Ja, Olga Hepnarová

Roman Cílek

10 lipca 1973, aleja Obrońców Pokoju w Pradze. Olga Hepnarová, lat 22, wjeżdża ciężarówką w pełen ludzi przystanek tramwajowy. Ofiary śmiertelne, ciężko ranni, panika i chaos. Mundurowi zasypują sprawczynię wypadku pytaniami: – Hamulce się zacięły czy co? Na Boga, zasnęła pani za kierownicą?! Hepnarová spokojnie odpowiada: – Nie, nie zasnęłam, hamulce są sprawne. Umyślnie wjechałam na chodnik, to moja zemsta na społeczeństwie za to, jak traktowało mnie przez całe moje życie. Rozpoczyna się śledztwo w sprawie katastrofy przy alei Obrońców Pokoju, z góry znane są jednak odpowiedzi na sześć z siedmiu złotych pytań kryminalistyki: Co? Gdzie? Kiedy? Jak? Czym? Kto? Uwaga musi więc zostać skierowana na jedno, ostatnie: Dlaczego? Tragiczną historię masowej zabójczyni Olgi Hepnarovej ‒ ostatniej kobiety skazanej w Czechach na karę śmierci ‒ czyta się raczej jak wciągający kryminał psychologiczny niż typową literaturę faktu. Roman Cílek nikogo nie ocenia, jednak z rzetelnie zebranych przez autora zeznań świadków, listów, dokumentów sądowych i policyjnych wyłania się wstrząsający obraz zakłamania ówczesnego systemu, niekompetencji służby zdrowia, stronniczości sądu, a także wyobcowanej w społeczeństwie jednostki, która postanawia przekuć swoją bezsilność i nienawiść w czyn: zbrodnię. Na podstawie książki powstał film w czesko-polsko-słowackiej koprodukcji (reż. Tomáš Weinreb, Petr Kazda), w roli Olgi Hepnarovej wystąpiła polska aktorka Michalina Olszańska.

Źródła Wełtawy

Petra Klabouchova

Surowa zima w lasach Szumawy. Niecodzienne znalezisko wstrząsa mieszkańcami pobliskich wsi. Ciało ubranej w obozowy pasiak trzynastolatki leży na pustkowiu, jakby wypluła je któraś z okolicznych gór. Terezka Velkova, wzorowa uczennica, dobre dziecko. Skąd się tam wzięła? Dlaczego była tak ubrana? Sprawa jest łakomym kąskiem nie tylko dla brukowców, ale też dla prowincjonalnego komisarza, który widzi w niej szansę na ratowanie swojego dobrego imienia. Śledztwo budzi w miejscowej ludności wspomnienia dawnych krzywd, a w jego trakcie wychodzą na jaw zadziwiające fakty o tajnym obozie jenieckim, działającym kiedyś w głębi parku narodowego, przy samych źródłach Wełtawy. To stąd wypływa matka czeskich rzek. Wszystko wskazuje na to, że wypływa stąd także zło... Źródła Wełtawy - wciągający kryminał z historią w tle, otrzymał nagrodę festiwalu Sumava Litera oraz wyróżnienie w Konkursie im. Jiřego Marka na najlepszą czeską powieść kryminalną.

Opowiadania i wiersz

Zdeněk Svěrák

Zdeněk Svěrak (urodzony w 1936 w Pradze), aktor, scenarzysta i pisarz, jest jedną z największych osobowości kultury czeskiej. Uwielbiany za charakterystyczne role filmowe (m.in. w nagrodzonym Oscarem Koli), nietuzinkowe scenariusze, za powołanie do życia czeskiego geniusza - Jary Cimrmana i za teksty kultowych piosenek. Oddajemy w Wasze ręce najnowszą książkę Mistrza - Opowiadania i wiersz - w której zasmakują wszyscy fani słodko-gorzkiego czeskiego humoru. Autor o swoim zbiorze mówi tak: "Są tu opowiadania o różnym zabarwieniu. Najzabawniejsza jest być może Ruina (1963), najsmutniejszy Generał (2020). Jedne są z życia wzięte, inne zmyślone, lecz tak wiarygodnie, że nikt się nie zorientuje. Życzyłbym sobie, żeby odnaleźli Państwo w każdym z nich choć trochę humoru. Nie zawsze jest widoczny na pierwszy rzut oka, lecz mam nadzieję, że wszędzie obecny. Bez niego pisanie w ogóle nie sprawiałoby mi przyjemności".

Jezioro

Bianca Bellová

Boros, osada rybacka gdzieś na końcu świata, nad wysychającym, skażonym jeziorem, którego Duch gniewa się na ludzi. Mężczyźni mają tu wódkę, kobiety troski, dzieci nieustannie drapią swędzącą wysypkę na skórze. Mały chłopiec Nami mieszka z babcią i dziadkiem w niebieskim domku z białym sufitem. Babka ma wielkiego guza na kości ogonowej, dziadek nigdy nie odkłada papierosa bez filtra, którego trzyma między palcem wskazującym a zniekształconym środkowym. Pewnego dnia Nami zostaje zupełnie sam; musi wyruszyć w nieznane, by dowiedzieć się, czego w życiu szukać, i wrócić do domu, by to odnaleźć. Opłynąć złowrogie jezioro, żeby w końcu zanurzyć się w nim i sięgnąć po najgłębszą tajemnicę. Bianca Bellová otrzymała za Jezioro Nagrodę Literacką Unii Europejskiej 2017, najważniejszą czeską nagrodę literacką Magnesia Litera w kategorii Książka Roku oraz nagrodę studencką Česká Kniha. Zagraniczne prawa do książki zostały dotychczas sprzedane do dwudziestu krajów. Inspiracją dla autorki była historia Jeziora Aralskiego.

Mama umiera w sobotę

Rafał Niemczyk

Mama umiera w sobotę to zbiór siedmiu na pierwszy rzut oka bardzo różnych opowiadań, które łączą w sobie wielki temat relacji rodzinnych z elementem nieznanego. Obserwujemy tu m.in. skomplikowane relacje pomiędzy: piękną żoną a mężem garbusem-zazdrośnikiem, dorastającym w dusznej atmosferze rodzeństwem, tajemniczym dziadkiem a jego nieletnim podopiecznym, przyziemnym ojcem a synem-marzycielem, małżeństwem w patriarchalnej społeczności. Niemczyk, zupełnie nie przejmując się zalecaną debiutantowi ostrożnością, żongluje sceneriami: osadza swoich bohaterów to pod budką z piwem na polskim blokowisku, to w pachnącej kwiatem lotosu willi w Bombaju. Misternie konstruuje przedstawione światy, nie boi się niedopowiedzeń i symboliki. W jego opowiadaniach często czai się trudna do sprecyzowania groza rodem z Miasteczka Twin Peaks. Coś tajemniczego i niepokojącego bez przerwy wisi w powietrzu, czyha za rogiem i wyciąga włochatą łapę. Po bohaterów. I czytelników. Zbiór rozpoczyna prezentującą rodzimych debiutantów serię Nowe Polskie. GŁÓWNA NAGRODA W KONKURSIE PROMOTORZY DEBIUTÓW Wydawnictwo Afera z książką Mama umiera w sobotę jeszcze przed jej oficjalną premierą zdobyło Nagrodę Główną w organizowanym przez Fundację Tygodnika Powszechnego i Instytut Książki konkursie - Promotorzy Debiutów.

Pod śniegiem

Petra Soukupová

Trzy siostry wspólnie wybierają się do domu rodzinnego na urodziny taty. Blanka wsiada do samochodu z dwiema dorastającymi córkami, niemowlakiem i psem; Olga z synkiem, iPadem i laptopem; Kristýna z kacem. Podróż wyzwala wspomnienia z dzieciństwa, mnóstwo emocji, żalów i frustracji, które niczym spod topniejącego śniegu wynurzają się we wzajemnych relacjach. Atmosfera robi się coraz gęstsza. A siostry nie wiedzą jeszcze, że w domu rodziców czeka kolejna, niezbyt przyjemna niespodzianka. Specjalistka od krojenia rodziny, Petra Soukupová, w swojej bestsellerowej powieści Pod śniegiem opisuje skomplikowane relacje rodzinne, najintymniejsze i najbardziej bolesne, bo przecież najważniejsze. Wyjątkowa umiejętność Soukupovej zaglądania w głowy bohaterów, autentyczność zachowań, dialogów i sytuacji sprawiają, że jeden zwyczajny dzień z życia zwyczajnej współczesnej rodziny wciąga odbiorcę bez reszty. Czytelnik nie ma wyjścia i już po kilku zdaniach po prostu siedzi w samochodzie wraz z bohaterkami powieści, jadąc w bardzo dobrze sobie znanym, i właśnie dlatego kluczowym, kierunku.

Truchlin. Biała Komnata (tom 3)

Vojtech Matocha

Truchlin to mroczna dzielnica Pragi, gdzie czas zatrzymał się sto lat temu: nie działa tu elektryczność ani inne współczesne wynalazki. Jest lato, minęło kilka miesięcy od ostatnich przygód Jirki i En. Tajemnica Truchlina została ujawniona, co zupełnie zmieniło życie jego mieszkańców. Świat Jirki też wywrócił się do góry nogami. Rodzice mu nie ufają, chodzi do innej szkoły, ale to jeszcze nie koniec zmian. Jirka wolałby już nigdy więcej nie wracać na Truchlin, tymczasem pewnego deszczowego wieczora odwiedza go dawno niewidziany przyjaciel z wieścią, że En zniknęła. Co planuje En? Ostatnim hasłem wyszukiwanym przez nią w internecie była „Biała Komnata”. Gdzie jej szukać i co się w niej kryje?Czy przyjaźń ma sens, jeśli przyjaciele nie mówią sobie wszystkiego? I najważniejsze: czy istnieje sposób, by ocalić Truchlin? Niewiadome się mnożą, a historia ani na chwilę nie traci tempa. Truchlin. Biała Komnata – trzecia, finałowa część bestsellerowej czeskiej serii dla młodzieży autorstwa Vojtěcha Matochy – to dynamiczna, pełna emocji i przygód opowieść z pobudzającymi wyobraźnię czarno-białymi ilustracjami Karla Osohy. Na podstawie Truchlina powstaje pełnometrażowy film fabularny, seria doczekała się też komiksowej kontynuacji.

Zniknąć

Petra Soukupová

Kuba ma sześć lat, osiem miesięcy i trzynaście dni. Pomijając fakt, że brat go nie lubi, a tata za bardzo nie zwraca na niego uwagi, nic złego mu się w życiu nie dzieje. Po prostu nie lubi treningów i nie lubi brata, Martina, jak go straszy. Kuba jest cały jaśniutki i strasznie mały jak na swój wiek. Nie lubi jeść. Czasami wyrzuca przez okno. Ale potem już się boi, bo raz kawałek mięsa spadł na parapet sąsiadów z dołu. Kuba ma dla siebie całą mamę, Martin całego tatę i każdy z nich chciałby też kawałek tego drugiego rodzica. Vojta jest rudy i wycina z papieru modele okrętów. Mama mówi, że kiedy wycina, nic do niego nie dociera. Nie za bardzo to kuma, ale przywykła. Siostra, Pavla, nie przywykła, a to dlatego, że jest strasznie głupia. Ale to tak naprawdę strasznie. Uczy się na kucharkę i już teraz jest okropnie gruba. Vojta ma jedenaście lat, Pavlína szesnaście, ale i tak by go nie dogoniła, on biega szybciej.Vojta i Pavla mieszkają z mamą. Tata Vojty podobno jest marynarzem i służy na statku gdzieś za granicą. Tata Pavlíny mieszka w Stanach i czasem wysyła jej paczki, ale też jest dupkiem. Helena sama wychowuje Jiříka. Tata nie za bardzo chce go widywać. Jego pech, idiota. Ale płaci. Helena ma młodszą siostrę, Hanę, ale nigdy za sobą nie przepadały. Po prawie dwudziestu latach Hana odzywa się do siostry tylko z powodu śmierci kogoś, kogo Helena nie tylko całe wieki nie widziała, ale nawet wcześniej nie lubiła. Hanka pisze Przyjedź. Czemu nie. Helena chciała to przecież zrobić już ze sto razy. Nie, dużo więcej razy. Ale kiedy przyjeżdża, zauważa coś dziwnego. Jej własny syn wygląda jak jej ojczym. Coś jest nie tak. Zniknąć – trzy nowele, trzy współczesne historie rodzinne. Trudno się od nich oderwać. Opowiedziane wartko i beznamiętnie, wywołują jednak w czytelniku burzę emocji. Doskonale skonstruowana fabuła, żywi bohaterowie, którzy zabierają w swój świat; równocześnie, niepostrzeżenie i z zaskakującą siłą prowokując nasze własne wspomnienia – najmocniejsze – rodzinne. Bo właśnie w tych relacjach – rodzinnych – jak nigdzie indziej zacierają się granice między miłością a nienawiścią, egoizmem a poświęceniem, codziennością a mroczną tajemnicą. Nic nie daje nam tyle sił i równocześnie tak bezwzględnie nie obezwładnia, jak rodzina. Przecież wszyscy wiemy, że... ...najwięcej wypadków przydarza się w domu! Zniknąć błyskawicznie stało się w Czechach bestsellerem i przyniosło młodej autorce, Petrze Soukupovej, najważniejszą czeską nagrodę literacką Magnesia Litera w kategorii Książka Roku. Na podstawie drugiej noweli ze zbioru, "Na krótko" powstał w 2018 roku film pod tym samym tytułem (reż. Jakub Šmíd).

Pięć martwych psów

Michal Sýkora

Czerwiec, ZOO w Ołomuńcu - pełnię sezonu zakłóca dziwne wydarzenie. Nocą zabito portiera i skradziono trzy niedźwiedzie. Marie VYrova wraz z ekipą usiłują rozwiązać sprawę. Kim byli napastnicy i do czego były im potrzebne baribale? Tymczasem w pobliskim Sternberku rządzą układy i układziki, a pewien biznesmen w ortalionowym dresie ma pod sobą urzędników i policję. Przeniesiona do tutejszego komisariatu KristYna Horova bada sprawę zakopanych w lesie pięciu martwych psów. Czy znalezisko ma związek z organizowanymi w okolicy walkami? Ambitna policjantka, wbrew ostrzeżeniom, upiera się, by rozwiązać tę zagadkę. Dwa nieodległe miejsca i dwie "zwierzęce" sprawy - czy jakoś się ze sobą łączą? Pięć martwych psów to kolejna wciągająca część serii o śledczych z Ołomuńca. Michal SYkora znów sprawnie połączył wątki społeczne z niezbędnym dla dobrego kryminału napięciem i odpowiednią dawką czeskiego humoru. SERIA Z MARIE VYROVĄ - TOM 3

Plastikowe M3, czyli czeska pornografia

Petra Hůlová

Plastikowe M3, czyli czeska pornografia to proza, która z całego dorobku literackiego Petry Hůlovej wywołała największą burzę wśród krytyki. Autorka otrzymała za nią Nagrodę Jiřího Ortena (nagroda przyznawana autorom poniżej trzydziestego roku życia), na jej podstawie powstała sztuka teatralna Czeska pornografia (reż. Viktorie Čermáková). Książka ostro prowokuje i wkurza, bawi i zniecierpliwia, wywołuje mimowolne podniecenie i chęć wydania okrzyku „po co to?!”. Bohaterka – trzydziestoletnia praska prostytutka – w lekko postrzelonym monologu z wyjątkową fantazją słowotwórczą odkrywa tajemnice najstarszego zawodu świata. Bezwstydnie opisuje często fałszywą pieśń „wtykacza” (wagina) i „raszpli” (penis). A cały ten seks rozgrywa się w dekoracjach współczesnego digiświata, którego hipokryzję demaskuje równie namiętnie, jak nasze najskrytsze fantazje. Humor, ironia, barwne neologizmy charakteryzujące „te sprawy” i oryginalna narracja sprawiają, że Plastikowe M3... nie jest obsceniczną lekturą dla panów, ale świetną zabawą, choć już po pierwszych kilku stronach czytelnika zaczyna nurtować pytanie, czy autorka przypadkiem nie robi sobie z niego jaj... A Twoja raszpla / Twój wtykacz – jak się ma w digiświecie? Za przekład Plastikowego M3 na język polski tłumaczka książki, Julia Różewicz, otrzymała Nagrodę Literatury na Świecie 2013 w kategorii Nowa Twarz.

Najlepiej dla wszystkich

Petra Soukupová

Dziesięcioletni rozrabiaka Viktor mieszka w Pradze z mamą, aktorką, która niespecjalnie sobie radzi z jego wychowaniem i własnym życiem. Kiedy Hana dostaje propozycję roli w serialu, postanawia oddać Viktora pod opiekę babci. Świetny plan! Viktor zmieni otoczenie, niedawno owdowiała Eva będzie miała kim się zająć, a Hana spokojnie odda się pracy. Tak będzie najlepiej dla wszystkich. Tylko że Viki jest wściekły, nie chce się przeprowadzać z miasta na wieś, prywatne sprawy Hany mocno się komplikują, a Eva ma swoje zasady i tajemnice. Viki, Hana i Eva. Obserwujemy trzy pokolenia – jak zwykle u Soukupovej, oddane bez retuszu – przez jeden rok ich życia, przełomowy i zarazem zwyczajny, jak niemal wszystko, co nas spotyka. Czeska specjalistka od małych i dużych rodzinnych dramatów, Petra Soukupová, podobnie jak w bestsellerowych Zniknąć czy Pod śniegiem, umiejętnie czyta myśli swoich bohaterów i sugestywnie pokazuje ich bezradność w pogoni za szczęściem. Książka nominowana do nagrody Magnesia Litera 2018 w kategorii Proza.

Siostra Śmierć

Daniel Petr

Utalentowany śledczy z Uścia nad Łabą, Václav Rákos przyjeżdża do szpitala w Rumburku. Podejrzewa, że zmarła w wyniku zatrucia alkoholem metylowym pacjentka została zamordowana. Dwa lata wcześniej doszło tam do sześciu innych tajemniczych zgonów. Czy te sprawy się łączą? Niedługo potem ginie pracownik pobliskiego parku narodowego. Wszystkie dowody wskazują na Miloša Bieleja, zbrodniarza wojennego z byłej Jugosławii. Problem w tym, że zbiegły kiedyś do Czech Bielej od dekady nie żyje. W swoim debiucie kryminalnym Daniel Petr zabiera nas na północ Czech w okolice skalnych miast Parku Narodowego Czeska Szwajcaria i tworzy opowieść równie urozmaiconą, jak tamtejsza rzeźba terenu. Powieść była częściowo inspirowana autentyczną sprawą pielęgniarki z Rumburka, której nadano przydomek „Siostra Śmierć”.

Mapa Anny

Marek Šindelka

Kolejny zbiór opowiadań Marka Šindelki, czeskiego mistrza krótkiej formy, znanego w Polsce z książki Zostańcie z nami. Martin i Sylvie są o krok od rozstania, kiedy spada na nich wiadomość o dziecku. Andrea nagle zaczyna widzieć w Matěju jedynie własne odbicie. Chorobliwie zazdrosny Petr darzy Lenkę „uważną, okrutną miłością”. Anna, szukając siebie, wchodzi w kolejne związki. W Mapie Anny – dziesięciu znakomitych tekstach ze wspólnym kluczem – autor ponownie skupia się na relacjach międzyludzkich, zwłaszcza tych między kobietą a mężczyzną, w czasach, kiedy „doskonałość już nikogo nie podnieca, a wyniszczonych przez doznania konsumentów o wiele bardziej pociąga skaza”. W świecie, w którym dziwny rodzaj informacyjnego szumu bez przerwy zakłóca wzajemne zrozumienie. Bohaterowie Šindelki próbują się do siebie zbliżyć, lecz krążą tylko wokół siebie niczym zamknięte mikroświaty. Żyją tak, jakby utracili umiejętność czytania mapy.

Mona

Bianca Bellová

Mona. Dziewczynka zajadająca się malinowymi makaronikami. Przyjaciółka wołu o imieniu Mun. Dojrzała kobieta, która nie chce chować włosów pod chustą. Matka syna, który z nią nie rozmawia. Żona męża, który jej nie dotyka. Pielęgniarka w szpitalu powoli pożeranym przez rozrastającą się dżunglę. Kiedy na jej oddział trafia ciężko ranny Adam, Mona robi wszystko, by chłopak przeżył. A w niej samej wybucha żądza i pragnienie zmiany. Tylko czy można uciec od zniewalających zasad, przeszłości, siebie? Po międzynarodowym sukcesie Jeziora Bianca Bellová powraca z nową powieścią, by znów umiejscowić swoich bohaterów w niedookreślonym czasie i przestrzeni, w świecie tajemniczym, nienazwanym, choć nasuwającym wiele realnych skojarzeń. Czeska autorka w typowym dla siebie surowym stylu tka poruszającą, uniwersalną opowieść o silnych emocjach wplątanych w sztywne nakazy.