Rafał Lemkin. Biografia intelektualna

Ryszard Szawłowski

Rafał Lemkin. Biografia intelektualna Ryszarda Szawłowskiego jest pierwszą pracą wszechstronnie i wnikliwie przedstawiającą drogę zdolnego prawnika od początku jego kariery w międzywojennej Polsce aż do osiągnięcia statusu uznanego międzynarodowego jurysty, twórcy pojęcia „genocyd” (ludobójstwo). Autor prześledził intensywne i szeroko zakrojone zabiegi Lemkina prowadzące do powstania Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (zawierającej definicję genocydu) i do jej uchwalenia 9 grudnia 1948 r. W książce zostało pokazane społeczne i polityczne tło życia, edukacji i pracy Lemkina na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim, w II Rzeczypospolitej Polskiej, w czasie jego wojennej tułaczki i funkcjonowania na emigracji, głównie w Stanach Zjednoczonych.

Gogol w Rzymie. Listy z zagranicy

Pawieł Annienkow

Czytelnik otrzymuje dwa utwory mniej znanego w Polsce rosyjskiego pisarza z XIX wieku Pawła Annienkowa. Wspomnienie "Gogol w Rzymie" powstało w 1857 roku i jest przenikliwym portretem jednego z najważniejszych dla literatury rosyjskiej twórcy. Annienkow znał Nikołaja Gogola od przełomu lat 1831/1832 a w 1841 roku odwiedził go w Rzymie, gdzie spędził z nim kilka tygodni i był świadkiem pracy pisarza nad bodaj najgłośniejszym jego utworem, "Martwymi duszami". Oryginalność i przenikliwość obserwacji Annienkowa poświadcza ten zapis: „Jeśli słuszne jest określenie tego utworu mianem pomnika, jaki pisarz wystawił sam sobie, to nie mniej słuszne będzie stwierdzenie, że dzieło to okazało się grobem, jaki jeszcze za życia zaczął sobie pisarz kopać. <> były celą pokutną, w której Gogol bił się i cierpiał do chwili, aż wynieśli go z niej nieżywego”. "Listy z zagranicy" powstały w latach 1840–1843 i są świadectwem obserwacji i refleksji pisarza z dwuipółletniej podróży. Współczesny Annienkowowi czytelnik otrzymał obraz przemian, jakie zachodziły w tym czasie w krajach Europy Zachodniej, kiedy na gruzach feudalnego porządku powstawały instytucje społeczeństwa kapitalistycznego. Zmiany te w szczególny sposób były widoczne we Francji, gdzie – jak pisze Robert Papieski – „Miejsce bogów zajęli ludzie, miejsce Boga – człowiek”. Annienkow opisuje i komentuje różne fragmenty rzeczywistości – wydarzenia kulturalne, naukowe i polityczne - odwiedzanych krajów: Francji, państw niemieckich, Szwajcarii, Włoch, Belgii i Austrii. Robi to z poczuciem humoru, ironią, umie zainteresować i zaintrygować czytelnika. Obu utworom poświęcony jest esej Roberta Papieskiego (Posłowie), w którym tłumacz przedstawia życie i twórczość Pawła Annienkowa na tle prądów literackich i społecznych Rosji i Europy tego czasu.

Spór o Rosję i inne eseje

Papieski Robert

Robert Papieski, eseista, tłumacz i edytor listów i dzienników Jarosława Iwaszkiewicza, pisze o wybranych aspektach twórczości kilku rosyjskich pisarzy i poetów: Nikołaja Gogola, Fiodora Dostojewskiego, Leonida Cypkina, Michaiła Kuzmina, Nikołaja Gumilowa, Aleksandra Błoka. Krótki tekst poświęca związkom Mariny Cwietajewej i Borisa Pasternaka z Rainerem Marią Rilkem. Pokazuje ważne nurty w kulturze rosyjskiej XIX wieku i przełomu wieków XIX i XX wieku. Sceny z Gogolem w Rzymie, debaty w Wieży Iwanowa, spotkania Dostojewskiego z Turgieniewem oraz Sołżenicyna z Sacharowem pozwalają autorowi na pokazanie wielu twarzy Rosji i jej miejsca na mapie kultury europejskiej. Powracają pytania o sztukę i piękno, o życie artysty. Eseje uzupełniają tłumaczenia Papieskiego fragmentów utworów Konstantina Balmonta, Błoka i Gumilowa, w tym esej tego ostatniego "Dziedzictwo symbolizmu i akmeizm", klasyczny tekst dla akmeizmu, nigdy wcześniej nietłumaczony na język polski.

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie Listy 1944-1950

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie

Tom zawiera 162 listy Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów z lat 1944–1950 i obejmuje całą zachowaną korespondencję z tego okresu. Pierwszy powojenny tom jest kontynuacją edycji listów z lat 1922–1939. Tom został przygotowany do druku przez znakomitą znawczynię epistolografii Iwaszkiewiczów ­– Ewę Cieślak, edytorkę korespondencji międzywojennej. Lata wojny Iwaszkiewiczowie spędzili na Stawisku, dopiero w jej końcowych miesiącach i zaraz po zakończeniu działań wojennych powrócili do tradycji stałego pisania do siebie w czasie wyjazdów związanych z zawodowymi i rodzinnymi obowiazkami. Ten tom jest pierwszym z planowanej do wydania pełnej korespondencji z lat 1944–1979, dokumentujacej życie rodzinne, domowe, artystyczne i literackie jednego z najlepszych polskich pisarzy XX wieku, aktywnego społecznie w Polsce i zaangażowanego w różne przedsięwzięcia europejskie. Listy pokazują uczucia łączące Iwaszkiewiczów i charakter ich związku, który trwał 57 lat. Portretują nie tylko Jarosława, ale i Annę, osobę uzdolnioną artystycznie i literacko, a jednocześnie konkretną, praktyczną, zajmującą się tłumaczeniami literackimi, domem i gospodarstwem. Wątki ukazujące aktywny udział Jarosława Iwaszkiewicza w powojennym życiu literackim i społecznym Polski, z narzuconym jej ustrojem politycznym, ujawniają konteksty ważne dla zrozumienia nastrojów i procesów społecznych tego czasu, a także pomagają lepiej poznać i rozumieć twórczość Iwaszkiewicza. Jak napisała prof. Grażyna Borkowska: „Już dla samej historii małżeńskiej, okraszonej tysiącem drobiazgów z życia wziętych, korespondencja ta jest warta publikacji”. W „Listach” pojawia się cała plejada pisarzy, muzyków i działaczy – z kraju, emigracji i z zagranicy, bliższych i dalszych znajomych obojga Iwaszkiewiczów – aktywnych w różnych sferach krajowego i międzynarodowego życia artystyczno-literackiego. Znaczna część korespondencji dotyczy także podróży obojga małżonków.   W korespondencji nie dokonano żadnych skrótów. Publikacja jest opatrzona licznymi przypisami, ułatwiającymi zrozumie¬nie intencji autorów, kontekstów towarzyskich, rodzinnych, politycznych czy literackich oraz przybliżającymi pewne wydarzenia kulturalne i polityczne, a także dyskusje literackie.

Obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej w tradycji ustrojowej i pracach nad Konstytucją RP

Jan Gałka

Jan Gałka w książce poddaje wykładni obywatelski obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej, opisany w art. 82 Konstytucji RP. Kontestując dotychczasowe ustalenia doktryny prawa konstytucyjnego w zakresie przypisywanej temu obowiązkowi treści, autor sięga do polskiej tradycji ustrojowej, analizując poszczególne, kolejne polskie konstytucje celem ustalenia wyrażenia w nich obowiązku wierności oraz ustalenia rozumienia tego obowiązku przez ówczesną doktrynę prawa. W swoich analizach autor posiłkuje się zapisami posiedzeń Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego pracującej nad treścią Konstytucji RP w latach 1992–1997. Odwołanie się do tych prac ma na celu ustalenie, jakie treści wówczas wiązano z obywatelskim obowiązkiem wierności Rzeczypospolitej Polskiej oraz z pojęciami „Narodu” i „Rzeczypospolitej”. W części końcowej autor podsumowuje wcześniejsze ustalenia wraz z wskazaniem na wynikającą z nich wykładnię i znaczenie obywatelskiego obowiązku wierności Rzeczypospolitej Polskiej w Konstytucji RP.

Tito

Joźe Pirjevec

Najobszerniejsza jak dotąd biografia Josipa Broz Tity, napisana przez wybitnego słoweńskiego historyka, bazuje na krytycznej analizie ogromnej liczby świadectw przeszłości. Jej oryginalność i styl narracji powodują, że chętnie po nią sięgną nie tylko zawodowi historycy, ale też wszyscy zainteresowani historią Jugosławii. Autor w trzynastu rozdziałach opowiada o niebywałej politycznej karierze syna wielodzietnej chłopskiej rodziny, pokazuje drogę jego publicznego życia i działalności rewolucyjno-politycznej. Jest to też książka o politykach z otoczenia Tity, przywódcach europejskich (w tym bałkańskich), o wojnach światowych, o jugosłowiańskich transformacjach społeczno-ustrojowych, o mechanizmach władzy. Jeden z rozdziałów poświęcony jest perypetiom życia osobistego Tity. Książka została już przetłumaczona na kilka języków w Europie, od 2018 roku jest dostępna dla czytelnika polskiego.