"Narracje o Zagładzie" 2018, nr 4: Izraelskie narracje o Zagładzie

red. Jagoda Budzik, Bartłomiej Krupa, Marta Tomczok (Cuber)

Bieżący numer próbuje opisać i przybliżyć nieznaną w Polsce problematykę Zagłady w różnych dyskursach izraelskich. Jej panoramiczny i złożony charakter sprawia, że sięgnęliśmy tym razem do większej liczby dyscyplin niż zwykle: historii sztuki, filmoznawstwa, politologii, historii i, tradycyjnie już, do literaturoznawstwa. Kilka tekstów drukujemy po angielsku. W części tematycznej proponujemy kilka ważnych i wyrazistych artykułów filmoznawczych, poświęconych kinu Izraela i o Izraelu (w tym dwa teksty anglojęzyczne), pierwsze w Polsce omówienie sztuki Haima Maora i kontynuację badań nad malarstwem i filozofią Brachy L. Ettinger; a także artykuły o twórczości Miriam Akavii, Idy Fink (wraz z jej niepublikowanym dotąd opowiadaniem) i Davida Grosmana. W części „ogólnej” – więcej poezji: Paula Celana, Piotra Sommera i Haliny Poświatowskiej. A także przybliżenie dopiero rodzącego się zjawiska, jakim jest musical holokaustowy. W Dokumentach mogą Państwo przeczytać reportaż „naukowy” z wyprawy do Mizocza na tereny byłego getta i wspomnienia dotyczące przyjaźni z nieżyjącymi już artystami i pisarzami izraelskimi. W części Recenzje i omówienia proponujemy szkice krytyczne m.in. o książkach Anny Bikont, Moniki Sznajderman, Aliny Molisak i Małgorzaty Wójcik-Dudek.  W części Przekłady prezentujemy pionierskie omówienie prozy drugiego pokolenia autorstwa izarelskiej badaczki Talili Kusz Zohar. Nad numerem opiekę sprawowali hebraistka, teatrolożka i literaturoznawczyni Jagoda Budzik (UAM Poznań, Uniwersytet Wrocławski) oraz Barłomiej Krupa (IBL PAN).

Niespokojna Afryka

Anna Cielecka

Autorka publikowała artykuły o kulturze i literaturze afrykańskiej oraz wydała obszerną pracę popularnonaukową "Olbrzym w słońcu". Jej najnowsza książka zawiera wspomnienia z pobytu w Egipcie, Etiopii, Nigerii, Beninie i Togo. Są to barwne opowieści o krajach szczycących się długoletnią historią, o ludziach i obyczajach. Nie pominięto także legend, mitów i prastarych wierzeń. "Niespokojna Afryka" w ciekawy sposób przybliża Czytelnikowi mniej znane sfery życia oraz problemy burzliwych przemian politycznych i społecznych Czarnego Kontynentu. Na tle teraźniejszości i obrazów przeszłości przewijają się postacie Polaków, których los rzucił w odległe zakątki świata. Książka dla każdego, kto interesuje się niezwykłą przygodą, egzotyczną przyrodą i pragnie poszerzyć wiedzę o dalekich krajach.

Islam. Krótkie Wprowadzenie 18

Malise Ruthven

KRÓTKIE WPROWADZENIE - książki, które zmieniają sposób myślenia! Islam to zarys podstawowych wiadomości na temat jednej z trzech największych religii świata. Skąd się biorą wewnętrzne podziały w islamie? Jakie zachodzą relacje między demokracją i światem Zachodu a islamem? Na czym polega idea świętej wojny z wrogami islamu? Czy kobieta może znaleźć spełnienie w świecie islamskim? Publikacja stanowi czytelne wyjaśnienie natury i przyczyn dramatycznych zdarzeń, z którymi mierzy się człowiek XXI wieku. W dobie globalizacji i ruchów migracyjnych to lektura niezbędna, by zrozumieć współczesny świat. * Interdyscyplinarna seria KRÓTKIE WPROWADZENIE piórem uznanych ekspertów skupionych wokół Uniwersytetu Oksfordzkiego przybliża aktualną wiedzę na temat współczesnego świata i pomaga go zrozumieć. W atrakcyjny sposób prezentuje najważniejsze zagadnienia XXI w. - od kultury, religii, historii przez nauki przyrodnicze po technikę. To publikacje popularnonaukowe, które w formule przystępnej, dalekiej od akademickiego wykładu, prezentują wybrane kwestie. Książki idealne zarówno jako wprowadzenie do nowych tematów, jak i uzupełnienie wiedzy o tym, co nas pasjonuje. Najnowsze fakty, analizy ekspertów, błyskotliwe interpretacje. Opiekę merytoryczną nad polską edycją serii sprawują naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego: prof. Krystyna Kujawińska Courtney, prof. Ewa Gajewska, prof. Aneta Pawłowska, prof. Jerzy Gajdka, prof. Piotr Stalmaszczyk.

Czytanie Brzozowskiego

Marta Wyka

 Czyta się go prawie od stulecia, i przez cały ten czas nie do końca pewnie, nie do końca z uznaniem. Jak niegdyś irytował, tak dziś niepokoi swoich czytelników i badaczy, można powiedzieć, iż nie zostawia ich w spokoju. Niegdyś irytowała jego erudycja, zbyt rozbudowana, nawet jak na czasy wysokiej świadomości kultury. Dziś irytuje jakby to samo, ale zarzut ostateczny wydaje się inny: Brzozowski nie chce jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy jest nowoczesny. Jego atrakcyjność jako nowoczesnego, piszącego w przeczuciu nas i dla nas, waha się zatem. Wiele należałoby w nim poprawić i dostosować do wymogów nowoczesności. Należał do pisarzy gwałtownych, emocjonalnych i wszechstronnych. To połączenie powodowało, iż jego książki stwarzały i dalej stwarzają przyzwolenie dla rożnych odczytań. Widział dla swoich książek przede wszystkim przyszłość – współcześni bowiem nie chcieli, a może nie mogli go zrozumieć. Jego wiedza, budowana w pośpiechu, bo czas go naglił, była wyzwaniem dla przyszłości. Gdyby doczekał niepodległości i związanych z nią wielorakich przemian kulturalnych, byłby znakomitym partnerem intelektualnym młodych Polaków. Niedokończenie wielu jego książek, zawieszenie wielu pomysłów okazało się dla jego dzieła ożywcze w perspektywie czasu, zaś elastyczność myśli sprzyja coraz to nowym interpretacjom. Moje czytanie Brzozowskiego rozciąga się na długiej przestrzeni, pokazując, z jakich stron można było do tego pisarstwa podchodzić i jakie obietnice ono w sobie wciąż zawiera. Marta Wyka

Rip Van Winkle. Angielski z Washingtonem Irvingiem

Washington Irving, Ilya Frank

Angielski Przy Okazji! Pełny Angielski Tekst. 100% Tłumaczenia! Ucz się angielskiego czytając ciekawe książki, przygotowane według Metody Edukacyjnego Czytania Ilyi Franka Jest to najbardziej ceniona amerykańska bajka o bardzo znanej postaci w kulturze amerykańskiej — Rip Van Winkle. O nim koniecznie każdy powinien wiedzieć. Jest to baaardzo znana postać w Stanach Zjednoczonych. Rip Van Winkle jest zwyczajnym człowiekiem z czasów kolonialnych. Jest trochę mało zaradny, ale lubiący chodzić po domach i opowiadać historie i którego kochały za to dzieci i nękała żona. Na jej polecenie kiedyś wyruszył do lasu (w górach Catskill (stan Nowy Jork). Uśpiony tam przez duchy budzi się po 20 latach w niepodległych Stanach Zjednoczonych. Bajka wprowadza nas w zupełnie inny barwny i urzekający świat i opowiada o tym, jak się potoczą losy Ripa i jego otoczenia. Świetna odskocznia od codzienności. Legenda Ripa jest w USA prawie tak duża, jak rzeka Hudson. Od uroczystych wydarzeń i pamiątkowych statuetek do licznych nazw handlowych i wspaniałych obrazów w wielu zabytkowych domkach i ośrodkach – Rip żyje. Rip jest obecnie twarzą i bohaterem gór Catskills, gdzie miały miejsce wydarzenia opowieści. Jest to na północ od Nowego Yorku. Opis serii: Książki z serii Metoda Edukacyjnego Czytania Ilyi Franka służą do nauki języka angielskiego przy okazji czytania ciekawych książek w języku oryginalnym z wplecionym dosłownym polskim tłumaczeniem. Metoda polega na specjalnej adaptacji treści w taki sposób że cała zawartość książki jest podzielona na akapity. Najpierw czytamy akapit, z wplecionym polskim tłumaczeniem i niektórymi gramatycznymi i fonetycznymi wyjaśnieniami. Następnie ten sam akapit czytamy już bez tłumaczenia, w oryginalnym języku, czyli „płyniemy bez asekuracji”. Właśnie wtedy nasz mózg przyzwyczaja się do rozumienia języka obcego. Całość jest na tyle spójna, że odbiorca ma poczucie czytania książki w oryginale i przyswaja język, znajdując się w naturalnym stanie rozluźnienia i zaciekawienia treścią. U podstaw Metody leżą między innymi założenia Sugestopedii dr. G Łozanowa, a także prace Jego następców i samodzielnych lingwistów, A.Leontieva, G. Kitajgorodskiej. Seria zawiera dzieła klasyków literatury brytyjskiej i amerykańskiej i w ten sposób przybliża czytelnikowi specyfikę anglojęzycznej kultury. Język oryginału nie jest w żaden sposób uproszczony ani skrócony.

Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu

Martin Pollack

Sbarramento di Brennero, fortyfikacje na przełęczy Brenner przy granicy austriacko-włoskiej. 6 kwietnia 1947 roku u wejścia do bunkra znaleziono tam zwłoki mężczyzny. Śledztwo pozwala ustalić jego prawdziwą tożsamość: to dr Gerhard Bast, urodzony w 1911 roku w Gottschee, Sturmbannführer SS, członek gestapo, zbrodniarz wojenny, poszukiwany listem gończym przez policję w Linzu. Ojciec Martina Pollacka. W rodzinnych opowieściach autora jak w soczewce skupia się historia Europy w pierwszej połowie XX wieku. Martin Pollack zabiera nas w poruszającą podróż po dziejach swoich przodków, składając na naszych oczach elementy nieznanej mu dotąd rodzinnej układanki. Odkrywając swoje korzenie, zadaje sobie pytanie czy mogło być inaczej? Czy można było zapobiec radykalizacji poglądów krewnych? I dlaczego milczenie rodziny na temat ojca z biegiem czasu stawało się coraz bardziej przejmujące? Ta książka to również uniwersalne rozliczenie się z ciężarem własnego pochodzenia, na które przecież nie mamy wpływu. To książka przykuwająca uwagę, a zarazem wyważona, ba, chłodno naukowa. Przede wszystkim jednak bije z niej głęboki humanizm i okiełznany ból. To literacki wyraz dojrzałości, która nie ucieka przed prawdą, lecz akceptuje ją, choć czyni to z wielkim wysiłkiem i dziecięcym poczuciem wstydu. Claudio Magris Czytelnik wspaniałej książki Pollacka będzie wstrząśnięty. W trakcie lektury świadkujemy tragedii, która odsłania prawdę i nabiera wymiarów antycznych. Ulrich Weinzierl ...wielka reporterska narracja, archeologiczne poszukiwanie śladów i esej z dziejów mentalności. Andreas Breitenstein Przygnębiająca książka, mądra, świetnie zrobiona dokumentacja i jednocześnie wrażliwa literatura. Gabrielle von Arnim Śmierć w bunkrze to książka znakomita. Jak Strzałka Śmierć w bunkrze to znakomicie napisany, przejmujący i refleksyjny rozrachunek z ojcem, dalszymi przodkami, własnym narodem i jego pangermańską pogardą Słowian. Piotr Kitrasiewicz Martin Pollack nie waha się powiedzieć wprost: mój ojciec był zbrodniarzem. To straszne wyznanie. Zwłaszcza jeśli pada publicznie. Zbigniew Bauer

Recepta na adrenalinę. Napoleon Cybulski i krakowska szkoła fizjologów

Anna Mateja

To on odkrył adrenalinę, hormon strachu, walki i ucieczki Napoleon Cybulski, jeden z największych fizjologów w dziejach medycyny. Gdyby zamiast na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował na niemieckiej czy francuskiej uczelni, jego przełomowe odkrycia byłyby słynne na całym świecie. Jest uważany za twórcę krakowskiej szkoły fizjologicznej. Wraz ze swoimi współpracownikami z Uniwersytetu Jagiellońskiego wykonał pierwsze na ziemiach polskich badania EKG i EEG. Dzięki nowatorskim doświadczeniom w dziedzinie elektrofizjologii wyjaśnił, w jaki sposób impulsy elektryczne pochodzące z nerwów wprowadzają w ruch mięśnie. Jako badacz ludzkiej psychiki rozważał istnienie nieświadomości jeszcze przed Freudem. Cybulski był też głęboko zaangażowany w sprawy społeczne. Badał problem niedożywienia galicyjskich chłopów, był współzałożycielem pierwszego żeńskiego gimnazjum w Krakowie i zwolennikiem dopuszczenia kobiet do studiów medycznych. Jego współpracownik Odo Bujwid, znakomity polski bakteriolog, kierował pierwszym na ziemiach polskich zakładem szczepień metodą Ludwika Pasteura. Recepta na adrenalinę to fascynująca opowieść o pasji, niezwykłym okryciu i poświęceniu nauce.

Tak zapamiętałem

Marek Nowakowski

Tak Zapamiętałem zbiór niepublikowanych wspomnień jednego z najwybitniejszych prozaików polskich XX i XXI wieku, autora takich książek jak Benek Kwiaciarz, Książę nocy, Homo Polonicus. Ludzie sportretowani w tej książce swoim życiem obejmują zwykle trzy epoki. Nowakowski opisuje rodowody bohaterów wywodzących się sprzed II wojny światowej, był przenikliwym świadkiem i krytykiem epoki PRL-u, a także znakomicie utrwalał procesy transformacji ustrojowej po 1989. Potrafił genialnie portretować człowieka, jego wierność i odejścia od siebie. Cieszyć się nim. Najczęściej zatapia go w tajemnicy, będąc świadom, że nasze postrzeganie drugiego jest ułomne. Nowakowski jest zafascynowany urodą człowieka, nie idealizuje go ani nie patrzy na niego przez jego ułomności. Patrzy z uśmiechem, dystansem. W Tak zapamiętałem  znajdziemy kilka portretów osób z Kultury Paryskiej, jak Jerzy Giedroyic, Zygmunt i Zofia Hertzowie, Gustaw Herling-Grudziński, Jerzy Stempowski, Jan Lebenstein, ale i takich, którzy budowali polską kulturę, a których nazwiska niewiele dziś mówią. Nowakowski miał niesamowitą wrażliwość na ludzi, pięknych, ciekawych, z zagadką.