Dawid Copperfield, tom drugi

Charles Dickens

Karol Dickens Dawid Copperfield Dzieje, przygody, doświadczenia i zapiski Dawida Copperfielda Juniora rodem z Blunderstone (których nigdy ogłaszać drukiem nie zamierzał) tłum. Wilhelmina Zyndram-Kościałkowska ISBN 978-83-288-2201-6 Tom II Rozdział XXX. Strata Wieczorem przybyłem do Yarmouth i udałem się wprost do gospody. Wiedziałem, że gościnny mój raczej pokoik u Peggotty potrzebny będzie lub może jest już potrzebny do przyjęcia tego wielkiego gościa, prze... Charles Dickens Ur. 7 lutego 1812 w Landport k. Portsmouth Zm. 9 czerwca 1870 w Gadshill k. Rochester Najważniejsze dzieła: Klub Pickwicka (1836-1837), Oliver Twist (1838), Nicholas Nickleby (1838-1839), David Copperfield (1849-1850), Opowieść wigilijna (1843), Świerszcz za kominem (1845) Angielski pisarz, autor powieści obyczajowych, opowiadań i baśni; czołowy przedstawiciel angielskiej prozy ery wiktoriańskiej. Urodził się jako drugie z ośmiorga dzieci Elizabeth (1789-1863) i Johna Dickensa (1785-1851), urzędnika admiralicji w portowym mieście Portsea Island (obecnie włączonym do Portsmouth). Rodzina często się przenosiła; najważniejsze lata dzieciństwa do 11 roku życia spędził w Chatham w hrabstwie Kent. Potem Dickensowie przenieśli się do Londynu i zamieszkali w dzielnicy Camden. Charles wcześnie był zmuszony porzucić szkołę i podjąć pracę zarobkową, gdy jego ojciec został osadzony w więzieniu za długi; gdzie dołączyła do niego żona wraz z młodszymi dziećmi. Jako dwunastolatek Charles pracował 10 godzin dziennie, przyklejając etykiety na pudełka pasty do butów w fabryce Warren's Blacking Warehouse. Kiedy dzięki spadkowi państwo Dickensowie opuścili więzienie Marshalsea, Charles został odebrany z fabryki (głównym motywem dla jego ojca były jednak względy prestiżowe: syn będący młodocianym robotnikiem - to stanowiło jawny znak deklasacji). Jeszcze przez dwa lata, do 1827 r. uczęszczał do szkoły Wellington House Academy, a następnie rozpoczął pracę. Był młodszym urzędnikiem w biurze prawniczym, dzięki temu, że w wolnym czasie nauczył się stenografii, został reporterem, potem dziennikarzem politycznym sprawozdawcą z debat parlamentarnych, a wreszcie związał się z tygodnikiem The Morning Chronicle. W 1836 roku ożenił się z Catherine Thomson Hogarth (18161879), córką wydawcy Evening Chronicle. W tym samym roku ukazała się pierwsza jego publikacja książkowa, Szkice Boza, składająca się z wnikliwych, dowcipnych, zaangażowanych społecznie obrazków, oraz pierwsza powieść, Klub Pickwicka. Następną był Oliver Twist, wydawany w odcinkach w latach 18371839. Obie przeczytała i pochwaliła królowa Wiktoria. Odtąd Dickens poświęcił się pracy pisarskiej; przez całe życie cieszył się sławą i sympatią czytelników. W swojej twórczości angażował się po stronie klas (jak robotnicy) i grup (jak dzieci, ubodzy) uciśnionych. Był aktywnym zwolennikiem zmian regulacji dotyczących warunków pracy, przeciwnikiem pracy dzieci oraz propagatorem prawa dzieci do edukacji. Oddawał się również czynnie dobroczynności. W 1846 r. ufundował i wspierał przez kolejne 10 lat dom dla ,,upadłych kobiet z klasy robotniczej, Urania Cottage, w którym zamiast kary i potępienia oferowano model resocjalizacji sprzyjający nauce oraz doskonaleniu się w pracach domowych i prowadzeniu gospodarstwa; dwoma zasadniczymi perspektywami, które proponowano wychowankom, były emigracja lub małżeństwo. Prowadził aktywne życie. Jeździł z odczytami po kraju, zawitał dwukrotnie do Ameryki, przez jakiś czas mieszkał we Włoszech i odwiedził Szwajcarię. W 1858, mając 45 lat, Dickens zakochał się i związał z osiemnastoletnią aktorką, Ellen Ternan. Rozwód był wówczas nie do pomyślenia; żona opuściła go, zabierając jedno dziecko, pozostałe wychowywały się pod opieką jej siostry Georginii w jego domu Gad's Hill Place w Higham w hrabstwie Kent. Dickens słynął ze swej miłości do zwierząt. Towarzyszyły mu przede wszystkim psy, z zamiłowaniem hodował też kruki oraz bezimiennego kota. Pisał do końca. Oficjalna wersja głosi, że dostał udaru w swoim domu po całodziennej pracy nad powieścią Tajemnica Edwina Drooda. Jednak jego współczesna biografia (Claire Tomalin, Charles Dickens: A Life, 2011) ujawnia, że wylew nastąpił, gdy przebywał w Pekham ze swą ukochaną, która, by uniknąć skandalu i publicznego ujawnienia ich relacji, wraz ze służbą przetransportowała go, nieprzytomnego do domu w Highham. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Temuż (Ośmdziesiąt lat, a to jest prawy wiek człowieczy...)

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Fraszki, Księgi trzecie Temuż Ośmdziesiąt lat (a to jest prawy wiek człowieczy) Czekała śmierć, żeby był Gąska mówił g'rzeczy; Nie mogła się doczekać, błaznem go tak wzięła I tąż drogą, gdzie mądre zajmuje, pojęła. Gąska, błaznuj ty przedsię; imię twe nie zginie, Póki dzika i swojska gęś n... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Na kompanią Franc-Massonów dla Kawalerów, i na kompanią de Mops dla Dam

Elżbieta Drużbacka

Elżbieta Drużbacka Wiersze światowe Na kompanią Franc-Massonów dla Kawalerów, i na kompanią de Mops dla Dam Za mego wieku dwie kompanij weszło Z ostatnią modą do Polski z Paryża; Już tyle czasów temu lichu przeszło, Czy świat do końca bliskiego się zniża. *Franc-masson* znaczy wolnego mularza Jak mur mocnego w sekcie sekretarza. Nie wiem zkąd Jejmość jakaś zaszła modna Przywiózłszy z sobą *mopsa* na obróżce; Znać społeczności z ludźmi będąc głodna, Kładzie przy... Elżbieta Drużbacka Ur. ok. 1698-1699 r. Zm. 14 marca 1765 r. w Tarnowie Najważniejsze dzieła: Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych Poetka i tłumaczka doby baroku. Nosiła panieńskie nazwisko Kowalska; pochodziła prawdopodobnie z Wielkopolski. Poślubiła Kazimierza Drużbackiego, skarbnika żydaczowskiego (przed 1721 r.). Całą swą edukację, obejmującą znajomość mitologii, jęz. francuskiego i pewną kulturę literacką, zdobyła, przebywając wiele na dworach magnackich: Sieniawskich, Czartoryskich, Sanguszków i Branickich. Po wczesnej śmierci męża gospodarowała nadal w dzierżawionych od Sieniawskich majątkach w Cieplicach i Rzemieniu. Ok. 1756 r. osiadła w klasztorze bernardynek w Tarnowie, kontynuując pracę pisarską (np. tworząc romansowe poematy epickie Fabuła o książęciu Adolfie czy Historia chrześcijańska księżny Elefantyny z 1769). Autorka wierszy lirycznych, satyrycznych i sielankowych, łącząca tematykę religijną z wrażliwością na przyrodę, chętnie operująca żartem obyczajowym. Dorobek Drużbackiej został wydany już w 1752 przez J. A. Załuskiego p.t. Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych; w tomie zwraca uwagę m.in. Opisanie czterech części roku. Pisarze oświecenia (Krasicki, Kołłątaj) cenili ją za bogactwo i czystość języka oraz płynność wiersza; budziła też zainteresowanie jako jedna z pierwszych autorek w literaturze polskiej. Rozproszone wiersze publikowane w czasopismach w XVIII i XIX w. zebrał A. Lange w tomie I. Skarbca poezji polskiej (1903). Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Gminna ochota

Gustaw Ehrenberg

Gustaw Ehrenberg Dźwięki minionych lat Gminna ochota Jeśli cię kiedy płaska salonów rozmowa Lub gwar kłamany jasnych panów znudzi, Bracie! chodź ze mną między gminnych ludzi, Szczéry tam uśmiéch, nieobłudna mowa. Bo gminny człowiek czy gniewem się żarzy, Czy w przyjacielskie obejmie ramiona, Zawsze mu widno z ruszenia i z twarzy, Że to mówi, co myśli co myśli,... Gustaw Ehrenberg Ur. 14 lutego 1818 w Warszawie Zm. 28 września 1895 w Krakowie Najważniejsze dzieła: Dźwięki minionych lat (1848), Szubienica Zawiszy, Gdy naród do boju Polski poeta, tłumacz Dantego i Shakespearea. W 1833 r. przyjechał z Warszawy do Krakowa, gdzie wstąpił do tajnego Stowarzyszenia Akademickiego. W 1836 r. dołączył do podziemnego Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Pisał propagandowe pieśni, prowadził działalność wśród ludu, walcząc o prawa dla chłopów, prowadził tajne odczyty w Warszawie. W 1837 r. został aresztowany i oskarżony o agitację patriotyczną i radykalno-społeczną oraz o podjudzanie ludu przeciwko władzy. Został skazany na konfiskatę majątku i wywieziony do ciężkich robót na Syberię. Tam dalej dużo czytał oraz pisał wiersze. W 1858 r. wrócił do Warszawy, gdzie pracował w Bibliotece Zamojskich. W 1870 r. przeprowadził się do Krakowa. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Skarb

Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki Bajki i przypowieści Skarb Znalazł skarb człek bogaty, widział to ubogi; Gdy więc bluźni Opatrzność, skarży się na bogi, Rzekł mu Jowisz: Poczekaj, co się dalej stanie! Wtem ów bogacz skończywszy skarbów odkopanie Przenosił je do domu; a że dźwigał w nocy, Wpadł w chorobę z niewczasu i umarł z niem... Ignacy Krasicki Ur. 3 lutego 1735 r. w Dubiecku (Sanockie) Zm. 14 marca 1801 r. w Berlinie Najważniejsze dzieła: Myszeida (1775), Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), Monachomachia (1778), Pan Podstoli (1778 i 1784), Bajki i przypowieści (1779), Satyry (1779 i 1782), Antymonachomachia (1779), Wojna chocimska (1780) Wybitny polski poeta, prozaik, komediopisarz i publicysta. Kasztelanic chełmski, hrabia, przeznaczony do stanu duchownego ze względu na trudną sytuację materialną rodziny. Od 1766 r. biskup warmiński. Blisko współpracował z królem Stanisławem Augustem w dziele kulturalnego ożywienia kraju. Tworzył w duchu oświecenia (m.in. napisał w latach 1781-83 dwutomową encyklopedię Zbiór potrzebniejszych wiadomości, był twórcą pierwszego pol. czasopisma, (Monitor), ale jego Hymn do miłości ojczyzny (1774) oraz przekład Pieśni Osjana odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu polskiego romantyzmu. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

To the Young

Adam Asnyk

To the Young The brightening flame of truth pursue,  Seek to discover ways no human knows.  With every secret now revealed to you,  The soul of man expands within the new.  And God still bigger grows!    Although you may the flowers of myths remove,  Although you may the fabulous dark disperse,  And tear the mist of fancy from above;  There’ll be no shortage of new things to love,  Farther in the universe. [...] Adam Asnyk Ur. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie ?czerwonych?, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce.   Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

J. I. Kraszewskiemu

Adam Asnyk

J. I. Kra­szew­skie­mu U nas, gdzie przo­dow­ni­kom na­ro­do­wej pra­cy  Trud cięż­kie­go ży­wo­ta je­dy­ną na­gro­dą,  U nas, gdzie oni idą kor­nie jak że­bra­cy  Przed tłu­mem, co za so­bą do przy­szło­ści wio­dą,  I sie­jąc ziar­no my­śli za wszyst­kie ko­rzy­ści  Zbie­rać mu­szą za­tru­ty owoc nie­na­wi­ści.    U nas nie znaj­dzie lau­ru dla uczcze­nia gło­wy  Te­go, co żył bo­le­ścią i ży­ciem na­ro­du;  Laur zresz­tą nie­po­trzeb­ny, wie­niec pio­łu­no­wy  Wię­cej uświę­ca dro­gi two­je­go po­cho­du,  I więk­szą po­nad in­ne cze­ścią cię ota­cza,  Żeś wziął za­pła­tę god­ną pol­skie­go tu­ła­cza.    Ten wie­niec ci po­da­no nie­raz, bądź więc dum­ny!  Peł­za­ją­cej mier­no­ści ni­g­dy nim nie wień­czą;  Za­pra­co­wa­łeś cięż­ko na gniew bez­ro­zum­ny  Nie­wy­ga­słą mi­ło­ścią i wia­rą mło­dzień­czą. [...]Adam AsnykUr. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie ?czerwonych?, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

In loco tormentorum

Tadeusz Miciński

Tadeusz Miciński Ur. 9 listopada 1873 w Łodzi Zm. w lutym 1918 pod Czertykowem na Białorusi Najważniejsze dzieła: W mroku gwiazd, Kniaź Patiomkin, W mrokach złotego pałacu czyli Bazylissa Teofanu, Nietota. Księga tajemna Tatr, Xiądz Faust Prozaik, poeta, dramaturg, publicysta; zafascynowany gnozą, mistycyzmem, towianizmem, głosił idee panslawistyczne i mesjanistyczne. Urodził się w rodzinie inteligenckiej w Łodzi, ukończył szkołę średnią w Warszawie, następnie studiował w Krakowie (UJ, literatura polska, historia) oraz w Berlinie i Lipsku (filozofia i psychologia). Był członkiem radykalnych ugrupowań studenckich; pracował jako nauczyciel domowy. W 1896 r. debiutował poematem ,,Łazarze" i otrzymał drugą nagrodę krakowskiego ,,Czasu" za opowiadanie Nauczycielka (1896). Podczas studiów zagranicznych zaprzyjaźnił się ze Stanisławem Przybyszewskim i Wincentym Lutosławskim, filozofem i mesjanistą, propagatorem abstynencji, wówczas wykładającym w Hiszpanii; tam też ożenił się (1897) z Marią Dobrowolską, pochodzącą z zamożnego ziemiaństwa, co zabezpieczyło jego byt materialny i pozwoliło poświęcić się pracy intelektualnej i twórczej. Po powrocie do kraju osiadł w Krakowie, często przebywał też w Zakopanem, gdzie przyjaźnił się ze Stanisławem Witkiewiczem (ojcem), współpracował z krakowskim ,,Życiem". W 1902 r. wydał swój jedyny tom poezji W mroku gwiazd, później pisał jedynie poematy, często wplecione w większe całości. W 1906 r. opublikował tom artykułów Do źródeł duszy polskiej oraz dramat Kniaź Patiomkin, a w 1909 r. ukazał się kolejny dramat historyczny, tym razem z dziejów Cesarstwa Bizantyńskiego, W mrokach złotego pałacu (...). Następnie związał się z Warszawą. Wydał dwie ważne powieści Nietotę (1910) i Xiędza Fausta (1913), do których krytyka odniosła się z pełnym zastrzeżeń dystansem. Publikował m.in. w ,,Tygodniku Ilustrowanym", a w 1914 r., podczas wybuchu konfliktu bałkańskiego wyjechał do Sofii jako korespondent tygodnika "Świat". W latach 1915--1918 przebywał w Rosji, w Moskwie współpracował z czasopismami ("Gazeta Polska", "Russkoje słowo", "Russkije wiedomosti") oraz kołem literacko-artystycznym przy Domu Polskim, był oficerem oświatowym w korpusie polskim Józefa Dowbora-Muśnickiego. W drodze powrotnej korpusu do kraju, Miciński zginął w przypadkowym starciu czy napadzie, zabity przez chłopów lub żołnierzy Gwardii Czerwonej; dokładna data śmierci nie jest znana. Z pozostałych rękopisów wydano pośmiertnie m.in. dramat Termopile, powieści Wita, Mene-Mene-Thekel-Upharisim oraz poemat Niedokonany. Będąc twórcą Młodej Polski, Miciński kształtuje odrębny styl, oparty na odrębnym również światopoglądzie. Przedstawiał wizję świata jako pola walki dobra ze złem (manicheizm), opowiadając się zarazem za moralnym obowiązkiem doskonalenia siebie, własnego narodu i świata (realizacja idei wolności). Jego symbolizm przechyla się niekiedy w kierunku surrealizmu, jego twórczość dramatyczna, określana jako ekspresjonistyczna, wykracza w kierunku misteriów filozoficznych; operując poetyką snu, strumienia świadomości, Miciński nie wahał się przeplatać te wysokie tony mistyczne analizą społeczną i groteską. Zafascynowany nim Witkacy czerpał wiele inspiracji artystycznych z twórczości Micińskiego, ponadto zadedykował mu Nienasycenie oraz sportretował w jednej z postaci z młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.