Bądź pozdrowiona!

Jan Kasprowicz

Bądź po­zdro­wio­na! Cho­ciaż mną mio­tasz po spie­nio­nej fa­li,  Jak bu­rza mor­ska reszt­ka­mi okrę­tu,  Tu­taj, gdzie chmur mi słoń­ce nie prze­pa­li,  Gdzie każ­dy jęk mój gi­nie w głu­chej da­li  Za­mę­tu --    Cho­ciaż mi w du­szę wle­wasz żół­ci zdro­je,  Że myśl tu nie­raz my­śli prze­ci­wień­stwem,  Że gdy ogar­ną mnie twe nie­po­ko­je,  Rzu­cam na sie­bie i na bli­skie swo­je  Prze­kleń­stwem --    Cho­ciaż mnie krwa­wym na­zna­czy­łaś chrze­stem,  Sta­nąw­szy bla­da już nad mą ko­ły­ską;  Choć przez cię nie­raz ja­ko sta­rzec je­stem,  Że mi śmierć zda się z swych skrzy­deł sze­le­stem  Tak bli­ską:    Bądź po­zdro­wio­na, o ty bez pro­mie­nia,  Któ­ry na­dzie­ją mar­twe ser­ca pie­ści,  Spo­wi­ta płasz­czem bez­den­ne­go cie­nia,  Źró­dło mej pie­śni, ma­cie­rzy na­tchnie­nia,  Bo­le­ści! [...]Jan KasprowiczUr. 12 grudnia 1860 r. w Szymborzu pod Inowrocławiem Zm. 1 sierpnia 1926 r. w Poroninie na Harendzie (dziś Zakopane) Najważniejsze dzieła: Z chałupy (1888); Miłość (1895); Krzak dzikiej róży (1898); Ginącemu światu (1902); Księga ubogich (1916); Hymny (1921) Poeta, dramaturg, krytyk, tłumacz, publicysta epoki Młodej Polski. Pomimo, że był synem chłopskim, udało mu się zdobyć wyższe wykształcenie, a nawet w 1904 r. doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy Liryka Teofila Lenartowicza. W 1909 r. na tym samym uniwersytecie objął, specjalnie dla niego utworzoną, katedrę literatury porównawczej. Biegle władał łaciną, greką, angielskim i francuskim ? przekładał dzieła m.in. Ajschylosa, Eurypidesa, Shakespeare'a. W działalności Jana Kasprowicza wyróżnić można etapy, które charakteryzowały się fascynacją określonymi kierunkami poetyckimi. Początkowo w jego twórczości dominował realizm i naturalizm, później impresjonizm i symbolizm. Kolejny okres cechował ekspresjonizm, a ostatni to przejście do postawy franciszkańskiej. autor: Izabela Miecznikowska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pamięci zniknionego

Józef Czechowicz

pamięci zniknionego gdzie czerwona kalina  styka się z niebem słodko  szumiąca wiotka  jest jasno    u kaliny zamyślona dziewczyna  jak piękna  niewiele takich w życiu spotkań  spojrzeć w zachwycie zasnąć    morze morze morze  okręt orzeł    ciemność białą mętną stojącą  łańcuch mocnym sprężeniem trąca  w tej kopule zwróconej w dół  wielkiej jak nicość  łańcuch drży ogniwa idą wzwyż  ostre szpony drą piach i muł dna  wyrywa się z mroku żelazny masyw krzyż  i prąc przez głębię gra  kotwica    morze morze morze  między liny jak deszcz ukośne  wplątał się wiatru proporzec  trzepoce ostro i głośno  ku zorzy    morze morze morze    wysp bukiety różowe granatowe  w słonej burzy jak pięści się trzęsły  głos daleki szybkim biegał krokiem  przez obszary jasne i szerokie  sztywnym jakby przerzucając się przęsłem  głos daleki tulił się nam do głowy  nie wiedział drżał powtarzał    morze morze morze    wichrze wyspach kotwicy burzy  szukał głos duży  orła conrada żeglarza    panu kazimierzowi miernowskiemu [...]Józef CzechowiczUr. 15 marca 1903 r. w Lublinie Zm. 9 września 1939 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: ballada z tamtej strony, żal, nic więcej, nuta człowiecza, tomy wierszy: Kamień (1927), Dzień jak co dzień (1930), Ballada z tamtej strony (1932), W błyskawicy (1934), Nic więcej (1936), Nuta człowiecza (1939). Polski poeta dwudziestolecia międzywojennego, w latach trzydziestych związany z grupą literacką Kwadryga, przedstawiciel tzw. drugiej Awangardy, której twórczość cechował katastrofizm. Jako ochotnik jeszcze przed zdaniem matury wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Z wykształcenia, zamiłowania i zawodu nauczyciel (ukończył też studia w zakresie pedagogiki specjalnej). Redaktor m. in. czasopism dla dzieci "Płomyk" i "Płomyczek". Współpracował z wieloma pismami: "Reflektorem" (tu debiutował jako poeta w 1923 r.), Zet, Głosem Nauczycielskim, Pionem i Kameną, w Polskim Radiu pracował w dziale literackim, pisał słuchowiska radiowe. Zginął tuż po wybuchu II wojny światowej, podczas bombardowania. Charakterystyczną cechą wierszy Czechowicza jest niestosowanie wielkich liter i znaków interpunkcyjnych, co decyduje o poetyckiej wieloznaczności tekstów. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Przebudzenie

Zuzanna Ginczanka

Prze­bu­dze­nie Świat -- gę­stwa nie­po­ję­ta i zle­pek ob­raz­ków  mi­go­tał py­ta­nia­mi. Tam, w czer­wo­nym bla­sku  po­ża­rów nie­ustan­nych, cze­muż to tak czę­sto  się­ga­ją wo­jow­ni­cy po twar­de zwy­cię­stwo?  Przez wą­wo­zy ulicz­ne pły­nąc, cze­mu oto  za­pa­la się lud gnie­wem i wzbie­ra jak po­tok?  Cze­mu smut­kiem i gro­zą za­ra­zem owia­na  przy­god­na rze­czy­wi­stość bez wian­ka i wia­na  nad­cho­dzi, nic nie wno­sząc w pra­gną­ce ob­ję­cia?  Prze­szłość peł­na przy­pad­ków jest nie do po­ję­cia,  przy­szłość w dym­nej osło­nie jest nie do przej­rze­nia...  Na co ko­mu wy­si­łek na­sze­go two­rze­nia,  je­śli nic nie na­stą­pi? Czo­ło ści­śnij dło­nią:  Czy praw­dą jest, że w lo­cie strzę­py pie­rza ro­niąc  or­ły z her­bów pań­stwo­wych jed­no i dwu­gło­we,  zbroj­ne w miecz, wy­fru­wa­ją na dra­pież­ne ło­wy?  A po­śród gwiazd -- rzę­sa­mi sztyw­ny­mi mru­ga­jąc --  tkwi oko Opatrz­no­ści. [...]Zuzanna GinczankaUr. w 1917 r. w Kijowie Zm. w 1944 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Non omnis moriar, Futro Poetka okresu dwudziestolecia wojennego i czasu wojny; pierwotne nazwisko: Sara Ginsburg. Po ukończeniu gimnazjum w Równem studiowała od 1935 roku na wydziale humanistycznym UW, biorąc jednocześnie udział w życiu literackim. Wraz z W. Iwaniukiem, Janczarskim i in. tworzyła grupę literacką ?Wołyń?; należała do najmłodszych współpracowników ?Skamandra?; utwory swe ogłaszała w ?Wiadomościach Literackich?, ?Sygnałach? i ?Szpilkach?. Wydała tom wierszy O centaurach (1936), stanowiący poetycką pochwałę biologicznej, zmysłowej strony życia. W późniejszych jej wierszach pojawia się niepokój światopoglądowy, krytyka społeczna. Ginczanka jest autorką ostrych i celnych satyr politycznych, przede wszystkim o charakterze antyfaszystowskim (Łowy, Prasa, Praczki) oraz m.in. satyry środowiskowej Ballada o krytykach poezję wertujących. Została wydana przez szmalcowników i zamordowana przez hitlerowców; wstrząsający wiersz Non omnis moriar z 1942 r. zawiera gorzką wizję jej przyszłego losu.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O biednym, bogatym i Panu Jezusie

Zofia Kucharczyk

Zofia Kucharczyk O biednym, bogatym i Panu Jezusie ISBN 978-83-288-5382-9 Jak cłowiek [] biedny a bogaty, no juz to beło dáwno, no bajka beła. Słysa[ł]om ji tak opowiadom. Ji tyn [biedny] mieszkoł, mioł sześcioro dzieci, a mioł bardzo małum działke i na ty działce miáł postawiuny dumek, taki jak o go by[ł]o stać. A niedaleko niego beł młyn. Ji [u]un chodził tam do tego młynarza do roboty, go tam przyjun i tam robieł. Bo tego, z tego, z ty jego działki to tego chleba,... Zofia Kucharczyk Ur. 1933 r. Zamieszkała w Gałkach Rusinowskich, gm. Przysucha, pow. Rusinów, woj. mazowieckie. Posługuje się gwarą Ziemi Radomskiej, zaliczaną do dialektu małopolskiego, a charakterystyczną dla pogranicza z Mazowszem. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Welcome My Beloved Mountains

Jan Kasprowicz

Welcome My Beloved Mountains Welcome my beloved mountains,  Welcome O my river dear!  I used to be so far away,  But now again I am so near.    Crowds of people stood between us,  And the hubbub of the street;  And the patience farcical  That oft in sacrifice we meet.    Those are all remote domains,  Wilderness, and sterile waste;  Ruptured only by the longings  That my soul to you still haste.    My grief has brought me back to you,  So I am standing by your side,  O mountains, and I’m listening to  The waters’ murmur deep and wide. [...]Jan KasprowiczUr. 12 grudnia 1860 r. w Szymborzu pod Inowrocławiem Zm. 1 sierpnia 1926 r. w Poroninie na Harendzie (dziś Zakopane) Najważniejsze dzieła: Z chałupy (1888); Miłość (1895); Krzak dzikiej róży (1898); Ginącemu światu (1902); Księga ubogich (1916); Hymny (1921) Poeta, dramaturg, krytyk, tłumacz, publicysta epoki Młodej Polski. Pomimo, że był synem chłopskim, udało mu się zdobyć wyższe wykształcenie, a nawet w 1904 r. doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy Liryka Teofila Lenartowicza. W 1909 r. na tym samym uniwersytecie objął, specjalnie dla niego utworzoną, katedrę literatury porównawczej. Biegle władał łaciną, greką, angielskim i francuskim ? przekładał dzieła m.in. Ajschylosa, Eurypidesa, Shakespeare'a. W działalności Jana Kasprowicza wyróżnić można etapy, które charakteryzowały się fascynacją określonymi kierunkami poetyckimi. Początkowo w jego twórczości dominował realizm i naturalizm, później impresjonizm i symbolizm. Kolejny okres cechował ekspresjonizm, a ostatni to przejście do postawy franciszkańskiej. autor: Izabela Miecznikowska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Owieczka i pasterz

Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki Bajki i przypowieści Owieczka i pasterz Strzygąc pasterz owieczkę nad tym się rozwodził, Jak wiele prac ponosi, żeby jej dogodził. Że milczała: Niewdzięczna! żwawie ją ofuknie. Więc rzekła: Bóg ci zapłać a z czego te suknie? ----- Ta lektura, podobnie jak tysią... Ignacy Krasicki Ur. 3 lutego 1735 r. w Dubiecku (Sanockie) Zm. 14 marca 1801 r. w Berlinie Najważniejsze dzieła: Myszeida (1775), Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), Monachomachia (1778), Pan Podstoli (1778 i 1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779 i 1782), Antymonachomachia (1779), Wojna chocimska (1780) Wybitny polski poeta, prozaik, komediopisarz i publicysta. Kasztelanic chełmski, hrabia, przeznaczony do stanu duchownego ze względu na trudną sytuację materialną rodziny. Od 1766 r. biskup warmiński. Blisko współpracował z królem Stanisławem Augustem w dziele kulturalnego ożywienia kraju. Tworzył w duchu oświecenia (m.in. napisał w latach 1781-83 dwutomową encyklopedię Zbiór potrzebniejszych wiadomości, był twórcą pierwszego pol. czasopisma, (Monitor), ale jego Hymn do miłości ojczyzny (1774) oraz przekład Pieśni Osjana odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu polskiego romantyzmu. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

[Jak introdukcja]

Bruno Jasieński

Bruno Jasieński But w butonierce [Jak introdukcja] Całując owrzodzone palce syfilitycznej kochanki dobrze jest słuchać ostrego śpiewu mijających tramwajów, kiedy muzyka w sąsiednim szpitalu wariatów gra dreaming, a w kinie na vis-a-vis, onestepiąc czerwone walce pod niebem water-sky w ... Bruno Jasieński Ur. 17 lipca 1901 r. w Klimontowie pod Sandomierzem Zm. 17 września 1938 r. w Moskwie Najważniejsze dzieła: But w butonierce (zbiór wierszy 1921), Pieśń o głodzie (poemat 1922), Ziemia na lewo (zbiór wierszy 1924), Słowo o Jakubie Szeli (1926), Nogi Izoldy Morgan (1923), Palę Paryż (1929), Zmowa obojętnych (1937) Właśc. Wiktor Bruno Zysman, awangardowy poeta, prozaik i dramaturg. Był synem lekarza. W latach 1914-18 mieszkał z rodziną w Moskwie; tam ukończył polskie gimnazjum, tam też zetknął się z rewolucyjnym, zarówno formalnie jak ideowo, nowoczesnym nurtem literackim. Studiował w Krakowie na UJ na różnych wydziałach. Jako jeden z ojców założycieli polskiego futuryzmu był autorem głównych manifestów w ,,Jednodńiuwce futurystuw z 1921 r. (Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, Manifest w sprawie poezji futurystycznej) oraz współtwórcą głośnej jednodniówki Nuż w bżuhu. Styl Jasieńskiego cechuje zręczne wykorzystanie tradycyjnej formy literackiej połączone z zastosowaniem śmiałej, ekscentrycznej metaforyki, brutalnych dysonansów, fantastycznych hiperboli. Adaptował też dla poezji nowoczesne formy wypowiedzi słownej (jak notatka reporterska, zapis telegraficzny), zaś obrazowanie w wierszu Marsz jest interpretowane jako oparte o technikę montażu filmowego. Stał się jedną z ofiar wielkiej czystki stalinowskiej w 1937 r., został aresztowany, skazany początkowo na zesłanie, a następnie na śmierć i rozstrzelany w więzieniu w Moskwie. Przez długi czas okoliczności i data jego śmierci były nieznane. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Tak mi, Boże, dopomóż

Juliusz Słowacki

Tak mi, Boże, dopomóż Idea wiary nowej rozwinięta,    W błyśnieniu jednym zmartwychwstała we mnie  Cała, gotowa do czynu i święta;    Więc niedaremnie, o! nienadaremnie  Snu śmiertelnego porzuciłem łoże.  Tak mi dopomóż, Chryste Panie Boże!    Mały ja, biedny, ale serce moje    Może pomieścić ludzi milijony.  Ci wszyscy ze mnie będą mieli zbroje —    I ze mnie piorun mieć będą czerwony,  I z mego szczęścia do szczęścia podnoże.  Tak mi dopomóż, Chryste Panie Boże!    Za to spokojność już mam i mieć będę,    I będę wieczny — jak te, które wskrzeszę —  I będę mocny — jak to, co zdobędę —    I będę szczęsny — jak to, co pocieszę —  I będę stworzon — jak rzecz, którą stworzę. [...]Juliusz SłowackiUr. 4 września 1809 r. w Krzemieńcu Zm. 3 kwietnia 1849 r. w Paryżu Najważniejsze dzieła: Kordian (1834), Anhelli (1838), Balladyna (1839), Lilla Weneda (1840), Beniowski (1840-46), Sen srebrny Salomei (1844), Król-Duch (1845-49); wiersze: Grób Agamemnona (1839), Hymn o zachodzie słońca (1839), Odpowiedź na ?Psalmy przyszłości? (1848) Polski poeta okresu romantyzmu, epistolograf, dramaturg. W swoich utworach (zgodnie z duchem epoki i ówczesną sytuacją Polaków) podejmował problemy związane z walką narodowowyzwoleńczą, przeszłością narodu i przyczynami niewoli. Jego twórczość cechuje kunsztowność języka poetyckiego. W późniejszym, mistycznym okresie stworzył własną odmianę romant. mesjanizmu i kosmogonii (system genezyjski). Studiował prawo w Wilnie, krótko pracował w Warszawie w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz w Biurze Dyplomatycznym Rządu powstańczego 1831 r. Podróżował po Szwajcarii, Włoszech, Grecji, Egipcie i Palestynie. Osiadł w Paryżu, gdzie zmarł na gruźlicę i został pochowany na cmentarzu Montmartre. W 1927 r. jego prochy złożono w katedrze na Wawelu. autor: Katarzyna Starzycka Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Siłaczka

Stefan Żeromski

Siłaczka W nienajlepszym humorze powrócił do domu doktor Paweł Obarecki z winta, za którego pośrednictwem składał uroczyście życzenia księdzu plebanowi wraz z aptekarzem, poczciarzem i sędzią w ciągu ośmiu godzin z rzędu. Powróciwszy drzwi gabinetu zamknął tak szczelnie, aby się do niego nikt, nie wyłączając dwudziestoczteroletniej gospodyni, wedrzeć nie mógł — usiadł przy stoliku i wpatrywał się przede wszystkim z uporem w okno, bez żadnego zresztą wyraźnego powodu, następnie zaś zajął się bębnieniem palcami po stole. [...]Stefan ŻeromskiUr. 14 października 1864 r. w Strawczynie (Kieleckie) Zm. 20 listopada 1925 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: nowele: Rozdziobią nas kruki, wrony, Siłaczka, Doktor Piotr (1895); powieści: Syzyfowe prace (1897); Ludzie bezdomni (1899); Popioły (1904), Wierna rzeka (1912), Przedwiośnie (1924); dramaty: Róża (1909), Uciekła mi przepióreczka (1924) Prozaik, publicysta i dramatopisarz okresu Młodej Polski. Pseudonimy: Maurycy Zych, Józef Katerla. Zaznał biedy, pochodził ze zubożałej szlachty, wcześnie stracił rodziców, pracował jako korepetytor i guwerner oraz bibliotekarz. W latach 1892-1896 w Zurychu zetknął się z polską radykalną emigracją. Idee socjalizmu i syndykalizmu były mu równie bliskie jak polskie racje narodowe i państwowe. Zabierał głos we wszystkich sprawach istotnych dla polskiej kultury, w dwudziestoleciu międzywojennym nazywany ?sumieniem narodu?. Twórca powieści modernistycznej (Ludzie bezdomni), stworzył ważne kreacje społeczników. W 1924 kandydował do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymał, głównie z powodu kampanii niemieckiej po opublikowaniu tomu Wiatr od morza (1922). autor: Michał Lubaś Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dziwna chwila

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Dziw­na chwi­la Czas pły­nie... Ni­g­dy wię­cej nie przyj­dą ku so­bie --  ro­ze­szli się na za­wsze, na za­wsze roz­sta­li,  ży­ją, jak­by na in­nym każ­de ży­ło glo­bie -- --  czas pły­nie, czas, co z każ­dym dniem roz­dzie­la da­lej...    Stra­co­na chwi­la złu­dy... Już jak gro­bu pły­ta  po­wo­li mchem za­ra­sta i ple­śnią za­kwi­ta:  tak owa chwi­la w po­mrok wspo­mnie­nia się cho­wa  i z wol­na gi­nie z oczu, jak pły­ta gro­bo­wa.    Roz­sta­li się... Czy pa­trzą jesz­cze kie­dy w stro­nę  swo­jej daw­nej prze­szło­ści? Czy oczy, za­ćmio­ne  mi­mo­wol­nie mgłą ża­lu, zwra­ca­ją ku so­bie,  ży­jąc, jak­by na in­nym każ­de ży­ło glo­bie?...    Ob­cy są so­bie do dna...    Raz, w da­le­kich gó­rach,  gdy się wie­czór na zie­mię w ciem­nych zsu­wał chmu­rach,  wie­czór gór­ski je­sien­ny, po­sęp­ny i słot­ny:  na Anioł Pań­ski dzwon bił. Sie­dzia­łem sa­mot­ny,  pa­trząc w okno. Tak pu­sto mi by­ło, ja­ko­by  sa­me mnie oto­czy­ły mo­gi­ły i gro­by,  a du­sza mo­ja, na kształt ośle­płe­go pta­ka,  co, bi­jąc skrzy­dłem próż­no, nie chce sfru­nąć z krza­ka,  błą­ka­ła mi się w pier­si, smut­na i sa­mot­na  i ciem­na, ja­ko noc ta w mrocz­nych chmu­rach słot­na.  Na­gle po­czął dzwon dźwię­czeć... W tej pu­st­ce, w tym mro­ku,  na nie­skoń­czo­ne la­sów i tę­sk­not ot­chła­nie,  smut­ny, w prze­strzeń pły­ną­cy dzwon na Zwia­sto­wa­nie,  jak u nas tam da­le­ko, u gór mo­ich sto­ku. [...]Kazimierz Przerwa-Tetmajer Ur. 12 lutego 1865 w Ludźmierzu Zm. 18 stycznia 1940 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Na Skalnym Podhalu (1910), Legenda Tatr (1912); wiersze: Eviva l'arte; Hymn do Nirwany; Koniec wieku XIX; Prometeusz; Lubię, kiedy kobieta; Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej; Pieśń o Jaśku zbójniku; List Hanusi. Poeta, jeden z czołowych przedstawicieli polskiego modernizmu (Młodej Polski); spośród jego obfitej twórczości poetyckiej najistotniejsze dla historii literatury pozostają wiersze z drugiej (1894), trzeciej (1898) i czwartej (1900) serii Poezji, oddające ducha dziewiętnastowiecznego dekadentyzmu, pesymizmu egzystencjalnego, a także fascynacji myślą Schopenhauera i Nietzschego oraz mitologią i filozofią indyjską, które właściwe było pokoleniu Tetmajera, szczególnie młodopolskiej bohemie. Tetmajer zasłynął ponadto jako autor śmiałych erotyków, a także piewca górskiej przyrody Tatr i popularyzator folkloru podhalańskiego; pisał również dramaty (Zawisza Czarny, Rewolucja, Judasz), nowele i powieści (Ksiądz Piotr; Na Skalnym Podhalu; Legenda Tatr; Z wielkiego domu; Panna Mery). Był przyrodnim bratem Włodzimierza Tetmajera, stanowił prototyp postaci Poety z Wesela Wyspiańskiego. Jego ojciec, Adolf Tetmajer, brał udział w powstaniu listopadowym i styczniowym; matka, Julia Grabowska, należała do tzw. koła entuzjastek, literatek skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej. Podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1884-1886) zaprzyjaźnił się z Lucjanem Rydlem, Stanisławem Estreicherem i Ferdynandem Hoesickiem. Zajmował się twórczością poetycką i pracą dziennikarską w "Kurierze Polskim" (współredaktor 1989--93), "Tygodniku Ilustrowanym", "Kurierze Warszawskim" i krakowskim "Czasie". Przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza Adama Krasińskiego (wnuka Zygmunta, zajmującego się wydawaniem spuścizny autora Nie-Boskiej komedii) i w tej roli przebywał w Heidelbergu (1895). W czasie I wojny światowej był związany z legionami Piłsudskiego (redagował pismo "Praca Narodowa"); po wojnie wdał się w spór polsko-czechosłowacki o linię graniczną w Tatrach, był organizatorem Komitetu Obrony Spisza, Orawy i Podhala oraz prezesem Komitetu Obrony Kresów Południowych. W 1921 został prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, a w 1934 członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury. Drugą połowę życia poety naznaczyła choroba. Powikłania wywołane kiłą doprowadziły najpierw do zaburzeń psychicznych (które ujawniły się już podczas obchodów 25-lecia jego twórczości w 1912 r.), a w późniejszym czasie do utraty wzroku. Pod koniec życia Tetmajer egzystował dzięki ofiarności społecznej, umożliwiono mu mieszkanie w Hotelu Europejskim w Warszawie, skąd został eksmitowany w styczniu 1940 r. przez okupacyjne władze niemieckie. Zmarł w Szpitalu Dzieciątka Jezus z powodu nowotworu przysadki mózgowej oraz niewydolności krążenia. Jest pochowany na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem; na warszawskich Powązkach znajduje się jego symboliczny grób. Przeczytaj artykuł o autorze w Wikipedii Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dąb i dynia

Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki Bajki i przypowieści Dąb i dynia Kiedy czas przyzwoity do dojźrzenia nastał, Pytała dynia dęba, jak też długo wzrastał? Sto lat. Jam w sto dni zeszła taką, jak mnie widzisz Rzekła dynia. Dąb na to: Próżno ze mnie szydzisz; Pięknaś, prawda, na pozór, na pozór też słyniesz: Jakeś prę... Ignacy Krasicki Ur. 3 lutego 1735 r. w Dubiecku (Sanockie) Zm. 14 marca 1801 r. w Berlinie Najważniejsze dzieła: Myszeida (1775), Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), Monachomachia (1778), Pan Podstoli (1778 i 1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779 i 1782), Antymonachomachia (1779), Wojna chocimska (1780) Wybitny polski poeta, prozaik, komediopisarz i publicysta. Kasztelanic chełmski, hrabia, przeznaczony do stanu duchownego ze względu na trudną sytuację materialną rodziny. Od 1766 r. biskup warmiński. Blisko współpracował z królem Stanisławem Augustem w dziele kulturalnego ożywienia kraju. Tworzył w duchu oświecenia (m.in. napisał w latach 1781-83 dwutomową encyklopedię Zbiór potrzebniejszych wiadomości, był twórcą pierwszego pol. czasopisma, (Monitor), ale jego Hymn do miłości ojczyzny (1774) oraz przekład Pieśni Osjana odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu polskiego romantyzmu. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Ritter Gluck

E. T. A. Hoffmann

Rit­ter GluckEi­ne Er­in­ne­rung aus dem Jah­re 1809 Der Spät­herbst in Ber­lin hat ge­wöhn­lich noch ei­ni­ge schö­ne Ta­ge. Die Son­ne tritt freund­lich aus dem Ge­wölk her­vor, und schnell ver­dampft die Näs­se in der lau­en Luft, wel­che durch die Stra­ßen weht. Dann sieht man ei­ne lan­ge Rei­he, bunt­ge­mischt -- Ele­gants, Bür­ger mit der Haus­frau und den lie­ben Klei­nen in Sonn­tags­klei­dern, Geist­li­che, Jü­din­nen, Re­fe­ren­da­re, Freu­den­mäd­chen, Pro­fes­so­ren, Putz­ma­che­rin­nen, Tän­zer, Of­fi­zie­re u. s. w. durch die Lin­den nach dem Tier­gar­ten zie­hen. Bald sind al­le Plät­ze bei Klaus und We­ber be­setzt; der Mohr­rü­ben-Kaf­fee dampft, die Ele­gants zün­den ih­re Zi­ga­ros an, man spricht, man strei­tet über Krieg und Frie­den, über die Schu­he der Mad. [...] E. T. A. Hoffmann Ur. 24 stycznia 1776 r. w Królewcu Zm. 25 czerwca 1822 r. w Berlinie Najważniejsze dzieła: Dziadek do orzechów, Opowieści nocne (zbiór opowiadań), Diable eliksiry, Kota Mruczysława poglądy na życie Właśc. Ernst Theodor Amadeus Hoffmann. Po rozstaniu rodziców wychowywany przez matkę. Był z zawodu prawnikiem. Ożenił się z Polką, Marią Rohrer-Trzcińską. Komponował, a jego zainteresowanie muzyką przejawia się wyraźnie w wielu jego utworach literackich. Pracował w Poznaniu, następnie w Płocku, dokąd przeniesiono go karnie za rysowanie karykatur urzędników, wreszcie w Warszawie. W latach 1808-1816 pełnił funkcję dyrektora muzycznego teatrów kolejno w Bambergu, Dreźnie i Lipsku, potem kontynuował karierę prawniczą w Berlinie. Tuż przed śmiercią wywołał skandal, opisując działania policji i sądu w satyrze Mistrz Pchła. W literaturze zasłynął Hoffmann jako jeden z pierwszych autorów fantastyki grozy. W swoich utworach budował atmosferę dziwności, tajemnicy, niepokoju. Fascynowały go wydarzenia niewytłumaczalne, z pogranicza szaleństwa. Jego twórczość stała się inspiracją m.in. dla Edgara A. Poe i H. P. Lovecrafta. Na podstawie powieści Dziadek do orzechów powstała opera P. Czajkowskiego.   Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Lis i wilk

Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki Bajki i przypowieści Lis i wilk Wpadł lis w jamę, wilk nadszedł, a widząc w złym stanie, Oświadczył mu żal szczery i politowanie. Nie żałuj lis zawołał chciej lepiej ratować. Zgrzeszyłeś, bracie lisie, trzeba pokutować. I nadgroda, i kara zarówno się mierzy: Kto nikomu nie wier... Ignacy Krasicki Ur. 3 lutego 1735 r. w Dubiecku (Sanockie) Zm. 14 marca 1801 r. w Berlinie Najważniejsze dzieła: Myszeida (1775), Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), Monachomachia (1778), Pan Podstoli (1778 i 1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779 i 1782), Antymonachomachia (1779), Wojna chocimska (1780) Wybitny polski poeta, prozaik, komediopisarz i publicysta. Kasztelanic chełmski, hrabia, przeznaczony do stanu duchownego ze względu na trudną sytuację materialną rodziny. Od 1766 r. biskup warmiński. Blisko współpracował z królem Stanisławem Augustem w dziele kulturalnego ożywienia kraju. Tworzył w duchu oświecenia (m.in. napisał w latach 1781-83 dwutomową encyklopedię Zbiór potrzebniejszych wiadomości, był twórcą pierwszego pol. czasopisma, (Monitor), ale jego Hymn do miłości ojczyzny (1774) oraz przekład Pieśni Osjana odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu polskiego romantyzmu. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Tren I

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Treny Tren I Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe I lamenty, i skargi Symonidowe, Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychania I żale, i frasunki, i rąk łamania, Wszytki a wszytki zaraz w dom sie mój noście, A mnie płakać mej wdzięcznej dziewki pomoście, Z którą mię niepobożna śmierć rozdzieliła I wszytkich moich pociech nagle zbawiła. Tak więc smok, upatrzywszy gni... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dama Kameliowa

Aleksander Dumas (syn)

Dama KameliowaDramat w 5 aktach Od tłumacza Nazywała się Alfonsyna Plessis i pasła gęsi. Była jeszcze dzieckiem, kiedy kwiatek jej cnoty przypiął sobie do kożucha jakiś pastuch. Miała lat piętnaście, kiedy w sabotach i zgrzebnej koszuli dostała się do Paryża. Z posługaczki zostaje gryzetką, to strojna tanim kosztem i błyszcząca na studenckich balach, to znów w nędzy, brudna, obdarta, włócząca się po Paryżu. Potem... gorzej jeszcze — aż wreszcie uroda jej znajduje „poważnie myślącego” nabywcę; a po tym mieszczuchu nadchodzi wreszcie ten, który wprowadzi ją w sfery wysokiej „galanterii”: jest nim młody i świetny hr. [...]Aleksander Dumas (syn)Ur. 27 lipca 1824 w Paryżu Zm. 27 listopada 1895 w Marly-le-Roi Najważniejsze dzieła: Dama kameliowa, Sprawa Clémenceau, Półświatek, Cudzoziemka Pisarz i dramaturg francuski, autor powieści obyczajowych, z których najsławniejszą jest Dama kameliowa - zręcznie przerobiona na dramat, przyniosła autorowi wielki sukces i stała się inspiracją do powstania jednej z największych światowych oper, ,,Traviaty" Verdiego. W pisanych później licznych komediach, adaptacjach teatralnych (m.in. kilka stworzył wspólnie z George Sand i Aleksandrem Dumasem ojcem), artykułach i felietonach, poruszał chętnie tematykę obyczajową, zwykle obarczając ją moralizatorstwem. W ciekawy wątek splatają się powracające u Dumasa-syna kwestie związane z tzw. nieślubnymi dziećmi (sztuka Syn naturalny 1858, artykuł Dochodzenie ojcostwa 1883 i in.), dotyczące go osobiście, ponieważ był synem naturalnym Aleksandra Dumasa - ojca, sławnego autora romansów historycznych, który uznał go i legalizował dopiero w roku 1831, po czym trud wychowania dziecka pozostawił nadal jego matce, Marie Catherine Labay. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Sonet

Gustaw Daniłowski

So­net Nie­chęt­nie w two­jej for­mie kwiat mych my­śli miesz­czę.  Czy­nisz na mnie wra­że­nie po­zio­me­go kar­ła,  Któ­ry smu­kłą dziew­czy­nę, by się nie wy­dar­ła,  Wią­że w bru­tal­ny uścisk jak w że­la­zne klesz­cze.    Gdy czy­tam pięk­ny so­net -- to czu­ję w nim dresz­cze  Zdła­wio­nej rap­tem pie­śni, co się mia­ła z gar­dła  Wy­lać sze­ro­ką fa­lą i na­gle umar­ła,  Choć mo­gła jesz­cze dźwię­czeć i chcia­ła żyć jesz­cze. [...]Gustaw DaniłowskiUr. 16 października 1871 r. w Cywińsku Zm. 21 października 1927 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Poezje (1902), Z minionych dni (1902), Jaskółka (1907), Wrażenia więzienne (1908), Maria Magdalena (1912), Bandyci z Polskiej Partii Socjalistycznej (1924) Poeta, prozaik i publicysta (pseudonim literacki Władysław Orwid), działacz PPS, żołnierz legionów Piłsudskiego. Jego ojcem był Władysław Daniłowski, członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym; urodził się na zesłaniu w guberni kazańskiej i po śmierci ojca wrócił wraz z matką na ziemie polskie. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej od 1895 r. (od 1906 r. Frakcji Rewolucyjnej PPS) do maja 1927 (wystąpił z PPS w związku z krytyką przez kierownictwo partii poczynań marszałka Piłsudskiego). Czynnie uczestniczył w rewolucji 1905 r. Na przełomie 1906/1907 r. spędził kilka miesięcy w więzieniu w związku ze swoją działalnością polityczną. W czasie I wojny światowej walczył w I Brygadzie Legionów, w powojennej Polsce po odzyskaniu niepodległości do grudnia 1918 r. do grudnia 1922 r. był urzędnikiem państwowym, również po przewrocie majowym. Zmarł na gruźlicę w 1927 r. Początkowo pisał dość mroczne (w duchu epoki) wiersze o tematyce filozoficznej; ich zbiór ukazał się w 1902 r. Następnie zwrócił się ku prozie, tworząc nowele (najważniejsze tomy to: Nego 1899, Dwa głosy 1903, W miłości i boju 1910 i Nad urwiskiem 1922) oraz powieści współczesne. Bohater jednej z nich, Wiktor z Z minionych dni, miał stanowić portret Józefa Piłsudskiego. Inna powieść, Maria Magdalena, zyskała skandaliczną sławę z powodu scen erotycznych. W dorobku Daniłowskiego znajduje się wiele tekstów, których tematyka wiąże się z jego działalnością w konspiracji i w PPS. Należy do nich powieść Jaskółka poruszająca problem wierności ideałom rewolucyjnym i ich zdrady, a także wiele szkiców biograficznych, publikowanych jako artykuły w prasie, a następnie w wyborze publicystyki z lat 1908-1911 p.t. Bandyci z Polskiej Partii Socjalistycznej. W książce tej Daniłowski, jako uczestnik ruchu rewolucyjnego i wyzwoleńczego, żarliwie broni przed kalumniami (m.in. tytułowym oskarżeniem o bandytyzm) tych, którzy walcząc o wolność i sprawiedliwość przeciw władzom zaborczym podejmowali działania terrorystyczne i niekiedy, jak Stefan Okrzeja, ponieśli za nie śmierć.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.