Zmieszam z węglem twoją krew. Zrozumieć ukraiński wschód

Ołeksandr Myched

Zmieszam z węglem twoją krew nie jest opowieścią o wojnie. Ołeksandr Myched opisuje badania, które prowadził na wschodzie Ukrainy przed rosyjską inwazją. Interesowała go mitologia miast, najważniejsze postacie, stereotypy. Pokazuje, że ten region to znacznie więcej niż Donieckie Zagłębie Węglowe to dumni mieszkańcy, zróżnicowani pod względem etnicznym i kulturowym, którzy czują się mocno związani z Ukrainą i nie zamykają się na Zachód. Myched wraca do miast, które poznał podczas projektów animujących lokalną społeczność Bachmutu, Pokrowska, Konstantynówki, Siewierodoniecka, Dobropola, Lisiczańska kojarzonych dzisiaj głównie z miejscami bitew. Rozmawia ze zwykłymi mieszkańcami, z górnikami, ale też artystami i intelektualistami, którzy opowiadają o dzieciństwie, dorosłości i społeczeństwie w regionie niezbyt dobrze znanym nawet w samej Ukrainie. Napisana w 2020 roku książka stanowi imponujący wielogłos o przeszłości i teraźniejszości ukraińskiego wschodu. Dziś czytamy ją jako opowieść o straconej historii, ludziach i miastach, ale także zapis nieskończonej miłości do swojego kraju.

ZONA Opowieść o radioaktywnym świecie

Paweł Sekuła

Książka Pawła Sekuły jest niezwykle ciekawym i wszechstronnym spojrzeniem na temat miejsca katastrofy w Czarnobylu. To interesujące kompendium wiedzy na temat tego, co współcześnie się z nim dzieje, jakim ulega wpływom, i jakie są prognozy na przyszłość Zony. Autor pisze o tym, jak miejsce wielu ludzkich dramatów stało się punktem zainteresowań polityków, przedsiębiorców i naukowców, a także turystów, chętnie odwiedzających Czarnobyl. To już trzecia książka, w której Autor zajmuje się tematyką awarii reaktora na Ukrainie, tym razem w kręgu jego zainteresowań znalazł się los samego miejsca katastrofy. Zamierzeniem Autora było przedstawienie historii tych ziem wraz z ich uwarunkowaniami politycznymi, geograficznymi oraz kulturowymi. Już od początku Autor bardzo ciekawie opisuje wygląd krajobrazu po katastrofie, przybliżając czytelnikowi obraz fauny i flory, starając się zaprezentować zgubny wpływ promieniowania na przyrodę. Nie zapomina przy tym o zwierzętach, będących wynikiem mutacji, związanych najpierw z radioaktywnym wyniszczeniem natury przez wybuch w czwartym reaktorze,  potem z jej niepohamowanym rozwojem. Prezentuje w tym miejscu interesujące świadectwa świadków obecności wilkopsów, aby potem przedstawić zdanie biologów, negujących istnienie tych dziwnych i niebezpiecznych aberracji natury. Innym niezwykle ważnym zagadnieniem, któremu Paweł Sekuła poświęcił uwagę, jest kwestia coraz lepiej rozwijającej się turystyki w rejonie, która nie do końca jest kontrolowana. Autor słusznie dostrzega dylematy państwa z podejściem do tego zagadnienia: z jej legalnością i coraz większą dostępnością – odwiedzenie skądinąd skażonego Czarnobyla przestaje być ekskluzywną rozrywką, a zaczyna mieć masowy charakter. Nie zabrakło miejsca na obszerną analizę współczesnej politycznej sytuacji Zony, stanowiącej problem i wyzwanie dla rządzących. Autor analizuje i prezentuje temat z wielu stron, pisze o planie stworzenia rezerwatu, o pożarach, dostrzegając ryzyko radiologiczne, kradzieże z opuszczonego terenu, a obok tego plany biznesowe, związane z zakazanym obszarem. Poprzez to zwraca uwagę na wielość problemów, z perspektywy których Czarnobyl jest i będzie traktowany. Prezentując historię sarkofagu Paweł Sekuła przedstawia kolejną, istotną kwestię, prezentującą problemy z decyzyjnością państwa ukraińskiego, a także problemy korupcji na szczeblach władzy. Zaznaczając, jak ważne jest bezpieczeństwo nuklearne nie tylko Ukrainy, ale i tej części Europy, obnaża błędne decyzje, podejmowane przez rządzących, i konkluduje, że obecne zabezpieczenia („Arka”) są krytykowane. Ciekawą, reporterską częścią książki są wywiady, przeprowadzone z mieszkańcami Zony. W tym miejscu autor przedstawia nie tyle dramaty zwykłych ludzi, co raczej chce zaprezentować ich pragnienie ułożenia sobie życia na nowo, nawet w tych niesprzyjających warunkach, skoro mimo działań władz nie zostawili rodzinnych domów. To też historia walki o prawo do własnych korzeni, której została poświęcona wyjątkowa uwaga i empatia. Kolejne rozmowy prezentują ludzi, zajmujących się Czarnobylem na polu zawodowym. Autor przybliża tu osobę ukraińskiego etnografa, zbierającego informacje o Polesiu i samym strefie awarii, a także kulisy pracy w Zonie Andrzeja Gołąbka, jedynego Polaka, któremu udało się tam wyjechać. To kolejny moment, w którym Paweł Sekuła przedstawia kwestię katastrofy nie tylko jako dotykającą świata polityki, ale także świata kultury i nauki. Celowym zabiegiem jest zamknięcie książki z wykorzystaniem osobliwości Czarnobyla i podkreślenie, że miejsce to zawiera cały szereg motyw, i z którego kultura wciąż czerpie inspiracje. Autor jednak ze smutkiem wysuwa tezę, że skażone miejsce zostaje odzierany z tragedii, pozostawiając miejsce jedynie na dobrą zabawę. Reasumując, książka Pawła Sekuły będzie cenną pozycją w budowaniu wiedzy na temat konsekwencji awarii reaktora w Czarnobylu, zwiększa też naszą świadomość na temat historii, jak również tradycji tego miejsca i ludzi. Autorowi udało się w ciekawy sposób przyciągnąć uwagę czytelnika, prezentując nowe fakty, będące wynikiem skrupulatnej i kompetentnej kwerendy nie tylko w Polsce, również na Ukrainie, i być może zachęcić do odwiedzenia Zony. Książkę można polecić wszystkim zainteresowanym najnowszymi dziejami Ukrainy i Europy Wschodniej.   Recenzja wydawnicza - Dr Agnieszka Hawrot, Uniwersytet Jagielloński

Żaglowce świata

Norbert Haładaj, Ryszard Jędrusik, Małgorzata Czarnomska

Żegluga ma niemal tak długą historię jak dzieje ludzkości. Jej kronika to niebywale ciekawa opowieść o rozwoju cywilizacji, morskich starciach, wielkich odkryciach i bohaterach. Na przestrzeni wieków w konstrukcjach jednostek żeglownych dokonała się zdumiewająca ewolucja, którą można prześledzić na obrazach, archiwalnych fotografiach oraz z pietyzmem odbudowywanych statkach i modelach. Bogato ilustrowany album Żaglowce świata to wyczerpująca pozycja dokumentująca wiele stuleci panowania białych żagli na morzach i oceanach. Ich pasjonująca historia została zaprezentowana na szczegółowych rysunkach, reprodukcjach obrazów i zdjęciach. Treść historyczna uzupełniona o informacje dotyczące terminologii morskiej oraz opisy technicznych rozwiązań stanowi kompendium wiedzy na temat statków poruszanych wiatrem.

Żelazne percie Tatr. Od Siwego Wierchu po Jagnięcy Szczyt

Andrzej Marcisz

Najsłynniejszym szlakiem uzbrojonym w żelazne zabezpieczenia jest Orla Perć. To jedyny znakowany szlak w Tatrach ściśle wytyczony granią na długości wielu kilometrów, wymagający doskonałego przygotowania kondycyjnego. Aby umożliwić wszystkim podziwianie tej trasy ― „najpiękniejszej wśród pięknych” ― autor podzielił ją na kilka odcinków. W rejon Orlej Perci prowadzi kilka ubezpieczonych szlaków, także opisanych w tym przewodniku. Podobnie, czyli z podziałem na odcinki, zaprezentowana jest w nim Grań Rohaczy, zwana często Orlą Percią Tatr Zachodnich. Przewodnik zawiera opisy 32 szlaków w Tatrach Zachodnich i Wysokich, zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej, wyposażonych w dodatkowe zabezpieczenia w postaci stalowych klamer, drabin i łańcuchów. Rysy, Świnica, Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem, Czerwona Ławka czy Jagnięcy Szczyt to tylko wybrane nazwy, które powodują szybsze bicie serca u każdego pasjonata tatrzańskich wędrówek. Andrzej Marcisz opisuje szlaki na podstawie własnych doświadczeń ― przeszedł każdą z opisanych tras. Niewątpliwą zaletą przewodnika są udostępnione przez autora zdjęcia praktycznie ze wszystkich zakątków Tatr, przez co szlaki i doliny można oglądać z perspektywy niedostępnej dla turysty. Mapy, oparte na najnowszej technologii Lidar, udostępnił zawodowy kartograf i tatrzański hobbysta Rafał Jońca.

Żyjąca Góra

Nan Shepherd

Urzekający obraz piękna szkockich gór W tym mistrzowskim obrazie przyrody Nan Shepherd odmalowuje swe wędrówki po szkockich górach Cairngorms. Natknęła się tam na świat zapierającego dech piękna, a czasem bezlitosnej surowości. Ta bogata poetycka proza otwiera przed nami świat skał, rzek, istot żywych, ale i skrytych aspektów tego górskiego pejzażu. Shepherd poświęciła życie poznaniu esencji gór Cairngorms. W efekcie stworzyła klasyczną medytację nad wspaniałością tego pasma, a także nad wieloraką więzią, jaka łączy nas z dookolnym dzikim światem. Przygotowany podczas II wojny światowej manuskrypt przeleżał nietknięty ponad trzydzieści lat, nim doczekał się publikacji. Książka, która rośnie w miarę jej poznawania. Często czytam Żyjącą Górę, i wciąż mnie zdumiewa. Robert Macfarlane Po jakichś jedenastu stronach, gdzie autorka opisywała widok z pewnego szczytu, czułem coś pomiędzy zachwytem i zawrotem głowy. Zastanawiałem się czy nazywanie tego najpiękniejszą książką nie jest jakimś czczym i płytkim komplementem. Właśnie: czułem coś pomiędzy zachwytem i zawrotem głowy wobec dzieła najpierwszej miary. Guardian Jedno z arcydzieł dwudziestowiecznego pisarstwa o przyrodzie. Herald