Dramaty. Operetka. Historia

Witold Gombrowicz

W sukni, czy nago? Operetka to ostatni z wielkich dramatów Witolda Gombrowicza. Pisany z wieloma przerwami przez 15 lat, wielokrotnie poprawiany lub zupełnie zmieniany, ujrzał światło dzienne dopiero w roku 1966, na trzy lata przed śmiercią autora. To wynik zachwytu Gombrowicza nad formą operetkową, będącą najbardziej skonwencjonalizowanym gatunkiem teatralnym. Łącząc w charakterystyczny dla siebie sposób sprzeczności i nie rezygnując z typowego dla operetki boskiego idiotyzmu, udało się autorowi zamknąć w sztuce także patos, dramat ludzki i pasję. Akcja rozpoczyna się około roku 1910, a kończy już po drugiej wojnie światowej. Głównym jej wątkiem jest fascynacja, jaką dwóch arystokratów, Firulet i Szarm, darzą młodą dziewczynę Albertynkę. Jednak obaj konkurenci, miłośnicy mody, chcą ją wyłącznie ubierać, zamykać w formę. Albertynka zaś, pobudzona jednym dotknięciem, pragnie nagości i wyzwolenia. We wszystko zamieszanych jest dwóch złodziejaszków, rewolucjonista Hufnagiel, oraz projektant mody Fior. W Operetce Gombrowiczowi ukazuje człowieka będącego w odwiecznym konflikcie pomiędzy naturą a kulturą, wolnością a zniewoleniem przez obowiązującą konwencję. Jak zwykle, w  typowy dla siebie sposób obnaża ludzkie ułomności. Historia, której nie było Witold Gombrowicz miał w zwyczaju wyrzucać rękopisy swoich dzieł zaraz po ich publikacji, ale jak w każdej regule,  także i tutaj znalazło się miejsce na wyjątek. Chodzi o dwie wczesne wersje dramatu Operetka wydanego w 1966 roku. Żona pisarza przekazała te szczątkowe fragmenty Konstantemu Jeleńskiemu, który podjął się ich zredagowania  i tak powstała Historia. Ten wyjątkowy utwór jest nieocenioną pomocą przy próbach zrozumienia autobiograficznych kontekstów twórczości Gombrowicza. Niepowtarzalność tej sztuki przejawia się także w tym, że jest jedyną w swoim rodzaju dokumentacją procesu powstawania Operetki. W żadnym innym utworze (nawet w Trans-Atlantyku), nie poszedł Gombrowicz tak daleko na drodze intymnej spowiedzi.[...] napisał o Historii odpowiedzialny za jej redakcję Jeleński.

Fantastyczny Lem. Antologia opowiadań według czytelników

Piętnaście najlepszych opowiadań mistrza literatury science fiction! Top fifteen. Najlepsze z najlepszych. Piętnaście prezentowanych tu opowiadań Stanisława Lema wybranych zostało w drodze plebiscytu wśród czytelników, z udziałem samego autora oraz wybitnego lemologa i krytyka literackiego, Jerzego Jarzębskiego, którzy wskazali swoje ulubione teksty. Wszystkie opowiadania ułożono według miejsca zajmowanego w czytelniczym rankingu, który zadecydował o pozycji trzech pierwszych utworów. Są to: Simon Merril: Sexplosion, Trzej elektrycerze i Alistar Waynewright: Being Inc.. Im dalej w spisie treści, tym większa stosunkowo rola pisarza i krytyka w ich doborze. Jedno jest pewne teksty pochodzące z różnych cykli i tomów zebrane obok siebie brzmią jeszcze mocniej i pełniej. To utwory nadal żywe, pełne fantastycznych pomysłów, groteskowego humoru, nieoczekiwanych rozwiązań fabularnych i głębokich podtekstów filozoficznych.

Virga

Klaudiusz Szymańczak

Troje dzieci, które odbierają sobie życie. Dwóch śledczych, dążących do prawdy. I jedno małe miasteczko, które zrobi wszystko, aby pewne tajemnice nigdy nie wyszły na jaw. Agent John Slade z FBI i nadkomisarz Robert Laurentowicz prowadzą najbardziej wymagające śledztwo w swej karierze. Panna Maria w stanie Teksas. Najstarsza polska osada w Stanach Zjednoczonych, założona przez emigrantów z Górnego Śląska. W dniu otwarcia Centrum Polonijnego miasteczkiem wstrząsa tragedia dwoje nastolatków, którzy niedawno przybyli do Panny Marii, popełnia samobójstwa. Mała społeczność nie zdąży wyjść z szoku, gdy dochodzi do trzeciej śmierci. Kolejny dzieciak targnął się na swoje życie. W Pannie Marii pojawia się zastępca konsula, a FBI deleguje tam agenta Johna Sladea, któremu nieoficjalnie, zza oceanu, pomaga nadkomisarz Laurentowicz. Co takiego wydarzyło się w hermetycznym środowisku potomków polskich osadników? Co sprawiło, że dzieci podjęły tak drastyczną decyzję? W Pannie Marii atmosfera gęstnieje z każdym dniem śledztwa. Najwyraźniej komuś zależy, aby pewne sprawy nie wyszły na jaw. Brawurowa, wciągająca akcja oraz nietuzinkowi bohaterowie, z którymi czytelnik szybko się zaprzyjaźnia. Barwne tło społeczne, psychologiczna wiarygodność i ciekawie przedstawione tematy, które znamy z pierwszych stron gazet. To wszystko czyni z Virgi nie tylko wyjątkowy kryminał, ale i ciekawy obraz naszej współczesności.