Czas

Tadeusz Gajcy

Tadeusz Gajcy Czas Kiedy po włosach kręte płomyki wiją się pośpieszne i iskra wzrok wypala, czoło w sieć zamienia, twe ręce przerażone ogromnym powietrzem kulistym bardzo drżą. Za oknem jak krawędzią dwu odmiennych światów jest ciemna pogoń planet, milczenie kamienia i niebo, dymiąc głucho, płynie cieniem statku, pod którym wieją skrzydła żegnających rąk. A światy są ogniste i oczom dostępne. Nie chwila staje w ogniu, lecz horyzont ziemski: na morzach drobnych fala... Tadeusz Gajcy Ur. 8 lutego 1922 r. w Warszawie Zm. 16 sierpnia 1944 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Wczorajszemu, Kolęda, Widma, Do potomnego, Homer i orchidea pseud. Karol Topornicki, Roman Oścień Poeta, prozaik, dramatopisarz, krytyk literacki. Ukończył gimnazjum i liceum księży marianów na Bielanach. Od 1941 r. studiował filologię polską na podziemnym UW. Członek organizacji Konfederacja Narodu; współzałożyciel (1942), a od 1943 r. redaktor konspiracyjnego czasopisma tej organizacji Sztuka i Naród. Żołnierz AK; brał udział w akcji składania wieńca pod pomnikiem Kopernika (25 maja 1943 r.). Zginął w powstaniu warszawskim wraz z Zdzisławem Stroińskim na Starym Mieście. Otrzymał nagrodę na podziemnym konkursie czasopisma Sztuka i Naród za wiersz Wczorajszemu (1942), włączony później do antologii Słowo prawdziwe (1942). Nagrodzony także przez czasopismo Kultura i Jutro (1943) za wiersz Rapsod o Warszawie. Wyraziciel ideowego i artystycznego grupy Sztuka i Naród; w artykule Już nie potrzebujemy (SiN nr 11, 12 z 1943 r.) i O wawrzyn (wyd. Kierunki 1967, nr 19) polemizował z literackimi poprzednikami, zarzucając poetom Skamandra bezideowość i koniunkturalizm, a Awangardzie Krakowskiej ekwilibrystykę intelektualną; poetów swojej generacji uważał za kontynuatorów katastrofizmu. Sam rolę poety widział w byciu odkrywcą tajemnicy bytu i wychowawcą narodu. W poematach Z dna nawiązującym do przeżyć z wojny obronnej 1939 r. oraz Widma wyd. w debiutanckim tomie z 1943 r. (będącym poetycką odpowiedzią na cykl poetycki Borowskiego pt. Gdziekolwiek ziemia...) zawarł wizję apokaliptycznej zagłady. W śpiewogrze Misterium niedzielne (1943) podjął próbę przezwyciężenia własnego katastrofizmu, przedstawiając świat czasu wojny jako groteskę i nawiązując do folkloru warszawskich przedmieść. W ostatnim tomie zwraca uwagę jego testament poetycki Do potomnego. Często posługiwał się konwencją snu, wizji, sięgał po formy ballady, kolędy, piosenki. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Przyszłe zjawisko

Stéphane Mallarmé

Przy­szłe zja­wi­sko Nie­bo wy­bla­dłe, po­nad świa­tem, któ­ry koń­czy się w zgrzy­bia­ło­ści, po­nie­sie się, być mo­że, wraz z chmu­ra­mi: strzę­py stla­łej pur­pu­ry za­cho­dów pło­wie­ją w rze­ce, drze­mią­cej na wid­no­krę­gu, za­la­nym pro­mie­nia­mi i wo­dą. Drze­wa nu­dzą się i pod ich li­sto­wiem ubie­lo­nym (py­łem cza­su ra­czej, niź­li go­ściń­ców) wzno­si się płó­cien­ny na­miot Uka­zy­wa­cza Spraw Mi­nio­nych: nie­jed­na la­tar­nia na­roż­na wy­cze­ku­je zmierz­chu i oży­wia ob­li­cza nie­szczę­sne­go po­spól­stwa, zmo­żo­ne­go sła­bo­ścią nie­śmier­tel­ną i grze­chem stu­le­ci -- ciż­by męż­czyzn obok ich wą­tłych wspól­ni­czek, brze­mien­nych nędz­nym pło­dem, wraz z któ­rym sczeź­nie zie­mia. [...]Stéphane MallarméUr. 18 marca 1842 w Paryżu Zm. 9 września 1898 w Valvins Najważniejsze dzieła: Herodiada (1871), Popołudnie fauna (poemat, 1876), Vers et prose (zbiór, 1893), Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku (1897) Jeden z największych symbolistów francuskich. Niemal całe życie przepracował jako nauczyciel języka angielskiego. Od 1881 organizował w swoim mieszkaniu w Paryżu wtorkowe spotkania poetyckie, przyciągające znanych artystów (m.in. Antoniego Langego). Przywiązywał ogromną wagę do języka, poszukiwał idealnej formy (w Rzucie kośćmi istotną funkcję pełni układ typograficzny). Poezję uważał za sposób dotarcia do istoty idealnego piękna, tworzenie doskonałego kwiatu, którego brak w prawdziwych bukietach (l?absente de tous bouquets). Rozgłos zyskał dzięki poświęconemu mu artykułowi Paula Verlaine?a (z 1884) oraz pochwale zawartej w powieści Na wspak J.-K. Huysmansa. Popołudnie fauna zainspirowało utwór C. Debussy?ego. Tłumaczył utwory E. A. Poe. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Iwan Trusz

Henryk Zbierzchowski

Henryk Zbierzchowski Impresye Iwan Trusz Pejzaż, impresya to pole, na którem rozwija się twórczość Trusza. We wstępie więc przedewszystkiem będę się starał określić, co wyczuwam pod impresyą w sztuce. W naturze dzieją się rzeczy cudowne i dziwne. Czy widzieliście kiedy zachód słońca w dzień pochmurny? Cała ziemia tonie w melancholii umierającego dnia; tam gdzie się tego najmniej spodziewano, pęka kir chmurnych zwałów i przez przeźroczyste skrzydła zmierzchu przedz... Henryk Zbierzchowski Ur. 19 listopada 1881 we Lwowie Zm. 6 listopada 1942 w Krynicy Najważniejsze dzieła: Małżeństwo Loli, Żongler. Rzeczy wesołe i smutne, Człowiek o dwu twarzach Pisarz związany całe życie ze Lwowem. Debiutował w 1898 r. na łamach krakowskiego czasopisma "Życie", dwa lata później wydał pierwszy tomik poezji, Impresje. Ukończył studia prawnicze. W latach 1906--1910 pracował jako redaktor czasopisma "Nasz Kraj", publikował też w "Gazecie Porannej". Od 1920 r. prowadził czasopismo satyryczne "Szczutki". W 1928 r. miasto Lwów przyznało mu nagrodę literacką, w 1937 r. otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, rok później Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury. W czasie wojny znalazł się w Krynicy i tam zmarł. Pisał liryki, powieści, nowele, piosenki (patriotyczne i kabaretowe) i sztuki teatralne (przeważnie komedie i wodewile). Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Uwagi z powodu listu Polaka do ministra rosyjskiego

Szymon Askenazy

Szymon Askenazy Uwagi z powodu listu Polaka do ministra rosyjskiego ISBN 978-83-288-2081-4 Ten *List* ciekawy i ważny mógłby samym swoim tytułem budzić pewną usprawiedliwioną nieufność. Nie, żeby Polak nie miał dziś nic do powiedzenia ministrowi rosyjskiemu. Owszem, miałby zawsze a szczególnie, dzisiaj do powiedzenia mu dosyć, zadużo. Ale musiałby powiedzieć samą prawdę, całą prawdę, bez układnego optymizmu dworaka i bez miłosiernej litanii petenta, bez ogródek, a i ... Szymon Askenazy Ur. 24 grudnia 1865 (lub 1867) w Zawichoście Zm. 22 czerwca 1935 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Dwa stulecia, Wczasy historyczne, Przymierze polsko-pruskie (1900), Pożegnanie stulecia (1901), Książę Józef Poniatowski (1905), Rosja - Polska 1815-1830 (1907), Łukasiński (1908), Napoleon i Polska, Gdańsk i Polska (1919) Polski historyk, twórca szkoły historycznej Askenazego. Syn lekarza i wybitnego dyplomaty Salomona Askenazego. Studiował prawo i historię w Warszawie. Interesowała go historia polityczna, co przejawiło się wydaniem w 1886 r. w Ateneum rozprawki o Mablym. W 1894 r. otrzymał stopień doktora na Uniwersytecie w Getyndze. Tom rozpraw Studia historyczno-krytyczne ukazał się w 1894. Współpracował z Ateneum, Biblioteką Warszawską, Kwartalnikiem historycznym, Tygodnikiem Ilustrowanym. Habilitację zrobił w 1897 na Uniwersytecie Lwowskim. Przyczynił się do otworzenia archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Sztabu Generalnego. Askenazy patrzył na historię Polski w kontekście historii europejskiej, świetnie znał historiografię i źródła obcojęzyczne. Był patriotą, postulował powstanie wolnej i niepodległej Polski. Fascynowała go geneza Królestwa Polskiego. W latach 1898-1914 prowadził wykłady we Lwowie, w 1910 r. został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Stworzył własną szkołę historyczną Askenazego, w której przekazywał swoim uczniom wartości patriotyczne i pomagał im wydawać ich prace. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Samowiedzy! Boleści!

Joachim Gasquet

Samowiedzy! Boleści! Samowiedzy! Boleści! Nieczyste powaby!  O, strugo stara szlochu pod instynktem słabym  Skryta; opar znad morza: ty, krucha rozwago!  Wraz ze mną przestąpicie próg, tę sionkę nagą  O zmierzchu; zapalicie lampę zalęknioną;  I wszystko brzemię szczupłe, które moje łono  Dorzuca ziemi, ciało biedne sercu cięży  Z wieczora: skurcz miłości jak splot martwych węży.    [...]Joachim GasquetUr. 31 marca 1873 w Aix-en-Provence (w płd. Francji) Zm. 6 maja 1921 w Paryżu Najważniejsze dzieła: Cézanne, Dziecko (L'Enfant), Raj odnaleziony (Le Paradis retrouvé), Pieśń lasu (Les Chants de la for?t) Francuski poeta i krytyk sztuki. Pierwsze czasopismo literackie, "La Syrinx", założył w wieku 19 lat w rodzinnym mieście. Następnie prowadził przegląd "Les Mois dorés" (1896-1898) i "Le Pays de France" (1899-ok. 1902). Jego poezja związana była początkowo z symbolizmem, a potem z nurtem naturystycznym. Należał do związku patriotów prowansalskich. Przyjaciel Paula Cézanne'a (1839-1906), wielbiciel i kronikarz jego twórczości. Mąż powieściopisarki Marie Gasqet (1872-1960). Jego światopogląd ewoluował od lewicowych przekonań rewizjonistycznych, jakie wyznawał w czasie afery Dreyfusa, w kierunku nacjonalizmu i monarchizmu, z czasem nawrócił się na katolicyzm. Zmarł w 1921 r. z powodu obrażeń otrzymanych na froncie w czasie pierwszej wojny światowej.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Krzyż

Krzysztof Kamil Baczyński

Krzysztof Kamil Baczyński Krzyż Za tych co batem scięte liście, za tych co ptaki z wosku lane, tych co im krew znużeniem tryśnie i tych co wbici cieniem w ścianę i za zwierzęta konające, którym powoli oczy bledną chciałbyś odrzucić Bogu życie, umrzeć raz drugi jak zbawiciel; ale zawarty tobie upływ ... Krzysztof Kamil Baczyński Ur. 22 stycznia 1921 r. w Warszawie Zm. 4 sierpnia 1944 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Pokolenie, Historia, Bez imienia, Dwie miłości, Z głową na karabinie Poeta, rysownik. Twórczość poetycką rozpoczął już jako uczeń gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie w 1939 r. zdał maturę. Związany ze środowiskiem młodzieży lewicowej, m.in. z organizacją Spartakus działającą półlegalnie w szkołach średnich. W czasie okupacji niemieckiej zbliżył się do ugrupowań socjalistycznych, wydających podziemne pisma Płomienie i Droga. Od 1943 r. uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych, w tymże roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych, które stały się zalążkiem batalionu AK Zośka oraz ukończył konspiracyjną szkołę podchorążych rezerwy. Uczestnik powstania warszawskiego; poległ w walce przy Placu Teatralnym (Pałac Blanka); w parę tygodni później zginęła w powstaniu żona poety Barbara, którą poślubił w 1942 r. Nie licząc dwóch zbiorków odbitych na hektografie w 7 egzemplarzach w 1940 r. i kilku wierszy w antologiach Pieśń niepodległa i Słowo prawdziwe, zdążył ogłosić, pod pseudonimem Jan Bugaj, dwa konspiracyjne zbiory: Wiersze wybrane (1942) i Arkusz poetycki (1944) wydane nakładem Drogi. W 2018 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Co nigdy prawdą nie było ani nie będzie

Michał Matys

Michał Matys Co nigdy prawdą nie było ani nie będzie ISBN 978-83-288-5387-4 Kiek se juhasił na Waksmundzkiej, był hań baca, dwók juhasów, a jo był honielnikiem naganiołek [u]owce do dojenio. Ji roz nom sie tak przytrofiéło, ze num brakło [u]ognia w sałasiy. I baca godo tému najstarsému juhasowi tak: Jasieeeek! Idzze hań p[u]od K[u]osystom, jes hań taki dziadék, co siedzi w sałasiy. Idź hań do nijego, [u]on zawse [u]ogień mo. Idź go popytoj, to ci moze do. Nej Jas... Michał Matys Ur. 1981 r. w Nowym Targu Zamieszkały w Białce Tatrzańskiej, gm. Bukowina Tatrzańska, pow. tatrzański, woj. małopolskie. Posługuje się gwarą podhalańską, która należy do dialektu małopolskiego. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Akteon

Bolesław Leśmian

Bolesław Leśmian Napój cienisty Akteon Powieść o Akteonie: wiosna szumi w borze. Podpatrzył w blask boginię skąpaną w jeziorze. Za karę go w jelenia przedzierzgnęła mściwie. Pokrwawiła się wieczność o leśne igliwie! Psy go własne opadły, szarpiąc jak zwierzynę! Wpośród godzin istnienia miał taką godzinę! Próżno bronił obcego, które boli, ciała! Śmierć go, psami poszczuwszy, z jeleniem zrównała Próżno wzywał na pomoc dawnych towarzyszy, Nasłuchując ich kroków na pobrz... Bolesław Leśmian Ur. 22 stycznia 1878 r. w Warszawie Zm. 7 listopada 1937 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: zbiory wierszy: Sad rozstajny (1912), Łąka (1920), Napój cienisty (1936), Dziejba leśna (1938); zbiory baśni prozą: Klechdy sezamowe (1913), Przygody Sindbada Żeglarza (1913) i Klechdy polskie Wybitny polski poeta, eseista, prozaik i tłumacz tworzący w Młodej Polsce i dwudziestoleciu międzywojennym. Pochodził ze spolszczonej inteligenckiej rodziny Lesmanów. Spokrewniony z A. Langem i J. Brzechwą. Ukończył studia prawnicze w Kijowie. Współtworzył Chimerę i Teatr Artystyczny w Warszawie. Jego poezję cechował symbolizm, sensualizm, mistycyzm, spirytyzm, zainteresowanie paranormalnością, postulowanie powrotu do natury (poeta jako człowiek pierwotny), poszukiwanie miejsca Boga w świecie, ale i egzystencjalne spory ze stwórcą. Nawiązywał do ludowości (tworząc neologizmy oraz własne mity i postaci), stylistycznie do baroku i romantyzmu, ideowo do filozofii Nietzschego i Bergsona. Mistrz wiersza sylabotonicznego. W 1933 r. został członkiem Polskiej Akademii Literatury. autor: Alicja Szulkowska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.