Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej

Dariusz Rolnik

„Z pewnością Leonard Marcin Świeykowski nie należał do grona najwybitniejszych postaci – choć z pewnością był osobowością nieprzeciętną i nietuzinkową – czasów stanisławowskich, wszelako jako taki nie był postrzegany ani przez jemu współczesnych, ani później przez badaczy XVIII wieku. Ci pierwsi nie traktowali go jako wyroczni politycznej. Poza kręgiem swoich bliskich współpracowników i rodziny – chociaż wśród nich uchodził, przynajmniej w pewnych okresach, za osobę bardzo wpływową i opiniotwórczą – raczej wspominany szerzej nie był. Co najwyżej wymieniano go jako zwolennika bądź przeciwnika politycznego. Wydaje się też, że jego poglądy polityczne nie zaprzątały głów ówczesnych decydentów, co odnieść można do jego przyjaciela politycznego Stanisława Szczęsnego Potockiego, do którego kierował swe pomysły zmiany ustroju Rzeczypospolitej w 1792 roku, a wcześniej również do króla Stanisława Augusta, dla którego w drugiej połowie lat osiemdziesiątych stał się w województwie podolskim, a przede wszystkim w bracławskim jednym z najbliższych współpracowników. Niewątpliwie te dwie postacie, król Stanisław August i S. Sz. Potocki, odegrały w życiu publicznym L.M. Świeykowskiego rolę największą, natomiast już niekoniecznie funkcjonował on w ich działaniach jako figura pierwszorzędna.” (fragment Wstępu)

Sensacje z dawnych lat. W Lasku Bielańskim

Walery Przyborowski

Powieść kryminalna z przełomu wieku XIX i XX, publikowana pierwotnie w odcinkach. Spod kolumny króla Michała Korybuta znika zakopany tu niegdyś przez pułkownika de Bellerochea skarb Maryny Mniszchówny. Kilkanaście lat później pod podłogą w pewnej kamienicy na Podwalu robotnicy odkrywają szkielet młodej kobiety. Czy te dwie sprawy należy ze sobą łączyć? Czyżby znalezione przypadkiem szczątki należały do pięknej pułkownikówny? A jeśli tak kto ją zabił? No i co się stało ze skarbem? Jest w Warszawie człowiek, który podejmie się poszukiwań. I to wcale nie przypadek, że mieszka właśnie w tym domu przy Złotej dawnej posiadłości Francuza

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze. T. 21: Kobiety w literaturze Słowian Wschodnich

red. Halina Mazurek, red. Beata Pawletko

Kolejny, 21 tom „Rusycystycznych Studiów Literaturoznawczych” poświęcony jest postaciom kobiet. Nie jest to temat nowy, wykorzystywany był bowiem od wieków w literaturze, a w drugiej połowie XX stulecia i na początku XXI wieku bije rekordy popularności. W literaturach wschodniosłowiańskich temat ten odżył i zaistniał na stałe dopiero po pieriestrojce. Literatura odzwierciedla zmiany zachodzące w życiu narodów wchodzących w skład byłego Związku Radzieckiego, w tym zmiany statusu kobiet. Niniejszy tom jest skromnym udziałem rusycystyki śląskiej w trwającym w świecie naukowym dyskursie o kobietach. Autorzy zamieszczonych w nim tekstów podejmują tematy związane z literackimi postaciami kobiet, kobietami - twórcami bądź z zagadnieniami dotyczącymi badań genderowych. Większość artykułów dotyczy literatury dwudziestowiecznej oraz przełomu XX i XXI wieku. Prezentowane teksty są różnorodne. Opierają się przede wszystkim na interpretacji utworów ciekawych i wyjątkowych ze względu na kreację postaci kobiecej bądź znaczących w dorobku twórczym kobiet pisarzy.

Arabska Wiosna. Kulturowy obraz przemian w świecie arabskim po 2010 roku

Katarzyna Górak-Sosnowska

Nie minęło sześć lat od rozpoczęcia się burzliwych przemian społeczno-politycznych, określanych jako Arabska Wiosna Ludów, a Bliski Wschód i Afryka Północna zmieniły się nie do poznania. Tylko kilka państw pozostało względnie niewzruszonych Algieria i Maroko w Afryce Północnej oraz Katar, Oman i Zjednoczone Emiraty Arabskie na Półwyspie Arabskim. W pozostałych doszło do zasadniczych przeobrażeń i jakkolwiek je oceniać w zdecydowanej większości na gorsze. Arabska Wiosna nie przyniosła wprawdzie spełnienia postulatów politycznych i gospodarczych, ale pozostawiła po sobie spuściznę określonych postaw, idei i wytworów kultury. I to właśnie o tych świadectwach Arabskiej Wiosny traktuje niniejsza książka. Nie stanowi ona encyklopedycznego przeglądu wszystkich państw Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, ale raczej zbiór różnych ujęć i tematów, których wspólnym mianownikiem są przemiany kulturowe, jakie zaszły w regionie podczas Arabskiej Wiosny Ludów. Ze Wstępu, Katarzyna Górak-Sosnowska Kultura okazuje się równie podatna na wydarzenia polityczne, jak sama polityka. prof. Marek Dziekan Książka porusza arcyciekawe dla polskiego czytelnika zagadnienie rewolucji, wpływających na współczesną tożsamość społeczeństw. prof. Wiesław Godzic

Bruno Kreisky. Polityka zagraniczna i dyplomacja wobec PRL (1959-1983)

Agnieszka Kisztelińska-Węgrzyńska

Dyplomacja Brunona Kreisky'ego wobec Polski w latach 1959-1983 miała przynosić korzyści obu stronom. Działając zgodnie z przekonaniem wypełniania obowiązku wobec swojego kraju, wzmacniając Wiedeń i przygotowując go do roli międzynarodowego centrum politycznego, wspomagał on zarazem rozwój państw sąsiednich. Zwracał uwagę, że w interesie Wiednia leży, by kierunek zmian na obszarze wschodnim miał charakter wyłącznie ewolucyjny. Dzięki Polsce Kreisky zmieniał swe podejście do innych krajów Europy Środkowej. Choć negatywnie oceniał polskie doświadczenia związane z kształtowaniem demokracji w przeszłości, już podczas pierwszej wizyty w 1960 r. przekonał się, że z Warszawy wychodził silny impuls do pozostałych państw regionu, zachęcający do otwarcia na Zachód. Kreisky przewidywał, że emancypacja społeczeństw za żelazną kurtyną może następować wyłącznie za przyzwoleniem Moskwy. Jakakolwiek ingerencja, zachęta i presja na obywateli państw wschodnich, mobilizująca ich do zrywów rewolucyjnych skazana była, jak sądził, na porażkę. Jednakże zawsze, kiedy do tych zrywów dochodziło - na Węgrzech, w Czechosłowacji czy Polsce - Austria pomagała poszkodowanym. Kanclerz konsekwentnie sprzeciwiał się przy tym sankcjom międzynarodowym wobec władz komunistycznych, gdyż uważał, ze godzą one przede wszystkim w zwykłych obywateli. Polskie władze wykorzystywały to podejście propagandowo.

Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości

Renata Szczepanik

W książce zawarto zagadnienia z obszaru pedagogiki resocjalizacyjnej (więziennej) i podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy w karierze instytucjonalnej recydywisty istnieją „punkty”, które pozwalają (jemu, społeczeństwu, systemowi) zapobiegać powrotowi do przestępczości. Przedmiotem analiz jest odkrywanie sposobów, w jaki recydywiści interpretują własne doświadczenia i w jaki przenoszą te interpretacje na swoją aktywność życiową (głównie w obrębie rzeczywistości izolacji więziennej). Gromadzenie oraz podążanie za danymi empirycznymi (metodologia teorii ugruntowanej) spowodowało wyłonienie się obrazu doświadczeń i działań, które składają się na wieloletni proces stawania się recydywistą, tj. bycia beneficjentem specyficznej kariery instytucjonalnej prawno-społecznego systemu zapobiegania przestępczości. I to właśnie proces ten stanowi zasadniczy przedmiot analiz i rozważań niniejszego opracowania. Przyjęta w nim perspektywa interakcyjna ułatwia spojrzenie na warunki, które rzutują na dynamikę „pięcia się” przestępcy po kolejnych szczeblach instytucjonalnego systemu zapobiegania przestępczości i dokonujący się w jego obrębie proces kształtowania społecznej tożsamości recydywisty. Zgodnie z ideą symbolicznego interakcjonizmu, zamierzeniem autorki nie jest jednakże wyjaśnienie procesu stawania się recydywistą, ile próba jego zrozumienia. 

"Romanica Silesiana" 2016, No 11. T. 1: La Peur

red. Katarzyna Gadomska, Krzysztof Jarosz

Sous la rédaction de Katarzyna Gadomska, Krzysztof Jarosz   Tematem prezentowanego numeru Romanica Silesiana  jest strach jako motyw wiodący w literaturze fantastycznej i w  gatunkach pokrewnych. Ze względu na dużą liczbę zgłoszonych tekstów artykuły zebrano w dwa tomy: pierwszy obejmuje szkice napisane w języku francuskim, drugi – w języku hiszpańskim i angielskim. Autorzy ukazują zagadnienie strachu w literaturze i filmie, zwracając uwagę na ewolucję źródeł strachu i lęków na przestrzeni wieków. Jako materiał analiz wykorzystują dzieła takich twórców, jak: Jan Potocki, Théophile Gautier, Erckmann-Chatrian, Emile Gaboriau, André de Lorde, Jean-Pierre Andrevon, Anne Duguël, Marie José Thériault, Nadine Monfil, a także pisarzy, których nazwiska nie są kojarzone z gatunkiem fantastyki, m.in.: Madame de Staël, Victora Hugo, Laurenat Gaudé, Nicole Calligaris, Kena Bugula, Rolanda Barthes’a, Georges’a Bataille’a.

Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez Ziemie Wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939

Włodzimierz Mędrzecki

KRESY POLSKA ATLANTYDA Raj utracony, skarb zdobyty za cenę krwi bohaterów szerzących cywilizację wśród ludów Wschodu? A może raczej kolonia panów i miejsce ucisku podbitej ludności? Pierwszy obraz wyłania się ze wspomnień polskich sierot po Kresach. Drugi znany jest z propagandy nieprzyjaciół II Rzeczypospolitej. Włodzimierz Mędrzecki przekonuje, że oba są dalekie od prawdy. Kresowy kalejdoskop to książka potrzebna od lat. Przedwojenne polskie Kresy, stanowiące połowę terytorium kraju, są miejscem ścierania się różnych opcji politycznych, sporów o język nauczania. To wielokulturowe społeczności i konflikty nacjonalizmów. Energiczne metropolie i setki małych miasteczek. Chłopska walka o byt, aspiracje klasy średniej, hermetyczny świat ziemian. To również sławna na cały świat lwowska szkoła matematyki, borysławskie kopalnie, wileńskie lokale, znane przed wojną uzdrowiska. Ten świat dwunastu milionów ludzi warto poznać naprawdę. Przystępnie napisany i pięknie ilustrowany, Kresowy kalejdoskop jest najbogatszą i najprawdziwszą panoramą historyczną polskiej Atlantydy.