Cham i pan. A nam, prostym, zewsząd nędza?

Prof. Andrzej Chwalba, Wojciech Harpula

Zaskakująca odpowiedź na Ludową historię Polski. Prawdziwe dzieje polskiego chłopstwa od Piastów po PRL Analfabeci, bunt, cham, Drzymała, Głowacki, Hameryka, karczma, przednówek, Szela, zbiegostwo oto wybrane tytuły rozdziałów książki Andrzeja Chwalby i Wojciecha Harpuli znanego duetu autorów znakomitych książek historycznych. Nie jest to jednak leksykon dotyczący ludowej historii Polski. Każdy z rozdziałów to wieloaspektowa i wciągająca opowieść o historycznej roli oraz codziennej egzystencji ludzi, którzy stanowili trzy czwarte mieszkańców ziem Polski. Jakim zmianom ulegał przez wieki los polskiego chłopstwa? Jak wyglądały codzienne zmagania chama z panem? Co chłopi jedli i pili? Kto ich bił, kogo bili oni? W co wierzyli, kogo szanowali, kim pogardzali? W czym pokładali nadzieje? Historia Polski była jak dotąd pisana przez tych, którzy państwem rządzili, a później, po jego utracie, próbowali je odzyskać. Nie była to jednak historia chłopów. W PRL-u, ale i w ostatnich latach, prace dotyczące włościan zazwyczaj skażone były ideologią. Andrzej Chwalba i Wojciech Harpula przedstawiają ich historię obiektywnie. Nie opowiadają się po żadnej ze stron, unikają publicystycznych uproszczeń, a zamiast łatwych odpowiedzi proponują rzetelną, opartą na umiejętnie wykorzystywanych źródłach opowieść oraz zagadnienia prowokujące do przemyśleń i własnych poszukiwań.

Stoner

John Williams

Stoner to jedna z najważniejszych powieści amerykańskich XX wieku, choć tę renomę zyskała stosunkowo późno. Gdy John Williams opublikował ją w 1965 roku, przeszła na rynku amerykańskim właściwie bez echa. Drugie życie dekadę temu nadały powieści dopiero europejskie wydania. Francuski przekład w wykonaniu znanej pisarki Anny Gavaldy z miejsca stał się bestsellerem, po czym Stoner powtórzył swój sprzedażowy sukces m.in. w Wielkiej Brytanii, Holandii, Niemczech i Izraelu, sprzedając się łącznie w półmilionowym nakładzie. W 2013 roku był również najchętniej czytaną powieścią w Stanach Zjednoczonych, zyskując uznanie takich autorów, jak Julian Barnes, Ian McEwan, Bret Easton Elis czy Tom Hanks. Pierwsze polskie wydanie książki, zatytułowane Profesor Stoner, ukazało się w 2014 roku w wydawnictwie Sonia Draga w przekładzie Pawła Cichawy. O swojej książce John Williams mówił tak: Wiedziałem, że w jakiś sposób idę wbrew modnym powieściom moich czasów. Chciałem napisać powieść, która byłaby szczera, a nie sensacyjna, która przytrzymywałaby uwagę czytelnika bez uciekania się do sztuczek i wymysłów, i która wzruszałaby na tym samym poziomie, na jakim wzrusza nas życie; krótko mówiąc, chciałem napisać powieść niemal całkowicie pozbawioną symboli, a chciałem to zrobić, bo żywiłem przekonanie, że ludzie są istotni nie dlatego, że są symbolami czegoś, ale dlatego, że są ludźmi. Podobnie jak Pani Bovary, do której to powieści John Williams w swojej książce się odwołuje, Stoner opowiada o losie zupełnie przeciętnego człowieka, jego aspiracjach, pomyłkach, utratach, nieudolnym dążeniu do szczęścia. Pozornie nieznacząca fabuła staje się tu uniwersalną opowieścią o tym, w jaki sposób życiu nadajemy sens. Mówi o wadze uczuć i pracy. O kulturze, która niszcząco wpływa na miłość, seksualność i pożądanie. Późny sukces powieści Williamsa z pewnością bierze się z faktu, że każdy i każda z nas może zakrzyknąć Stoner to ja. A identyfikacja ta zarówno przynosi ukojenie, jak i bezbrzeżny smutek. To po prostu powieść o facecie, który poszedł na uniwersytet i został nauczycielem. Ale to jedna z najbardziej fascynujących książek, jakie możecie przeczytać. Tom Hanks To prawdziwa powieść czytelnika, jej fabuła bowiem podkreśla wartość studiów i czytania. Julian Barnes Piękna, smutna, bezwzględnie przekonująca historia jednego życia. Jestem zaskoczony, że tak znakomita powieść umykała uwadze publiczności przez długi czas. Ian McEwan Stoner Johna Williamsa to coś więcej niż wielka powieść to powieść doskonała, tak świetnie opowiedziana i pięknie napisana, tak głęboko poruszająca, że aż zapiera dech. Morris Dickstein, The New York Times Book Review

Nielegalni (Tom 4). Niepokorni

Vincent V. Severski

Vincent V. Severski wraca z kontynuacją trylogii o Wydziale Q. Po udanej operacji wywiezienia Michaiła Popowskiego z Rosji, Sara i Konrad wracają do Polski. Okazuje się, że podczas ich nieobecności Wydział Q zostaje rozwiązany. Tymczasem nad Europą zawisa widmo politycznego kataklizmu ktoś planuje na nowo zbudować hierarchię wpływów na świecie. Sara i Konrad świadomi zagrożenia wiszącego nad Polską, nielegalnie zbierają Wydział Q do ostatniej akcji. Ta potyczka rozegra się poza prawem. I będzie wyjątkowo brutalna. Niepokorni to tytuł podwójnie ekscytujący. To zarówno zakończenie serii, ale i jedna z najmroczniejszych i najbardziej wciągających powieści autora. Na takie zakończenie warto było czekać!

Okopy Świętej Trójcy. Rozmowy o ludziach i życiu

Marek Nowakowski

Okopy Świętej Trójcy to dwadzieścia jeden rozmów, jakie przeprowadził z Markiem Nowakowskim Krzysztof Świątek. Książkę kończy rozmowa Nowakowskiego z Grzegorzem Eberhardtem, będąca swoistym alfabetem autora Benka kwiaciarza. Okopy... to nostalgiczna opowieść o tym, co minęło, o wędrówkach po zmieniających się ulicach, o przystankach w Warszawie, których już dziś nie ma dla niego. Te przystanki to niepowtarzalne miejsca, w których żyli niepowtarzalni ludzie. Znika ta uroda miasta, która była tkanką jego opowiadań. Dziś w coraz bardziej anonimowej architekturze zamieszkuje społeczeństwo nomadów, pozbawione sentymentów, zasad, zachłyśnięte gadżetami. Wolność myślenia ogranicza także komercjalizacja. Wszystko wiąże się z dobrami materialnymi, zapewnieniem wygody, przyjemnością. Byle życie wypełnić po pracy uciechą. Wtedy wszelkie dociekania, dyskusje nie są potrzebne, bo psują nastrój, odbierają dobre samopoczucie. Dlatego o wspomnianych ludziach z moich Włoch mówię tak romantycznie, bo kojarzą mi się z pięknym obrazem jak to na Agorze w Atenach przechadzał się Sokrates, a za nim słuchacze. Rozważali, dociekali. I tylko pozornie nie miało to znaczenia dla bieżącego życia. Niezwykle cenne w tej książce są mistrzowskie portrety znajomych i przyjaciół pisarza, takich jak Stefana Kisielewskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Janusza Szpotańskiego, Jana Józefa Szczepańskiego.

50 twarzy Forkisa

Vaydredd Kane

Imperator Forkis i rebeliantka Anna doprowadzają do katastrofy lotniczej na pustynnej planecie. Chociaż oboje się nienawidzą, zaczynają współpracować ze sobą, aby przeżyć. Znajdują schronienie w antycznej, opuszczonej świątyni obcych. Ich pobyt w niebezpiecznym miejscu dobiega jednak w końcu kresu Forkisa namierzają jego żołnierze. Wrogość skazanej na siebie dwójki także staje się wspomnieniem, ale czy na pewno? Imperator ma pomysł, co zrobić z towarzyszką... który nie do końca może jej się spodobać. Opowiadanie osadzone w świecie Zodiac Universum, będące samodzielną historią, jak i alternatywnym zakończeniem powieści Onkalot, którego nie należy traktować zbyt poważnie. Niczego innego nie można się jednak spodziewać po treści będącej grozą, parodią, erotykiem i komedią w jednym. Wydawcą jest Canis Majoris, Wydawnictwo Hm... zajęło się dystrybucją.

Gry codzienne i pozacodzienne... o komunikacyjnych aspektach aktorstwa

Monika Braun

Wiele wskazuje na to, że wypracowane w teatrze techniki pracy nad rolą, w tym wszelkie sposoby kontrolowania tremy, pracy nad ciałem i głosem jako narzędziami służącymi do przekazywania uczuć, myśli, idei i pragnień, mogą stać się doskonalszym i pełniejszym sposobem komunikacji, nie tylko w ramach wykreowanej przez sztukę rzeczywistości, ale także w realnym życiu. Sposoby, jakich na scenie używa aktor, nie różnią się zasadniczo od tych, którymi posługujemy się na co dzień, a życie społeczne daje się najlepiej pojąć jako ciąg performansów. Techniki aktorskie, opierając się na instynktownych zachowaniach człowieka, przekształcają je jednak i – wydobywając bezwiedne impulsy na poziom świadomości – czynią sztuką. Przynależą one równocześnie do dwóch porządków życia: artystycznego i codziennego. Dlatego też metody aktorskiego treningu nie muszą być wyłącznie „wiedzą tajemną” zarezerwowaną dla „wybranych” – wyszkolonych w swym rzemiośle artystów, ale powszechnie dostępną formą porozumiewania się, a także drogą kształtowania samoświadomości i rozwoju osobowości. Teatr, traktowany w tej książce jako szczególny model ludzkich zachowań, bada i zarazem kwestionuje granice między sztuką a życiem. Sama idea oryginału i sztuki jako jego naśladownictwa nie tylko dzięki Jacques’owi Derridzie stała się wątpliwa, a na pytanie o wyższość rzeczywistości nad jej medialnymi replikami można udzielić różnych odpowiedzi…

Zapisywanie świata. W poszukiwaniu antropografii

Krystian Darmach

Przedstawiona w tej książce antropografia jest propozycją atrakcyjną, chociaż - jako dzieło-tekst - nietypową. Autor kieruje ją, jak łatwo się domyślić, do czytelników chętnie poznających podejścia niestandardowe, przełamujące swojską badawczą "normalność", podporządkowaną starym wspólnotowym paradygmatom. Takich odbiorców nie powinno odstraszyć złożone teoretyczne ugruntowanie antropografii, za to powinna zauroczyć tworzona w jej ramach opowieść o doświadczeniu i opisywaniu miasta, kontynuująca wcześniejsze "badawczo-pisarskie" próby Autora. Poszukiwanie antropografii to poszukiwanie czegoś, co właściwie w antropologii kulturowej i dziedzinach pokrewnych w istocie pod tą nazwą nie istniało. Przy ścisłych i pełnych porównaniach, brak dla publikacji Krystiana Darmacha antropologicznej albo antropograficznej konkurencji - czy to w naukowej literaturze krajowej, czy zagranicznej. Z recenzji prof. em. UŁ dr. hab. Andrzeja Pawła Wejlanda

Nauczyć Polski i polskiego. Rzecz o dorobku i przyszłości Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego na jej 35-lecie

red. Jolanta Tambor, Romuald Cudak

Książka stanowi zebranie doświadczeń glottodydaktycznych Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego. Poszczególne teksty tomu, poprzedzone artykułem wstępnym opisującym historię Szkoły i jej rozwój, dotyczą najważniejszych obszarów działalności jednostki i zainteresowań jej pracowników i bliskich współpracowników. Publikacja jest nie tylko zapisem aktywności konkretnej instytucji, jednej z kilkunastu współtworzących w latach 90. XX wieku glottodydaktykę polonistyczną, ale też odbiciem tendencji i przemian tej stosunkowo młodej dyscypliny, która swój rozkwit przeżywała właśnie w latach powstania i krzepnięcia Szkoły. Rozdziały książki ułożono tak, by owe trendy i przemiany ukazać.

Mity wojny 1920

Sławomir Koper, Tymoteusz Pawłowski

Historia Polski obfituje w mity i legendy. Niektóre kontrowersyjne, niektóre mniej, ale wszystkie mocno zakorzenione w powszechnej świadomości. Powtarzane dziesiątki i setki razy manipulacje, wyolbrzymienia a czasem nawet kłamstwa, niejednokrotnie motywowane walką polityczną i ideologiczną, przez lata przenikały do podręczników. Nadszedł czas, by się z nimi rozprawić. Sławomir Koper i Tymoteusz Pawłowski po raz kolejny przyglądają się największym mitom polskiej historiografii tym razem związanym z wojną polsko-rosyjską i Bitwą Warszawską 1920 roku. Czy starcie pod Zadwórzem było polskimi Termopilami czy może raczej rzezią niewiniątek? Kto tak naprawdę był agresorem w trwającym przez trzy lata konflikcie? Czy Józef Piłsudski faktycznie planował podbić Ukrainę, Białoruś i Litwę? Kim byli w rzeczywistości generał Józef Haller i Roman Dmowski? I kto odpowiadał za zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej? W niemal trzydziestu fascynujących esejach autorzy obnażają największe przekłamania dotyczące konfliktu, który tuż po zakończeniu I wojny światowej znów zagroził polskiej niepodległości.

Bazyl i Licho

Marta Kisiel

Licho i Bazyl, ukochani bohaterowie dzieci (dorosłych też), powracają w cyklu opowiadań pełnych humoru, słowiańskich stworów oraz najpyszniejszych słodyczy. Czy w lesie na wiosnę rosną kapsle i patyczki? Jakie kolory ma nuda? Czy świat kończy się na jedzeniu? Czym gra się na nerwach? Kiedy jest najlepsze błoto? Czy czort się liczy? Jak się robi mniej? No i przede wszystkim: Jak Zrobić Święta (Żeby Wyszło, Alleluja)?

Co zasiejesz, to zbierzesz. Sebastian Bergman. Tom 7

Michael Hjorth, Hans Rosenfeldt

Karlshamn wstrząsają trzy morderstwa popełnione w odstępie zaledwie kilku dni. Vanja Lithner i jej współpracownicy są zmuszeni do odnalezienia i powstrzymania mordercy, zanim znów zabije. Tyle że nie widać żadnych wskazówek, świadków i najwyraźniej żadnego związku między ofiarami. Odkąd został dziadkiem, Sebastian Bergman wybrał spokojniejsze życie. Pracuje jako psycholog i terapeuta w niepełnym wymiarze godzin. Wszystko przewraca się jednak do góry nogami, kiedy kontaktuje się z nim pewien Australijczyk. Chce porozmawiać o wydarzeniach związanych z tsunami przed laty, kiedy to Sebastian stracił żonę i córkę. Billy zabił trzy lata wcześniej i nadal zabija. Teraz ma zostać ojcem, więc decyduje: nigdy więcej. Ale przeszłość nie daje od siebie uciec. Pytanie brzmi, jak daleko Billy może się posunąć, aby nie zostać zdemaskowanym. Co zasiejesz, to zbierzesz to siódma część bestsellerowego cyklu z Sebastianem Bergmanem, policyjnym psychologiem i ekspertem od seryjnych morderstw. Duet Hjort&Rosenfeldt zadebiutował w 2010 roku powieścią kryminalną Ciemne sekrety. Wszystkie książki z serii osiągnęły status międzynarodowych bestsellerów. Charakteryzują się mieszanką przemyślanych wątków kryminalnych, inteligentnych gier z czytelnikiem i doskonale nakreślonych postaci.   Michael Hjorth jeden z najbardziej uznanych szwedzkich scenarzystów i producentów filmowych. Autor scenariuszy do serialowych adaptacji powieści Henninga Mankella i Camilli Läckberg. Hans Rosenfeldt szwedzki pisarz, aktor i scenarzysta. Współautor scenariusza do najpopularniejszego szwedzkiego serialu Most nad Sunden, emitowanego w 170 krajach.

Ten drugi ty tom 2

Martyna Stawiszyńska

Drugi tom historii Lili i Nathaniela. Zszokowana dziewczyna z trudem stara się udźwignąć ciężar prawdy, która okazuje się jednak zbyt okrutna. Dodatkowo wychodzi na jaw, że bracia skrywają sekret, który wplątuje całe miasteczko w sieć intryg i niebezpieczeństw. W dzień urodzin Lili, okazuje się, że jej najlepszy przyjaciel z dzieciństwa również musi się przed nią do czegoś przyznać. Bez chwili wytchnienia, dziewczyna szuka informacji, które mogłyby pomóc jej najbliższym. Wpada przez to w sidła Bastiana, który podstępem zaczyna nią manipulować. W tym samym czasie lokalni myśliwi planują obławę by powstrzymać brutalną bestię. Czy mieszkańcy położą kres leśnym atakom? Czy Lili poradzi sobie ze wszystkimi sekretami braci i wyrwie się spod kontroli Bastiana?

Sowizdrzał Babukić i jego czasy

Miljenko Jergović

Sowizdrzał Babukić i jego czasy" to powieść awanturnicza, łotrzykowska, a zarazem współczesna i w jergoviciowski sposób zaangażowana. Tytułowy bohater, niejaki Babukić, dość śmieszna postać, w przykrótkim i przyciasnym urzędniczym garniturku, z bałkańskim wąsikiem, dostaje od autora niezwykły los. Od czasu swojej ucieczki z Zagrzebia żyje na lotniskach i w samolotach, nie wychodzi poza strefę lotniskową i trwa w bezpaństwowej, nieokreślonej przestrzeni. Leci bez celu, tam, gdzie mu się uda, nie ma pieniędzy, bagaży, znajomych, bliskich - prócz ludzi spotkanych w samolotach i na lotniskach, o których zapomina, gdy tylko znikną mu z pola widzenia. Babukić ma ogromną łatwość nawiązywania kontaktów i nieprawdopodobną zdolność do języków, rozumie je i mówi w nich już po kilku usłyszanych zdaniach, na końcu zna ich ponad sto. Ma jeszcze jedną niezwykłą cechę: wie, co się zdarzy. Najdziwniejsza jest jednak jego umiejętność podróżowania w czasie. Narracja obejmuje okres od 1991 (ucieczka z Zagrzebia) do 2019 roku (pandemia COVID-19), nie jest to jednak linearny tok. Powieść, której akcja toczy się na różnych kontynentach, opisuje też autentyczne wydarzenia - jest fantastyczna, a zarazem realistyczna - opowiada o otaczającym nas świecie, o naszych lękach.

Szczęśliwe nieporozumienie

Ewelina Nawara, Małgorzata Falkowska

Pierwsze spotkanie Jamie i Jaspera zwiastuje katastrofę. Dziewczyna oskarża go o włamanie do domu babci. Mężczyzna jest oburzony jej zarzutem i przesłuchaniem przez policję. Kiedy Jamie spotyka się z Jasperem, aby wyjaśnić swoje zachowanie, on traktuje ją z rezerwą i niechętnie zgadza na rozmowę. Powoli pojawia się między nimi niezwykła chemia, która stopniowo przeradza się w coś głębszego, piękniejszego i intensywnego. Każde spotkanie, każde spojrzenie, każda rozmowa kieruje ich ku sobie, odkrywając ukryte pragnienia i marzenia. "Szczęśliwe nieporozumienie" to wciągająca opowieść o uczuciu, które rodzi się na przekór przeciwnościom. To także historia zmagania się z losem i odkrywania prawdziwej wartości drugiego człowieka.

Psyche. Książka Poetycka

Małgorzata Talarczyk

Rekomendacja naukowa (dot. V rozdziału) Autorka, psycholog kliniczny i psychoterapeuta, która swoim bogatym doświadczeniem klinicznym dzieliła się dotąd publikacjami naukowymi w postaci artykułów i opracowań książkowych, postanowiła dać wyraz bardziej osobistym odczuciom związanym z kontaktem z pacjentami. Cykl wierszy pt. Psyche zawiera bardzo empatyczną relację oddającą przeżycia chorobowe pacjentów z najczęściej spotykanymi problemami psychicznymi. Są one poetycką relacją przeżyć pacjenta związanych z konkretnym zaburzeniem. Oddają doskonale jego uczucia i niekiedy beznadziejność cierpienia, z którego nie potrafią się uwolnić. Oczywiście każde przeżywanie choroby jest tak indywidualne jak indywidualny jest każdy człowiek. Podręczniki z reguły podają „uśredniony” opis objawów chorób, często pomijając inne, równie ważne szczegóły. W psychiatrii i psychologii sztuka odzwierciedlająca bardziej osobiste i często ukryte emocje człowieka chorego zawsze była cennym uzupełnieniem wiedzy klinicznej. Psyche to według greckiej mitologii dusza, a jednocześnie bogini ze skrzydłami motyla. Prezentowany cykl wierszy jest doskonałym uzupełnieniem podręcznikowej wiedzy o wybranych zaburzeniach klinicznych i można go polecić szerokiemu gronu czytelników, zarówno profesjonalistów, jak i interesujących się tak delikatnym zjawiskiem jak psychika człowieka. Prof. dr hab. n. med. Andrzej Rajewski

Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej

Dorota Wolska

Trudno o  bardziej  kłopotliwe  pojęcie  niż  doświadczenie.  W  tych  rozważaniach  pojawia  się  ono  głównie w  rozumieniu  egzystencjalistycznym  jako  kategoria  refleksji  humanistycznej  i  przedmiot  prowadzonych  w  jej ramach  sporów.  We  współczesnych  dyskusjach  apel  o  odzyskanie  doświadczenia  przyjmuje  postać  poznawczego wyzwania,  intelektualnej  troski,  postulatu  politycznego, a także jest rozpoznawany jako dążenie kultury samej, jej reakcji  na  nowoczesną  fragmentację,  „zubożenie”  doświadczenia  oraz  jego  traumatyczne  wyparcie.  Zwolennicy odzyskania doświadczenia widzą w tym zabiegu szansę  na  uzdrowienie  humanistyki  abstrahującej,  za sprawą  swej  nadto  scjentystycznej  orientacji,  od  konkretnej  ludzkiej  egzystencji.  „Wrogowie”  doświadczenia obawiają  się,  że  kategoria  ta  zarówno sprzyja  poznawczej naiwności,  wyrażającej  się  w  bezpodstawnej  nadziei  na konceptualizację bezpośredniości,  jak i wikła w mit absolutnego  i  fundamentalnego  odniesienia.  Toczy  się  więc spór  o to,  czy można i  czy warto odzyskać doświadczenie jako  własną  kategorię  humanistyki.  Przy  tej  okazji  rewidowane są poglądy na relacje między poznawaniem i  doświadczaniem  świata,  między  neutralnością  i  zaangażowaniem  badań,  między abstrakcją i konkretnością,  między humanistyką poznawczą i niepoznawczą. Wybrane wątki tych dyskusji  składają  się  na  treść  książki.  Obecne  są  w  niej dwie  perspektywy:  reflektywnej  humanistyki  i  aksjologicznie  zorientowanego kulturoznawstwa.