W kręgu zagadnień języka, literatury i kultury. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Jarosławowi Wierzbińskiemu

Krystyna Ratajczyk, Agata Piasecka

Księga ma charakter szczególny, związany z jubileuszem naukowym Profesora Jarosława Wierzbińskiego – rusycysty, językoznawcy, wieloletniego Dyrektora Instytutu Rusycystyki, Kierownika Zakładu Językoznawstwa. Jest ona wyrazem uznania środowiska naukowego dla osiągnięć Jubilata, którego dorobek obejmuje badania, między innymi, z zakresu lingwistyki tekstu, lingwistyki kulturowej, lingwistyki kognitywnej, semantyki i stylistyki, językowej organizacji tekstu literackiego, funkcjonowania kategorii semantyki leksykalnej, stylu artystycznego, dyskursu politycznego. Autorami poszczególnych rozdziałów są przyjaciele, koledzy i współpracownicy Profesora – rusycyści, poloniści, slawiści, angliści z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego oraz innych ośrodków w kraju i za granicą, którzy tekstami zechcieli wyrazić Jubilatowi swój szacunek, uznanie, sympatię, życzliwość, wdzięczność. W Księdze znalazły się prace językoznawcze, literaturoznawcze i kulturoznawcze. Pomimo różnorodnej problematyki łączy je temat przewodni oraz osoba Adresata, któremu Autorzy dedykowali efekty swoich badań.

Ku Gwiazdom

Antologia Polskiej Fantastyki Naukowej

Utwory zaprezentowane w antologii "Ku gwiazdom..." czerpią inspirację z literackiego dziedzictwa Stanisława Lema, rzeczywiście sięgając ku gwiazdom, a przede wszystkim ku zrozumieniu człowieka i jego miejsca we Wszechświecie. Cyklicznemu konkursowi, którego pierwszą edycję wieńczy niniejsza publikacja Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej, przyświeca idea dbałości o założenia gatunku, którego fundamentami są wiedza naukowa, obowiązujące prawa, teorie i prognozy naukowe oraz ich logiczne rozwinięcie. Wierzymy, że zainaugurowana seria wydawnicza pozwoli nam wesprzeć literacką tradycję, rozwój i popularyzację wyjątkowego gatunku, jakim jest science fiction. "Nie wszystko i nie wszędzie jest dla nas", napisał Stanisław Lem w "Niezwyciężonym". Zawsze jednak możemy spróbować dotrzeć tam dzięki wyobraźni. Zbiór "Ku gwiazdom. Antologia polskiej fantastyki naukowej 2021" to zwieńczenie jednego z najważniejszych projektów Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej: ogólnopolskiego konkursu na opowiadanie science fiction, zorganizowanego dla autorów przed debiutem książkowym. Jury złożone z literaturoznawców oraz przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych wyłoniło pięciu laureatów, których teksty znalazły się w publikacji. Jednak, choć to jej szczególny element i powód powstania, antologia nie składa się wyłącznie z opowiadań wybranych z niemal stu siedemdziesięciu nadesłanych na konkurs tekstów. Aby zarówno dbać o popularyzację i istotę gatunku, jak i zapewnić początkującym twórcom należyte wsparcie, w zbiorze znalazły się również wyselekcjonowane opowiadania bardziej znanych twórców science fiction. Dodatkowo, aby antologia w komplementarny sposób, w duchu myśli i twórczości Stanisława Lema, łączyła fantastykę i naukę, w skład tekstów antologii włączone zostały popularnonaukowe felietony oraz przedmowy autorstwa dr Marcina Kowalczyka, literaturoznawcy, oraz dr hab. Grzegorz Brony, byłego prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej. Całość została przygotowana w ścisłej współpracy Fundacji oraz Wydawnictwa IX. Autorzy: Bartek Biedrzycki, Grzegorz Brona, Dorota Dobrzyńska, Łukasz Marek Fiema, Adam Groth, Wojciech Gunia, Marta Kładź-Kocot, Michał Kłodawski, Marcin Kowalczyk, Marta Magdalena Lasik, Mikołaj Maria Manicki, Marcin Mazur, Kamil Muzyka, Marcin Przybyłek, Grzegorz Rogaczewski, Andrzej Zimniak

Pasja według G.H

Clarice Lispector

Jedna z najbardziej radykalnych, a zarazem najdoskonalszych książek Clarice Lispector. W 1988 roku włączona do wydawanej pod patronatem UNESCO serii Arquivos Collection, w której ukazują się najwybitniejsze dzieła literatury latynoamerykańskiej. Mieszkanka luksusowego apartamentu w Rio de Janeiro postanawia posprzątać pokój opuszczony przez czarną służącą, która zwolniła się z pracy. Gdy przekracza próg pomieszczenia, uświadamia sobie, że toczące się w nim do niedawna życie w niczym nie przypominało jej własnego. Rozgląda się wokół i dostrzega na ścianie karykaturalny rysunek. Domyśla się, że to wiadomość zostawiona dla niej przez służącą. I że dziewczyna, której imię i twarz przypomina sobie z największym trudem, nienawidziła jej. A potem otwiera szafę i zamiera z przerażenia w jej stronę sunie powoli odpychający owad. Karaluch ucieleśniający wszystko, czego bohaterka nie chce i czego się boi. "Pasja według G.H." to opowieść o spotkaniu z radykalną innością pisze w posłowiu do książki Wojciech Sawala. Chodzi tu zarówno o Innego, którego na co dzień nie widzimy, a którego kosztem żyjemy, jak i o Innego, którym sami w istocie jesteśmy, choć paradoksalnie, by stać się ludźmi, musimy tej własnej wewnętrznej inności się wyprzeć. Fascynująca podróż do granic literatury, języka i tego, co w naszym codziennym doświadczeniu tym społecznym i tym ogólnoludzkim uznajemy za oczywiste i niepodlegające dyskusji. ___________________ Najokrutniejsza i najmocniejsza powieść Clarice Lispector. Rachel Kushner

Uwolnij umysł. Rozważania na temat języka, literatury i kultury

Aleksandra Janowska, Maria Migodzińska

Uwolnij umysł. Rozważania na temat języka, literatury i kultury to książka o szczególnym charakterze, stanowiąca przegląd aktualnych badań prowadzonych przez młodych naukowców. Wyróżnia ją niezwykle szeroki wachlarz tematyczny oraz otwarte i niezależne spojrzenie autorów na omawiane kwestie. Oprócz tekstów czysto literaturoznawczych czy językoznawczych w prezentowanej monografii znajdziemy również takie, których nie da się przypisać do jednej dyscypliny - wielowymiarowa i złożona natura poszczególnych rozdziałów stanowi kwintesencję całego tomu, a zarazem potwierdzenie idei otwartego umysłu. Mamy nadzieję, że publikacja spotka się z zainteresowaniem szerokiego grona odbiorców i stanie się inspiracją dla kolejnego pokolenia młodych badaczy.

Przepakować dziedzictwo. Przeszłość jako projekcja rzeczywistości - przypadki śląskie

Kinga Czerwińska

Dziedzictwo jest obecnie jednym z najbardziej eksploatowanych terminów w dyskursie o relacjach przeszłości z teraźniejszością. O dziedzictwie można mówić w kategoriach: wartości, ciężaru albo towaru, a każde z tych wyobrażeń wywołuje odmienne postawy wobec zastanej rzeczywistości – próbę jej zachowania, ucieczkę ku nowoczesności czy konsumpcjonizm skupiony na tu i teraz. Książka stanowi próbę uchwycenia tych wielu, różnorodnych płaszczyzn. Celem pracy jest analiza procesu eksploatacji dziedzictwa kulturowego regionu, rozumianego jako rodzaj kapitału, który jest wykorzystywany w obszarach polityki kulturalnej, ekonomii czy strategii budowania tożsamości. Jako materiał do interpretacji wybrano działania szczególnie związane ze strojem ludowym, dizajnem oraz turystyką kulturową. Praktyki te przybierają różne formy, a ich adresatami są zarówno „tutejsi”, jak i „przyjezdni”. Można postrzegać je jako współczesny przejaw kultury regionalnej, czy aktywność służącą kształtowaniu tożsamości mieszkańców, które pozwalają stworzyć spójny obraz regionu, wyróżniający go wśród innych. W szerszej perspektywie to analiza mechanizmów kultury współczesnej. W opinii autorki książka kierowana jest dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć, jak wiele w kulturze współczesnej jest przeszłości, i jak intensywnie, w brew pozorom, kieruje ona naszym zachowaniem.

Kominiarz

Lech Tkaczyk

E-book – "Kominiarz". Seria - bajki dla dzieci - Edukacja - Poznajemy... Zawody Bajeczka, którą masz przed sobą, została napisana z myślą o ciekawych świata i kochających przygody maluchach. Jej autor – Lech Tkaczyk – zgodnie ze sprawdzoną zasadą „nauka poprzez zabawę”, w nowatorski i ciekawy sposób zapoznaje dzieci z zawodem KOMINIARZA w serii książeczek „Poznajemy zawody”. Wykorzystując wierszowaną formę opowieści, przystępnie tłumaczy, czym charakteryzuje się ten zawód i czy kominiarz naprawdę przynosi szczęście. Warto dodać, że bajeczka jest pięknie ilustrowana, co z pewnością spodoba się Twojemu młodemu odkrywcy.

Zimowa herbata

Alicja Górzyńska

Marcelina, samodzielna mama po rozwodzie, przeprowadza się z synkiem Aleksem do nowego mieszkania. Kiedy jej były mąż zabiera chłopca na dwa tygodnie, kobieta otoczona zimowym krajobrazem mroźnego Kołobrzegu, jest zmuszona poradzić sobie z tęsknotą i lękiem. Gdy przedświąteczny czas zapowiada się jako najtrudniejszy w jej życiu, los niespodziewanie stawia na jej drodze kogoś, kto wnosi ciepło i radość do tych mroźnych dni. Z każdą wypitą filiżanką zimowej, aromatycznej herbaty, Marcelina zaczyna dostrzegać, że być może ma jeszcze szansę na szczęście i nowy początek. Czy ta przypadkowa znajomość okaże się czymś poważnym, czy będzie jedynie sposobem na przetrwanie samotnych wieczorów?

Harald. Czterdzieści lat na Spitsbergenie

Birger Amundsen

Trzydziestosiedmioletni Harald Soleim trafił na Svalbard w 1977 roku. Choć planował zostać tam jedynie rok, by potem ruszyć na podbój Ameryki Południowej, Kapp Wijk stało się jego domem na kolejne czterdzieści lat. Wysoki, blady, energiczny mężczyzna. Miał brodę, ale bardziej niż trapera przypominał rabina. Żył tak, jak zawsze pragnął, i tak jak jego zdaniem żyć było trzeba. Znany ze swojego uporu i nieprzejednania, zyskał sławę na całym Svalbardzie. Lata spędzone w samotności zahartowały go i uczyniły jeszcze bardziej nieustępliwym. Samotnik w noce polarne, latem dusza towarzystwa. W swojej traperskiej chatce gościł agentów KGB, norweską królową i światowej sławy pianistę. Ma trudny charakter, ale jak mało kto zjednuje sobie ludzi. Norweski pisarz i dziennikarz Birger Amundsen, wieloletni powiernik Haralda, rysuje portret nietuzinkowego człowieka, który wybrał najdalszą Północ na swój dom. Z życzliwym dystansem opowiada historię Soleima, awanturnika, samotnika, a przede wszystkim oddanego przyjaciela. Człowieka pogodzonego z upływającym czasem i śmiercią. Bo jak mówi sam bohater książki: Jestem już stary, swoje przeżyłem, więc to dla mnie żadna tragedia.

Inna panna Bridgerton

Julia Quinn

Czy wyznanie miłości wystarczy, by zdobyć czyjeś serce Znalazła się w niewłaściwym miejscu Niezależna i żądna przygód Poppy Bridgerton poślubi tylko zalotnika, którego bystry intelekt i zainteresowania odpowiadają jej własnym. Niestety, w londyńskich salonach jeszcze takiego nie znalazła. Odwiedzając przyjaciółkę na wybrzeżu Dorset ciekawska Poppy odkrywa w jaskini kryjówkę przemytników. Jednak jej radość szybko zamienia się w przerażenie, gdy dwóch piratów porywa ją i zabiera na pokład statku. Znalazł ją w nieodpowiednim momencie Kapitan Andrew James Rokesby cieszy się reputacją lekkomyślnego drania. Jako korsarz na usługach brytyjskiego rządu często przewozi nielegalne towary i tajne dokumenty. Wyruszając w niebezpieczny rejs do Portugalii, ze zdumieniem odkrywa związaną i zakneblowaną kobietę oczekującą na niego w kajucie... Czy dwa niefortunne zbiegi okoliczności mogą przynieść szczęście? Andrew szybko odkrywa, że nieznajoma należy do rodziny Bridgertonów. Ona nie ukrywa swojego oburzenia porwaniem. Na pełnym morzu ich wojna na słowa szybko ustępuje miejsca odurzającej pasji. Tyle że każde z nich skrywa tajemnice, które mogą zniweczyć rodzące się uczucie... Jedna z najwspanialszych par w świecie Bridgertonów Prawdziwa gratka dla fanów Julii Quinn i każdego, kto kocha romanse historyczne. Publishers Weekly

Scyzoryk

Zbigniew Masternak

Scyzoryk to kontynuacja głośnych powieści Zbigniewa Masternaka Niech żyje wolność i Chmurołap. Opowiada dalsze losy chłopaka, który za wszelką cenę próbuje się wyrwać spod Świętego Krzyża w wielki świat. Po nieudanych studiach prawniczych w Lublinie trafia do Wrocławia, by studiować  polonistykę. Z powodu trudnej sytuacji materialnej, choroby matki oraz marzenia o sfilmowaniu jednego ze swych opowiadań wikła się w szemrane interesy. Matka umiera, a filmu nie udaje się skończyć. Jedyne, co z tego pozostaje, to świetna groteskowa opowieść o polskiej współczesności - Masternak to jeden z nielicznych pisarzy młodego pokolenia, który z konsekwencją portretuje Polskę i Polaków. 

Historia Persji Tom 3. Od Safawidów do II wojny światowej (XVI-poł. XX w.)

Składanek Bogdan

Trzeci tom Historii Persji obejmuje okres od pojawienia się na scenie politycznej w XIV w. tureckiego rodu Safawidów, przywódców szyickiego zakonu Kyzyłbaszy, później założycieli dynastii, która w XVI w. odbudowała, po kilku stuleciach państwowego i dzielnicowego rozbicia, państwo perskie w jego dzisiejszych granicach. Persja, jako nowo powstałe państwo, dzięki politycznym talentom pierwszych Safawidów w ciągu kilku dekad ugruntowała swoją pozycję i stała się, po przeprowadzeniu na przełomie XVI i XVII w. szeregu reform w administracji i przebudowie perskiego społeczeństwa, na tyle silnym państwem, że mogła stanąć w szranki z Turcją Osmańską i Rosją jako ich równorzędny partner. Oba te stulecia to złoty okres w dziejach Persji, ale na przełomie XVII i XVIII w. następuje polityczne i gospodarcze załamanie, tak że w XVIII w. państwu grozi rozbiór między Rosję, Turcję i najeźdźców z Afganistanu. I chociaż do tego nie doszło, Persja nie odzyskała już dawnej świetności. W XIX stuleciu kraj staje się obiektem infiltracji zachodniego kapitału. Głównymi konkurentami były Rosja i Wielka Brytania. Tylko rywalizacji tych potęg o wpływy Persja zawdzięcza, że jako jeden z niewielu krajów azjatyckich zachowała niepodległość. W okresie między dwoma wojnami światowymi Persja modernizowała się pod rządami Rezy Szaha. Proces ten zahamowała II wojna światowa i okupacja przez wojska alianckie i radzieckie. Tom zamykają wydarzenia z tego właśnie okresu. Bogdan Składanek jest profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowcą historii Iranu na Wydziale Orientalistycznym UW, autorem wielu publikacji na temat średniowiecznej Persji.

Unikanie, wycofanie, izolacja. Zacznij żyć życiem, którego pragniesz, dzięki technikom terapii TBT

Daniel F. Gros

Czy unikasz osób, miejsc i sytuacji, które wywołują w tobie niepokój? Czy wycofujesz się z relacji i zajęć, które dotąd dawały ci radość? Czy izolujesz się od otoczenia i unikasz nowych wyzwań? Czy ciągle odkładasz działanie na właściwy moment? Prawdopodobnie stosujesz strategię unikania i izolowania się, aby poradzić sobie z trudnymi, bolesnymi emocjami. Czujesz jednak, że to droga donikąd. Z powodu swoich lęków i kiepskiego samopoczucia unikasz kontaktów z rodziną, spotkań z przyjaciółmi czy podejmowania wyzwań zawodowych. Rezygnujesz z codziennych przyjemności i rozwijania swoich pasji. Nieustannie chowasz się w życiowym narożniku, czekając na lepszy moment. Przy czym unikanie nie tylko zamyka cię w domu i trzyma z dala od tego, co dla ciebie ważne, ale przede wszystkim dystansuje cię coraz bardziej od prawdziwego życia. Unikanie stanowi sposób radzenia sobie z uczuciami, które wydają się nie do zniesienia. Pomaga nam ukoić emocje i doraźnie poczuć się lepiej. W rzeczywistości jednak tymczasowy komfort i chwilowa ulga to pułapka, a nie rozwiązanie. Za każdym razem, gdy postanawiasz kogoś lub czegoś uniknąć, oddalasz się bowiem od siebie i od swojego wymarzonego życia. Wycofując się z tego, co bolesne czy stresujące, wycofujesz się także z tego, co potencjalnie dobre. Jak zatem przerwać błędne koło unikania i izolacji? Daniel F. Gros krok po kroku poprowadzi cię ku życiu, jakiego pragniesz. Autor przełożył wyniki wieloletnich badań nad transdiagnostyczną terapią behawioralną na praktyczny i przystępnie napisany poradnik. Proponuje proste, oparte na dowodach naukowych podejście, które pomaga przezwyciężyć unikanie i zacząć prawdziwie żyć. Dzięki tej książce przestaniesz uciekać od upragnionego przez siebie życia. Stawisz czoło życiowym wyzwaniom z odwagą i pewnością siebie!

Niebo we śnie

Sin Chaeho

Jak więc w zaświatach ma panować pokój, skoro w świecie materialnym bez ustanku toczą się walki? pytanie to Chaeho Sin stawia w sennym traktacie Niebo we śnie; rzecz niby o siedzibie Boga, choć więcej tam wywodów na temat diabelskiego kotła pełnego smoły. Aby poznać i lepiej zrozumieć dzieło koreańskiego anarchisty i nacjonalisty, warto byłoby czytać je z podręcznikiem do historii Korei u boku. Co ciekawe mimo licznych nawiązań do mało znanej polskiemu czytelnikowi kultury, zarówno Wojna Smoków, jak i Niebo we śnie to przystępne i jasne w odbiorze dzieła, zwłaszcza gdy zauważy się w nich bardzo wyraźne podobieństwa do tego, co dzieje się we współczesnej polityce. Tylko czy polityków przestraszy fakt, że złamanie reguły lojalności wobec narodu jest () wielką przewiną, za którą trafia się do Piekła? Z Wojny Smoków płynie smutny wniosek: Dlaczegoś biedny? Boś głupi. Dlaczegoś głupi? Boś biedny gorzka to lekcja. Po lekturze Nieba we śnie nasuwa się przykra w swym obrazie alegoria władzy, bo pojemność słowa my zmienia się w zależności od czasów. Chaeho Sin snuje bajkę polityczną z morałem, w której czai się coś niebezpiecznie dystopijnego, bo nie lamentowali () nad upadkiem królestwa, a nad upadkiem siebie samych. Czyż to nie paradoks, że nikt znamienity, tylko szczur jako pierwszy dotarł do Nieba? Koreański autor prezentuje kolejne kręgi piekieł, zupełnie jak Dante. Pojawia się wizja siedmiu męczarni dla osób niewiernych krajowi i dwunastu męczarni dla tych, którzy niszczą kraj. Kto zostaje królem lub ministrem wskutek decyzji ludu, () a dba wyłącznie o swoje dobra materialne i prywatne interesy, () nie zazna ratunku, lecz nie zasługuje także na śmierć. () W ciągu jednego dnia umiera dwanaście razy i dwanaście razy powraca do życia. Czy Orwell zaglądał do pism Chaeho Sina? Mnożą się niepokojące w swym podobieństwie wątki. Niebo we śnie, podobnie jak Rok 1984, to futurystyczna dystopia o licznych podtekstach politycznych. W Niebie mieszkają silni, w Piekle zaś słabi, w dodatku sami je sobie stworzyli. Zbudowali je z własnych win. Jakie przesłanie adresuje do odbiorcy dwudziestowieczny koreański myśliciel? O co pyta? Czy zobaczysz słońce, mając zamknięte oczy?

Elementy pragmatyki komunikatywistycznej w wykładach i ćwiczeniach

Anita Grzegorzewska

Współczesna lingwistyka walczy z analfabetyzmem komunikacyjnym, obierając za przedmiot swoich obserwacji procesy realnej komunikacji. W szczególności jedna z dziedzin językoznawczych - pragmatyka - umożliwia ogólniejszą od dotychczasowych perspektywę opisu mechanizmów rządzących konwersacją. Proponując interdyscyplinarne podejście do języka, bada relacje między elementami języka a jego użytkownikami. Wykorzystuje w każdej ze swoich postaci metody wypracowane m.in. w ramach językoznawstwa, filozofii, logiki, socjologii i psychologii. Wśród wielu teorii pragmatycznych (semiotycznej, kumulacyjnej, delimitacyjnej, prakseologicznej, mentalnej) poczesne miejsce zajmuje pragmatyka komunikatywistyczna Aleksego Awdiejewa, opisująca jednostki językowe i rytuały ich użycia w komunikacji. Podręcznik pisałam z myślą o studentach kierunku dziennikarstwo, media i projektowanie komunikacji Uniwersytetu Łódzkiego, jak również ze świadomością, że publikacja może znaleźć szersze grono odbiorców. Dokonując doboru treści i sposobów jej prezentacji, uwzględniłam oczekiwania zarówno nauczycieli akademickich, jak i studentów kierunków, na których omawia się zagadnienia związane z językoznawstwem, komunikacją społeczną i dziennikarstwem. Zainspirowana rozmowami z młodymi badaczami reprezentującymi dziedzinę nauk humanistycznych i społecznych, określiłam dwa dodatkowe cele podręcznika: wsparcie Czytelników w podejmowanych analizach tekstów i przygotowanie ich do świadomego odbioru tekstów naukowych poświęconych metodologii komunikatywistycznej. Ze Wstępu

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki

Grażyna Maroszczuk

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki to monografia poświęcona prozie pisarzy doświadczonych wojną. Analizowane utwory pozwalają uchwycić pewne skomplikowanie, splot, w którym spotyka się tak silne doznanie wzniosłości, że poraża, obezwładnia i odbiera mowę. Traumatyczne wydarzenie może być zrozumiane jako takie wyłącznie po fakcie przez reminiscencje, powtórzenie. Następstwem tego mocnego, nagłego doznania jest rozciągnięcie w czasie, wpisane w traumę opóźnienie. Wzniosłość zatem, sama w sobie będąca mocnym afektem, paradoksalnie skutkuje artykulacją słabą, niedopowiedzeniem, słabością doświadczenia.

Polityka jako problem moralny

János Kis

Intuicje obywateli państw demokratycznych dotyczące moralności politycznej są rozbieżne. Z jednej strony uważamy na ogół, iż normy działania politycznego są łagodniejsze niż w przypadku etyki prywatnej, jednak z drugiej sądzimy również, że na politykach ciążą większe oczekiwania niż na zwyczajnych ludziach. Teoria polityczna dostarczyć musi spójnego objaśnienia tych pozornie sprzecznych przekonań. Zdaniem Kisa, doktryna klasyczna zdolna jest objaśnić pierwszy pogląd, lecz za cenę poświęcenia drugiego. Głównym celem niniejszej książki jest ukazanie, w jaki sposób można obie intuicje połączyć w jednej teorii, oraz przedstawienie, co taka teoria mówi nam na temat roli odpowiedzialności moralnej w polityce demokratycznej. W analizie odwołano się do szerokiego wachlarza klasycznych i współczesnych prac, a także do  domagających się osądu moralnego niedawnych przypadków w polityce międzynarodowej. Aneks, poświęcony doniosłemu esejowi Václava Havla zatytułowanemu Siła bezsilnych, rzuca światło na bogactwo stanowisk względem polityki, jakie zajmowali intelektualiści-dysydenci.   János Kis (ur. 1943), węgierski filozof, socjolog i politolog. W epoce Kadara jeden ze współtwórców i przywódców opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej, w 1988 współzałożyciel węgierskiej partii liberalnej Związek Wolnych Demokratów. Aktywny uczestnik transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. Od 1991 roku poza polityką. Wykładowca m.in. Central European University w Budapeszcie, visiting professor  uniwersytetu w Nowym Jorku. Tłumacz prac np. Kanta, Rousseau i Fichtego. Po polsku ukazały się jego prace: Węgry 1956-57: czas odbudowy systemu (Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1989), Aborcja: argumenty za i przeciw (PWN, Warszawa 1993).     János Kis poświęcił swą książkę dylematom moralnym uprawiania polityki w państwie demokracji parlamentarnej; mówiąc ściśle: w państwie młodej demokracji. Dlatego ta książka jest tak bardzo aktualna. Dotyczy ona spraw, które wciąż dzieją się w Polsce i innych krajach Europy Środkowowschodniej. Autor jest filozofem o biografii bardzo niebanalnej. Przebył ewolucję duchową od zbuntowanego marksisty młodego pokolenia, po status twórcy i przywódcy węgierskiej opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej. Jako dysydent bywał represjonowany w epoce kadarowskiej; potem uczestniczył w negocjowanej transformacji. Najpierw analizował system dyktatury kadarowskiej, zaś u progu zmiany demokratycznej opublikował znakomitą pracę o aborcji i kryminalizacji aborcji, przenikliwą analizę filozoficzną tego wciąż trudnego i konfliktującego problemu moralnego oraz społecznego. (…) Kis dotyka najważniejszych pytań naszego czasu, także pytania o kondycję człowieczą. Zastanawia się nad logiką władzy i logiką moralności w polityce, nad kształtem wyborów politycznych i dylematów moralnych. Pyta: jak troszczyć się o cnotę w życiu publicznym? Jak chronić kruchą demokrację przed pułapkami i pokusami populizmu? János Kis już wiele lat temu zrezygnował z aktywności politycznej, nie jest politykiem partyjnym. Stał się obserwatorem zaangażowanym; krytykiem obdarzonym głosem suwerennym i przenikliwym. Pisze jasno, świadom złożoności spraw publicznych, z erudycją imponującą, z odwagą bezkompromisową i perfekcjonizmem zegarmistrza w Szwajcarii. Wykład Kisa skonstruowany z żelazną logiką i chirurgiczną precyzją jest nieco suchy, ale przez to trudny do odparcia. Wymusza namysł i skłania do rewizji własnych stereotypów. Chłodnej narracji analityka towarzyszy tu dyskretna pasja moralisty o wielkiej wrażliwości, który - choć świadom swego osamotnienia - chce uczynić świat lepszym. Choćby tylko trochę lepszym i choćby tylko na jakiś czas.    Adam Michnik