Wstęp do fenomenologii

Marcin Waligóra

- książka prezentuje podstawowe metody klasycznej fenomenologii, m.in.: analizę intencjonalną, poznanie ejdetyczne, epoche, redukcję transcendentalną, konstytucję   - autor klarownie pisze o Husserlu, Heidegerze, Levinasie i Derridzie - celem książki jest  wprowadzenie do lektury prac wybitnych fenomenologów i stosowania metody fenomenologicznej - książka zawiera analizę krytyki fenomenologii i prezentuje założenia współczesnej fenomenologii umysłu   - „głęboka kompetencja autora znajduje  swój wyraz w komunikatywności języka książki oraz jasności i precyzji jej wywodu” (z recenzji prof. Andrzeja Gniazdowskiego) Marcin Waligóra – adiunkt w Zakładzie Filozofii i Bioetyki, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się fenomenologią i etyką biomedycznych badań naukowych. 

Roczników polskich od śmierci Władysława IV Klimaktery

Wespazjan Kochowski

Annalium Poloniae ab obitu Vladislai IV Climacteres (Roczników polskich od śmierci Władysława IV Klimaktery) to dzieje Rzeczypospolitej czasów Jana II Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Kochowski korzystał z opowieści wielu świadków, a także dokumentów i własnych doświadczeń, zachowując przy tym znaczny obiektywizm i krytycyzm. Praca ta jest do dziś jednym z podstawowych źródeł wiedzy o epoce staropolskiej.   Wespazjan Hieronim Kochowski herbu Nieczuja (ur. w 1633 w Gaju koło Waśniowa w ziemi sandomierskiej, zm. 6 czerwca 1700, w Krakowie) – jeden z najwybitniejszych historyków i poetów polskiego baroku, najbardziej typowy przedstawiciel filozofii i literatury sarmackiej.

Nie tylko o teatrze. Studia, rozmowy i szkice o kulturze współczesnej

Piotr Rudzki

Nie tylko o teatrze to mój dialog w formie monografii. I to zarówno na poziomie konstrukcji, jak i zawartych tu treści. Rzecz łączy różne formy dyskursywne: studia, rozmowy oraz szkice dotyczące teatru i kultury XX i XXI wieku. Widzę teatr w Polsce jako część teatru europejskiego, dla którego kontekstem są różne formy teatralne i prateatralne z Azji. Jeszcze jedna cecha tej, nazwijmy, „monografii performatywnej” to zaproszenie Odbiorcy do dyskusji. Jestem przekonany, że dzisiaj nie można myśleć o kulturze bez kontekstu przekraczającego Europę. W dialogu powinniśmy kultywować naukową refleksję o kulturze, w tym o teatrze, i o demokracji. O poszukiwaniu jedności w różnorodności. Piotr Rudzki – teatrolog, adiunkt w Zakładzie Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych Uniwersytetu Wrocławskiego. Zainteresowania teatrem współczesnym i Stanisławem Ignacym Witkiewiczem połączył w książce Witkacy na scenach PRL-u (Wrocław 2013). Jego artykuły dotyczące teatru i kultury w XX i XXI wieku ukazywały się w czasopismach i tomach zbiorowych w Polsce, Austrii, Indiach, Nepalu i USA. W latach 1994–2016 redaktor „Notatnika Teatralnego”. W okresie 1995–2000 visiting lecturer w Delhi University, współautor pierwszego podręcznika nauki języka polskiego dla Hindusów (Rozmówki hindi-polskie, New Delhi 2003).

Pamięć gromadzi prochy. Szkice historyczne i osobiste

Andrzej Romanowski

Książka ukazuje różne momenty historii Polski – od XI do XXI wieku. Ale wszystko jest tu na opak. Narodowe katastrofy jako następstwa „wstawania z kolan”. Pierwsze powstanie jako dzieło psychopaty. Niemcy, Żydzi, Rusini jako ofiary Polaków. Komuniści jako ci, co uratowali Polskę. Autor prowokuje, bo szuka sensu polskich dziejów, bo patrzy z różnych punktów widzenia i wszędzie dostrzega drugie dno. Dziś – zdaje się mówić – jesteśmy wykorzenieni z polskiej tradycji, nie rozumiemy jej. Nasza pamięć gromadzi tylko prochy. Mistrzowie autora, ludzie trzech pokoleń, ukazują wachlarz polskich postaw w minionym stuleciu. Reportaże z podróży po Europie Środkowo-Wschodniej łączą się z próbami pojednania z sąsiadami i z analizą dziedzictwa komunizmu. Tradycje rodzinne mówią o polskiej walce o niepodległość, a „żydowska kamienica” przywołuje czas wielonarodowej Rzeczypospolitej. Z książek Andrzeja Romanowskiego ta jest najbardziej osobista. Prof. dr hab. Andrzej Romanowski pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Historii PAN. Jest redaktorem naczelnym Polskiego słownika biograficznego oraz kierownikiem Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. W wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, eseistycznych i publicystycznych. W ostatnich latach wydał: Antykomunizm, czyli upadek Polski (2019), Wschodnim pograniczem literatury polskiej (2018), Tak, jestem córką Jakuba Bermana (2016, z Lucyną Tychową), Eugeniusz Kwiatkowski (2014), Wielkość i upadek „Tygodnika Powszechnego” oraz inne szkice (2011).  

Metanaukowe podstawy dyscyplinowego wyodrębnienia nauki o translacji w świetle dyskursu badaczy polskich

Anna Małgorzewicz

W wyniku podjętych przez Autorkę działań badawczych i interpretacyjnych dotyczących zróżnicowanej rzeczywistości nauki o translacji w monografii ukazany został proces wyodrębniania dyscyplinowego badań nad translacją oraz nakreślono jego ewentualne perspektywy bez jednoznacznego wartościowania możliwych kierunków rozwoju. Autorka słusznie nie proponuje gotowych rozwiązań, a raczej zaprasza środowisko naukowe do dyskusji, dostrzegając w dyscyplinowej emancypacji obszaru badań nad translacją, ich instytucjonalizacji wiele korzyści dla sfery nauki, dydaktyki akademickiej i profesjonalizacji zawodu tłumacza. Ukazuje jednocześnie potencjał naukowy umożliwiający osiągnięcie tych wartości. Przekonująco udowadnia konieczność podjęcia przez środowisko naukowe w tym obszarze koniecznych działań integrujących w skali ogólnopolskiej w celu osiągnięcia zasłużonego statusu dyscyplinowego tych badań oraz postępu naukowego. Eksploracje przeprowadzone przez Autorkę charakteryzuje innowacyjność metodologiczna oraz jej uargumentowana zasadność z dominacją Kuhnowskiej kategorii paradygmatu, odwaga poznawcza w podejmowaniu bardzo trudnego zadania, a także gruntowne oparcie analiz i interpretacji na obszernej faktografii trafnie opisującej badaną rzeczywistość. Sądzę, iż książka Anny Małgorzewicz może dać impuls do poważnej, niezwykle potrzebnej dyskusji nad naukowymi podstawami konstruowania programów studiów przekładoznawczych i translatorycznych w naszym kraju, a co za tym idzie - nad poprawą jakości kształcenia w tej dziedzinie. Prof. dr hab. Henryk Kardela Przedłożona praca jest pierwszą monografią w Polsce kompleksowo eksplorującą rzeczywistość badań nad translacją, z solidnymi podstawami argumentacji naukowej. W profilowaniu podstaw dyscyplinowych Autorka szuka potencjału konsolidacyjnego, a tym samym szans integracji dyscyplinowej z zachowaniem wewnętrznych odmienności autonomicznych. Dr hab. Zenon Weigt, em. prof. UŁ Anna Małgorzewicz - profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, doktor habilitowana nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Kieruje Zakładem Translatoryki i Glottodydaktyki w Instytucie Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. Autorka monografii: Prozessorientierte Dolmetschdidaktik i Die Kompetenzen des Translators aus kognitiver und translationsdidaktischer Sicht. Założycielka i od 2010 roku redaktor naczelna czasopisma "Studia Translatorica" oraz od roku 2016 współredaktor czasopisma "Germanica Wratislaviensia".

"Profesor to nie obelga". Alfabet Bronisława Geremka

Jacek Głażewski

W hasłach tej swoistej „Encyklopedii Bronisława Geremka” można odnaleźć nie tylko spostrzeżenia autora dotyczące życia uczonego, aktywnego działacza politycznego, patrioty, ciężko doświadczanego czasami, w których przyszło mu żyć, lecz również bogaty materiał skłaniający do refleksji i dalszych rozważań nad własnym życiem. Ten zbiór przemyśleń, obserwacji, sądów stanowi potwierdzenie formuły zawartej w tytule Alfabetu: „Profesor to nie obelga". W przypadku Bronisława Geremka „profesor” to synonim najlepszego wzoru człowieczeństwa.   Henryk Samsonowicz, fragment Słowa wstępnego  

Maria Kuncewiczowa, Sándor Márai. Późny wiek - późna twórczość. Interakcje. Materiały do studiów nad psychologią starości

Publikacja składa się z dwóch części. Część I to teoretyczne wprowadzenie do analizy psychologicznej treści, opublikowanych w okresie starości, prac Marii Kuncewiczowej i Sandora Maraia. Mieści w sobie odkrycie i teoretyczne uzasadnienie wartości badania wzajemnej zależności między procesami rozwojowymi w podeszłym wieku autorów a zmianami w zakresie formy i treści twórczości w tym okresie życia. W części II przedstawiono procedurę jakościowej analizy psychologicznej treści dzieł powstałych w starości, pozwalającej na określanie zmian w zakresie: podstawowych tendencji życiowych i wewnętrznego modelu doświadczenia (Charlotta B"Uhler) oraz " strategii radzenia sobie ze śmiercią i umieraniem (Arnold Toynbee). W wyniku analizy dało się zaobserwować proces zmiany gatunkowej twórczości Marii Kuncewiczowej i Sandora Maraia - od fikcji do intimistyki, a także rezygnację z funkcji kreatywnych na rzecz bezpośredniego, osobistego przekazywania nagromadzonego doświadczenia i zwrócenie się w stronę budowania wewnętrznej integracji, wewnętrznej spójności w obronie przed entropią. Anna Maria Manek - absolwentka psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie teorii literatury (Instytut Teorii Literatury Teatru i Filmu, Uniwersytet Łódzki), doktor habilitowany w zakresie psychologii (KUL). Była wykładowczyni psychologii, przede wszystkim na Wydziale Zarządzania Politechniki Lubelskiej (od asystenta do profesora nadzwyczajnego). Po przejściu na wczesną emeryturę opiekunka osób starszych w rodzinie. Następnie wykładowczyni psychologii w uczelniach prywatnych. W pracy badawczej najbardziej zainteresowana okresami przejściowymi w rozwoju osób dorosłych. Publikacje książkowe z tego zakresu: Uwarunkowania reakcji na utratę pracy. Badania mężczyzn w średnim wieku (1993), Wartościowanie własnej sytuacji życiowej przez bezrobotnych (1998), Start zawodowy jako wyzwanie rozwojowe (2010). Zalicza do nich także prezentowane w tej książce opracowanie.

Literatura i reklama w Niemczech

Tomasz Małyszek

O ile literatura bywa reklamowana, o tyle reklama zwykle nie bywa interpretowana. Gdyby wymagała objaśnienia sensu, straciłaby z oczu cel, dla którego powstała. Można sobie wyobrazić taki skrajny przypadek transgresji między literaturą i reklamą, kiedy ta pierwsza powstaje jako świadomy, zaplanowany komunikat reklamowy, a druga niczego nie reklamuje, pozornie nie ma więc sensu, i dopiero odczytanie w szeregu lub cyklu kolejnych epizodów kampanii promocyjnej nadaje jej znaczenie i naprowadza odbiorcę na jej pierwotny ślad. Paradoksalnie reklama bez słów, artystyczny spot filmowy oparty na scenariuszu, który jest pogłosem lub poświatą treści przemycanych uprzednio przez literaturę, najbardziej ją przypomina. Niniejsza praca sięga po przypadki znanych artystycznych spotów reklamowych, z których część ma charakter spotów wizerunkowych i była nagradzana na festiwalu w Cannes. Ich wspólną cechą jest miejsce wytworzenia, czyli niemieckie agencje reklamowe, lub produkt albo zleceniodawca, który również pochodzi z Niemiec. Takie zawężenie analizy nie oznacza, że niemiecka reklama wizerunkowa różni się od reklam produkowanych na świecie, ale pozwala utrzymać w ramach i uporządkować wiedzę na temat możliwych, domniemanych, a czasem oczywistych zależności pomiędzy literaturą danego kraju a utrwalonymi w nim normami promocji i marketingu.

"Na Zachód" i "Z dala od Moskwy"? Publicystyka Mykoły Chwylowego lat 1925-1926. Historia - idee - konteksty

Paweł Krupa

„Na Zachód” i „z dala od Moskwy”? to próba historycznoliterackiej rekonstrukcji fragmentu działalności publicystycznej jednego z najgłośniejszych pisarzy ukraińskich lat dwudziestych XX wieku Mykoły Chwylowego (1893–1933). Przedmiotem analiz są trzy najważniejsze cykle pamfletów pisarza: Quo vadis, Myśli pod prąd oraz Apologeci grafomaństwa, stanowiące nerw debaty dotyczącej nowoczesnej literatury i kultury ukraińskiej, toczącej się w latach 1925–1928, która odbiła się głośnym echem w Ukrainie radzieckiej oraz ZSRR. Józef Stalin, śledząc jej przebieg, grzmiał: „Podczas gdy zachodnioeuropejscy proletariusze i ich partie komunistyczne pełne są sympatii dla «Moskwy» i z zachwytem patrzą na sztandar powiewający w Moskwie, ukraiński komunista Chwylowy nie ma dla «Moskwy» żadnych innych słów prócz wezwania do działaczy ukraińskich, aby «czym prędzej» uciekali od «Moskwy»”.   Gruntowna analiza publicystyki Chwylowego łączy się w książce z szerokimi ujęciami kontekstualnymi wybranych problemów jego pisarstwa (człowiek Faustowski, psychologiczna Europa, upodrzędnienie postkolonialne).     Niewątpliwie książka ta należy do znaczących w ukrainistyce tak polskiej, jak i zagranicznej, zapełniając istotną lukę badawczą. Na zdecydowaną pochwałę zasługują fragmenty pracy dotyczące rekonstrukcji projektu dekolonizacji kultury ukraińskiej bezpośrednio korespondujące z projektem westernizacyjnym, kapitalnie wyłowione przez autora w wielorakich konfiguracjach różnych sensów z pism publicystycznych M. Chwylowego. Prof. UWr dr hab. Agnieszka Matusiak   Książka zasługuje na wysoką ocenę i uznanie. Autor precyzyjnie odtwarza zarówno okoliczności towarzyszące dyskusjom, rekonstruuje w tekście właściwym porządek zdarzeń, jak i wyjaśnia oraz analizuje poglądy M. Chwylowego. Należy pochwalić doskonałą kompozycję i konstrukcję, niezwykłą, rzadko wśród młodych badaczy spotykaną, dyscyplinę myślenia i pisania. Dr hab. Agnieszka Korniejenko

Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Niebo i piekło. Tom 14

Monika Gabryś

ZAŁOŻENIA OGÓLNE I. NIEBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 II. PIEKŁO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 III. OSOBY BOSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 IV. SZATAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  42 V. ANIOŁ I DIABEŁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 VI. ŚWIĘCI I GRZESZNICY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  55 VII. RELIGIJNE ŹRÓDŁA INSPIRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Literatura przedmiotu (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Wykaz skrótów i oznaczeń (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 SŁOWNIK I. NAZWY I OKREŚLENIA MIEJSC, SFER, PRZESTRZENI . . . . . . . . . . . . . . 77 1. Sfera dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 2. Sfera zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 3. Sfera poza/pomiędzy dobrem i złem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  91 II. NAZWY I OKREŚLENIA ISTOT, BYTÓW, LUDZI . . . . . . . . . . . . . . . . .  94 1. Sfera dobra (mieszkańcy nieba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 2. Sfera zła (mieszkańcy piekła) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 3. Sfera między dobrem a złem (istoty z pierwiastkiem nadprzyrodzonym o niejednoznacznym wartościowaniu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 4. Ludzie zmierzający ku niebu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 5. Ludzie pośredniczący między bóstwem a człowiekiem . . . . . . . . . . . . 205 6. Ludzie zmierzający ku piekłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 7. Ludzie pośredniczący między złymi duchami a człowiekiem . . . . . . . .  216 8. Sacrum w jednostce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 III. ZNAKI DOBRA I ZŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1. Symbole, znaki, przedmioty naznaczone świętością, sakrą boską (związane ze służeniem świętości) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .  252 2. Symbole, znaki, przedmioty noszące piętno zła (związane ze służeniem złu) IV. CZYNNOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 1. Działania związane ze sferą dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 2. Działania związane ze sferą zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 V. BIBLIA – WYRAŻENIA, ZWROTY, POSTACI, MIEJSCA . . . . . . . . . . . . . . 370 VI. MITOLOGIA GRECKA I RZYMSKA – WYRAŻENIA, ZWROTY, POSTACI, MIEJSCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 ANEKS – ATRYBUTY BÓSTWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 Wykaz alfabetyczny haseł zamieszczonych w Słowniku . . . . . . . . . . . . . .  437

Biserka

Łukasz Mańczyk

Opowieść o celibacie. O zakonie tłumaczy. Biserka Rajčić, była przez pięćdziesiąt lat notariuszem polskiej literatury. Adwokatem, gońcem, tłumaczem przysięgłym. Przerywa milczenie, po pięćdziesięciu latach w cieniu autorów, których przekłada i spraw o których pisze. Serbka. Laureatka nagrody „Transatlantyk” dla najlepszego tłumacza literatury polskiej (2009). W dorobku, liczącym przeszło 1500 pozycji bibliograficznych, ma ponad 70 książek z zakresu poezji, prozy, filozofii, teorii literatury, eseju i reportażu. Nawiązuję kontakt z autorem do końca życia. Te przyjaźnie są specyficzne, bo rzadko się widzimy, ale często rozumiemy bez słów. B.R.   Łukasz Mańczyk – ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz scenopisarstwo w Łódzkiej Szkole Filmowej. Wydał trzy książki: Służebność światła, Kraków 2004 (Nagroda im. Kazimiery Iłłakowiczówny za debiut roku); Pascha 2007/punkstop, Kraków 2009, Affirmative, Belgrad 2006. Bezpartyjny radny Krowodrzy, Dzielnicy V Krakowa.

Od polityki do poetyki. Prace ofiarowane Stanisławowi Jaworskiemu

Cezary Zalewski

Wstęp, Anna Burzyńska Anna Burzyńska, Hermeneutyka i erotyka Michał Paweł Markowski, Komitywa Michał Rusinek, Niebezpieczne związki retoryki i gramatyki. Opis przypadku Franciszek Ziejka, Na straży drogocennych skarbów przeszłości (O rozlicznych zasługach Józefa Dietla) Tadeusz Bujnicki, Miasta Broniewskiego Cezary Zalewski, Scribo, ergo sum? Niechciane arcydzieło Tadeusza Brezy Jarosław Fazan, Ma lat 22 Tadeusza Peipera, czyli portret poety z czasów „klasztornej” młodości Jolanta Dudek, Główne nurty poezji polskiej w dwudziestym wieku z historią w tle i aktualne obowiązki poety – według Traktatu poetyckiego z moim komentarzem (2001) Czesława Miłosza Dorota Wojda, Rymkiewicz: Sein zum Tode Andrzej Juszczyk, Słowo – ciało – fetysz. Artystyczne operacje na seksualności (przypadek Parnickiego) Krzysztof Zajas, Stanisław Vincenz i Europa kultur Andrzej Hejmej, Tekst intermedialny (Arw Stanisława Czycza) Anna Łebkowska, Dotyk – piętno – ciało. O jednej powieści Zofii Romanowiczowej Magdalena Lubelska, Polska wprost i „z ukosa”. O Dolinie nicości Bronisława Wildsteina i Marszu Polonia Jerzego Pilcha Urszula Chowaniec, O widzialnych i niewidzialnych podróżniczkach w literaturze polskiej dekady 1997–2007 Antonina Lubaszewska, Piszę, więc mniej jestem? Od Listu Lorda Chandosa do Postscriptum Lady Chandos Barbara Kołosowska-Zalewska, Specyfika przedstawień mgły. Analiza na podstawie zestawienia wybranych fragmentów Samuela Zborowskiego Juliusza Słowackiego i Solaris Stanisława Lema Henryk Markiewicz, O księgach pamiątkowych – w księdze pamiątkowej 341 Indeks nazwisk  

Kompozycja dzieła architektury. Composition of a work of architecture

Andrzej Basista

W swojej książce autor analizuje kompozycję dzieł architektury, które poznał i fotografował w wielu krajach Europy, Ameryki Północnej i na Bliskim Wschodzie. Dopatruje się zasad w przykładach historycznych i współczesnych, standardowych i osobliwych, wybitnych i powszednich. ANDRZEJ BASISTA – architekt, emerytowany profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Politechniki w Białymstoku.

Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna?

Janusz Grygieńć

Demokracja na rozdrożu jest niezwykle kompetentnym przeglądem najważniejszych koncepcji demokracji partycypacyjnej i deliberacyjnej. Dotyczy najważniejszych sporów, jakie toczone są obecnie o optymalny kształt demokracji. W kolejnych rozdziałach autor dyskutuje kwestie, które są kluczowe dla zrozumienia osobliwości systemu demokratycznego i jego cech wyróżniających. Osią rozważań autora jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jaka powinna być w demokratycznych społeczeństwach relacja między dyskusją problemów społecznych i politycznych, udziałem szerokich mas w polityce a wysłuchiwaniem głosów ekspertów, którzy powinni reprezentować trzeźwe, obiektywne stanowisko poparte danymi naukowymi. W książce więc rozważane są problemy, którymi żyją wręcz współczesne demokracje: czy wpływ ekspertów na decyzje polityczne nie zabija aktywności politycznej obywateli?; czy masy są w stanie stworzyć prawidłowe rozwiązania polityczne?; czy możliwe jest dyskutowanie kwestii społecznych i politycznych na każdym poziomie? Grygieńć bardzo kompetentnie prowadzi czytelnika poprzez meandry tych dyskusji, pokazując klarownie argumenty na rzecz każdego z tych stanowisk oraz argumenty, które mogą je podważyć. Książka będzie na pewno czytana przez wszystkich tych, którzy interesują się polityką, a warto też byłoby, żeby przeczytali ją ci, którzy politykę czynnie uprawiają. Z recenzji prof. dra hab. Leszka Koczanowicza

Misteria czasu. Problematyka temporalna Tadeusza Micińskiego

Jolanta Wróbel-Best

Niniejsza książka analizuje problematykę temporalną Tadeusza Micińskiego (1873–1918) przez pryzmat harmonijnego zestroju elementów utworu literackiego, głównie konkretnego dramatu: W mrokach złotego pałacu, czyli Bazilissa Teofanu (1909).  Wnikliwa analiza filologiczna zostaje tu połączona  z analizą filozoficzną, aby odczytać palimpsest sensów związany z pojęciem czasu oraz zarysować istnienie szczególnego związku pomiędzy regułami myślenia Micińskiego, a szeroko rozumianym bergsonizmem. Czas rozpatruje się więc wstępnie jako kategorię tematyczną, wiodącą w stronę krytyki tematycznej, aby później związać go filozoficznie z aspektem osobowości, świadomości trwania oraz jaźni i pamięci. Odsłania się w rezultacie u Micińskiego temporalność jakościowo inna, „czysta” i uchwycona za pośrednictwem „ja” bohatera – le moi profond. Takie „ja” głębokie zaczyna żyć swobodnie, nie starając się dokonywać sztucznego rozdziału pomiędzy stanem teraźniejszym i przeszłym. Rozdział VII książki (Bergson a Miciński: kręgi znaczeń) syntetycznie kończy opisywanie modeli świata i świadomości podmiotu widoczne zarówno u Bergsona, jak i u Micińskiego oraz stawia pytanie: Czy istnieje bergsonizm dramatu młodopolskiego? Książka rozpatruje integralne, charakterystyczne dla epoki Młodej Polski, zagadnienia estetyczne i ideowe.  Jej paradygmatem badawczym stają się same utwory Micińskiego, a więc ich złożony i wzajemnie dopełniający się horyzont.  Unika się w niej – o ile to możliwe – takich sytuacji, w których nie tekst wyznacza interpretację, lecz interpretacja determinuje tekst (Emilio Betti). Niech zatem autonomiczny świat obrazów poetyckich Tadeusza Micińskiego przemawia do nas swoim pięknem i siłą...      "Autorka podejmuje problematykę czasu u T. Micińskiego w nowym aspekcie: jako zagadnienie z kręgu „historii idei”. Jest to ważne, a jeszcze rzadkie w naszym piśmiennictwie naukowym studium z pogranicza historii literatury i historii filozofii. Odsłania dzięki temu istotne aspekty specyficznej wyobraźni i świadomości poety." Prof. dr hab. Wojciech Gutowski     Jolanta Wróbel-Best ukończyła filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w   Krakowie. Po obronie doktoratu, napisanego pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Podrazy-Kwiatkowskiej, pracowała w Instytucie Filologii Polskiej UJ. Prowadziła także zajęcia w University of Houston. Obecnie wykłada nauki humanistyczne i filozofię w college’u w Houston (USA) oraz jest korespondentem Carleton University w Ottawie (Kanada) w zakresie literatur europejskich. Publikowała, między innymi, w amerykańskim „Przeglądzie Polskim”, „Sarmatian Review”, „Polish Review”, periodykach „ASEEES” oraz innych czasopismach. Jest autorką uznanego w Ameryce wywiadu z Adamem Zagajewskim (Poetry Summons Us to Life opublikowanego przez Rice University) i artykułów, związanych z literaturą, filozofią oraz studiami slawistycznymi. Należy do takich stowarzyszeń, jak: Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies; American Philosophical Association; International Institute for Hermeneutics; Language, Literature, Criticism; Polish Institute of Arts and Sciences of America; Polish Studies Association.  Autorka została umieszczona na liście Who’s Who in America w roku 2011 i 2012.

Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej

Tadeusz Bujnicki, Krzysztof Biedrzycki, Jarosław Fazan

Tom Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej zawiera studia stanowiące efekt krytycznego opracowania spuścizny literackiej i publicystycznej z lat 1930-1940 wileńskiej grupy Żagary oraz rekonstrukcji jej tła kulturalnego i literackiego. Rozbudowany w czasie badań kontekst historyczny, filozoficzny (katastrofizm europejski), etniczny (związki żagarystów z kulturą litewską, białoruską, żydowską, rosyjską itd.) pozwala na uchwycenie specyficznej atmosfery intelektualnej ówczesnego wielokulturowego i wielojęzycznego Wilna, w której wyrosła twórczość Czesława Miłosza, Jerzego Zagórskiego, Teodora Bujnickiego, Aleksandra Rymkiewicza, publicystyka literacka Józefa Maślińskiego i innych. Przeświadczenie o „kresowej peryferyjności” Wilna w twórczości żagarystów znajdowało kompensację w poszerzaniu horyzontu na zagadnienia o szerokim, uniwersalnym zasięgu. Od początku żagaryści tworzyli w swej poezji pejzaże fantastyczne oraz wprowadzali nowoczesne kwestie ideologiczne i filozoficzne. Ich świadomość estetyczna i światopogląd przekraczały lokalne postromantyczne tradycje. Wyraziste było przy tym przekonanie członków grupy o ideowo-społecznych zadaniach twórczości artystycznej, powstającej na tym „prowincjonalnym”, zagubionym na kresach II Rzeczypospolitej obszarze. I dlatego ważnym „kluczem” do rozpoznania światopoglądu żagarystów jest kategoria „pogranicza”. Książka kontynuuje inicjatywy badawcze, które owocowały to-mami opublikowanymi w serii Biblioteki Literatury Pogranicza (m.in. Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940, Kraków 2003; Wilno literackie na styku kultur, Kraków 2007).