Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 4. Cz. 1: Stereotypy w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

Tom 4 część 1 serii wydawniczej "Przekłady Literatur Słowiańskich" poświęcony jest obecności stereotypów w przekładzie artystycznym. Są to zarówno stereotypy powstałe w wyniku przekładu, jak również rekonstrukcja stereotypów kultury wyjściowej. Stereotypy świadczą o tym, że różne kultury postrzegane są jako osobne monady w świecie wielokulturowym. Od ich rozpoznania przez tłumacza i następnie czytelnika zależy w znacznej mierze interpretacja obrazu bohatera, zbiorowości i jej kultury, mentalności, preferencji światopoglądowych, estetycznych i emocjonalnych, czyli możliwe staje się porozumienie międzykulturowe, sprzyjające odkryciu siebie w obcym i obcego w sobie. Autorzy poszczególnych artykułów badają ich przekład w relacji między literaturami bułgarską, chorwacką, czeską, macedońską, serbską, słowacką, słoweńską i polską, szukając motywacji tkwiącej w nich bariery tłumaczeniowej. O obecności lub krytyce stereotypu w utworze literackim oryginalnym i przetłumaczonym orzeka czytelnik, umieszczając najczęściej jego interpretację w kulturze przyjmującej, w wyniku czego powstają stereotypy odbioru, których działanie społeczne wykracza poza literaturę, ponieważ służy poznaniu i perswazji. Zamieszczone w niniejszym tomie artykuły dotyczą różnych stereotypów i ich przekładów. Autorzy badają przekład tekstów literackich zawierających stereotypy lub/i ich destereotypizację w tłumaczeniach literatury polskiej na języki: czeski, macedoński, słowacki i słoweński oraz literatur bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, serbskiej i słowackiej na język polski. Zostały one uporządkowane ze względu na dominującą problematykę w trzech częściach zatytułowanych kolejno: 1. Rola stereotypów w kulturze, w granicach których osobne zjawisko stanowią: Stereotyp płci i Peryferie kultury; 2. Stereotypy narodowe i 3. typowe, w odbiorze wygenerowane Stereotypy odbioru ze szczególnym uwzględnieniem wartościowania – W kręgu wartościowania. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wzajemną wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego pod koniec drugiej dekady XXI wieku

red. Katarzyna Czornik, red. Monika Szynol

Głównym celem badawczym pracy było zdiagnozowanie najważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego pod koniec drugiej dekady XXI wieku. Istotne było nie tylko zidentyfikowanie obecnych zagrożeń, ale też potencjalnych, którym już dzisiaj można przeciwdziałać. W publikacji znalazła się również pogłębiona analiza problemów związanych z dwoma głównymi zagrożeniami okresu pozimnowojennego: z terroryzmem i nielegalną migracją. W ramach pracy podjęto także próbę sformułowania rekomendacji dla decydentów polityki bezpieczeństwa Polski w zakresie analizowanych spraw.

Uncles Dream

Fyodor Mikhailovich Dostoevsky

Uncles Dream is a somewhat comic small-town society tale. It satirizes Petersburg society with an emphasis on the evils of gossip. When the aging Russian Prince, Prince K., arrives in the town of Mordasov, Marya Alexandrovna Moskaleva, a doyenne of local society life, takes him under her protection, with the aim of engineering his marriage with her 23 year old daughter Zina. Yet with many rivals for the hands of both parties, events are not guaranteed to run smoothly. In this novel, vanity and pride are everyday humans obsessions and the word love loses its meaning in the socially-arranged marriages. It is a must read for any fan of not only Dostoyevsky, but of Russian literature and the goings-on of the Russian upper crust.

Bejt znaczy dom

Dawid Szkoła

Na podwórku mojego rodzinnego domu stało w wielkiej donicy drzewo cytrusowe, które dzielnie rozkwitało wśród jabłoni, chwastów i agrestu. Pod nim mój dziadek w bezzębnych ustach trzymał papierosa bez filtra, podczas gdy reszta spoczywała w kieszeni na jego piersi. Czasami na ramieniu siadała mu udomowiona, kulawa sroka, która dziobem wyrywała jedną bibułkę wypełnioną tytoniem i leciała w tajemnicze miejsce schować zdobycz. Scena ta powtarzała się wielokrotnie. Na bajkę nie ma pytań – brzmiało powtarzane kiedyś żydowskie przysłowie. Cudami nie mniejszymi niż czyny Elimelecha były i to drzewo cytrusowe, i udomowiona sroka. Nie do uwierzenia była też historia mojej prababki, która przez wojnę ukrywała żydowskiego przechrztę, a następnie wzięła z nim ślub. Na tym samym podwórku, gdzie bawiłem się latami, w miejscu po starym domu i chlewiku, w którym mój przyszywany pradziad ukrywał się przed Niemcami, patrzyłem przez liście na słońce i księżyc, widziałem przemijanie i wzrastanie, całe piękno i grozę życia. Żyłem z tą przeszłością i przyszłością, prawdą i zmyśleniem, stopiony z nieskończonością, więc również nicością, która tak często spoglądała na mnie, a ja – na nią.  Na początku bowiem było słowo bejt, czyli dom.

Nadwiślańskie serca

Katarzyna Archimowicz

Warszawska Saska Kępa i piękne plenery Kazimierza Dolnego. Marta, młoda, ambitna kobieta, za nic nie chce powielać losów swoich rodziców i rodzeństwa. Wie, czego chce, i odważnie realizuje plany. Pewnego dnia w jej życiu pojawia się Janusz mężczyzna, który niebawem ma wziąć ślub Czy miłość tych dwojga ma szansę na szczęście? I czy zakochana kobieta ma prawo oddzielić ojca od córki? Nadwiślańskie serca to opowieść o tym, że czasem rzeczy najistotniejsze są tak blisko, że ich nie dostrzegamy. To książka o potędze miłości, również tej dojrzałej, o sile przyjaźni i niepotrzebnych stereotypach.

Ekshibicjonizm społeczny w Internecie. Motywy i potencjalne zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa młodzieży

Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Karina Leksy

Współcześnie coraz częściej znaczącym środowiskiem życia i funkcjonowania jednostki staje się przestrzeń internetowa. Intensywne korzystanie z nowych technologii, w tym zwłaszcza z mediów społecznościowych, sprawia, że stają się one jednym ze środowisk socjalizacyjnych, niemal równorzędnym ze środowiskiem rodziny czy szkoły. Z tego względu zwraca się uwagę na konieczność wdrożenia szerokiego programu edukacji do mediów, którego celem nie byłoby ograniczenie kontaktu człowiek – nowe technologie, lecz nauka takiego z nich korzystania, aby służyły one dobru człowieka. Takie stanowisko było punktem wyjścia do napisania niniejszej monografii, która w założeniu miała stanowić teoretyczną i empiryczną bazę dla podejmowania różnego typu inicjatyw edukacyjnych. Publikacja w założeniu przeznaczona jest nie tylko dla teoretyków pedagogiki i nauk pokrewnych, ale też dla praktyków zajmujących się szeroko rozumianą działalnością profilaktyczną i edukacją medialną.

Biesy

Fiodor Dostojewski

Wielowątkowa, diaboliczna opowieść o tym jak szlachetne idee indywidualnej wolności  w umysłach ludzi na wolność niegotowych, kształtowanych w uściskach carskiego samodzierżawia, przeradzają się  w idee nihilizmu, bezwładne rewolucyjne ruchy i terroryzm. Gęste od mrocznych emocji,  mieszaniny obłudy i szlachetności, nienawiści i współczucia, niewinności i amoralnego cynizmu są Biesy krzywym zwierciadłem ówczesnych – jakże czasami aktualnych w opisanych postawach – inteligenckich marzeń o ludzkiej utopii i proroczą zapowiedzią powstania stalinowskiej wersji totalitaryzmu.

Przygody młodego przyrodnika

David Attenborough

W 1954 roku młody prezenter telewizyjny David Attenborough otrzymał propozycję życia miał podróżować po całym świecie w poszukiwaniu rzadkich, trudno osiągalnych zwierząt do kolekcji londyńskiego zoo oraz filmować swoje wyprawy na potrzeby nowego programu telewizji BBC pod tytułem "Zoo Quest" (Zoologiczne poszukiwania). Oto historia tych podróży. Podczas wędrówek w poszukiwaniu gujańskich mrówkojadów, wielkich indonezyjskich "smoków z Komodo" i paragwajskich pancerników autor i pozostali członkowie zespołu musieli korzystać z gościny miejscowych plemion oraz zmagać się z drapieżnymi rybami, agresywnymi jeżozwierzami nadrzewnymi i biegłymi w sztuce ucieczek dzikimi świniami, a także ze zdradliwym terenem i nieprzewidywalną pogodą, żeby móc rejestrować piękno i biologiczną różnorodność odwiedzanych okolic. Książka "Przygody młodego przyrodnika", napisana z właściwymi autorowi dowcipem i urokiem, to nie tylko opowieść o niezwykłej przygodzie, lecz także o człowieku, który nauczył nas kochać świat przyrody i doceniać znaczenie jego ochrony, czym zajmuje się do dziś. Cudowna książka, nieoceniona relacja z pierwszych trzech podróży Davida Attenborough. Tym, co sprawia, że nie sposób oderwać się od tej wspaniałej książki, jest wrażenie, że czytelnik bierze udział w opisywanych przez autora wydarzeniach, stając się członkiem jego zespołu. Na kartach książki, podobnie jak na ekranie, Attenborough dzieli się z nami wiedzą o przyrodzie, ukazuje ją i objaśnia. Jego styl, rozbrajająco autoironiczny, bez reszty zniewala czytelnika. "Telegraph" Pisarz o eleganckim, subtelnie żartobliwym stylu. "The Times" Oto jeden z ostatnich szlachetnych brytyjskich podróżników w tropikalnym hełmie korkowym raczy nas mnóstwem cudownych, opowiadanych w pięknym stylu opowieści, osadzonych w ostatnich latach istnienia rozpadającego się Imperium Brytyjskiego. Jego pisarstwo jest równie imponujące i urocze, jak jego programy telewizyjne trudno o większą pochwałę. "Daily Express" Sir David Attenborough jest przyrodnikiem i prezenterem telewizyjnym, którego kariera trwa już siódmą dekadę. Po studiach przyrodniczych w Cambridge i krótkim okresie pracy w wydawnictwie zatrudnił się w BBC. Od rozpoczęcia w 1954 roku słynnej serii filmów "Zoo Quest" zbadał niemal każdy aspekt życia na Ziemi i przedstawił go telewidzom. Jego najnowszy program "Planeta Ziemia II" jest cieszącą się największym powodzeniem przyrodniczą produkcją dokumentalną wszech czasów.