Człowiek w społeczeństwie wybrane aspekty badawcze Bezpieczeństwo Zdrowie Edukacja

Sławomir Wierzbicki ⋅ Adam Krampichowski ⋅ Piotr Błasiak ⋅ Karolina Karbownik ⋅ Alicja Łaska-Formejster ⋅ Renata Paliga ⋅ Robert Dec ⋅ Jolanta Bujak-Lechowicz ⋅ Wojciech Lewicki ⋅ Bogusław Stankiewicz ⋅ Wojciech Biel ⋅ Piotr Dzieduszyński ⋅ Irena Basaj ⋅ Joanna A. Pawłowicz ⋅ Waldemar Jagodziński ⋅ Błażej Kmieciak

 Badania prowadzone nad funkcjonowaniem człowieka we współczesnym świecie z natury rzeczy muszą obejmować szerokie spektrum tematów, co wynika z co najmniej dwóch  powodów: po pierwsze, człowiek jako istota społeczna stanowi skomplikowany przedmiot  eksploracji naukowej, gdyż liczne związki przyczynowo-skutkowe warunkujące istnienie  jednostki w społeczeństwie często niełatwo dostrzec. Nie dziwi zatem konieczność prowadzenia badań poświęconych jedynie wybranym aspektom funkcjonowania człowieka,  aby w ten sposób, kosztem uzyskania szerszej perspektywy, osiągnąć bardziej szczegółowy wgląd w wybrane obszary. Po drugie, zmieniające się na skutek postępu naukowego, w tym przede wszystkim, choć nie jedynie, technologicznego, w zawrotnym tempie otoczenie skutkuje nie tylko koniecznością prowadzenia badań nad zagadnieniami eksplorowanymi w innej rzeczywistości, ale także wymaga podejmowania nowych, pojawiających się na bieżąco  tematów badawczych.   Z powyższych względów niniejszy tom poświęcony został jedynie wybranym aspektom funkcjonowania człowieka, które obejmują kwestie bezpieczeństwa, zdrowia oraz edukacji. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż między wymienionymi obszarami zachodzić mogą  sprzężenia zwrotne, dlatego też niektóre prace trudno przypisać do jednego tylko zagadnienia tematycznego. Zebrane tu artykuły przygotowane zostały przez badaczy pochodzących  z całej Polski, dzięki czemu czytelnik może zapoznać się z aktualną tematyką badawczą podejmowaną w różnych ośrodkach akademickich (m. in. w Akademii  Marynarki Wojennej  w Gdyni, Politechnice Częstochowskiej, Uniwersytecie Warszawskim).  Aspekt bezpieczeństwa stanowi przedmiot rozważań pierwszych czterech opracowań.  S. Wierzbicki dokonuje analizy bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej po likwidacji Wojskowych Służb Informacyjne. Rozważania koncentrują się na działalności Służby Wywiadu Wojskowego oraz Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Choć problematyka badawcza związana z funkcjonowaniem służb specjalnych wiąże się nierozerwalnie z problemami wynikającymi z niedostępnością źródeł, jak wynika z opracowania S. Wierzbickiego, warto dokonywać analiz na podstawie dostępnych materiałów, nawet jeżeli nie wszystkie postawione hipotezy dadzą się zweryfikować.  A. Krampichowski omawia problematykę bezpieczeństwa morskiego państwa, wskazując m. in. na jego znaczenie dla konkurencyjności gospodarki polskiej oraz na konieczność  zapewnienia światowej konkurencyjności polskiego przemysłu okrętowego.  P. Błasiak przybliża kwestie bezpieczeństwa informacji w systemie informatycznym klasy CRM, a prowadzone rozważania dotyczą bezpieczeństwa w wymiarze technicznym. Wskazując na różne niebezpieczeństwa czyhające w wirtualnej rzeczywistości, autor słusznie podkreśla, iż w polskim systemie prawnych brakuje regulacji prawnych gwarantujących  zapewnienie bezpieczeństwa w sieci.  Jednym z interdyscyplinarnych opracowań  jest artykuł K. Karbownik, która przybliża znaczenie telepracy jako formy wykonywania pracy zawodowej przez osoby z niepełnosprawnością. Choć expressis verbis autorka nie odnosi się do bezpieczeństwa, nie ulega wątpliwości, iż możliwość wykonywania pracy stanowi jedną z najważniejszych czynności w życiu człowieka, a wynagrodzenie stanowiące efekt tej działalności jest gwarantem zabezpieczenia egzystencji i poczucia stabilności życiowej. Choć telepraca pełni dla osób niepełnosprawnych różne pozytywne funkcje (oprócz podstawowej – dochodowej, również socjalizacyjną, rehabilitacyjną oraz rozwojową), w polskich przedsiębiorstwach nie jest to chętnie stosowana praktyka zatrudniania.  Kolejne artykuły związane są ze zdrowiem człowieka. A. Łaska Formejster i Ł. Kutyło,  w oparciu o dane z Polski i wybranych krajów, dokonują analizy porównawczej stanu zdrowia i zadowolenia z systemu opieki zdrowotnej i pracy lekarzy, a w konkluzji rozważań wskazują na istnienie ciekawych stereotypów rozpowszechnionych w świadomości polskich pacjentów.    

Przekleństwo i harmonia nieskończonego. Z zagadnień literatury Młodej Polski i epok późniejszych

Katarzyna Badowska

Są to rozprawy i szkice poświęcone analizie szeroko pojętych obszarów i sensów „nieskończonego” w literaturze i eseistyce polskiej powstającej od roku 1890. Istotnym punktem odniesienia dla autorów jest okres Młodej Polski. Młodopolskie influencje dostrzegalne są zarówno w twórczości pokolenia pozytywistów, jak i w dorobku autorów dwudziestolecia międzywojennego. Młodopolska nieskończoność pozostaje w polu semantycznym takich pojęć, jak bezmiar, otchłań, nicość. Postrzegana jest przede wszystkim w aspekcie negatywnym: jako źródło lęków, frustracji, zagubienia percypującego rzeczywistość podmiotu. Refleksja nad ideą nieskończoności w literaturze obejmuje szerokie spektrum zagadnień, uwzględniające perspektywę ontologiczną, antropologiczną, metafizyczną, eschatologiczną i epistemologiczną. Problem doświadczania nieskończoności analizowany jest w wymiarze przestrzennym (nieskończoność kosmosu) i temporalnym, tożsamościowym i warsztatowym. Książka jest opowieścią o poszukiwaniu całościowych sensów i scalaniu w jedność tego, co rozbite, o próbie budowania spójnej wizji świata i obrazu własnego „ja”, o tęsknocie do pełni niemożliwej. Autorzy m.in. wyjaśniają sens poruszanej przez młodopolskich twórców problematyki jedności w wielości i skończoności w nieskończoności. Dostrzegają w nieskończoności spoiwo uniwersum, droga poznania którego wiedzie przez dziedziny równie wieczne, co ono – sztukę i mit. Tom zamykają szkice, w których na różny sposób kluczową rolę odgrywa czas. 

Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna

Anita Pawłowska

W badaniach etykiety językowej szczególną wartość mają źródła autentyczne: pamiętniki, dzienniki i wspomnienia. Możemy w nich znaleźć zapisy fragmentów konwersacji. Ważną ich zaletą jest fakt, że w przeciwieństwie do konwersacji pochodzących z powieści czy dramatów, zwykle pozbawione są wpływów konwencji literackich i gatunkowych. Wybierając teksty do ekscerpowania, starano się, by ich autorzy prezentowali możliwie szeroki przekrój społeczeństwa: arystokrację, szlachtę, służbę, literatów, mieszczan i żołnierzy. Szczególnie ważne jest, że we wszystkich ekscerpowanych utworach można przynajmniej w przybliżeniu określić status społeczny rozmówców. Powieści i dramaty są właściwie jedynym źródłem, na podstawie którego można próbować rekonstruować repertuar formuł etykietalnych używanych przez najniższe warstwy społeczne, szczególnie chłopów. W przebadanych źródłach najlepiej poświadczony został oczywiście język szlachty. Autorami tekstów wspomnieniowych, utworów literackich i listów były niemal wyłącznie osoby wykształcone. Wybrane teksty dramatów i powieści ukazują szeroką panoramę całego ówczesnego społeczeństwa. Akcja w nich zawarta rozgrywa się w arystokratycznych pałacach i szlacheckich dworkach oraz w domach mieszczan i w wiejskich chałupach. Celem założonym w pracy jest przedstawienie repertuaru formuł werbalnych pierwszego wieku doby nowopolskiej oraz ukazanie zależności między ich formą a uwarunkowaniami pragmatycznymi z uwzględnieniem aspektu socjolingwistycznego.  

Władza a społeczeństwo

red. Agata Bryłka, Tomasz Kałuski, Małgorzata Korbaś

„Z nieukrywaną satysfakcją oddajemy w ręce Czytelnika tom będący efektem wieloaspektowego spojrzenia na problem związany z relacją zwrotną władza – społeczeństwo. Zebrane artykuły są rezultatem doświadczeń młodych badaczy reprezentujących ośrodki naukowe z całego kraju oraz dyscypliny w obrębie szeroko pojętych nauk humanistycznych i społecznych. Przedstawione w monografii relacje władzy i społeczeństwa może uosabiać ukazana na okładce postać Lewiatana. Wizerunek ten pochodzi z karty tytułowej jednego z pierwszych traktatów filozoficznych poruszających wspomnianą tematykę, pracy autorstwa Tomasza Hobbesa pt. Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, która została wydana po raz pierwszy w 1651 r. Tytułowy Lewiatan jest uosobieniem państwa powstającego na skutek ustanowienia władzy suwerennej. Władza, zarówno świecka, jak i religijna, oparta jest na powszechnej umowie społecznej i ma charakter absolutny. Wyraża to widniejąca nad głową postaci sentencja: Non est potestas super terram, quae comparateur ei (Nie ma na ziemi siły wobec niego). Prowadzi nas to w kierunku rozważań nad istotą władzy, jej źródeł, rodzaju i struktur aparatu władzy zarówno w odniesieniu do czasów współczesnych, jak i minionej rzeczywistości. Postawiona powinna zostać również kwestia legitymizacji oraz opozycji wobec podmiotu sprawującego władzę, a także formy konfliktu społecznego i jego regulacji – poddani czy obywatele. Legitymizacja i opozycja,  które uważane są za zbiorowe reakcje na sprawowanie władzy uznawanej przez  społeczne normy sprawiedliwości, traktowane być mogą jako zjawiska przeciwstawne. Ważna jest tu sfera z zakresu ideologii władzy, która służyła zawsze do jej legitymizacji i budowania jej obrazu wobec społeczeństwa. Opozycję wobec istniejących ośrodków władzy można przedstawić jako wynik działań podejmowanych przez zbiorowość uciskanych, w której istnieje rozległa struktura komunikacyjna, świadomość niesprawiedliwego traktowania oraz pragnienie odwetu za wyzysk.” (fragment Wstępu)

Ryby i owoce morza

Marta Krawczyk

Ryby pojawiają się na naszych stołach dużo rzadziej niż mięso. Z powodu braku tradycyjnych potraw polskich sporadycznie przyrządzamy także owoce morza. Ale warto pamiętać, że jedne i drugie są bogate w żelazo, a ponadto mają znacznie mniej nasyconych tłuszczów i cholesterolu niż potrawy mięsne. Książka Ryby i owoce morza to zbiór pomysłów zarówno na tradycyjne polskie dania rybne, jak i nowe, zaskakujące sposoby ich przyrządzania. Znalazły się w niej także doskonałe receptury na przygotowanie owoców morza.

Ekonomia Zrównoważonego Rozwoju. Gospodarka. Środowisko. Inwestycje

Monika Szewczyk, Ewelina Okraszewska, Radosław Dziuba

Problematyka szeroko rozumianej ekonomii zrównoważonego rozwoju często wywołuje dyskusje zarówno w krajowych, jak i międzynarodowych gremiach naukowo-badawczych. Publikacja zawiera artykuły zaprezentowane podczas II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ekonomia Zrównoważonego Rozwoju, zorganizowanej z inicjatywy członków studenckiego koła naukowego SKN Ekobiznes oraz doktorantów Katedry Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Celem konferencji była wymiana wiedzy i doświadczeń w obszarze „Gospodarka. Środowisko. Inwestycje”. Autorzy omówili tematykę finansowania, opodatkowania i handlu w obszarze odnawialnych źródeł energii, a także zagadnienia społecznej odpowiedzialności biznesu oraz inwestowania w kapitał ludzki. Ponadto poruszyli kwestie współpracy międzynarodowej, bezpośrednich inwestycji zagranicznych i rozwoju regionów. Zajęli się też problematyką kobiet na rynku pracy czy zrównoważonego rozwoju w kontekście rolnictwa oraz szeroko rozumianego rozwoju społeczno-gospodarczego.

Kurs matematyki dla chemików. Wydanie szóste poprawione

Joanna Ger

Skrypt jest przeznaczony dla słuchaczy studiów uniwersyteckich kierunku chemia. Mogą z niego również korzystać wszyscy zainteresowani wykładem matematyki jako przedmiotu pomocniczego. Autorka zamieściła w podręczniku treści niezbędne do właściwego rozumienia i stosowania metod matematycznych w czasie studiów chemicznych. Oprócz treści wykładanych w skrypcie znajdują się też dowody twierdzeń oraz zestawy zadań. Każdy rozdział zawiera liczne przykłady (rozwiązane) ilustrujące teorię. W podręczniku przedstawiono następujące zagadnienia: elementy logiki matematycznej i teorii mnogości; liczby rzeczywiste i zespolone; funkcje elementarne; elementy algebry liniowej; ciągi i szeregi; granicę i ciągłość odwzorowań; rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej; całka oznaczona na prostej; rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych; wielowymiarowa całka oznaczona Riemanna; całka krzywoliniowa; całka powierzchniowa; elementy teorii równań różniczkowych zwyczajnych. Jest to wydanie szóste poprawione.  

Kamp, glamour, vintage. Współczesne kategorie estetyczne

Wioletta Kazimierska-Jerzyk

Czy w dzisiejszym świecie niezliczonych przedmiotów i wrażeń, mnożących się i coraz szybciej zmieniających się potrzeb kierujemy się wartościami estetycznymi? Czy też w miejsce refleksji i decyzji aksjologicznych na dobre wkroczyły doraźne recepty aplikowane przez świat reklamy i marketingową skuteczność? Terminy „kamp”, „glamour” i „vintage” - choć uchwytne w języku współczesnej estetyki jako jego wyróżniki - nie poddają się prostym wyjaśnieniom, nie dają się sprowadzić do konsumpcyjnych metek. Czy obecne sposoby komunikacji, zwłaszcza internetowej, spłycają te pojęcia? Tak. Ujmują je jako niezrozumiałe odmiany piękna, brzydoty lub kiczu, krótkotrwałe mody. Popularność kampu, glamouru i vintage wynika - jak się wydaje - w znacznym stopniu z ich pozornej niedookreśloności, a więc i podatności na arbitralne użycie. Tymczasem bardziej staranne przyjrzenie się tym kategoriom estetycznym pokazuje nie tylko ich złożoność, lecz także ugruntowuje refleksję estetyczną jako przejaw wybitnie pluralistycznego myślenia i odczuwania, skądinąd właściwego estetyce od początków kształtowania się dyskursu estetycznego. Kamp, glamour i vintage nie są estetyczną rebelią, nie są przeciw pięknu, ale sytuują się wobec niego - obrazują krytyczny stosunek do instrumentalizowania estetyki, sprowadzania jej do reguł, które należy sobie przyswoić. Kamp, glamour, vintage. Współczesne kategorie estetyczne to pierwsza monografia poświęcona tym pojęciom. Autorka najpierw rekonstruuje transdyscyplinarną perspektywę, z której te terminy stają się w ogóle zrozumiałe, a następnie zestawia je ze sobą, wydobywając ich estetyczne znaczenie. Kamp, glamour i vintage wyłaniają się z tej refleksji jako słowa nie tylko mające sens, lecz także mówiące coś ważnego o współczesnych upodobaniach - dzięki temu przestają się one jawić jako przykłady zhomogenizowanej marketingowo-internetowej nowomowy.