Świat arabski Kultura i polityka

Praca zbiorowa

VIII Ogólnopolska Konferencja Arabistyczna, która odbyła się w Warszawie w dniach 8-9 maja 2009 roku dowiodła, że w Polsce nie brakuje ważnych i interesujących badań nad problematyką świata arabskiego oraz islamu. Badania te niosą ogromny potencjał naukowy, wzbogacający różne dziedziny wiedzy: od humanistyki poprzez politologię i nauki społeczne do gospodarki. Orientalistyka, a zwłaszcza arabistyka i islamistyka, stały się niezbędne w ramach studiów interdyscyplinarnych, które dzisiaj w pełnym swoim wymiarze odznaczają się trójstopniowym schematem, łącząc teorię, ujęcia empiryczne oraz rzetelną wiedzę o poszczególnych regionach świata. Informacje o nich są niezbędne w możliwie szerokim zakresie, stąd wiedza o krajach Wschodu, w tym arabskich i muzułmańskich obszarach świata, jest dzisiaj tak bardzo potrzebna. Konferencja, gromadząc specjalistów z tej dziedziny z różnych stron Polski, dowiodła żywotności tych nauk. Dynamika samego wydarzenia, głębokie zaangażowanie referentów w poszczególne dziedziny badań, wywołały głębsze refleksje nad przebiegiem i tematyką konferencji. Stąd narodził się pomysł przekrojowego ujęcia szczególnie ważnych zagadnień z zakresu arabistyki i islamistyki na wybranych przykładach już nie w charakterze zapisu wygłoszonych referatów, ale inspirowanych nimi prac z zakresu badań prowadzonych przez poszczególnych autorów. W związku z tym powstał niniejszy zbiór artykułów, ilustrujący ważne, interesujące i nowatorskie problemy badawcze.

Dwór Polski. Kresy i polityka wewnętrzna. Teksty niewydane

Tadeusz Dołęga-Mostowicz

Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1898–1939) – najpoczytniejszy polski autor w dwudziestoleciu międzywojennym. Twórca takich nieprzemijających przebojów czytelniczych, jak Kariera Nikodema Dyzmy czy Znachor, żeby wspomnieć tylko te najbardziej znane. Wbrew powszechnemu mniemaniu powieść Kariera Nikodema Dyzmy, wydana w 1932 roku, nie była jego debiutem jako człowieka pióra. Na przełomie lat 1924/1925 T. Dołęga-Mostowicz został felietonistą dziennika „Rzeczpospolita”.   Czyście zauważyli Państwo, jak wiele rzeczy robią ludzie dla (...) „względów wyższych”? Mówi się kłamstwa, popełnia oszustwa, dokonuje fałszerstw, przemilcza się to, o czym trzeba krzyczeć, i krzyczy się o tym, co powinno się przemilczeć, obrzuca się ludzi błotem (...), robi się każdą podłość prywatną i każde świństwo publiczne dla... względów natury wyższej. Fragment tekstu „Względy wyższe”   Czytając niektóre teksty Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (1898–1939), aż trudno uwierzyć, że napisane zostały w XX-leciu międzywojennym. Nie tracą na aktualności, zmuszają do refleksji, śmieszą (choć czasem przez łzy).   „Dwór polski” to piąty tom tekstów niewydanych T. Dołęgi-Mostowicza, który oddajemy w Państwa ręce.  Zawiera on wybór opisów i komentarzy dotyczących przede wszystkim życia na Kresach w XX-leciu. Ponadczasowość i prawdziwość, dla których szczególnie warto czytać stare, choć niestarzejące się felietony autora, widać szczególnie w tekstach, które dotyczą problematyki życia społecznego i politycznego Polaków. To swoisty dokument epoki, który czyta się jednym tchem. O czym świadczą współczesne autorowi recenzje:   Tadeusz Dołęga-Mostowicz jest bezsprzecznie najpoczytniejszym obecnie pisarzem. Tłumaczy się to po prostu: obok wnikliwego wyczucia współczesności, którą Mostowicz czuje jak nikt, zna on świetnie psychikę mas czytelniczych i wie jak do nich trafić. „Echo”

Podstawowe wiadomości o islamie

Janusz Danecki

Profesor Janusz Danecki, wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej i Uniwersytetu Warszawskiego, jest wybitnym znawcą islamu i kultury świata arabskiego, autorem podstawowych monografii o języku arabskim i islamie. Islam wyznaje dzisiaj ponad miliard ludzi. Jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się religią uniwersalną, obejmującą wszystkie aspekty życia wyznawców. W książce omówiono dogmaty islamu, podstawowe obowiązki muzułmanina, prawo i teologię. Scharakteryzowano podziały w islamie, a więc sunnizm i szyizm, religie druzów i Kurdów oraz sufizm, czyli muzułmańską mistykę. Na tym tle opisano przemiany, do jakich doszło w dzisiejszym świecie muzułmańskim, a zwłaszcza te, które leżą u podłoża polityzacji islamu: powstawanie fundamentalizmu i ekstremizmu. Poznanie istoty islamu pozwala nie tylko zrozumieć przyczyny takich wydarzeń jak tragedię 11 września 2001 roku, lecz również dowiedzieć się, czy naprawdę jesteśmy skazani na konfrontację z muzułmanami.

Szaleńcy u władzy

Sutter Pascal

Pascal de Sutter jest profesorem psychologii, wykładowcą na uniwersytecie w Leuven, a także ekspertem w zakresie psychologii politycznej. Szaleńcy u władzy to w fascynujący sposób napisana książka, przedstawiająca i omawiająca cechy osobowości, jakimi muszą dysponować ci, którzy chcą osiągnąć sukces w polityce. Autor korzysta tu także z doświadczenia i badań tzw. profilerów politycznych, psychologów opisujących osobowość osób publicznych na podstawie ich wystąpień i tekstów dostępnych w prasie. W książce pojawiają się wykresy obrazowo pokazujące cechy znanych polityków, takich jak Nicolas Sarkozy i Segolene Royal, omówione są także osobowości dyktatorów, Adolfa Hitlera, Józefa Stalina i Saddama Husajna. Czy sfera polityczna jest maszynką do niszczenia zdrowia psychicznego tych, którzy się przez nią przewijają? Czy rywalizacja i permanentne niebezpieczeństwo nie prowadzi do paranoi? Czy zakładanie masek i odgrywanie ról przez aktorów politycznej sceny nie sprzyja pojawianiu się pewnych form schizofrenii? Kto wytrzyma liczne mankamenty władzy: przepracowanie, chroniczną nieprzewidywalność, brak snu, zdrady, presję medialną? pyta Pascal de Sutter. Wniosek, jaki płynie z tych badań jest w gruncie rzeczy przygnębiający. Skuteczne w polityce są osoby obdarzone cechami, których zazwyczaj nie lubimy.

Liście

Osamu Dazai

Snuję opowieść, nęcąc czytelnika, uspokajając go, czasem oczywiście strasząc i zadziwiając, a gdy pomyślę: „Ha, idealny moment!", nagle usuwam swoją postać, rzucając kilka słów o pozornie głębokim znaczeniu. Nie usuwam jej jednak całkowicie, tylko błyskawicznie ukrywam się za papierowym przepierzeniem. Gdy po jakimś czasie wystawiam stamtąd niewinnie uśmiechniętą twarz, mogę zrobić z czytelnikiem, co zechcę. Na tym, dla przykładu, polegają sztuczki, przedmiot wytężonej pracy każdego pisarza. fragment opowiadania „Zabawki”   Osamu Dazai (1909–1948) w swym krótkim, zakończonym samobójczą śmiercią życiu napisał utwory niezwykle poczytne do dziś w Japonii, a także – za pośrednictwem przekładów – na całym świecie. Utwory uniwersalne, mimo iż pisane całe dekady temu, w innej przestrzeni kulturowej i oparte na osobistych doświadczeniach pisarza. Wykreowane przez niego postaci, ich dylematy i przemyślenia, to wciąż istotny punkt odniesienia dla części japońskiego społeczeństwa, w tym wkraczającej w dorosłość młodzieży.   Publikacja książki dofinansowana przez The Japan Foundation

Rzymski ślad. Zapiski tłumacza

Asen Marczewski

Świat międzynarodowej polityki, salony władzy, piękne kobiety i wspaniałe przyjęcia - takie są przeciętne wyobrażenia o pracy tłumacza rządowego. Rzeczywistość, jak zwykle, daleko od nich odbiega. O blaskach i cieniach tej pracy opowiada autor książki, który spędził kilkanaście lat w Ambasadzie Bułgarii w Rzymie. Genialna znajomość włoskiego umożliwiała mu wstęp do miejsc nieosiągalnych dla zwykłych śmiertelników i znajomość z wielkimi tego świata, m.in. tłumaczył podczas kilkudziesięciu audiencji udzielonych przez trzech kolejnych papieży przedstawicielom Bułgarii. Był także tłumaczem podczas procesu Bułgarów oskarżonych o udział w zamachu na Jana Pawła II. Wie o tym procesie wszystko, bo choć przesłuchujący i świadkowie się zmieniali, to on nigdy nie schodził z posterunku. Ma na temat "bułgarskiego śladu" własną opinię, popartą sensacyjnymi faktami i dokumentami... Marczewski z humorem i ironicznym dystansem przedstawia codzienność pracy w ambasadzie, przytacza ciekawe anegdoty z oficjalnych spotkań i prywatnych kontaktów z papieżami i politykami, oprowadza po zakątkach Rzymu nieznanych większości turystów, ujawnia pikantne szczegóły włoskiego stylu życia.

Ezoteryka na sprzedaż

Agnieszka Kowalczewska

Książka Agnieszki Kowalczewskiej Ezoteryka na sprzedaż to interesująca i inspirująca opowieść o obiegowych mitach, rodzących się z niepokojów duchowych przełomu wieków i tysiąclecia. Książka ta ukazuje, jak i dlaczego zjawiska ezoteryczne przeżywają swój kolejny renesans, stając w radykalnej opozycji wobec europejskiego racjonalizmu. Autorka opisuje złożone mechanizmy, składające się na "ekonomię ezoteryki współczesnej" w Polsce. Ukazuje wielki rynek idei, na którym trwa codziennie duchowa wyprzedaż. Przy czym rzecz nie dotyczy marginesu kultury, lecz sfery tzw. "nowej duchowości", rozciągającej się szeroko od neognozy, okultyzmu i New Age, poprzez sekty i ruchy kultowe po psychotronikę, medycynę niekonwencjonalną i "głęboką ekologię". Mamy okazję prześledzić, w jaki sposób zjawiska dawniej hermetyczne i tajemne przekształcają się w publiczne i powszechne. Książka ukazuje całą rozpiętość kulturowych i duchowych inspiracji owej nowej ezoteryki.

Historia masakry nankińskiej

praca zbiorowa

Opowieść ta nie powinna być postrzegana jako zachęta do nienawiści czy ogólnego potępienia Japończyków. Pokazuje jedynie zagrożenie, jakie niesie ze sobą ten rodzaj propagandy nacjonalistycznej, w której inne narody powinny być traktowane z pogardą. Przed wybuchem wojny Japończycy oraz żołnierze armii japońskiej byli karmieni opowieściami o bezprawiu i dziczy wśród nikczemnych Chińczyków. Zatem nie jest zaskoczeniem, że mężczyźni, którzy napotkali niespodziewanie zaciekły opór w Szanghaju, będą dawali upust swoim nikczemnym żądzom, kiedy tylko przyjdzie okazja, bez zdawania sobie sprawy ze zła, którego dopuszczają się nie tylko wobec Chińczyków, lecz także wobec swojego honoru narodowego. […] Japońscy politycy konsekwentnie twierdzili, że walczą nie z ludem chińskim, a z chińskim rządem, na czele którego stał gen. Czang Kaj-szek. Nie mogli wybrać jednak skuteczniejszej metody na ośmieszenie swojego stanowiska niż pozwolenie swoim żołnierzom na brutalne zbrodnie przeciwko ludzkości na chińskiej ziemi. Edwin Haward, The Terrible Record of Nanking (fragm.)   Masakra nankińska zapisała się jako jedna z najciemniejszych kart w historii świata XX wieku. Jednak z różnych powodów tragedia ta pozostała stosunkowo nieznana ogółowi społeczeństwa Zachodu. Uważamy, że publikacja tego tłumaczenia zapewni zachodnim odbiorcom pełniejsze zrozumienie historii tej zbrodni oraz jej następstw. Książka Historia masakry nankińskiej jest pracą ważną, zasługującą na uwagę. To pierwsze tak obszerne opracowanie na ten temat, stworzone przez grupę chińskich uczonych z Nankinu. Przedstawia pełną historię masakry z perspektywy chińskiej, japońskiej oraz zachodniej: od upadku miasta, przez same akty zbrodni, po wysiłki społeczności międzynarodowej mające na celu ratowanie uchodźców i wreszcie procesy zbrodniarzy wojennych. Co istotne, praca jest w dużej mierze oparta na świeżo opublikowanym zbiorze materiałów źródłowych na temat masakry.