Oda VII

August von Platen

Oda VII Je­śli ukształ­to­wać ze­chcesz, na­tu­ro,  Przed ocza­mi wszech­świa­ta ja­ko­wąś po­stać,  By oka­zać, co zdo­łasz, ulu­bie­niec  Twej ła­god­no­ści bez­mier­nej niech­by miał ślad.    Wszyst­ko nie­chaj w nim bę­dzie har­mo­nią,  Ja­ko wio­sna prze­pysz­na, kwia­ta­mi roz­wi­ta, człon każ­dy;  Wsze­la­kie ge­sty ła­ska­we,  Każ­de po­ru­sze­nie prze­mi­łe i lek­kie. [...]August von PlatenUr. 24 października 1796 w Ansbach (w płd. części Niemiec) Zm. 5 grudnia 1835 w Syrakuzach na Sycylii Także: August von Platen-Hallermünde. Niemiecki poeta i dramatopisarz. Syn wysokiego urzędnika, kształcił się w szkole wojskowej w Monachium, następnie studiował filologię w Szwajcarii. Był zafascynowany postacią i filozofią Friedricha von Schellinga, teoretyka romantyzmu. Debiutował tomikiem Ghaselen (Gazele), inspirowanym poezją Bliskiego Wschodu. Jego poezja nie była dobrze przyjmowana w kręgach literackich ówczesnych Niemiec, toteż poeta przeniósł się na stałe do Włoch. Popadł w konflikt z Hienrichem Heine. Zmarł podczas epidemii cholery na Sycylii. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Akordy jesienne

Jan Kasprowicz

Akordy jesienne I Wiatr w pożółkłych huczy drzewach —    niebo pełne czarnych chmur,  A z ich kłębów kotłujących    księżycowy, martwy blask  Spłynie czasem ponad ziemię,    co spoczywa niby twór,  Ulepiony z mgieł i błota,    od promiennych z dala łask.    Nieodrodne dziecko ziemi,    jej słabości nikły wzór,  Sam się wlokę, jak ów rycerz,    gdy mu wzięto tarcz i kask  W jakimś strasznym, ciężkim boju —    lub jak ptak, odarty z piór,  Tak się wlokę, ogłuszony,    w tej wichury szum i trzask. [...]Jan KasprowiczUr. 12 grudnia 1860 r. w Szymborzu pod Inowrocławiem Zm. 1 sierpnia 1926 r. w Poroninie na Harendzie (dziś Zakopane) Najważniejsze dzieła: Z chałupy (1888); Miłość (1895); Krzak dzikiej róży (1898); Ginącemu światu (1902); Księga ubogich (1916); Hymny (1921) Poeta, dramaturg, krytyk, tłumacz, publicysta epoki Młodej Polski. Pomimo, że był synem chłopskim, udało mu się zdobyć wyższe wykształcenie, a nawet w 1904 r. doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy Liryka Teofila Lenartowicza. W 1909 r. na tym samym uniwersytecie objął, specjalnie dla niego utworzoną, katedrę literatury porównawczej. Biegle władał łaciną, greką, angielskim i francuskim ? przekładał dzieła m.in. Ajschylosa, Eurypidesa, Shakespeare'a. W działalności Jana Kasprowicza wyróżnić można etapy, które charakteryzowały się fascynacją określonymi kierunkami poetyckimi. Początkowo w jego twórczości dominował realizm i naturalizm, później impresjonizm i symbolizm. Kolejny okres cechował ekspresjonizm, a ostatni to przejście do postawy franciszkańskiej. autor: Izabela Miecznikowska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Sonety wedyckie

Antoni Lange

I. Ru­pa(Stan ka­mien­ny) Duch nasz dzie­cię­cy -- pra­wi mę­drzec bo­ży --  W jutrz­nia­nych wie­ków za­mgław­ne przeded­nie  Trwał po­łą­czo­ny w nie­po­dziel­ną jed­nię  Z nie­świa­do­mo­ścią ży­wio­ło­wych zwo­rzy.    I, gdy mu pa­dał w źre­ni­ce blask zo­rzy,  On stał jak mar­twe, nie­by­tu są­sied­nie,  Gła­zu urwi­sko i ro­ił bez­wied­nie,  Że je­go wła­sne oko pro­mień two­rzy.    I we mgle owej pier­wot­nej ciem­ni­cy  Po­zo­sta­wa­jąc, nie znał tej gra­ni­cy,  Któ­ra ob­ra­zy je­go du­szy sen­nej    Od ram na­tu­ry dzie­li wiecz­nym dzia­łem,  Lecz jed­nym du­chem czuł się z nią i cia­łem --  I był sam so­bie ob­cy, bez­i­mien­ny. [...]Antoni LangeUr. w 1861 lub 1863 w Warszawie Zm. 17 marca 1929 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Sonety wedyckie, Ballady pijackie, Księgi proroków, Logos, Ilja Muromiec, Rozmyślania, W czwartym wymiarze, Miranda, Nowy Tarzan Poeta, prozaik, tłumacz. Pochodził z rodziny żydowskiej inteligencji. Ojciec poety, polski patriota, brał udział w powstaniu listopadowym. Antoni wyniósł z domu kult poezji romantycznej. Usunięty przez władze carskie ze studiów na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego za działalność społeczno-patriotyczną, pracował jako prywatny nauczyciel, następnie wyjechał na studia do Paryża, ale nadal publikował w warszawskich czasopismach. Znalazł się w kręgu Stéphane'a Mallarmé. Interesował się też nauką, szczególnie badaniami nad hipnozą i spirytyzmem, oraz filozofią Dalekiego Wschodu. Jest uważany za prekursora fantastyki naukowej w polskiej literaturze. Pozostawił po sobie dużą liczbę przekładów z francuskiego, angielskiego, rosyjskiego oraz tłumaczenia poezji starożytnego Wschodu. Pisał również dramaty i rozprawy krytycznoliterackie. Wywarł wpływ na swojego siostrzeńca, Bolesława Leśmiana. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Bajka

Henryk Sienkiewicz

Bajka Za górami, za morzami, w dalekiej krainie czarów, przy kolebce małej księżniczki zebrały się dobre wróżki ze swą królową na czele. I gdy otoczywszy księżniczkę patrzyły na uśpioną twarzyczkę dzieciny, królowa ich rzekła: — Niechaj każda z was obdarzy ją jakim cennym darem, wedle swej możności i chęci! Na to pierwsza wróżka, pochylając się nad uśpioną, wypowiedziała następujące słowa: — Ja daję ci czar piękności i mocą moją sprawię, że kto ujrzy twarz twoją, pomyśli, iż ujrzał cudny kwiat wiosenny. [...]Henryk SienkiewiczUr. 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu Zm. 15 listopada 1916 r. w Vevey (Szwajcaria) Najważniejsze dzieła: nowele: Za chlebem (1880), Janko Muzykant (1880), Latarnik (1882); powieści: Trylogia (Ogniem i mieczem 1883-83, Potop 1886, Pan Wołodyjowski 1888), Quo vadis (1896), Krzyżacy (1900), W pustyni i w puszczy (1911) Polski powieściopisarz i publicysta, laureat Nagrody Nobla za ?całokształt twórczości? (1905). Studiował (1866-71) na różnych wydziałach Szkoły Głównej i rosyjskiego UW, lecz żadnego nie ukończył. Pracował jako dziennikarz (felietony pod pseud. ?Litwos?) i jako korespondent w Ameryce Pn. (1876-78). Wiele podróżował (Konstantynopol, Ateny, Zanzibar). Debiutował w 1872 r. powieścią współczesną Na marne oraz tendencyjnymi nowelami Humoreski z teki Worszyłły. Sławę przyniosły mu powieści historyczne. Działacz społeczny: ufundował (1889) stypendium, z którego korzystali m.in. Wyspiański, Konopnicka, Przybyszewski i Tetmajer; założył sanatorium przeciwgruźlicze dla dzieci w Bystrem; wyjechawszy do Szwajcarii w 1914 r. organizował pomoc ofiarom wojny w Polsce. autor: Cezary Ryska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O filozofii średniowiecznej

Kazimierz Twardowski

O fi­lo­zo­fii śre­dnio­wiecz­nej wy­kła­dów sześć Pa­mię­ci Oj­ca Przed­mo­wa Ni­niej­szych sześć wy­kła­dów o fi­lo­zo­fii śre­dnio­wiecz­nej wy­gło­si­łem z po­cząt­kiem ro­ku 1906 w ra­mach ,,Po­wszech­nych Wy­kła­dów uni­wer­sy­tec­kich" urzą­dza­nych sta­ra­niem Se­na­tu aka­de­mic­kie­go Uni­wer­sy­te­tu Lwow­skie­go. Już wte­dy po­wzią­łem za­miar wy­da­nia tych wy­kła­dów dru­kiem, pra­gnąc na ra­zie przy­naj­mniej ogól­nym szki­cem wy­peł­nić jed­ną z naj­do­tkliw­szych luk na­sze­go pi­śmien­nic­twa z za­kre­su dzie­jów fi­lo­zo­fii. Licz­ne in­ne za­ję­cia nie po­zwo­li­ły mi wów­czas za­mia­ru te­go wy­ko­nać. [...]Kazimierz TwardowskiUr. 20 października 1866 w Wiedniu Zm. 11 lutego 1938 w Milanówku Najważniejsze dzieła: O tak zwanych prawdach względnych, O czynnościach i wytworach, Zasadnicze pojęcia dydaktyki i logiki, O psychologii: jej przedmiocie, zadaniach, metodzie, stosunku do innych nauk i o jej rozwoju, O dostojeństwie Uniwersytetu, O filozofii średniowiecznej: wykładów sześć. Polski filozof i psycholog, twórca lwowsko-warszawskiej szkoły filozofii. Wychowywał się w Wiedniu, ukończył prestiżowe gimnazjum Theresianum, kształcące przyszłych urzędników państwowych. Studiował w Wiedniu na Wydziale Filozoficznym, jego zainteresowania obejmowały również matematykę, fizykę i literaturę starożytną. Jego praca doktorska Idee und Perception (Wyobrażenia i pojęcia, 1891) dotyczyła myśli Kartezjusza, a rozprawa habilitacyjna Zur Lehre vom Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen (O treści i przedmiocie przedstawień, 1895) została uznana za ważną dla europejskiej filozofii i wpłynęła m.in. na prace Edmunda Husserla. W 1895 r. uczony przeniósł się na Uniwersytet Lwowski. Jego wykłady były bardzo popularne. W latach pierwszej wojny światowej pełnił funkcję rektora. Profesor był pierwszym przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz założycielem i redaktorem naczelnym kwartalnika ?Ruch Filozoficzny". Do jego uczniów zalicza się nie tylko wielu wybitnych znawców filozofii, jak Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński czy Władysław Tatarkiewicz, ale i późniejszych profesorów z innych dziedzin, m.in. psychologa Stefana Baleya, historyka literatury Juliusza Kleinera, językoznawcę Jerzego Kuryłowicza, historyka sztuki Mieczysława Gębarowicza, a także krytyka literatury Ostapa Ortwina. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

*** (Dobry wieczór, nazywam się Mickiewicz...)

Miłosz Biedrzycki

*** Dobry wieczór, nazywam się Mickiewicz, jestem  Białorusinem. pierwszy w Polsce pisałem jak O’Hara  potem wszystko mi się poprzestawiało, do żony  zacząłem się zwracać per mebel. przez chwilę  myślałem o staniu się jednym  z tłumem prymitywów zadeptujących Place de la Concorde  adidasami „Podhale”. moja pycha zdradziła mnie i wyśmiała.  przez chwilę myślałem o staniu się jednym  z kosmicznym tonem Wszechświata, duchowym czynem,  świętością urzeczywistnioną. [...]Miłosz BiedrzyckiUr. 1967 rok w Koprze w Słowenii Najważniejsze dzieła: * (,,Gwiazdka", 1993), OO (,,Dwa groszki", 1994), Pył/Łyp (1997), Słońce na asfalcie (2003), 69 (2006), wygrzebane (2007), Sofostrofa i inne wiersze (2007) Jeden z czołowych poetów tzw. pokolenia brulionu. Publikował m.in. w ?brulionie?, ?Frondzie? i ?Czasie kultury?. Wszystkie swoje wiersze udostępnia w sieci na autorskiej stronie. Tłumacz z języka słoweńskiego. Pseudonim: MLB. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Przysięga

Włodzimierz Perzyński

Przy­się­ga Z nią al­bo bez niej! Z tar­czą lub na tar­czy  Zej­dzie­my z po­la od­po­cząć w mo­gi­łach!  A bę­dziem wal­czyć, pó­ki tchu nam star­czy,  Pó­ki krew bę­dzie czer­wie­nieć się w ży­łach!  A na­szym słoń­cem nie­śmier­tel­ne pięk­no!  A na­sze huf­ce przed wro­giem nie klęk­ną!    Na­przód! Z mi­ło­ścią, z wia­rą i z tę­sk­no­tą  Do ide­ału, do sła­wy, a wier­nie!  A je­śli bło­to na dro­dze -- przez bło­to,  A je­śli cier­nie i kol­ce -- przez cier­nie,  A je­śli ró­że i wień­ce -- przez ró­że  Z kró­lew­ską du­mą, w kró­lew­skiej pur­pu­rze!    O świ­cie w po­le!... Dziś uczta we­sel­na --  Śmiech, szał, sny zło­te, ro­je­nia... My mło­dzi,  Przed na­mi ży­cie -- chwa­ła nie­śmier­tel­na --  Pój­dzie­my po nią, jak wiatr przez step cho­dzi  I al­bo zmie­cie nas z dro­gi śmierć krwa­wa,  Al­bo tam -- czo­ła uwień­czy nam sła­wa! [...]Włodzimierz PerzyńskiUr. 6 lipca 1877 w Opocznie pod Radomiem Zm. 21 października 1930 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Lekkomyślna siostra (1904), Aszantka (1907), Szczęście Frania (1909), Michalik z PPS (1910), Złoty interes (1915), Uczniaki (1919), Raz w życiu (1925), Nie było nas ? był las (1926), Klejnoty (1930) Prozaik, komediopisarz, poeta. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim podróżował po Francji, Egipcie i Włoszech (1899-1901). Wróciwszy współredagował krakowski ?Głos Narodu?. W 1905 r. Przeniósł się do Warszawy, następnie przez kilka lat mieszkał we Francji (1907-1912), by po powrocie zostać felietonistą w ?Tygodniku Ilustrowanym? i ?Rzeczpospolitej? i zaangażować się w warszawskie życie teatralne (współpracował z Szyfmanem, był wiceprezesem Związku Autorów Dramatycznych). Po debiucie poetyckim (Poezje 1901), zwrócił się raczej ku utworom scenicznym; nawet proza Perzyńskiego opiera się na dialogu, wykorzystującym współczesny, potoczny język mieszczaństwa i inteligencji. Obok najważniejszych dzieł, komedii i powieści, na uwagę zasługują również tomy nowel o precyzyjnej budowie, często wykorzystujących schemat sensacyjny (tomy: To, co nie przemija 1906, Pamiętnik wisielca 1907, Cudowne dziecko 1921, Znamię 1927) oraz zbiory felietonów (Z legend współczesnej Polski 1921, Pralnia sumienia 1930). Tłumaczył sztuki teatralne z francuskiego i włoskiego.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Warszawa

Krzysztof Kamil Baczyński

War­sza­wa Bry­ła ciem­na, gdzie dy­my bu­re,  po­czer­nia­łe twa­rze po­ko­leń,  nie­do­tknię­te mi­ło­ści chmu­ry,  prze­ora­ne cier­pie­nia ro­le.    Mia­sto groź­ne jak ob­ryw trum­ny.  Cza­sem głu­chym jak burz ma­czu­gą  za­wa­lo­ne w prze­paść i dum­ne  jak lew czar­ny, co ko­na dłu­go.    Wpar­ło ła­py ludz­kich ro­jo­wisk  w głu­chych ulic ro­wy wy­ga­słe,  war­cząc cze­ka i wę­szy gro­by  w no­cach krwa­wych i w gro­mach ja­snych.    Jesz­cze przez nie na­jeźdź­ców la­wa  ja­ko dym się dusz­ny prze­wle­cze,  ze­tnie gło­wy, po­sie­je tra­wy  na mi­ło­ści, krzyw­dzie czło­wie­czej.    Jesz­cze z wie­ku w wiek tak się spie­ni  krew z ciem­no­ścią, a ciem­ność z bru­kiem,  że od­ro­śnie jak grom od zie­mi  i ro­ze­wrze nie­bio­sa z hu­kiem.    Bry­ła ciem­na, mia­sto po­żar­ne,  jak lew sta­ry, co ko­na dłu­go,  po­sąg roz­wia­ny w dy­my czar­ne,  roz­trza­ska­ny cza­sów ma­czu­gą. [...]Krzysztof Kamil BaczyńskiUr. 22 stycznia 1921 r. w Warszawie Zm. 4 sierpnia 1944 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Pokolenie, Historia, Bez imienia, Dwie miłości, Z głową na karabinie Poeta, rysownik. Twórczość poetycką rozpoczął już jako uczeń gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie w 1939 r. zdał maturę. Związany ze środowiskiem młodzieży lewicowej, m.in. z organizacją Spartakus działającą półlegalnie w szkołach średnich. W czasie okupacji niemieckiej zbliżył się do ugrupowań socjalistycznych, wydających podziemne pisma ?Płomienie? i ?Droga?. Od 1943 r. uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych, w tymże roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych, które stały się zalążkiem batalionu AK ?Zośka? oraz ukończył konspiracyjną szkołę podchorążych rezerwy. Uczestnik powstania warszawskiego; poległ w walce przy Placu Teatralnym (Pałac Blanka); w parę tygodni później zginęła w powstaniu żona poety Barbara, którą poślubił w 1942 r. Nie licząc dwóch zbiorków odbitych na hektografie w 7 egzemplarzach w 1940 r. i kilku wierszy w antologiach Pieśń niepodległa i Słowo prawdziwe, zdążył ogłosić, pod pseudonimem Jan Bugaj, dwa konspiracyjne zbiory: Wiersze wybrane (1942) i Arkusz poetycki (1944) wydane nakładem ?Drogi?. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.