O filozofii średniowiecznej

Kazimierz Twardowski

O fi­lo­zo­fii śre­dnio­wiecz­nej wy­kła­dów sześć Pa­mię­ci Oj­ca Przed­mo­wa Ni­niej­szych sześć wy­kła­dów o fi­lo­zo­fii śre­dnio­wiecz­nej wy­gło­si­łem z po­cząt­kiem ro­ku 1906 w ra­mach ,,Po­wszech­nych Wy­kła­dów uni­wer­sy­tec­kich" urzą­dza­nych sta­ra­niem Se­na­tu aka­de­mic­kie­go Uni­wer­sy­te­tu Lwow­skie­go. Już wte­dy po­wzią­łem za­miar wy­da­nia tych wy­kła­dów dru­kiem, pra­gnąc na ra­zie przy­naj­mniej ogól­nym szki­cem wy­peł­nić jed­ną z naj­do­tkliw­szych luk na­sze­go pi­śmien­nic­twa z za­kre­su dzie­jów fi­lo­zo­fii. Licz­ne in­ne za­ję­cia nie po­zwo­li­ły mi wów­czas za­mia­ru te­go wy­ko­nać. [...]Kazimierz TwardowskiUr. 20 października 1866 w Wiedniu Zm. 11 lutego 1938 w Milanówku Najważniejsze dzieła: O tak zwanych prawdach względnych, O czynnościach i wytworach, Zasadnicze pojęcia dydaktyki i logiki, O psychologii: jej przedmiocie, zadaniach, metodzie, stosunku do innych nauk i o jej rozwoju, O dostojeństwie Uniwersytetu, O filozofii średniowiecznej: wykładów sześć. Polski filozof i psycholog, twórca lwowsko-warszawskiej szkoły filozofii. Wychowywał się w Wiedniu, ukończył prestiżowe gimnazjum Theresianum, kształcące przyszłych urzędników państwowych. Studiował w Wiedniu na Wydziale Filozoficznym, jego zainteresowania obejmowały również matematykę, fizykę i literaturę starożytną. Jego praca doktorska Idee und Perception (Wyobrażenia i pojęcia, 1891) dotyczyła myśli Kartezjusza, a rozprawa habilitacyjna Zur Lehre vom Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen (O treści i przedmiocie przedstawień, 1895) została uznana za ważną dla europejskiej filozofii i wpłynęła m.in. na prace Edmunda Husserla. W 1895 r. uczony przeniósł się na Uniwersytet Lwowski. Jego wykłady były bardzo popularne. W latach pierwszej wojny światowej pełnił funkcję rektora. Profesor był pierwszym przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz założycielem i redaktorem naczelnym kwartalnika ?Ruch Filozoficzny". Do jego uczniów zalicza się nie tylko wielu wybitnych znawców filozofii, jak Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński czy Władysław Tatarkiewicz, ale i późniejszych profesorów z innych dziedzin, m.in. psychologa Stefana Baleya, historyka literatury Juliusza Kleinera, językoznawcę Jerzego Kuryłowicza, historyka sztuki Mieczysława Gębarowicza, a także krytyka literatury Ostapa Ortwina. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

*** (Dobry wieczór, nazywam się Mickiewicz...)

Miłosz Biedrzycki

*** Dobry wieczór, nazywam się Mickiewicz, jestem  Białorusinem. pierwszy w Polsce pisałem jak O’Hara  potem wszystko mi się poprzestawiało, do żony  zacząłem się zwracać per mebel. przez chwilę  myślałem o staniu się jednym  z tłumem prymitywów zadeptujących Place de la Concorde  adidasami „Podhale”. moja pycha zdradziła mnie i wyśmiała.  przez chwilę myślałem o staniu się jednym  z kosmicznym tonem Wszechświata, duchowym czynem,  świętością urzeczywistnioną. [...]Miłosz BiedrzyckiUr. 1967 rok w Koprze w Słowenii Najważniejsze dzieła: * (,,Gwiazdka", 1993), OO (,,Dwa groszki", 1994), Pył/Łyp (1997), Słońce na asfalcie (2003), 69 (2006), wygrzebane (2007), Sofostrofa i inne wiersze (2007) Jeden z czołowych poetów tzw. pokolenia brulionu. Publikował m.in. w ?brulionie?, ?Frondzie? i ?Czasie kultury?. Wszystkie swoje wiersze udostępnia w sieci na autorskiej stronie. Tłumacz z języka słoweńskiego. Pseudonim: MLB. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Przysięga

Włodzimierz Perzyński

Przy­się­ga Z nią al­bo bez niej! Z tar­czą lub na tar­czy  Zej­dzie­my z po­la od­po­cząć w mo­gi­łach!  A bę­dziem wal­czyć, pó­ki tchu nam star­czy,  Pó­ki krew bę­dzie czer­wie­nieć się w ży­łach!  A na­szym słoń­cem nie­śmier­tel­ne pięk­no!  A na­sze huf­ce przed wro­giem nie klęk­ną!    Na­przód! Z mi­ło­ścią, z wia­rą i z tę­sk­no­tą  Do ide­ału, do sła­wy, a wier­nie!  A je­śli bło­to na dro­dze -- przez bło­to,  A je­śli cier­nie i kol­ce -- przez cier­nie,  A je­śli ró­że i wień­ce -- przez ró­że  Z kró­lew­ską du­mą, w kró­lew­skiej pur­pu­rze!    O świ­cie w po­le!... Dziś uczta we­sel­na --  Śmiech, szał, sny zło­te, ro­je­nia... My mło­dzi,  Przed na­mi ży­cie -- chwa­ła nie­śmier­tel­na --  Pój­dzie­my po nią, jak wiatr przez step cho­dzi  I al­bo zmie­cie nas z dro­gi śmierć krwa­wa,  Al­bo tam -- czo­ła uwień­czy nam sła­wa! [...]Włodzimierz PerzyńskiUr. 6 lipca 1877 w Opocznie pod Radomiem Zm. 21 października 1930 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Lekkomyślna siostra (1904), Aszantka (1907), Szczęście Frania (1909), Michalik z PPS (1910), Złoty interes (1915), Uczniaki (1919), Raz w życiu (1925), Nie było nas ? był las (1926), Klejnoty (1930) Prozaik, komediopisarz, poeta. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim podróżował po Francji, Egipcie i Włoszech (1899-1901). Wróciwszy współredagował krakowski ?Głos Narodu?. W 1905 r. Przeniósł się do Warszawy, następnie przez kilka lat mieszkał we Francji (1907-1912), by po powrocie zostać felietonistą w ?Tygodniku Ilustrowanym? i ?Rzeczpospolitej? i zaangażować się w warszawskie życie teatralne (współpracował z Szyfmanem, był wiceprezesem Związku Autorów Dramatycznych). Po debiucie poetyckim (Poezje 1901), zwrócił się raczej ku utworom scenicznym; nawet proza Perzyńskiego opiera się na dialogu, wykorzystującym współczesny, potoczny język mieszczaństwa i inteligencji. Obok najważniejszych dzieł, komedii i powieści, na uwagę zasługują również tomy nowel o precyzyjnej budowie, często wykorzystujących schemat sensacyjny (tomy: To, co nie przemija 1906, Pamiętnik wisielca 1907, Cudowne dziecko 1921, Znamię 1927) oraz zbiory felietonów (Z legend współczesnej Polski 1921, Pralnia sumienia 1930). Tłumaczył sztuki teatralne z francuskiego i włoskiego.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Warszawa

Krzysztof Kamil Baczyński

War­sza­wa Bry­ła ciem­na, gdzie dy­my bu­re,  po­czer­nia­łe twa­rze po­ko­leń,  nie­do­tknię­te mi­ło­ści chmu­ry,  prze­ora­ne cier­pie­nia ro­le.    Mia­sto groź­ne jak ob­ryw trum­ny.  Cza­sem głu­chym jak burz ma­czu­gą  za­wa­lo­ne w prze­paść i dum­ne  jak lew czar­ny, co ko­na dłu­go.    Wpar­ło ła­py ludz­kich ro­jo­wisk  w głu­chych ulic ro­wy wy­ga­słe,  war­cząc cze­ka i wę­szy gro­by  w no­cach krwa­wych i w gro­mach ja­snych.    Jesz­cze przez nie na­jeźdź­ców la­wa  ja­ko dym się dusz­ny prze­wle­cze,  ze­tnie gło­wy, po­sie­je tra­wy  na mi­ło­ści, krzyw­dzie czło­wie­czej.    Jesz­cze z wie­ku w wiek tak się spie­ni  krew z ciem­no­ścią, a ciem­ność z bru­kiem,  że od­ro­śnie jak grom od zie­mi  i ro­ze­wrze nie­bio­sa z hu­kiem.    Bry­ła ciem­na, mia­sto po­żar­ne,  jak lew sta­ry, co ko­na dłu­go,  po­sąg roz­wia­ny w dy­my czar­ne,  roz­trza­ska­ny cza­sów ma­czu­gą. [...]Krzysztof Kamil BaczyńskiUr. 22 stycznia 1921 r. w Warszawie Zm. 4 sierpnia 1944 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Pokolenie, Historia, Bez imienia, Dwie miłości, Z głową na karabinie Poeta, rysownik. Twórczość poetycką rozpoczął już jako uczeń gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie w 1939 r. zdał maturę. Związany ze środowiskiem młodzieży lewicowej, m.in. z organizacją Spartakus działającą półlegalnie w szkołach średnich. W czasie okupacji niemieckiej zbliżył się do ugrupowań socjalistycznych, wydających podziemne pisma ?Płomienie? i ?Droga?. Od 1943 r. uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych, w tymże roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych, które stały się zalążkiem batalionu AK ?Zośka? oraz ukończył konspiracyjną szkołę podchorążych rezerwy. Uczestnik powstania warszawskiego; poległ w walce przy Placu Teatralnym (Pałac Blanka); w parę tygodni później zginęła w powstaniu żona poety Barbara, którą poślubił w 1942 r. Nie licząc dwóch zbiorków odbitych na hektografie w 7 egzemplarzach w 1940 r. i kilku wierszy w antologiach Pieśń niepodległa i Słowo prawdziwe, zdążył ogłosić, pod pseudonimem Jan Bugaj, dwa konspiracyjne zbiory: Wiersze wybrane (1942) i Arkusz poetycki (1944) wydane nakładem ?Drogi?. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Patetica ars poetica

Joanna Mueller

Joanna Mueller Somnambóle fantomowe Przejęznaczenia symbóliczne Patetica ars poetica to mniej lub bardziej udane udanie słowna przynęta na którą nabieram z wodą w usta ławice te godziny przy piórze okaleczeń nie leczą zrosty składnie rozgrabią r... Joanna Mueller ur. 13 listopada 1979 Najważniejsze dzieła: Somnambóle fantomowe (2003), Zagniazdowniki/Gniazdowniki (2007), Wylinki (2010), intima thule (2015) Poetka, eseistka, redaktorka, wielodzietna mama, niegdyś sygnatariuszka Manifestu neoglingwistycznego. Wydała cztery tomy poetyckie oraz dwie książki eseistyczne. Redaktorka książek: Solistki, Antologia poezji kobiet (19892009) (Warszawa 2009, razem z Marią Cyranowicz i Justyną Radczyńską) oraz Warkoczami. Antologia nowej poezji (Warszawa 2016, wraz z Beatą Gulą i Sylwią Głuszak). Pisuje również wiersze dla dzieci. Mieszka w Warszawie, gdzie m.in. współprowadzi seminarium o literaturze kobiet Wspólny Pokój. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Ipecacuana

Bruno Jasieński

Bruno Jasieński But w butonierce Ipecacuana Na pierwszym moim koncercie, (A może mi tylko śni się) Siedziała w trzecim rzędzie Pani w niebieskim lisie. I miała oczy wklęsłe, Takie ogromnie dalekie. I długie błękitne rzęsy. I białe, zamszowe powieki. Czytałem strofy rytmiczne. Po myślach tłukł się Skriabin. Siedziały w krzesłach damy Z welwetu i z jedwabiu. Siedzieli w krzesłach panowie, Patrzyli... Bruno Jasieński Ur. 17 lipca 1901 r. w Klimontowie pod Sandomierzem Zm. 17 września 1938 r. w Moskwie Najważniejsze dzieła: But w butonierce (zbiór wierszy 1921), Pieśń o głodzie (poemat 1922), Ziemia na lewo (zbiór wierszy 1924), Słowo o Jakubie Szeli (1926), Nogi Izoldy Morgan (1923), Palę Paryż (1929), Zmowa obojętnych (1937) Właśc. Wiktor Bruno Zysman, awangardowy poeta, prozaik i dramaturg. Był synem lekarza. W latach 1914-18 mieszkał z rodziną w Moskwie; tam ukończył polskie gimnazjum, tam też zetknął się z rewolucyjnym, zarówno formalnie jak ideowo, nowoczesnym nurtem literackim. Studiował w Krakowie na UJ na różnych wydziałach. Jako jeden z ojców założycieli polskiego futuryzmu był autorem głównych manifestów w ,,Jednodńiuwce futurystuw z 1921 r. (Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, Manifest w sprawie poezji futurystycznej) oraz współtwórcą głośnej jednodniówki Nuż w bżuhu. Styl Jasieńskiego cechuje zręczne wykorzystanie tradycyjnej formy literackiej połączone z zastosowaniem śmiałej, ekscentrycznej metaforyki, brutalnych dysonansów, fantastycznych hiperboli. Adaptował też dla poezji nowoczesne formy wypowiedzi słownej (jak notatka reporterska, zapis telegraficzny), zaś obrazowanie w wierszu Marsz jest interpretowane jako oparte o technikę montażu filmowego. Stał się jedną z ofiar wielkiej czystki stalinowskiej w 1937 r., został aresztowany, skazany początkowo na zesłanie, a następnie na śmierć i rozstrzelany w więzieniu w Moskwie. Przez długi czas okoliczności i data jego śmierci były nieznane. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

A... B... C

Eliza Orzeszkowa

A... B... C... Od wy­daw­ców Ni­niej­sza no­we­la E. Orzesz­ko­wej opar­ta jest na rze­czy­wi­sto­ści, aż nad­to do­brze pa­mięt­nej star­sze­mu po­ko­le­niu lud­no­ści pol­skiej w b. za­bo­rze ro­syj­skim. Spra­wa Jo­an­ny Lip­skiej, ob­wi­nio­nej i ska­za­nej na ka­rę za na­ucza­nie ma­łych dzie­ci, przy­po­mi­na nam nie­daw­ne jesz­cze cza­sy, kie­dy ni­g­dzie na zie­miach pol­skich, za­gar­nię­tych przez Ro­sję, nie wol­no by­ło uczyć po pol­sku, na­wet abe­ca­dła, ci zaś, co uczy­li, pod­le­ga­li prze­śla­do­wa­niu i su­ro­wym ka­rom. [...]Eliza OrzeszkowaUr. 6 czerwca 1841 r. w Miłkowszczyźnie Zm. 18 maja 1910 r. w Grodnie Najważniejsze dzieła: Nad Niemnem (1888), Cham (1888), Meir Ezofowicz (1878), Gloria victis (1910), Dobra pani (1873), A...B...C... (1873), Niziny (1885), Dziurdziowie (1885) Polska pisarka nurtu pozytywizmu znana pod nazwiskiem męża, Piotra Orzeszko, nazwisko rodowe: Korwin-Pawłowska. Publikowała pod pseudonimami: E.O., Bąk, Wa-Lit-No, Li...ka, Gabriela, Litwinka. Pierwszymi jej tekstami były powieści tendencyjne (Marta 1873); cele swojej wczesnej twórczości przedstawiła w rozprawach: Kilka uwag nad powieścią (1866) i Listy o literaturze (1873). Drugim etapem pisarskim Orzeszkowej był realizm (Nad Niemnem), oscylujący niekiedy w kierunku naturalizmu (Dziurdziowie). Teoretycznoliterackie opracowanie założeń powieści realistycznej znalazło się w rozprawie O powieściach T.T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle (1879). Późne utwory noszą cechy prozy modernistycznej (tom Gloria victis). Najsłynniejsza powieść Orzeszkowej, Nad Niemnem, dotyczy tematu tożsamości narodowej, będąc jednocześnie uczczeniem powstania styczniowego, w którym autorka czynnie brała udział. Samo powstanie było bardzo ważną częścią jej życia - w swoim domu ukrywała ostatniego dyktatora tego zrywu narodowego, Romualda Traugutta, osobiście też organizowała zaopatrzenie i pomoc lekarską dla powstańców. Pisarka utrzymywała ścisłe kontakty ze środowiskiem literackim: M. Konopnicka była jej bliską przyjaciółką jeszcze z pensji; ożywiona korespondencja łączyła Orzeszkową z L. Méyetem i Z. Miłkowskim; była związana z tygodnikiem Bluszcz. Nominowana do Nagrody Nobla w 1905 r., przegrała jednak z H. Sienkiewiczem. Twierdziła, że literatura powinna odpowiadać za los społeczeństwa. autor: Bartłomiej SandomierskiKupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Trylogia księżycowa

Jerzy Żuławski

Na srebrnym globieRękopis z Księżyca Pięćdziesiąt lat blisko upłynęło już od owej podwójnej wyprawy, najszaleńszej zaiste, jaką kiedykolwiek człowiek przedsięwziął i wykonał — i cała rzecz poszła niemal w zapomnienie, gdy pewnego dnia w jednym z dzienników w K... pojawił się podpisany przez asystenta małego miejscowego obserwatorium artykuł przypominający wszystko na nowo. Autor artykułu twierdził, że ma w ręku niewątpliwe wiadomości o losie wystrzelonych przed pięćdziesięciu laty na Księżyc szaleńców. [...]Jerzy ŻuławskiUr. 14 lipca 1874 w Lipowcu Zm. 9 sierpnia 1915 w Dębicy Najważniejsze dzieła: Na srebrnym globie. Rękopis z Księżyca (1903), Zwycięzca (1910), Stara Ziemia (1911) Pisarz, poeta i dramaturg okresu Młodej Polski; znany i ceniony przez głównych jej przedstawicieli: Przybyszewskiego, Kasprowicza, Tetmajera i innych. Studiował w Szwajcarii, początkowo na politechnice w Zurychu, następnie na Wydziale Filozoficznym uniwersytetu w Bernie, gdzie uzyskał tytuł doktora na podstawie pracy o filozofii Spinozy (Benedykt Spinoza. Człowiek i dzieło; wyd. 1902). Jako twórca swej epoki, wpisuje się w nurty dekadentyzmu i katastrofizmu. Od 1910 roku mieszkał w Zakopanem, w willi ,,Łada", gdzie spotykali się literaci starego i nowego pokolenia (np. Witkacy). Był współzałożycielem TOPR, brał udział w akcjach ratowniczych w górach. Był jednym z pierwszych polskich pisarzy science fiction; patronuje polskiej nagrodzie w zakresie literatury fantastycznej ufundowanej w 2008 r. Na podstawie jego Trylogii księżycowej powstał film Andrzeja Żuławskiego Na srebrnym globie (1976-1977, ukończony po przerwie w 1988 r.). Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.