(Nie)obecność. Uzależnienia w kulturze kryzysu przynależności

Katarzyna Rejniak

W jaki sposób kryzys przynależności ujawnia się we współczesnym świecie? Czy uzależnienia nadal należy traktować jako chorobę czy raczej adaptację do stylu więzi społecznych i ich zaniku? "To jak zbudowany jest dzisiejszy świat, jest jednym z głównych powodów rozwoju uzależnień. Dopóki przy tym nie przystaniemy, również jako profesjonaliści, będziemy działać jak współuzależnione osoby, zasłaniając skutki i ból uzależnienia, nie sięgając do jego przyczyn. Od nas też zależy, jak chcemy myśleć i patrzeć na uzależnienie, jakie metody i perspektywy chcemy wziąć pod uwagę. Czy chcemy zmierzyć się z szerszym kontekstem, własnym uczciwym rachunkiem w tej sprawie, czy jesteśmy w stanie patrzeć na uzależnienie z perspektywy kryzysu naszego świata, czy raczej jak zachodnia medycyna, "łatać dziury", łagodząc zaostrzone objawy? Czy jesteśmy gotowi na otwarcie naszych oczu i serc, na ból nas wszystkich i kłamstwa, którymi jesteśmy codziennie podsycani do walki, wysiłku, opuszczenia, izolacji, samotności, lęku, niepokoju, utraty wiary w siebie i drugiego człowieka?" (fragment tekstu) Książka Katarzyny Rejniak prowadzi Czytelnika ku rozumieniu przekonań i postaw, a przede wszystkim uczuć, jakie żywimy wobec osób uzależnionych. Podróż ta pozwala nam uzyskać pełniejszy obraz cierpienia tych ludzi; słyszymy głuche echo pustej studni ich dzieciństwa, a także dorosłych relacji, których kształt jest jego konsekwencją. W miarę zagłębiania się w myśl Autorki ten dźwięk staje się coraz wyraźniejszy. Odkrywamy, jak bardzo doświadczenia traumatyczne determinują nasze życie. Rozpoznajemy to również w szerszej, społecznej perspektywie. Opisywana w tej publikacji kultura kryzysu przynależności pozwala nam głębiej rozumieć siebie i uzależnienie, które w naszym świecie stało się rozpaczliwą próbą ratowania więzi. Bożena Maciek-Haściło

Na intymnym gruncie. Praca terapeutyczna z parami

Gordon Wheerer, Stephanie Backman

Dekonstruktywistyczny, intersubiektywny, oparty na dialogu i fenomenologiczny model pracy terapeutycznej z parami. Terapia par od dawna uważana jest za jedną z najbardziej wymagających form psychoterapii ze względu na sposób, w jaki stawia terapeutom wyzwanie łączenia spostrzeżeń psychologii dynamicznej z siłą i klarownością teorii systemów. W tym ekscytującym tomie Gordon Wheeler i Stephanie Backman, terapeuci par z szerokim wykształceniem i wieloletnim doświadczeniem, przedstawiają radykalne nowe podejścia, które w końcu integrują psycho dynamiczną, systemową i behawioralną szkołę myślenia. Opierając się na spostrzeżeniach psychologii i psychoterapii Gestalt, autorzy pokazują nam, w jaki sposób prawdziwie fenomenologiczne podejście, oparte na własnych doświadczeniach klientów, staje się kluczem do wzrostu świadomości relacyjnej i elastyczności w życiu pary. Piętnaście wciągających rozdziałów demonstruje zastosowanie tego podejścia do kwestii intymności, władzy i nadużyć, "oporu", wzrostu i wstydu - oraz do tak różnorodnych zagadnień jak przemoc w relacji partnerskiej, par i rodzin rekonstruowanych, rodzin patchworkowych, par lesbijskich, homoseksualnych. Autorzy proponują przy tym świeżą perspektywę, która ożywi pracę terapeutów par, niezależnie od podejścia i nurtu.

Przestając wiedzieć. Fenomenologia i etyka psychoterapii

Jacques Blaize

"Przywrócenie wymiaru etycznego w samym sercu aktu terapeutycznego" Przestając wiedzieć. Fenomenologia i etyka psychoterapii jest zbiorem tekstów opublikowanych w latach 90. we francuskich czasopismach psychoterapeutycznych oraz wygłoszonych wykładów. Jest zestawieniem, który wytrąca z wygody, z utartych formuł myślenia o terapii, pobudza do refleksji, rodzi wątpliwości względem znanych prawd, jest manifestem przeciw ortodoksyjności myślenia, zachętą do ciągłych poszukiwań. Książka ma charakter teoretyczny, który jednak ma duże znaczenie dla sposobu prowadzenia praktyki psychoterapeutycznej. Ze zbioru esejów Blaize'a wyłania się idea przewodnia, ukryta w metaforze "zawieszenia wiedzy", którą odczytać można jako próbę ujawniania fenomenologicznego rdzenia psychoterapii Gestalt. Książkę polecam wszystkim terapeutom, dla których istotnym jest, aby w procesie terapeutycznym nie dokonywać uprzedmiotowień, uproszczeń i sztywnych kategoryzacji człowieka. Terapeutom, którym obce są "tipy" psychologiczne, którzy lubią myśleć i nie boją się przestawać wiedzieć, by być bliżej doświadczenia pacjenta. Nie jest to lektura łatwa, ale ujawnia złożoność i niuanse wpływów fenomenologicznych na psychoterapię. Czytelnik nie znajdzie w niej prostych recept, zbioru strategii i prostych porad terapeutycznych, wskazówek w stosowaniu procedur i zabiegów kalkulacyjnych. Odnajdzie jednak zachętę do myślenia, które uczy, że kategorie to nie rzeczywistość. To natomiast wytrąca z wygody trwania w pewności i oczywistości sądów oraz rozbudza ciekawość. [Marek Jawor, ze wstępu] Każda forma psychoterapii opiera się na wiedzy. A jednak prawdziwie twórczy akt terapeutyczny jest najczęściej możliwy jedynie poprzez umieszczenie tej wiedzy w nawiasie. To przynajmniej tymczasowe zawieszenie ukonstytuowanej wiedzy jest dla terapeuty próbą, nigdy nieudaną, ale zawsze konieczną, po prostu bycia obecnym przy kliencie, tak jakby odkrywał go po raz pierwszy. Porzucenie tej iluzji oznacza zaakceptowanie momentu "niewiedzy", tego momentu, w którym możliwość nowości wyraża się poprzez ucieczkę od neurotycznego powtarzania, krótko mówiąc, możliwość prawdziwej zmiany. Oznacza to także przywrócenie wymiaru etycznego w samym sercu aktu terapeutycznego. Stanowisko takie opiera się na podejściu fenomenologicznym zapoczątkowanym przez Husserla, jest nawet w pewnym sensie definicją tego podejścia. Autor zaprasza nas zatem do fenomenologicznego ponownego odczytania terapii językiem jednocześnie jasnym i zwięzłym, ale zawsze rygorystycznym i unikającym nadmiernych uproszczeń. W istocie terapia Gestalt, czasami zapominając o swoich fenomenologicznych podstawach, sama zbyt często ulegała fascynacji technikami, złudzeniu wiary, że jej pojęcia są rzeczywistością, co jest bardziej ostateczne, i że ma moc egzorcyzmowania cierpienia i prowadzenia do szczęścia! Marek Jawor, psychoterapeuta Gestalt, doktor filozofii, nauczyciel akademicki. Interesuje się zwiąkami psychoterapii z filozofią. Autor publikacji o fenomenologicznych podstawach psychoterapii Gestalt. Porwadzi prywatny gabinet i specjalistyczne warsztaty psychoterapeutyczne w Alicante oraz jest wykładowcą w Instytucie Integralnej Psychoterapii Gestalt (autor wstępu) Piotr Skalski, ur. 1984 w Krakowie. Ma wykształcenie filozoficzne, zajmuje się pisaniem i tłumaczeniem. Przetłumaczył m.in. zbiór tekstów Georges'a Bataille'a Psychologiczna struktura faszyzmu (słowo/obraz terytoria 2024). Jest współtwórcą i redaktorem czasopisma literackiego "Pole" (poledwumiesiecznik.com). Mieszka w Warszawie (tłumacz) Jacques Blaize, profesor filozofii i terapeuta Gestalt w Nantes, gdzie przez długi czas kierował Instytutem Terapii Gestalt. Dziś kontynuuje swoją pracę w różnych instytutach we Francji i w Europie jako superwizor o wyraźnie fenomenologicznej inspiracji (autor)