Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych

Wojciech Doliński, Jerzy Żurko, Katarzyna Grzeszkiewicz-Radulska, Sylwia Męcfal

W książce omówiono aspekty interpretacji źródeł pisanych w naukach społecznych i humanistycznych z trzech perspektyw badawczych. W części pierwszej pokazano relacje między doświadczeniem, zapisem i tekstem, dotykając tym samym kwestii konstruowania podmiotu („figura autora”). Część druga zawiera rozważania na temat stopnia komplementarności i rozłączności propozycji badawczych różnych dyscyplin. Ostatnia część odnosi się do konsekwencji, jakie dla odczytania tekstu wynikają z przyjętej metody analizy zapisu (np. analizy dyskursu). Dzięki przykładom „żywego, codziennego języka” zainteresuje ona nie tylko antropologów, historyków, językoznawców, kulturoznawców, literaturoznawców, medioznawców, pedagogów, socjologów, prawników, humanistycznie zorientowanych przedstawicieli nauk medycznych, ale również osoby bez specjalistycznego przygotowania, które przeczytają o: doświadczaniu szpitala psychiatrycznego, intymnych zapiskach W. Gombrowicza, legendzie S. Przybyszewskiego, gatunkowej niejednoznaczności utworów pisanych w językach urdu oraz hindi. Czytelnik zapozna się także z problemami zapisu w e-świecie (np. warsztat blogerów, poradnie językowe, komputerowo wspomagana analiza argumentacji) czy dowie się o badaniach porównawczych prasy („Gazety Wyborczej” i „The Guardian”) oraz jej roli choćby w ruchu emancypacji kobiet w Polsce. 

Marketing terytorialny w ujęciu relacyjnym

Wawrzyniec Rudolf

Marketing terytorialny zyskał w ostatnich latach znaczną popularność. Nawiązuje on do klasycznego marketingu z sektora przedsiębiorstw, bazującego na teorii wymiany, jednak nie przystaje już do coraz bardziej złożonego otoczenia miast i regionów. W publikacji autor objaśnił rozwój koncepcji marketingu terytorialnego na podstawie teorii współdziałania międzyorganizacyjnego. Dokonał świadomego zawężenia tej koncepcji do procesów przyciągania mobilnych czynników wzrostu do terytorium. Wymagało to zastąpienia samorządu terytorialnego jego organizacyjnym wymiarem w postaci struktur administracji samorządowej wraz z ich kierownictwem (organizacja terytorialna). W przeciwieństwie do wielu dotychczasowych ujęć, mieszkańcy zostali zaprezentowani jako udziałowcy terytorium, mający pośredni i bezpośredni wpływ na rządzenie zarówno poprzez demokratyczne instytucje sprawowania władzy, jak i procesy governance, umożliwiające im włączanie się w podejmowanie strategicznych decyzji dotyczących rozwoju terytorium. W charakterze klientów znaleźli się natomiast zewnętrzni inwestorzy, turyści i studenci rozumiani jako dysponenci mobilnych zasobów kapitału, pracy i wiedzy. 

"Wieki Stare i Nowe". T. 13 (18)

red. Agata Aleksandra Kluczek, Dariusz Rolnik

Kolejny tom czasopisma historycznego „Wieki Stare i Nowe” tradycyjnie gromadzi artykuły poświęcone różnym aspektom historii polskiej i powszechnej na przestrzeni dziejów. Epokę starożytną reprezentują studia poświęcone chorobom pszczół (Agnieszka Bartnik) oraz ikonografii wybranych monet epoki Flawiuszów (Judyta Ścigała). Kolejny artykuł dotyczy ceremonii tryumfalnej w czasach bizantyńskich (Michał Pietranik). W odniesieniu do dziejów nowożytnych poszczególne teksty koncentrują się na zagadnieniach polityki zewnętrznej króla Władysława IV Wazy (Rafał Wolski), wojażach włoskich i refleksjach z tych podróży (Patryk Kurzyński), dziele encyklopedycznym cieszyńskiego uczonego Leopolda Jana Szersznika (Ondřej Podavka), aspektach historii gospodarczej związanej z kondycją finansową jednego z klasztorów paulinów (Jacek Szpak) oraz na biografii Wiktoryny Bakaławiczowej, artystki Teatru Rozmaitości w Warszawie (Adrian Uljasz). Problematyka odnosząca się do dziejów najnowszych została poruszona w kilku artykułach, w których kolejno analizowano losy generała Konstantego Druckiego-Lubeckiego (Mariusz Patelski), pomoc węgierską dla Polski w 1920 roku (Piotr Uwijała), a także omówiono tragiczną w skutkach katastrofę w kopalni w Nowej Rudzie w 1941 roku (Kacper Manikowski) oraz pokazano miejsce Zaolzia w stosunkach polsko-czechosłowackich podczas II wojny światowej (Dariusz Miszewski). Stały dział Artykuły recenzyjne i recenzje zawiera krytyczne omówienia kilku prac z zakresu historii starożytnej, nowożytnej i najnowszej. Tom 13 (18) czasopisma zamyka dział Varia.

Internat

Serhij Żadan

U Żadana koniec znanego świata okazuje się wstępem do naprawdę długiego koszmaru. Pasza trzydziestopięcioletni nauczyciel, mruk, idealista - musi odebrać z internatu siostrzeńca i wrócić z nim do domu. Byłoby to może łatwe, gdyby nie wojna. Jakoś rok temu przywieźli ją ze sobą ci dziwni ludzie, od których czuć prochem, tytoniem i smarem. Mówią w tym samym języku, w którym mówi Pasza, ale też w państwowym, którego Pasza uczy. Najpierw widywano ich w telewizji, później na ulicach. Potem kraj został znienacka anulowany, a na jego miejsce podstawiono zrujnowane industrialne przedmieścia, opustoszałe wioski i miasto widmo, w którym grasują okupanci, płoną bloki i trwa kanonada. Z tej pułapki można się wymknąć tylko cudem lub za cenę ogromnego upokorzenia. Albo w trumnie. Wyobraźcie sobie Drogę Cormaca McCarthyego, tyle że osadzoną w zimowym wojennym Donbasie. To jest właśnie Internat.

Księżyc nad Fuzhou. Wiersze z epoki Tang

Opracowanie zbiorowe

Wszystkie wiersze zamieszczone w tym zbiorku pochodzą z okresu panowania dynastii Tang (618−906) i powstały między VII a IX wiekiem. Odległe od nas o ponad tysiąc lat i tysiące kilometrów, pozostają jednak żywe i zrozumiałe w swoich emocjach i obrazach, nic więc dziwnego, że weszły do kanonu literatury światowej. Panowanie Tangów to czas imponującego rozkwitu kultury chińskiej i równie wspaniałego rozkwitu typu poezji określanej po chińsku jako shi. Wtedy pisali dwaj poeci uznawani za największych w całej historii Chin: Li Bai, nazywany „nieśmiertelnym zesłanym na ziemię” i Du Fu, określany mianem „poety-kronikarza”. Mówiąc o najlepszych poetach tangowskich, nie sposób też pominąć Wang Weia, zwanego „patriarchą buddyzmu chan w poezji”. Poza trójką największych, znalazły się tu także wiersze m.in. Li He, zwanego „demonicznym talentem”, oraz wybitnego pisarza i myśliciela Han Yu. Najmniej znane i rzadziej pojawiające się w antologiach są wiersze Meng Jiao, zebrane w serię Jesienne uczucia - wstrząsające jako opis grozy towarzyszącej starości i chorobie, a jednocześnie zdumiewająco nowoczesne w niezwykłości swoich obrazów.

Podstawy projektowania inżynierskiego

Elżbieta Gąsiorek

 Jednym z ważniejszych zadań podejmowanych przez inżyniera, i  to niezależnie od dziedziny, którą się zajmuje, oraz funkcji, jaką pełni, jest projektowanie, rozumiane jako świadome działanie zmierzające do zmiany określonego stanu rzeczy. Ponieważ zmiana ta dotyczy środków materialnych związanych z techniką, przeto w konsekwencji projektowania zmieniają się też otoczenie człowieka i warunki, w jakich on żyje. Jest to więc bardzo istotna działalność, stąd nauczanie projektowania stanowi ważny cel kształcenia przyszłych inżynierów. W skrypcie zostały zawarte wiadomości ogólne z zakresu projektowania inżynierskiego, tzn. zdefiniowano podstawowe pojęcia, podkreślono i omówiono rolę tego działania w zaspokajaniu potrzeb człowieka oraz scharakteryzowano czynniki projektowania. Podano też charakterystykę procesu projektowania jako tego elementu systemu projektowania, który ze względu na swoje znaczenie podlega ciągłemu doskonaleniu w zakresie struktury oraz stosowanych metod. Projektowanie, aby było skuteczne i odpowiadało określonym wymaganiom, musi korzystać z dorobku różnych dziedzin nauki, interdyscyplinarnych teorii i technik. Stąd w skrypcie niniejszym znalazła się problematyka zastosowania inżynierii systemów i komputerowego wspomagania projektowania.

Motywy fauny i flory w literaturze i kulturze

Michał Kuran

Z naukowego punktu widzenia publikację należy oceniać jako udany i wartościowy cykl literaturoznawczych i kulturoznawczych refleksji nad zjawiskiem najszerzej rozumianego mimetyzmu w literaturze i innych obszarach sztuki (z licznymi odwołaniami do zoologii, botaniki, geografii, etnologii, antropologii). Fauna i flora potraktowane tu zostały z jednej strony jako zjawiska naturalne, a z drugiej jako punkt odniesienia do określenia kondycji człowieczej poprzez wykorzystanie sprawdzonego instrumentarium (exempla, heraldyka, bestiariusze, wirydarze etc.). Prace dowodzą, że wnikliwa obserwacja świata zwierząt i świata roślin może z powodzeniem mieć charakter kulturotwórczy. W takim ujęciu materiał literacki staje się wykładnikiem niekonwencjonalnego oglądu przyrody (zarówno rodzimej, jak i egzotycznej), interesującą próbą wyjścia poza stereotypowe postrzeganie zwierząt i roślin w różnych kręgach kulturowych. Metodologiczne założenia określiłbym jako hermeneutyczne dociekania w obrębie humanistyki ekologicznej. Sprowadzają się one do poszukiwania różnorodnych znaczeń nadawanych faunie i florze w utworach literackich (czy szerzej: w odniesieniach kulturowych). [...] Królestwo zwierząt i roślin w większości ujęć uznane zostało za kategorię fenomenologiczną, co pozwoliło badaczom skoncentrować uwagę nie tylko na oglądzie i opisie, lecz także na dociekaniu znaczeń ukrytych. W czasie coraz większego przywiązywania znaczenia do roli ekologii w życiu społeczeństw, naglącej konieczności respektowania jej zasad, wzrasta również potrzeba uprawiania humanistyki ekologicznej. Tom wychodzi więc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu. Z recenzji prof. dr hab. Tadeusza Błażejewskiego

Hermeneutyka mitu dionizyjskiego w filozofii Fryderyka Nietzschego

Malwina Rolka

Książka jest poświęcona dionizyjskim obliczom filozofii Fryderyka Nietzschego, stanowiąc zarazem próbę spojrzenia na jego dzieło przez pryzmat wykładni, dla której podstawą staje się mit. Dionizos pojawia się tu zarówno jako znak przeszłości, w którym dzięki rozszyfrowywaniu uniwersalnego charakteru mitycznych symboli poszukiwać należy pradawnej mądrości ludzkiej natury, jak i staje się znakiem przyszłości, mającym ziścić się w postaci nadczłowieka. U Nietzschego ów bóg bywa przewrotny, nosi maski i jest kusicielem, a jego mit okazuje się zarazem sprzężony z najgłębszymi troskami i pragnieniami człowieka, które wyznaczają horyzont tak jego egzystencji, jak i odwiecznych tęsknot. Dwoista natura bóstwa – odzwierciedlająca dynamiczny charakter życia – zjawia się w pismach autora Zaratustry w ciągłej grze odkrywania i zakrywania sensów i znaczeń, które decydują o nadaniu jej szczególnie wyróżnionego miana wśród wykładni jego myśli. Podążanie ścieżkami mitu w obrębie filozofii Nietzschego wiedzie z konieczności do poruszania się równolegle w dwóch obszarach, które wyznaczają ramy jego dionizyjskiej hermeneutyki. Jej wymiar zewnętrzny opiera się na przyjęciu dionizyjskości jako zasady organizującej wykładnię dzieła Nietzschego, wokół której – od wczesnych pism po ostatnie – koncentruje się jego myśl pomimo towarzyszących jej sprzeczności i zerwań. Hermeneutyka mitu odsłania jednak także wymiar wewnętrzny, mieszczący się w warstwie symboliki dionizyjskiej, która staje się dla Nietzschego źródłem inspiracji i intuicji niewyrażalnych w tradycyjnym języku filozofii, mających ostatecznie spełnić się w fuzji tragicznego światopoglądu Greków oraz nowoczesności. Podstawowym zamysłem książki jest próba ujęcia filozofii dionizyjskiej Nietzschego w punkcie przecięcia obu hermeneutycznych wymiarów, by naświetlić jej dynamiczny i perspektywiczny charakter.