Przetrwają najżyczliwsi. Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa?

Brain Hare, Vanessa Woods

Najpopularniejsza interpretacja teorii ewolucji Karola Darwina głosi, że przetrwają tylko najsilniejsi. Dlatego prześcigamy się w wymyślaniu nowych rodzajów broni, nowych sztuk walki i sposobów obrony. Czy słusznie? Brian Hare i Vanessa Woods rozprawiają się z błędnym rozumieniem myśli Darwina. Wyjaśniają, że z ewolucyjnego punktu widzenia najkorzystniejszą strategią jest przyjaźń. Opisują dotychczasowe odkrycia naukowe i eksperymenty psychologiczne, wyciągają wnioski z własnych badań nad zdolnością współpracy u różnych gatunków zwierząt oraz nad relacjami ludzi z psami. Przyglądają się także mrocznej stronie ludzkiej natury. Analizując przyczyny wojen i ludobójstw, zastanawiają się, jak to możliwe, że jesteśmy najbardziej tolerancyjnym, a jednocześnie najokrutniejszym gatunkiem na Ziemi. Szukając odpowiedzi na to pytanie, należy cały czas pamiętać o tym, co tak naprawdę miał na myśli Darwin: sekret naszego przetrwania leży nie w tym, ilu wrogów pokonaliśmy, lecz w tym, ilu przyjaciół udało nam się zdobyć.

Przyczyny i skutki. Rewolucyjna nauka wnioskowania przyczynowego

Judea Pearl, Dana Mackenzie

Wybitny informatyk i laureat Nagrody Turinga pokazuje, jak zrozumienie przyczynowości zrewolucjonizowało naukę i jak zrewolucjonizuje sztuczną inteligencję. Kilkadziesiąt tysięcy lat temu ludzie zaczeli sobie uświadamiać, że jedne rzeczy powodują inne i że manipulowanie tymi pierwszymi może zmieniać drugie. Dzięki temu odkryciu narodziły się zorganizowane społeczeństwa, później miasta i metropolie, a wreszcie cywilizacja oparta na nauce i technice. Wszystko to, ponieważ zadaliśmy proste pytanie: "dlaczego?". Przyczynowość jest jedną z najszerzej dyskutowanych i najtrudniejszych do wykazania kategorii w nauce i medycynie. Rewolucja Przyczynowa, zainicjowana przez Judeę Pearla i innych badaczy, położyła  kres wiekowi niejasności pojęciowych i oparła przyczynowość na solidnej podstawie naukowej. Dzieło Pearla ukazuje, jak nowa nauka wnioskowania wpływa na nasze obecne życie i jak wielki może mieć wpływ na przyszłość - od opracowania nowych lekarstw, edukacji i robotyki po kontrolę handlu bronią i globalne ocieplenie.

Przyjaciele. O prawdziwej mocy naszych najważniejszych relacji

Robin Dunbar

Przyjaciele mają dla nas znaczenie, i to większe, niż sądzimy. W ciągu ostatnich lat badacze ze zdumieniem odkryli, jak ogromny wpływ ma posiadanie przyjaciół – nie tylko na nasze poczucie szczęścia, ale także na zdrowie, a nawet długowieczność. Nie umiemy żyć w odosobnieniu. Współczesny świat oferuje nam ogromne możliwości kontaktów międzyludzkich. Dlaczego więc, gdy wszystko wydaje się sprzyjać życiu społecznemu, dotyka nas plaga samotności? Robin Dunbar, wybitny antropolog i psycholog, bada w Przyjaciołach każdy aspekt przyjaźni, łącząc wiedzę naukową z dziedzin antropologii, psychologii, neurobiologii i genetyki z osobistymi doświadczeniami. Tłumaczy, jak przecinają się różne typy przyjaźni i relacji rodzinnych, jakie mechanizmy psychologiczne i behawioralne stanowią ich podstawę, a wreszcie – jak bardzo skomplikowane jest nawiązywanie i podtrzymywanie przyjaźni.

Psie przedszkole Jak wychować wspaniałego psa

Brian Hare, Vanessa Woods

Przynosząc do domu szczeniaczka, chcemy wychować go na wspaniałego psa. Jak należy postępować, żeby to się udało? Co musimy wiedzieć o rozwoju psów, żeby stać się dla nich jak najlepszymi opiekunami? Są to jedne z najtrudniejszych - i najważniejszych - pytań, jakie zadają sobie miłośnicy psów. Brian Hare i Vanessa Woods odpowiadają na nie, oprowadzając swoich czytelników po ośrodku badań nad rozwojem szczeniaków - zwanym po prostu Psim Przedszkolem. Badają, kiedy psy zaczynają zapamiętywać cokolwiek na dłużej niż kilka sekund, kiedy rozwijają samokontrolę i jakie cechy czynią je wyjątkowymi towarzyszami człowieka. Wyjaśniają, dlaczego najwcześniejsze interakcje ze szczeniakiemmają kluczowe znaczenie dla jego późniejszego rozwoju emocjonalnego i społecznego, a także odpowiadają na pytania nurtujące każdego opiekuna: jak oduczyć szczeniaka jedzenia kup, jak nauczyć go chodzenia na smyczy i jak sprawić, żeby wreszcie rozpracował fizykę miski z wodą i nie rozchlapywał jej na wszystkie strony. Dzięki tej książce staniesz się lepszym opiekunem swojego psa!

Psychologia dziecka w dwunastu pytaniach

Paul L. Harris

Każde dziecko posiada jedyny w swoim rodzaju umysł - to przyzna większość rodziców. Ale jak to jest, że potrafi zadawać pytania o rzeczy, które je interesują, formułować swoje opinie i wyciągać wnioski? Czy potrafi osądzić, co jest dobre, a co złe? A jeśli tak, to czy zdarza mu się działać na podstawie swoich niezależnych sądów, nawet jeśli to sprzeczne z jego nawykami? Jak myśli? Jak uczy się słów? Czy wierzy w to, co mu mówimy? A jeśli nie, to dlaczego? Paul L. Harris, jeden z czołowych badaczy w dziedzinie psychologii rozwojowej, w jasny i rzeczowy sposób udziela odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z psychologią dziecka. Wyjaśnia najbardziej fascynujące zagadnienia na konkretnych przykładach. Jego książka to niezbędnik każdego rodzica. Dzięki niej lepiej niż kiedykolwiek zrozumiesz, jak działa umysł Twojego dziecka.

Pszczoły. Krótki lot w głąb niezwykłych umysłów

Lars Chittka

Pszczoły są wyjątkowo inteligentne, potrafią rozpoznawać kwiaty i ludzkie twarze, okazywać emocje, liczyć, posługiwać się prostymi narzędziami, rozwiązywać problemy i uczyć się, obserwując innych. Ich maleńki, ale złożony system nerwowy nie ma sobie równych w królestwie zwierząt. Niezwykle rozwinięta pamięć przestrzenna sprawia, że pszczoły są także doskonałymi nawigatorami. Potrafią wrócić do swojego ula nawet z bardzo odległych łąk i pól. Pszczoły są świadome, czują i myślą, boją się i cierpią, a nawet mają wątpliwości i dylematy etyczne. Lars Chittka zaprasza nas na niezwykły spacer w głąb pszczelego umysłu. Opowiada o życiu i zachowaniach pszczół, o inteligencji roju i tworzących go jednostek, o ich myślach i uczuciach oraz wyjątkowych osobowościach. Chittka przypomina, że bez pszczół wymarłoby wiele innych gatunków, w tym także i my. Traktujmy więc te fascynujące stworzenia z szacunkiem, na jaki zasługują.

Pytanie glinianego garnka. Kazania krótkie o wojnie i pokoju

Michał Heller

Dlaczego tyle śmierci? Ludzkiego cierpienia? Dlaczego zło? Dlaczego Bóg dopuszcza to wszystko? Gdzie On w ogóle jest? – są to pytania obecne od początku chrześcijaństwa, ale wracają ze wzmożoną siłą za każdym razem, gdy w polu widzenia pojawia się jakiś kataklizm lub widmo cierpienia. Pytania typu „dlaczego?” jakoś zawsze były obecne, jeżeli nie jawnie, to przynajmniej ukryte w podtekście, ale zastanawiałem się także czego nas wojna może nauczyć. Bo że jest lekcją – bolesną! – nie ulega wątpliwości. Ten zbiorek rozważań jest objętościowo niewielki. Nie czekałem, aż uzbiera się ich więcej. Chciałem, by jak najprędzej trafiły do rąk czytelników. Człowiek ma silny instynkt samozachowawczy: nawet krytyczne sytuacje, gdy są rozciągnięte w czasie, stają się rutyną. Dlatego moimi przemyśleniami, podejmowanymi „na gorąco”, pragnę podzielić się z czytelnikami, dopóki mogą je przyjąć również „na gorąco”.

Relationals. On the Nature and Grounds of Persons

Peter McCormick

   In a world increasingly beset by climate change, pollution, epidemics, extinctions, and ever more generalized violence, more thoughtful and effective collective responses are needed. Were some persons, institutions, and communities, to change their most basic priorities from mainly preserving individual and social privileges to serve the communal and fundamental relational values of all, both history and experience show that emergent, innovative solutions to global problems would become more probable.  The issue of understanding and then changing basic priorities is framed here by two crucial contemporary debates centred around the relationship between language and personhood. The first is largely the preserve of archeologists and paleontologists and concerns specifying the moment when a person emerges as distinct from a human being, an event marked and guided by the appearance of human language. The second debate engages linguists and philosophers and concerns determining a person’s distinctive capacities for full and not just partial human language uses. This is something more than the kind of full combinatorial language use enjoyed by the later Neanderthals of Lascaux, for example, since it insists on including not just linguistic reflection on the perfomance of impressiove symbolic actions to fully embrace linguistic and philosophic reflection on the nature of symbolic discourse itself. My hope is that this brief empirical and philosophical essay will provide further insights into the significance of these two debates and help bring about some fundamental changes in our understanding of the true nature of persons as essentially relational beings rather than as exclusively individual or social entities.  Peter McCormick - is a Fellow of the Royal Society of Canada (Ottawa) and Permanent Member of the Institut International de Philosophie (Paris). Formerly Professor of Philosophy at the University of Ottawa, he is Fürst Franz Josef and Fürstin Gina Emeritus Professor of Moral Philosophy of the Internationale Akademie für Philosophie im Fürstentum Liechtenstein.