół prawosławny. Książka opisuje następujące okresy owych dziejów: pierwszy: powstanie metropolii prawosławnej, który obejmuje wieki XIV i XV, drugi dzieje metropolii prawosławnej w państwie Jagiellonów, będący czasem istnienia odrębnej, uznanej przez państwo hierarchii prawosławnej aż do unii brzeskiej w 1596 r., trzeci upadek metropolii 1596-1620, tj. w czasie unii brzeskiej aż do nielegalnego wskrzeszenia hierarchii prawosławnej przez patriarchę Teofana i wreszcie czwarty opisujący dalsze dzieje nielegalnie działającej metropolii w latach 1620-1632.

Kozaczyzna ukrainna w Rzeczpospolitej Polskiej do końca XVIII wieku. Zarys polityczno-historyczny

Franciszek Rawita Gawroński

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Wiemy, jaką rolę anarchiczną odegrali Kozacy w Rzeczypospolitej, że z tej trzywiekowej prawie anarchii powstawały i organizowały się, wyszłe z łona ruskiego społeczeństwa, dwa jego odłamy, z których jedna nosiła nazwę Kozaczyzny, druga Hajdamaczyzny. Historycy nasi dawniejsi, a szczególnie bliżej wypadków stojący, lepiej od nas rozumieli następstwa o objawy tego ruchu społecznego, zrodzonego nad Dnieprem i porywającego furią swawoli ludność wiejską za sobą, lecz domyślnie raczej niż na podstawie badań i dokumentów nieznanych im zresztą. Nie doceniono jednak znaczenia tego zjawiska dziejowego lub oceniano je błędnie. Odnieść się to może, zarówno do wewnętrznej, jak i do zewnętrznej polityki państwa polskiego. Następstwa takiego krótkowidztwa były fatalne dla państwa. Pragniemy dać czytelnikowi dzieło naukowe, ścisłe, historyczne, a jednak zupełnie popularne w układzie swoim i traktowaniu przedmiotu badań.

Krzyż i karabela. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w ocenie dyplomacji papieskiej w latach 1623-1635

Paweł Duda

Celem niniejszej pracy jest udzielenie możliwie wyczerpującej odpowiedzi na pytanie: Jak papiestwo w pierwszej fazie pontyfikatu Urbana VIII, a więc w latach 1623–1635, oceniało politykę zagraniczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów i w jakim stopniu starało się na nią wpływać? W pracy przeanalizowano główne kierunki polskiej polityki w omawianym czasie i stosunek papiestwa do nich. Analizie poddane zostało stanowisko Kurii rzymskiej względem relacji Rzeczypospolitej z sąsiadami, w tym z Turcją, Moskwą i ze Szwecją. Zbadano stanowisko papiestwa wobec kwestii związanych z ewentualnym udziałem Polski w wojnie trzydziestoletniej oraz wobec militarnych planów wazowsko‑‑habsburskich. Przedstawiono również stosunek Rzymu względem zagadnień wpisujących się w nurt polityki wewnętrznej, aczkolwiek określających miejsce państwa polsko‑‑litewskiego w ówczesnej Europie – kwestii elekcji z 1632 roku oraz planów małżeńskich Władysława IV. Wymienione kwestie były przedmiotem wzajemnych kontaktów dyplomatycznych, przybierających zazwyczaj formę wymiany korespondencji między nuncjuszami rezydującymi w Polsce i na innych dworach europejskich a Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej. Stanowisko Kurii rzymskiej względem wymienionych zagadnień zostało odtworzone poprzez ukazanie zadań powierzonych nuncjuszom papieskim. [fragment wstępu]

Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. Tom 7. Prasa prowincjonalna, Część 1. Wielkie Księstwo Litewskie

Danuta Hombek

Publikacja stanowiąca pierwszą część siódmego tomu edycji tekstów źródłowych ukazuje się w ramach wydawnictwa pt. Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. Obejmuje ona ogłoszenia prasowe, które reklamują ówczesne piśmiennictwo (druki zwarte, ulotki i periodyki), a także zawierają różnorodne informacje bezpośrednio związane z rynkiem polskiej książki i prasy. Wspomniane teksty pochodzą z czterech litewskich gazet: „Kuriera Litewskiego” Franciszka Paprockiego i jego trzech dodatków wychodzących w latach 1760–1763, „Gazet Wileńskich” (1764–1792), „Gazety Grodzieńskiej (1778–1780) i „Kuriera Litewskiego” Tadeusza Włodka (1796–1800). W tomie znalazły się doniesienia informujące zarówno o produkcji, jak obiegu ówczesnego piśmiennictwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Danuta Hombek – profesor nauk humanistycznych, jest zatrudniona w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jej zainteresowania badawcze skupiają się głównie wokół problemów historii, reklamy polskich mediów oraz edytorstwa źródeł bibliologicznych i prasowych.

Liberum veto. Studium porównawczo-historyczne

Władysław Konopczyński

Praca należy do kanonu prac historycznych, poświęconych dziejom Rzeczypospolitej szlacheckiej. W obszernym studium komparatystycznym fenomen polskiego liberum veto przedstawiono na szerokim tle porównawczym – Anglii, Francji, Niemiec, Węgier, Czech i krajów skandynawskich; omówiono genezę, rozkwit i upadek instytucji prawnej liberum veto. To także jedna z prób odpowiedzi na pytanie o specyfikę polskiego parlamentaryzmu od XV do XVIII wieku oraz wpływu przemian ustrojowych i społeczno-obyczajowych na upadek państwa. Pozycja ważna dla badaczy dziejów Polski oraz dla studentów historii, zarówno studiów magisterskich, jak i doktorskich. Władysław Konopczyński (1880-1952) – należy do najwybitniejszych i najpłodniejszych polskich historyków (pełne wydanie jego dzieł obejmowałoby ok. 50 tomów). Zajmował się głównie historią Polski XVIII wieku oraz problematyką prawno-ustrojową Rzeczypospolitej. Pisałem te książkę dla ludzi myślących i pragnących myśleć. Przy tym dla ludzi, którzy nie boja sie patrzeć w oczy prawdzie historycznej, chociażby najsmutniejszej. Ktokolwiek więc uważa historię za romans uzasadniony źródłowo, kto szuka w niej tylko podniety dla swej wyobraźni bez pogłębienia rozumowego, ten niech poświęci swoje "niepróżnujące próżnowanie" innej lekturze. (...) Pisałem bez żadnej tendencji politycznej ani społeczej. Temat jest zbyt poważny, by się godziło zniekształcić go i wyzyskiwać dla powszednich celów publicystycznych. Czasy naze są też poważne i wymagają trzeźwego porachunku z przeszłością. Za dni apuchtinowskich w Królestwie, w chwilach największego ucisku i depresji, trzeba było przede wszystkim zwalczać w sobie przesadny pesymizm, pielęgnować w sercu polskim cześć dla tradycji narodowych. ten cel wysokim stopniu osiągnięto. Dziś chodzi o co innego, chodzi o mądrą budowę państwa. Budowniczym nowej Polski przystoi pogląd na dzieje surowy a sprawiedliwy, ścisły a nieubłagany, taki właśnie pogląd, jaki przyswiecał epoce Sejmu Czteroletniego i Księstwa Warszawskiego. Osiągnąć i zachować ten krytyczny punkt widzenia, było jedyną z góry powziętą dąznością autora.

Ludzie i pismo. Gliwiccy pisarze miejscy do 1744 roku

Piotr Boroń

Pisarz miejski był głównym, a czasami jedynym urzędnikiem w dawnym mieście. Władze miasta wybierały na to stanowisko najlepszego kandydata, który składał przysięgę wierności, posłuszeństwa, a przede wszystkim uczciwości. Pisarz pełnił rolę sekretarza rady, a często także sądu burmistrzowskiego lub wójtowskiego, sporządzał dokumenty, prowadził księgi miejskie, wydawał wypisy natury własnościowej. W książce przedstawiono sylwetki 14 pisarzy miejskich działających w Gliwicach od końca XV wieku do 1744 roku. W każdym biogramie zwrócono uwagę na pochodzenia pisarza, jego karierę i spuściznę pisarską, rodzinę oraz majątek. Przedstawiono podstawy prawne funkcjonowania gliwickiego magistratu oraz działalność miejskiej kancelarii. Praca zawiera także próbę ukazania portretu zbiorowego miejskich pisarzy oraz tablice przedstawiające przykłady pisma gliwickich notariuszy.

Miraże natury i architektury. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Bernatowiczowi

Alina Barczyk, Piotr Gryglewski

Przekazujemy w Państwa ręce księgę dedykowaną Profesorowi Tadeuszowi Bernatowiczowi – wybitnemu badaczowi dziejów architektury i sztuki nowożytnej. Artykuły autorstwa uznanych naukowców z wielu różnych ośrodków zostały ujęte w ramach sześciu rozdziałów, podejmujących problematykę m.in. radzivilianów, mecenatu królewskiego i magnackiego, konserwacji architektury, jak i sztuki nowoczesnej. Wszechstronność tematów w znakomity sposób odzwierciedla bogactwo zainteresowań samego Jubilata. Chcieliśmy naszym tomem uhonorować Profesora i uczcić 65. rocznicę urodzin tego wspaniałego naukowca i dydaktyka. Profesor Tadeusz Bernatowicz od wielu lat jest związany z łódzkim ośrodkiem. Z tego też względu zdecydowaliśmy się w tytule niniejszej publikacji przywołać nazwę jednego z przedmiotów prowadzonych przez Profesora w Instytucie Historii Sztuki UŁ. Komitet redakcyjny

Na polu chwały. Powieść historyczna z czasów króla Jana Sobieskiego

Henryk Sienkiewicz

"Na polu chwały: Powieść historyczna z czasów króla Jana Sobieskiego powieść typu romans historyczny autorstwa Henryka Sienkiewicza z 1906 roku. Akcja toczy się w czasach króla Jana III Sobieskiego, parę miesięcy przed bitwą pod Wiedniem. Autor ukazuje życie codzienne i obyczaje drobnej i zubożałej szlachty zamieszkującej ówczesną Rzeczpospolitą. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Na_polu_chwały) On the Field of Glory (Polish: Na Polu Chwały) is a historical novel by the Polish author Henryk Sienkiewicz, published in 1906. The novel tells a story of a fictional young impoverished Polish nobleman and his love for a young aristocratic woman. The story is set during the reign of King John III Sobieski up to the eve of the Battle of Vienna. (http://en.wikipedia.org/wiki/On_the_Field_of_Glory)"

Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587-1592

Aleksandra Barwicka‑Makula

Książka ukazuje, możliwie wyczerpująco i wszechstronnie, stosunki habsbursko-polskie w latach 1587-1592. Jest pierwszym całościowym opracowaniem działań dyplomacji habsburskiej w okresie trzeciego bezkrólewia. Wnikliwie ukazuje również przebieg habsbursko-polskich rokowań pokojowych z lat 1588-1589 oraz okoliczności zawarcia traktatu bytomsko-będzińskiego. Stanowi nowe ujęcie problematyki dyplomatycznych relacji między austriacką linią Habsburgów a Zygmuntem III Wazą i Rzeczypospolitą Obojga Narodów, zbudowane w oparciu o niewykorzystane wcześniej przekazy źródłowe oraz pogłębioną analizę materiałów archiwalnych, pochodzących przede wszystkim z wiedeńskiego Haus-, Hof- und Staatsarchiv, co pozwoliło na zweryfikowanie szeregu obowiązujących w historiografii ocen i utartych sądów. Nie jest jednak adresowana wyłącznie do wąskiego grona specjalistów – historyków dyplomacji, ale w zamyśle Autorki jej problematyka powinna zainteresować również pasjonatów historii nowożytnej oraz osoby zainteresowane dziejami dynastii Habsburgów.

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Józef Szujski

Ze wstępu autora: Kolebki humanizmu [a więc także Odrodzenia i Reformacji], szukać należy tam, gdzie kolebka i ognisko naszej zachodniej cywilizacji. Z Włoch poszedł humanizm na cały świat, a jaka była jego doniosłość, na to nie wystarczyłby frazes choćby najlepiej utoczony, wypowiedziany dzisiaj, to w całości wykładów, z przykładu na Polsce będę chciał szanownym słuchaczom unaocznić. Do mego zadania należy przedstawić wpływ wielkiego kierunku, gdzie indziej powstałego, na kraj daleki, do zachodniej cywilizacji należący, najdalszy od wielkiego zachodniego ogniska. Tutaj koniecznością się staje prawie już dlatego, aby upatrzyć moment właściwego chwycenia rzeczy, powiedzieć słowo o teorii, opartej na doświadczeniu wieków, wpływów takiego rodzaju...

Pan Wołodyjowski - Pan Michael. An Historical Novel of Poland, the Ukraine, and Turkey

Henryk Sienkiewicz

"Henryk Sienkiewicz: Pan Wołodyjowski - Pan Michael. An Historical Novel of Poland, the Ukraine, and Turkey. Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. A dual Polish-English language edition Pan Wołodyjowski trzecia z powieści tworzących Trylogię Henryka Sienkiewicza (pozostałe części to Ogniem i mieczem i Potop). Fabuła powieści przedstawia wydarzenia historyczne w latach 16681673. Był to okres wojen z Turcją. Ukazane zostały przez Sienkiewicza następujące wydarzenia historyczne: elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego, obrona Kamieńca Podolskiego, zwycięska bitwa pod Chocimiem. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Pan_Wołodyjowski) Pan Michael - Fire in the Steppe (Polish: Pan Wołodyjowski; also translated into English as Sir Michael and Colonel Wolodyjowski; literally, Sir Wołodyjowski) is a historical novel by the Polish author Henryk Sienkiewicz, published in 1888. It is the third volume in a series known to Poles as ""The Trilogy,"" preceded by With Fire and Sword (Ogniem i mieczem, 1884) and The Deluge (Potop, 1886). The novel's protagonist is Michał Wołodyjowski. (http://en.wikipedia.org/wiki/Fire_in_the_Steppe)"

Pisma wybrane. Wiek XVIII. Część I. Polityka zagraniczna Sejmu Wielkiego

Jerzy Łojek

Głównym polem zainteresowań Jerzego Łojka jako historyka był polski wiek XVIII. „Stulecie świateł” przyniosło wielką tragedię Rzeczypospolitej – unicestwionej w myśl zasad rozbioru „całkowitego, ostatecznego i nieodwołalnego”, jak głosiła preambuła do antypolskiej tajnej konwencji prusko-rosyjskiej z 9 stycznia 1797 roku. Dlaczego tak się stało? Czy bieg wypadków był nieunikniony? Co o tym wszystkim może powiedzieć historyk?  Interpretacja Łojka wciąż wywołuje spór wśród historyków. Wznowienie jego prac Geneza i upadek Konstytucji 3 Maja oraz Misja Debolego w Petersburgu w latach 1787–1792 następuje po wielu latach od ich pierwszego ukazania się.