Krajobraz religijny i etniczny Suwalszczyzny, Bukowiny i Łatgalii na przełomie XVIII i XIX wieku. Lokalne społeczności a struktury państwowe i wyznaniowe

Melchior Jakubowski

Krajobraz religijny i etniczny… to uzupełniona wersja pracy doktorskiej, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Dariusza Kołodziejczyka, a obronionej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w 2020 r.Ukazuje przestrzenne relacje między przedstawicielami różnych grup religijnych i etnicznych, żyjących w środowiskach wiejskich, gdzie procesy osadnicze pociągnęły za sobą równoległe przemiany społeczno-ekonomiczne i krajobrazowe. Koncentracja na okresie ok. 1760 – ok. 1820 celowo przełamuje tradycyjne podziały epokowe, natomiast zakres geograficzny obejmuje trzy historyczne regiony – Suwalszczyznę (obecnie podzieloną między Polskę i Litwę), Bukowinę (podzieloną między Rumunię i Ukrainę) i Łatgalię (wschodnią Łotwę, inaczej Inflanty Polskie). W każdym regionie analiza skupia się na wybranym rejonie, obejmującym grupę wsi wraz z lokalnym centrum: Jeleniewem na Suwalszczyźnie, Seretem na Bukowinie i Wyszkami w Łatgalii. Książka porusza kwestie stosunków językowych, okoliczności osiedlania się w jednym rejonie ludzi różnego pochodzenia, relacji między starymi a nowymi osadami, stopnia ich różnorodności wyznaniowej i etnicznej, związków sąsiedzkich i rodzinnych. Jest to zarazem próba rekonstrukcji dawnego krajobrazu, a zwłaszcza topografii sakralnej. Istotnym zagadnieniem jest zetknięcie się wiejskich społeczności z nowoczesną administracją różnych państw i Kościołów, w tym różnice w praktyce działania poszczególnych państw (np. przy zmianie języka urzędowego) oraz podobne trudności (np. przy „odkrywaniu” staroobrzędowców). Materiały z wybranych rejonów pokazują, na ile powszechnie korzystano z posługi duchownych innego wyznania chrześcijańskiego w sytuacji, gdy droga do „własnego” była zbyt długa. Z kolei kwestia rozpowszechnienia nowych upraw obrazuje stosunek chłopskich społeczności do innowacji narzucanych przez państwo i wprowadzanych oddolnie. Analogie w funkcjonowaniu wieloreligijnego krajobrazu trzech regionów ukazują w małej skali szersze zjawiska pragmatycznej koegzystencji, których materialne świadectwa można do dziś zobaczyć w trzech badanych rejonach.  

Medialne fenomeny i paradoksy

Jacek Dąbała

Prawdopodobnie jest to jedyna na świecie książka naukowa przeczytana własnym głosem przez autora, profesora ds. mediów i komunikowania. Charakterystyczne jest to, że autor, doświadczony były dziennikarz, prezenter telewizyjny i lektor, zaproponował interpretację pośrednią - z jednej strony profesjonalną, z drugiej osobistą, nie pozbawioną celowych naturalnych akcentów. Poszczególne diagnozy audialne, dzięki swojej krótkości i eseistycznej formie, mogą być znakomitą przygodą intelektualną zarówno dla specjalistów, jak i innych osób zainteresowanych udoskonaleniem swojego myślenia nie tylko na temat mediów.  To książka medioznawcza, która poprzez naukową prowokację pozwala przetestować także własną inteligencję, ucząc jak korzystać z mediów. Pokazuje jak myślą media i jak kształtują swoich odbiorców. Inspiracją do tytułu była rozmowa z Bogusławem Chrabotą, redaktorem naczelnym „Rzeczpospolitej”. Oddaje on kierunek analizy wybranych przekazów medialnych. Zawsze chodzi tutaj o coś nieoczywistego, coś co mówi o mediach i odbiorcach więcej niż im się wydaje i co widać, chodzi właśnie o ukryte głębiej fenomeny i paradoksy.  Jacek Dąbała Prof. Jacek Dąbała jest medioznawcą i audytorem jakości mediów (Dabalamedia.com). Jest również pisarzem, scenarzystą i byłym dziennikarzem. Publikuje w Polsce i na świecie.

Kompozycja dzieła architektury. Composition of a work of architecture

Andrzej Basista

W swojej książce autor analizuje kompozycję dzieł architektury, które poznał i fotografował w wielu krajach Europy, Ameryki Północnej i na Bliskim Wschodzie. Dopatruje się zasad w przykładach historycznych i współczesnych, standardowych i osobliwych, wybitnych i powszednich. ANDRZEJ BASISTA – architekt, emerytowany profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Politechniki w Białymstoku.

Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej

praca zbiorowa

Publikacja ta jest syntezą dorobku badań nad stylami współczesnej polszczyzny obejmującą okres od początku lat 90. XX wieku do 2012 roku. Książka w pewnym sensie stanowi kontynuację Przewodnika po stylistyce polskiej z 1995 roku i opisuje zmiany, jakie zaszły w badaniach współczesnych stylów na przestrzeni lat. W opracowaniu przyjęto szerokie humanistyczne (antropologiczne) rozumienie stylu jako całokształtu zachowań językowych człowieka uwarunkowanych podmiotowo, pragmatycznie, kognitywnie i kulturowo, a stylistyka traktowana jest jako subdyscyplina integrująca badania, których przedmiotem są teksty/dyskursy. To pierwsza w językoznawstwie polskim synteza stylistyczna obejmująca tak szerokie spektrum odmian stylowych współczesnej polszczyzny. Wśród opisanych stylów znalazły się zarówno style "stare" (potoczny, artystyczny, naukowy, popularnonaukowy, dydaktyczny, urzędowy, religijny), jak i "nowe" (medialny, elektroniczny, radiowy, telewizyjny, reklamowy, komunikacji politycznej), niektóre o statusie jeszcze nie do końca oczywistym, wątpliwym i dyskusyjnym.  

Od Hemingwaya do powieści #MeToo. Gdzie jesteś, wielka prozo amerykańska?

Krzysztof Andrzejczak

Po drugiej wojnie światowej Stany Zjednoczone odbierają Francji zaszczyt bycia literackim mocarstwem. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych krajobrazy prozy amerykańskiej ulegają widocznej przebudowie, a kolejne dziesięciolecia przynoszą coraz to ostrzejsze starcia tradycji z liberalizmem, realizmu z postmodernizmem, idealizmu z pesymizmem. Przestają mieć sens uświęcone sposoby jej oceniania, wypalają się przypisywane jej mity. Od Hemingwaya do powieści #MeToo proponuje szerokie spojrzenie na twórczość Amerykanów od zakończenia drugiej wojny światowej po czasy najnowsze. W kolejnych rozdziałach poznajemy ją pod kątem określonych nazwisk, jak pisarstwo Ernesta Hemingwaya, Williama Faulknera, Normana Mailera, Kurta Vonneguta, Dona DeLillo, Afroamerykanów i autorów pochodzenia żydowskiego, zjawisk literackich, jak postmodernizm, nowy realizm, feminizm, proza podróżnicza i imigrancka, czy motywów jak bunt, rodzina, amerykańskie wojny, przyroda i ekologia, a nawet duchy.    Prof. Krzysztof Andrzejczak jest jedynym polskim amerykanistą literaturoznawcą, który pisze książki akademickie w formie zarysów wybranych zjawisk. […] Od Hemingwaya do powieści #MeToo […] to odzwierciedlenie jego wielkiej wiedzy na temat prozy amerykańskiej oraz jego niesłabnącej pasji badawczej i – a może przede wszystkim – czytelniczej. Myślę, że znajdzie ona szerokie grono czytelników. […] Z [jej] lektury skorzysta każdy, kto chce pogłębić swoją wiedzę o współczesnej literaturze amerykańskiej, bez względu na to, czy odbiorca posiada przygotowanie akademickie, czy po prostu czyta pisarzy amerykańskich dla przyjemności. Dr hab. Marek Paryż, prof. UW   Dr hab. Krzysztof Andrzejczak, prof. ucz. – amerykanista, literaturoznawca, długoletni wykładowca literatury i kultury amerykańskiej na Uniwersytecie Łódzkim, a także jako visiting professor w USA. Wydał m.in. The Writer in the Writing: Author as Hero in Postwar American Fiction (1998), Długa czarna pieśń. Zarys literatury afroamerykańskiej (2005), Opowieści literackiej Ameryki. Zarys prozy Stanów Zjednoczonych od początku do czasów najnowszych (2012). 

Historia słabych. Reportaż i życie w Dwudziestoleciu

Urszula Glensk

Jak reporterzy opisali przedwojenną rzeczywistość i jak rozwinęli nowy gatunek literacki? Tych pytań równolegle nie zadawali dotąd badacze Dwudziestolecia. Stawia je Urszula Glensk. Autorka z krytycznym namysłem rekonstruuje rzeczywistość przedstawioną w reportażach. Konfrontuje sprawozdania pisarzy i dziennikarzy z innymi dokumentami epoki i tezami ówczesnej publicystyki. Alternatywna historia społeczna i obyczajowa zapisana przez dokumentalistów toczyła się na ulicach, w przytułkach, sierocińcach i jatkach – w miejscach wykluczenia i tabuizacji. Nie była piękna, ani nie próbowano jej estetyzować. Była natomiast wpisana w literacki projekt „nowego autentyku”, którego najciekawszą realizacją jest reportaż społeczny. Historia słabych to opowieść o trudach egzystencji homo redundant, ludziach zbędnych i niepotrzebnych, którymi interesowali się międzywojenni reportażyści.   W przeciwieństwie do licznych publikacji, które w ostatnich latach poświęcono elitom Polski międzywojennej, książka Urszuli Glensk wykracza daleko poza powszechnie znane anegdoty. Posługując się przede wszystkim relacjami ówczesnych reporterów, odtwarza najciemniejsze strony tamtej rzeczywistości. Opowiada o prostytucji, bezdomności, dzieciobójstwie, o porzuconych niemowlętach i bezrobociu; odwołuje się do wielkich sław dziennikarskich, jak Ksawery Pruszyński, ale też przypomina postaci zapomniane, jak Stanisława Osińska czy Herman Rubinraut.  Pokazuje, że reportaż mógł być wykorzystany w walce politycznej – przykładem relacja Wandy Melcer z koszernej rzeźni, przywoływana jako koronny argument w sporach o ubój rytualny; ale też – że dziennikarzom, opisującym los opuszczonych dzieci ulicy i mieszkańców domów poprawczych, nie przychodziło jeszcze do głowy, by winiąc wyrodne matki i nieczułość społeczeństwa, upomnieć się również o rozwiązania systemowe. Autorka razem z Konradem Wrzosem bada koszmarne warunki mieszkaniowe, panujące zarówno w Warszawie, jak przede wszystkim na wsi; i razem z Jalu Kurkiem opowiada o wielkiej powodzi w 1934 roku. Jej książka przypomina o biedzie i zacofaniu, których nie zdołało pokonać międzywojenne dwudziestolecie; ale też jest wielkim hołdem dla tych wszystkich, którzy zło próbowali przynajmniej opisać. prof. dr hab. Małgorzata Szpakowska Tytuł książki trafnie oddaje jej zawartość. Urszula Glensk patrzy na reportaż dwudziestolecia międzywojennego nie w perspektywie historii literatury lub dziennikarstwa, wyabstrahowanej z ówczesnej realności społecznej, lecz w konfrontacji z nią, z „życiem” – zwłaszcza z życiem, jak na reportaż przystało, najsłabszych, tych którzy sami nie potrafią o sobie opowiedzieć. Nie szuka przy tym – jak to najczęściej bywa – tylko „odzwierciedlenia” czy „obrazu” owego życia w reportażu. Jej ujęcie wynika z bardzo głębokiej refleksji metodologicznej nad naturą i sposobami czytania utworów tego gatunku. Jeśli, mówiąc najkrócej, niezbywalnym wyróżnikiem reportażu jest to, że odnosi się on do wydarzeń i zjawisk realnie istniejących (rekonstruowanych przez autora), i jeśli te wydarzenia i zjawiska – z reguły doniosłe społecznie – mają także inną swoją dokumentację, to nie możemy czytać go tak jak czyta się dzieła fikcji, literatury „czystej”. Tym bardziej, że jeśli nawet ma on ambicje literackie to jednocześnie karmi się pasją publicystyczną, chce brać udział w kształtowaniu  rzeczywistości społecznej, mieć wpływ na opinię publiczną, wchodzi w debaty światopoglądowe czy wręcz polityczne, i dopiero w tych kontekstach konkretyzuje swoje sensy.  Odniesienie tekstów reportażowych Dwudziestolecia do doniosłych, gorących, i (co ważne!) konkretnych zagadnień społecznych przyniosło sporo zmian w stosunku do obrazu zjawiska jaki przetrwał w historycznoliterackiej pamięci, przede wszystkim zaś – ożywiło je, wmontowało w bogaty kontekst relacji prasowych (po raz pierwszy – w zajmującym autorkę zakresie - na taką skalę przebadanych), dokumentarnych opisów, wreszcie – w kontekst wiedzy socjologicznej i historycznej, czerpanej z różnych źródeł. Ukazało też kształtowanie się w świadomości społecznej obrazu nowego gatunku o niepewnej jeszcze i nieustabilizowanej nazwie, domniemywanych dopiero i sprawdzanych możliwościach, nieznanym jeszcze miejscu w piśmiennictwie.   dr hab. Zygmunt Ziątek, profesor IBL PAN  

Lubuska literatura osadnicza jako narracja założycielska regionu

Kamila Gieba

Rozprawa Kamili Gieby jest pracą literaturoznawczą, poświęconą polskiej literaturze tzw. Ziemi Lubuskiej. Autorka analizuje tę literaturę zarówno w odniesieniu do regionalnej kultury literackiej, jak i na tle zjawisk społecznych, ideologii i projektów politycznych, a także życia intelektualnego i codziennego w Polsce po II wojnie światowej. Łączy perspektywę historycznoliteracką z rekonstrukcją dziejów idei, geopoetyką i studiami nad przestrzenią w kulturze, kulturową teorią gatunku oraz orientacją postzależnościową. W ten sposób, po pierwsze, chronologicznie porządkuje najważniejsze dzieła lubuskiej literatury osadniczej, po drugie, uściśla i redefiniuje pojęcia niezbędne do uchwycenia związku tej literatury z tradycją tzw. narracji piastowskiej i myśli zachodniej, po trzecie, odkrywa, problematyzuje i wyjaśnia te aspekty literatury regionu, które świadczą o jej bliskiej, lecz niejednoznacznej relacji z istotnym doświadczeniem społecznym tamtego czasu. Z recenzji dra hab. Wojciecha Browarnego, prof. UWr

Co z czym? Ćwiczenia składniowe dla grup zaawansowanych

Stanisław Mędak

POZIOM B2, C1 Podręczniki UNIVERSITAS są zgodne z zasadami certyfikacji języka polskiego jako obcego Podręcznik szeroko omawia zagadnienia składni, wykorzystując przy tym najnowsze osiągnięcia językoznawstwa stosowanego. Prezentowane tu ćwiczenia są tak dobrane, że ułatwiają uczącemu się szybkie i skuteczne opanowanie reguł gramatycznych oraz samodzielne budowanie zdań i dłuższych wypowiedzi. Podręcznik zawiera: -informacje o funkcji prefiksów czasownikowych - omówienie roli zaimków dzierżawczych i zaimka się - listy przyimków łączących się z poszczególnymi przypadkami - listę rzeczowników odczasownikowych i ich odmianę - zestawienie czasowników zwrotnych oraz ich pary aspektowe Część ćwiczeniowa zawiera ponad 140 ćwiczeń różnego typu: - odpowiedzi na pytania - dialogi i teksty do uzupełnienia - ćwiczenia transformacyjne - ćwiczenia powtórzeniowe    

Hypatia z Aleksandrii

Maria Dzielska

Od wieków postać Hypatii z Aleksandrii - neoplatońskiej filozofki i matematyczki, naznaczoną dramatycznością jej śmierci, którą poniosła z rąk motłochu aleksandryjskiego w 415 roku po Chr., oplata literacka legenda. Jako symbol cywilizacji, która bezpowrotnie przeminęła pod naporem chrześcijaństwa, jako poganka - męczennica, niewinna ofiara ostatniej walki o ocalenie doskonałego świata greckiej harmonii i głębi, nieskrępowanej myśli i naturalnego rozumu przed dogmatami nowej religii, zawsze piękna i młoda, funkcjonowała Hypatia od czasów Oświecenia, od Woltera i historyka E. Gibbona do współczesnego feminizmu. Maria Dzielska ukazuje nam w swojej książce różne wersje tej legendy zbudowanej na ideologicznych tendencjach, modach i upodobaniach jej autorów, po to, by uwydatnić kontrast między obrazem ukształtowanym przez legendę a historycznym pierwowzorem.

Obecność zła. O filozofii Leszka Kołakowskiego

Jan Tokarski

Książek Leszka Kołakowskiego prawie nikt już dziś nie czyta. Jego dzieło zostało zepchnięte na margines, przez grzeczność tylko odnotowane bywa  kurtuazyjnym przypisem. Sam filozof stał się kimś w rodzaju nestora III RP, który nic nie ma nam już do powiedzenia. Zamiast o „obecności Kołakowskiego” należałoby mówić dziś raczej o jego obcości. Jan Tokarski próbuje spojrzeć na dzieło Kołakowskiego świeżym okiem. Analizuje zarówno przyczyny wejścia filozofa w komunizm, jak i jego fundamentalną krytykę XX-wiecznych totalitaryzmów. Przemierza razem z nim drogę od racjonalistycznego antyklerykalizmu do ostrożnej przychylności w stosunku do niektórych form sacrum. Prezentuje niedogmatyczną, antykodeksową etykę polskiego filozofa oraz odkrywa w jego pismach tyleż oryginalną, co wyważoną krytykę współczesności. Przede wszystkim jednak Tokarski usiłuje wydobyć z tych niezwykle różnorodnych tematycznie tekstów ich ukryty, wspólny rdzeń. I stawia tezę, że jest nim tytułowa obecność zła. Niniejsza książka to zarówno próba całościowej interpretacji myśli Leszka Kołakowskiego, jak i przewodnik po jego dziele. Jan Tokarski (ur. 1981) – filozof, historyk idei. Członek redakcji „Przeglądu Politycznego” i kwartalnika „Kronos”. Stały współpracownik „Kultury Liberalnej”. Wcześniej opublikował książki: Czas zwyrodniały (2014), Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji 1917–1921 (2012) oraz Neokonserwatyści a polityka USA w nowym wieku (2006).

Historia sztuki Mariana Sokołowskiego

Magdalena Kunińska

Książka jest kompleksową rekonstrukcją paradygmatu historii sztuki uprawianej przez jej pierwszego profesora akademickiego – Mariana Sokołowskiego. Autorka odchodzi od biograficzno-faktograficznego uprawiania historii dyscypliny, próbując jednocześnie wskazać na możliwości interpretacyjnego wykorzystania nie tylko źródeł archiwalnych, publikacji, ale również tzw. cichych dyskursów. Podzielona na trzy duże części publikacja porzuca również utarte schematy myślenia o początkach historii sztuki w Polsce i na świecie, wpisując ją na powrót w sferę głębokiego kulturowego i społecznego zaangażowania. Za punkt wyjścia dla książki autorka przyjęła obecną w XIX-wiecznej historiografii artystycznej metaforę ogrodu sztuki i roślin/artefaktów pielęgnowanych i poznawanych przez historyka sztuki. Dlatego część pierwsza publikacji przedstawia w sposób wyczerpujący zagadnienia badań nad pojedynczym dziełem sztuki, starając się rozwikłać skomplikowaną sieć zależności od niemieckiej historii sztuki i przewartościowując podkreślane dotychczas związki historii sztuki Mariana Sokołowskiego ze środowiskiem wiedeński. Zawiera również obszerne studium dotyczące mediów wykorzystywanych w dydaktyce historiografii artystycznej oraz esej dotyczący znaczenia ich wyboru dla paradygmatu naukowego. W części drugiej czytelnik znajdzie analizę teorii historycznego rozwoju form artystycznych, przeprowadzoną na podstawie badań tekstów, wyborów dydaktycznych oraz dyskursu muzealnego. Część trzecia podsumowuje rolę historii sztuki w życiu społecznym i specyficznym rodzaju samoedukacji, czerpanej z niemieckiego pojęcie Bildung. Autorka jest historykiem sztuki oraz absolwentką filozofii. Obecnie zawodowo związana jest z Instytutem Historii Sztuki UJ. W zakres jej zainteresowań od wchodzi teoria i filozofia sztuki, metodologia historii sztuki, sposoby prezentacji i reprodukcji dzieł sztuki i ich konsekwencje ontologiczne i epistemologiczne.  

Intersubiektywność

Piotr Makowski

Intersubiektywność to jedno z podstawowych pojęć, jakimi posługują się dziś nauki społeczne. Przestrzeń relacji międzyludzkich, sfera tego, co międzypodmiotowe, i tego, co „publiczne” – gdyż o te wymiary właśnie chodzi, kiedy mówimy o intersubiektywności – zakładana jest we wszystkich ważnych teoriach szeroko rozumianej humanistyki czy w prawodawstwie. Pojęcie intersubiektywności zazwyczaj rozumiane jest intuicyjnie. Przy bliższym wejrzeniu okazuje się jednak, że jego znaczenie nie jest oczywiste. W obliczu faktu, że pojęcie to weszło do dyskursu naukowego, naturalna jest potrzeba jasności jego sensu. Czym zatem jest intersubiektywność? Jak należy ją pojmować? Jak szeroki zakres ma to pojęcie? Jaką rolę pełni w filozofii? Jakie obszary filozoficzne i naukowe pozwala ono kolonizować? W jakim stopniu intersubiektywność jest operatywna, a w jakim stopniu jest zakonserwowanym przez praktyki społeczne i dalekim od faktycznej adekwatności tworem pojęciowym? Książka stanowi swego rodzaju przyczynek do badań nad problemem pojęcia intersubiektywności w filozofii współczesnej. Powyższe kwestie rozważane są na płaszczyźnie dla pojęcia intersubiektywności najbardziej operatywnej, a więc nie tylko w zakresie zinstytucjonalizowanej filozofii teoretycznej, lecz przede wszystkim w sferze refleksji praktyczno-społecznej – moralności i etyki, komunikacji, prawa i polityki.  

Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością

Karol Franczak

Wizja odrzucenia przez grupę to jeden z silniejszych lęków od zawsze towarzyszący życiu człowieka. Sprzeciw wobec ogółu, wyjście z cienia konformizmu i zrobienie tego, co publicznie niedopuszczalne, jest natomiast jedną z większych ludzkich pokus. Zazwyczaj pozostaje ona niezrealizowana, może jedynie liczyć na zastępczą sublimację w formie podziwu dla nonkonformistycznych artystów lub bohaterów ze świata sztuki i kultury popularnej. Publiczne łamanie porządku narzuconego przez większość to przypadek jeszcze rzadszy, zarezerwowany dla najbardziej wytrwałych jednostek, które ze społecznego odtrącenia tworzą często „profesję” skandalisty. Tematem książki jest próba opisania takich właśnie osób i zrozumienia fenomenu figury „kalającego własne gniazdo” (niem. Nestbeschmutzer) – postawy rezygnującej z nakazu grupowej lojalności na rzecz brutalnej krytyki własnego społeczeństwa. „Kalanie gniazda” analizowane jest na przykładzie dyskursu publicznego w Austrii i sporów o jej narodowosocjalistyczną przeszłość, które prowokowali niepokorni artyści, m.in. Thomas Bernhard, Elfriede Jelinek, Peter Turrini, Robert Menasse i Martin Pollack.    Karol Franczak – socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Instytucie Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką sfery publicznej, pamięci zbiorowej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor licznych tekstów z obszaru literatury austriackiej, m.in. posłowia do powieści Thomasa Bernharda Kalkwerk (2010).  

Na pograniczach literatury

praca zbiorowa

Teksty zgromadzone w niniejszym tomie dobrano z myślą o jak najszerszej reprezentacji powyższych możliwości, dlatego do współpracy zaproszeni zostali nie tylko historycy i teoretycy literatury, ale także historycy oraz teoretycy historiografii, kulturoznawcy, antropolodzy, socjolodzy, językoznawcy – krótko mówiąc, reprezentanci interdyscyplinarnej definicji pogranicza. Cały materiał podzielony został na trzy bloki tematyczne, stanowiące zarazem propozycje perspektyw, z jakich można konfigurować projekty badawcze dedykowane zagadnieniom pograniczności. Jak w przypadku wszystkich „miękkich” teorii, dobór ma charakter wyrywkowy i raczej otwiera niż zamyka pewne ujęcia, swoją niepełnością nakłaniając wręcz odbiorców do polemik i krytycznych uzupełnień. Już na pierwszy rzut oka widać, że nie wszystkie pogranicza przestrzenne kultury polskiej zostały odnotowane, choć wektory badawczej uwagi idą w różne strony. Spośród ogromnej liczby pisarzy pogranicznych wybrano także sylwetki kierujące uwagę w rejony zapomniane, czasem zupełnie nieobecne, również zaskakujące. Pojawiają się tu pogranicza bardzo luźno związane z tradycyjnie rozumianą „kulturą polską” dla zaznaczenia, że definicja tego pojęcia wymaga gruntownej przebudowy. A także dlatego, że pogranicza ewokują nie tylko przygraniczność i przekraczanie granic, ale i podają w wątpliwość reguły ich zakreślania. Najważniejszym zamierzeniem autorów tomu była – zaznaczona już w pierwszym tekście Ryszarda Nycza – redefinicja fundamentalnej kategorii „historii literatury polskiej”. W świetle zmian w naukach humanistycznych ostatnich dekad wszystkie trzy terminy składowe nabrały nowych znaczeń. Jeżeli w ogóle porządkowanie produkcji literackiej danego obszaru kultury w formie syntezy historycznoliterackiej ma mieć jakikolwiek sens, należy na nowo zastanowić się nad tym, czym jest historia, czym literatura oraz co rozumiemy pod pojęciem „polskości”. Dotychczasowe ich wykładnie – mimo iż nadal dominują w rzemiośle humanistycznym i przede wszystkim w dydaktyce – nie wytrzymują naporu zmian. Chodzi tu nie tylko o sygnał oczywistości, że mogą być różne historie danej literatury (abstrahując od kwestii, czy i w jaki sposób coś takiego, jak np. „literatura polska” istnieje), ale i zasugerowanie słabo bądź zgoła nieuwzględnianych w ogóle kryteriów ich konstruowania.  

Frazeologia w rosyjskim i polskim dyskursie społeczno-politycznym. Przegląd i konfrontacja

Nina Basko, Dorota Drużyłowska, Jakub Walczak

Opracowanie stanowi przegląd rosyjskiej i polskiej frazeologii, będącej odzwierciedleniem specyficznego doświadczenia językowego obu narodów w ramach historyczno-społecznych przemian ostatnich trzydziestu lat. Zamysłem autorów było wyselekcjonowanie, skonfrontowanie i opisanie aktywnie używanych frazeologizmów, którymi posługują się Rosjanie i Polacy, mówiąc o zjawiskach społeczno-politycznych. Autorzy prezentują jednostki frazeologiczne, spośród których na pierwszy plan wysuwają się te najnowsze, choć już utrwalone w obu językach. To właśnie one - pojawiając się w reakcji na aktualne wydarzenia - pozwalają bardziej obrazowo i precyzyjnie mówić o otaczającej rzeczywistości (na przykład жирные коты / tłuste koty; стеклянный потолок / szklany sufit; дорожная карта / mapa drogowa; альтернативная реальность / alternatywna rzeczywistość; критическая масса / masa krytyczna). Рецензированная монография - значимая веха в изучении языкового наследия, оставленного в русском и польском языках в период и . Следы политических и экономических потрясений, оставленные этой эпохой, уже глубоко въелись в языковое лицо России и Польши. И авторы книги, внимательно и с пониманием вглядевшись в это лицо, создали его адекватный портрет. [...] Нет сомнений в том, что книга окажется востребованной не только в лингвистическом кругу, но и в широкой читательской аудитории обеих наших стран. Z recenzji prof. Walerego Mokijenki Tematyka książki dotyczy zjawisk językowych obecnych w języku rosyjskim i polskim, ujawniających się we współczesnych mediach. Wpływ życia społeczno-politycznego na język nie budzi wątpliwości, a zadaniem badaczy jest uchwycenie i opisanie zachodzących zmian. Z tego zadania Autorzy wywiązują się bardzo dobrze. [...] Praca będzie niezwykle użyteczna dla przyszłych i już pracujących rusycystów, a także dostarczy wielu ciekawych informacji badaczom frazeologii oraz studentom kierunków filologicznych i dziennikarskich. Z recenzji dr hab. Alicji Nowakowskiej

Bądź na B1. Zbiór zadań z języka polskiego oraz przykładowe testy certyfikatowe dla poziomu B1

praca zbiorowa

Publikacja Bądź na B1 składa się z dwóch części i jest przeznaczona dla osób przygotowujących się do zdawania egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie B1. Może ona także stanowić zbiór materiałów pomocniczych dla nauczycieli i studentów języka polskiego jako obcego. Książka składa się z ćwiczeń doskonalących poszczególne sprawności, przykładowych testów, klucza do zadań oraz transkrypcji nagrań do części Rozumienie ze słuchu. Nagrania zamieszczone są na dwóch dołączonych płytach CD. W zbiorze znajdują się wszystkie typy zadań obowiązujące w testach certyfikatowych. Treść i forma ćwiczeń zostały podporządkowane wykazowi funkcji i pojęć językowych, wykazowi tematycznemu i zagadnieniom gramatycznym, które zawarte są w Standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu B1. Pierwsza część publikacji to ćwiczenia powtórzeniowe z poszczególnych sprawności językowych testowanych podczas egzaminu. Cześć drugą stanowią trzy przykładowe testy egzaminacyjne. Pozwalają one na zweryfikowanie swoich umiejętności poprzez zapoznanie się ze stopniem trudności egzaminu na poziomie B1. Prezentowany zbiór: pozwala na zapoznanie się z typami zadań, które przewidziane są dla poziomu B1 umożliwia przyswojenie technik wykonywania poszczególnych typów zadań uczy zarządzania czasem podczas egzaminu, a także pozwala na opanowanie strategii zdawania testu uzmysławia braki w zakresie poszczególnych sprawności MATERIAŁ DŹWIĘKOWY DO POBRANIA na www.universitas.com.pl