The Jewish Community: Authority and Social Control in Poznan and Swarzedz 1650-1793

Anna Michałowska-Mycielska

Książka - napisana przede wszystkim na podstawie źródeł żydowskich, przeważnie w języku hebrajskim - stanowi cenny wkład w badania nad dziejami Żydów w Polsce. Na przykładzie gmin w Poznaniu i Swarzędzu pokazuje mechanizmy funkcjonowania i politykę władz gminy żydowskiej w epoce nowożytnej w okresie między zakończeniem wojen szwedzkich a schyłkiem Rzeczypospolitej. Szczegółowy opis oraz analiza struktury władz gminnych, sposobu ich wyłaniania i funkcjonowania pozwala nie tylko zrozumieć, jak gminy funkcjonowały, ale także jakie przyczyny prowadziły do zmian.   This book fe­atu­res the me­cha­ni­sms un­der­ly­ing the ope­ra­tion of Je­wish com­mu­ni­ties and the po­li­cies pur­su­ed by com­mu­ni­ty au­tho­ri­ties in ear­ly mo­dem ti­mes. The com­mu­ni­ties fe­atu­red are Po­znań and Swa­rzędz. Al­tho­ugh au­tho­ri­ty was ma­in­ly exer­ci­sed in a com­mu­ni­ty by the ka­hal and its of­fi­cials, the rab­bi, bro­ther­ho­ods, and cra­ft­smen’s gu­ilds were also in­vo­lved in the com­mu­ni­ty’s ma­na­ge­ment. The pur­po­se of this work is also to hi­gh­li­ght the mu­tu­al in­ter­de­pen­den­cies be­twe­en all of the­se gro­ups. It is by no me­ans ac­ci­den­tal that Wiel­ko­pol­ska (Gre­at Po­land) has been cho­sen as an exam­ple. This re­gion, im­por­tant in de­mo­gra­phic and cul­tu­ral terms, was the area of the ear­liest Je­wish set­tle­ment in Po­lish lands. Je­rzy To­pol­ski de­scri­bed Wiel­ko­pol­ska’s uni­que so­cio­eco­no­mic struc­tu­re. Agri­cul­tu­re and in­du­stry sha­ped the area’s eco­no­my (with the gran­ge ca­te­ring to the do­me­stic mar­ket ra­ther than to exports across the Bal­tic Sea, with no­bi­li­ty more in­c­li­ned to in­vest, with hi­gh­ly de­ve­lo­ped she­ep bre­eding and te­xti­le in­du­stry, wo­olen cloth pro­duc­tion in par­ti­cu­lar, and with a high sha­re of urban po­pu­la­tion, a po­si­ti­ve tra­de ba­lan­ce, and a high sha­re of pe­cu­nia­ry rent in pe­asants’ per­for­man­ces to the­ir lords). Wiel­ko­pol­ska was ma­in­ly in­ha­bi­ted by me­dium no­bi­li­ty and the­re were no lar­ge ma­gna­te es­ta­tes, ty­pi­cal of the eastern re­gions of the Po­lish-Li­thu­anian Com­mon­we­alth. Owing to Wiel­ko­pol­ska’s spe­ci­fi­ci­ty, the na­tu­re of Je­wish set­tle­ment in this re­gion was di­stinc­tly dif­fe­rent from that in other re­gions: Jews ma­in­ly set­tled in towns,ta­king up such ty­pi­cal urban oc­cu­pa­tions as tra­de and cra­fts. The book pre­do­mi­nan­tly re­lies on the ar­chi­val so­ur­ces pro­du­ced by two Je­wish com­mu­ni­ties in Wiel­ko­pol­ska – in Po­znań and Swa­rzędz – which are am­ple and very well pre­se­rved com­pa­red to tho­se of other Com­mon­we­alth’s com­mu­ni­ties. It also fe­atu­res bro­ader phe­no­me­na cha­rac­te­ri­stic of the way the Je­wish self-go­vern­ment func­tio­ned at the lo­cal le­vel. It is also worth un­der­sco­ring that the sta­te of es­ta­tes, whe­re in­di­vi­du­al es­ta­tes exer­ci­sed se­pa­ra­te ri­ghts and were dif­fe­ren­tly or­ga­ni­zed, was a very good gro­und for the growth of such self-go­vern­ment. This se­cond En­glish edi­tion of the book is lar­ge­ly due to the unflag­ging in­te­rest in the hi­sto­ry and cul­tu­re of the Po­lish Jews. That in­te­rest is not a mere fad, but a phe­no­me­non that has be­co­me a per­ma­nent fe­atu­re of hi­sto­ri­cal wri­ting. The­re is also a no­ti­ce­able trend for scho­lars, who are in­cre­asin­gly bet­ter pre­pa­red in terms of re­se­arch to­ols and lan­gu­age, to fo­cus on that area of stu­dy. Which trans­la­tes into a new per­cep­tion of the pla­ce and role of the Jews wi­tho­ut whom the so­cio-eco­no­mic land­sca­pe of the an­cient Com­mon­we­alth wo­uld have been hi­gh­ly in­com­ple­te and spar­se. It is be­co­ming more wi­de­spre­ad in Po­land, too, as evi­den­ced by the emer­gen­ce of va­rio­us mu­seums which fe­atu­re/un­der­sco­re the pre­sen­ce of Jews in lo­cal com­mu­ni­ties. As the Mu­seum of the Hi­sto­ry of Po­lish Jews, re­cen­tly ope­ned in War­saw, best de­mon­stra­tes. The Po­znań com­mu­ni­ty is one of the ol­dest Je­wish com­mu­ni­ties in the Po­lish lands. The ol­dest re­fe­ren­ce to Jews li­ving in Po­znań (Po­zna) co­mes from 1379.[1] Le­gend has it that a sy­na­go­gue was bu­ilt in that town in 1367, first re­fer­red to in so­ur­ce ma­te­rials in 1449. The first men­tion of the ce­me­te­ry co­mes from 1438.Ano­ther Po­znań le­gend, which most pro­ba­bly da­tes from the se­cond half of the 15th cen­tu­ry, tells abo­ut the host pro­fa­ned by the Po­znań Jews in 1399.

Kathakali - sztuka indyjskiego teatru

Krzysztof Renik

Książka ukazuje wyniki badań terenowych nad jedną z najbardziej widowiskowych form scenicznych w Indiach. Powinna zainteresować ludzi zawodowo zajmujących się teatrem, a także tych, których pociągają przemiany zachodzące w kulturze hinduskiej.

ler Lunatycy. Jak Europa poszła na wojnę w roku 1914

Christopher Clark

„Wybuch wojny w 1914 roku to nie kryminał Agathy Christie, w którym na końcu odkryjemy winnego stojącego nad zwłokami w oranżerii z dymiącym pistoletem. W tej opowieści nie ma żadnego dymiącego pistoletu; czy też raczej każda z głównych postaci trzyma w rękach po jednym z nich. Widziany w tym świetle wybuch tamtej wojny był tragedią, a nie zbrodnią. Uznanie tego faktu nie oznacza, że powinniśmy pomniejszać wojowniczość i imperialistyczną paranoję austriackich oraz niemieckich decydentów, które słusznie zaprzątały uwagę Fritza Fischera i jego sprzymierzeńców w historiografii. Lecz Niemcy nie byli jedynymi imperialistami i nie tylko oni ulegali paranoi. Kryzys, który przyniósł wojnę w 1914 roku, był owocem wspólnej kultury politycznej. Był jednak również wielobiegunowy i autentycznie interaktywny, co czyni z niego najbardziej złożone wydarzenie czasów współczesnych, i dlatego właśnie debata na temat przyczyn pierwszej wojny światowej trwa nadal, sto lat po tym, jak Gavrilo Princip oddał tamte dwa śmiertelne strzały do Franciszka Ferdynanda”. Fragment „Zakończenia” Jedna z najbardziej imponujących i inspirujących książek na temat tego okresu, jakie kiedykolwiek powstały. The Sunday Times Ta arcyistotna analiza przyczyn I wojny światowej zasługuje na miano nowej klasycznej wykładni tego kontrowersyjnego tematu. Foreign Affairs Doskonałe… Książka jest świetnie napisana i doskonale udokumentowana. Żadna późniejsza analiza źródeł I wojny światowej nie będzie mogła obyć się bez tej kluczowej pracy. Ian Kershaw, BBC History Clark to mistrzowski historyk… W swojej opowieści w żywy sposób odtwarza kluczowe decyzje, jednocześnie zręcznie kreśląc kontekst, który do nich doprowadził… Praca o zasadniczym znaczeniu. The Wall Street Journal Monumentalna książka. Rewelacyjna, wręcz rewolucyjna…. Clark wykonał mistrzowską pracę, tłumacząc niewytłumaczalne. The Boston Globe Z pewnością najlepiej napisana książka na ten temat, jaka kiedykolwiek ukazała się… Praca o wyjątkowej urodzie, łącząca skrupulatność badań z wrażliwością analizy i elegancją prozy. The Washington Post Doskonałe…. Mistrzostwo Clarka polega na wytłumaczeniu, jak dalece przedwojenna dyplomacja przypomina gigantyczne ćwiczenia z teorii gier. The Economist

Dziesięciu Irańczyków i trup w Warszawie

Kaweh Pur Rahnama

Tuż przed wizytą szacha Iranu w Polsce w 1966 roku młody oficer Wydziału Zabójstw otrzymuje zadanie znalezienia sprawcy morderstwa, którego ofiarą padł pracownik ambasady irańskiej w Warszawie. W ręce oficera wpada dziennik jednego z irańskich emigrantów. Już z pierwszej części diariusza wynika, że jego autor mógł popełnić tę zbrodnię. Żeby to udowodnić, należy przetłumaczyć dziennik aż do miejsca, w którym zostaje ona opisana. Śledczy codziennie dostaje tylko część tłumaczenia, a czas nagli... Te przeplatające się wzajemnie fabuły: przedstawiony w dzienniku refleksyjny opis życia i uczuć emigrantów oraz dynamiczna relacja z przebiegu śledztwa, tworzą dwa odrębne nurty powieści. Jest ona tym ciekawsza, że odwołuje się do autentycznych doświadczeń i przeżyć Autora. Kaweh Pur Rahnama, ur. w 1937 r. w Teheranie, jest absolwentem Szkoły Filmowej w Łodzi i autorem pełnometrażowego filmu fabularnego pt. "Nie ma powrotu, Johny". Wykłada na Uniwersytecie Warszawskim, napisał wiele artykułów o Iranie i podręczniki do języka perskiego. Dotychczas wydał drukiem dwie powieści. Pierwsza, "Mitra", powstała na bazie 14-odcinkowego serialu telewizyjnego poświęconego walce o naftę w Iranie tuż przed II wojną światową; druga, "Miłości na imię Sufi", opowiada o losie kobiet itańskich pod rządami Chomejniego.

Historia Persji Tom 2

Składanek Bogdan

Drugi tom Historii Persji obejmuje okres od najazdu Arabów, który zakończył się w połowie VII w. n. e. obaleniem dynastii Sasanidów i zniszczeniem państwa perskiego, aż do końca XV w., gdy Safawidzi, sturczony ród pochodzenia kurdyjskiego, założył nową dynastię i odbudował państwo perskie w jego dzisiejszych granicach. Utraciwszy niezależność w VII wieku, Irańczycy po kilkudziesięciu latach kalifackiej okupacji przystąpili do systematycznej odbudowy utraconej niepodległości czyniąc to metodycznie i posuwając się krok po kroku w stronę wytyczonego celu. Wyzwalając się spod obcej dominacji, utworzyli na terenie dawnej Persji niezależne od kalifatu państwa irańskie, które nie nawiązywały do dawnej, przedmuzułmańskiej tradycji, lecz godziły się z nowym, teraz muzułmańskim ładem. Proces ten, rozciągnięty w czasie, który był w swej istocie bardzo złożonym wydarzeniem w dziejach Persji, o ogromnym znaczeniu politycznym i kulturowym, jest głównym tematem prezentowanej pozycji.

Wyrok śmierci na życzenie

Masahiko Shimada

Samobójstwo jest aktem, który odgrywał zawsze dużą rolę w tradycji Japonii. Powieść ta to zapis ostatniego tygodnia życia człowieka, który z rozmysłem, wykorzystując przysługującą my wolność decydowania o własnym życiu, wybiera śmierć. Los chce, że jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki jego monotonne, pozbawione większych emocji życie człowieka poczciwego - od chwili podjęcia decyzji o samobójstwie - nabiera rumieńców i rozpędu, obfituje w sensacyjne przygody, o jakich wcześniej mu sie nie śniło. My, ludzie Zachodu, możemy z tej powieści dowiedzieć się, jak odmiennie pojmowane jest życie, śmierć i wolność w Japonii i Europie. Historia opowiedziana jest z dużym poczuciem humoru i z dystansem do ludzkich słabości.

Wenus Hotentocka i inne rozprawy o literaturze południowoafrykańskiej

Koch Jerzy

Książka profesora Jerzego Kocha przedstawia niezwykle zróżnicowany wybór rozpraw poświęconych piśmiennictwu południowoafrykańskiemu, zarówno okresu kolonialnego, jak i doby najnowszej. Autor, członek Południowoafrykańskiej Akademii Nauki i Sztuki, ukazuje literaturę Afryki Południowej w nowych, zaskakujących perspektywach, często sięgając po metodę archeologiczną: na szeroko zarysowanym tle dokonuje głębokich cięć, by przeprowadzić swe erudycyjne interpretacje. Badanie dyskursu wokół Wenus Hotentockiej prowadzi do błyskotliwej analizy kolonialnych reprezentacji kolorowej kobiety, szczególnie jej mowy i ciała, ale rozprawy przybierają także formę klasycznego portretu literackiego (C. Louis Leipoldt) czy próby typologii stanowisk badawczych (teorie na temat genezy języka afrikaans). Na ogół mają też podwójne dno. Esej o tym, co tłumaczyć z literatury afrikaans, przeradza się w szkic historycznoliteracki najważniejszych kierunków rozwojowych tego piśmiennictwa, a porównanie polskiej i holenderskiej recepcji J.M. Coetzeego staje się pretekstem do innej kontekstualizacji dzieła noblisty. Analizy literackie coraz to dają Autorowi asumpt do uogólnień czy przemyśleń teoretycznych. Zestawienie paraleli literackich między J.F. Celliersem a A. Mickiewiczem prowadzi do refleksji nad sposobami rozumienia dzieła literackiego jako takiego, a interpretacje wybranych motywów twórczości J. van Bruggena i K. Schoemana stanowią pretekst do pierwszej w Polsce prezentacji różnych aspektów południowoafrykańskiej powieści farmerskiej (plaasroman, farm novel). Charakter literatury Afryki Południowej oraz zainteresowania samego Autora sprawiają, że motywy ziemi, spotkania z Innym czy emancypacji języka obecne są we wszystkich rozprawach.

Pierwsze kontakty polsko-arabskie

Agata S. Nalborczyk, Mustafa Switat, Jan Tyszkiewicz

Przedstawiamy pierwszy tom artykułów z serii wydawniczej Transfer kultury arabskiej w dziejach Polski pod redakcją naukową dr hab. Agaty S. Nalborczyk i dra Mustafy Switata. Seria ta prezentuje wyniki prac zespołu naukowców różnych dyscyplin, realizującego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki projekt badawczy pt. Transfer kulturowy jako  transdyscyplinarny element nauki o stosunkach międzykulturowych na przykładzie wpływów kultury arabskiej w dziedzictwie kulturowym Polski (projekt nr 2bH 15 0156 83 na lata 2016–2019). W tomie otwierającym serię, zatytułowanym Pierwsze kontakty polsko-arabskie, autorzy poszczególnych opracowań skoncentrowali się na zbadaniu początków transferu kulturowego – na najwcześniejszych (niebezpośrednich) kontaktach kultury arabskiej i polskiej, których rezultatem są arabskojęzyczne relacje o Polsce i Słowianach oraz elementy arabskie w materialnym dziedzictwie kulturowym Polski – arabskie monety i inne źródła archeologiczne, a także rękopisy. Analizy wczesnośredniowiecznych arabskojęzycznych rękopisów jako źródeł historycznych dotyczących Słowiańszczyzny i Polski  dokonał  historyk Jacek Adamczyk. Socjolog Mustafa Switat  zbadał kontrowersje dotyczące pochodzenia podróżnika, piszącego w języku arabskim Żyda z Andaluzji, Ibrahima Ibn Jakuba, jego członkostwa w poselstwie do cesarza Ottona I i celu wyprawy do Europy. O relacjach między Al-Andalus a Słowiańszczyzną (czy raczej między muzułmańskim kalifatem hiszpańskim a Europą Środkowo-Wschodnią) napisał historyk-arabista Mateusz Wilk. Tekst arabisty Bogusława Zagórskiego prezentuje  przegląd elementów arabsko-muzułmańskich w polskim dziedzictwie kulturowym, skupiając się  na rękopisach spisanych w języku arabskim, pozyskanych w efekcie kolekcjonerstwa lub międzynarodowego handlu. Mateusz Bogucki, archeolog-numizmatyk, opracował na podstawie  analizy zawartości skarbów wczesnośredniowiecznych materialne  ślady najstarszych kontaktów Słowian zachodnich z kulturą arabską. Historyk Dariusz  Adamczyk  zbadał źródła  napływu i obiegu srebrnych   dirhamów z okresu IX–XI wieku, których liczne  znaleziska  mogły mieć dla początków państwa polskiego  ogromne znaczenie . Uzupełnieniem badań nad obiegiem arabskich dirhamów jest opisanie przez archeologa Tomasza Nowakiewicza wczesnośredniowiecznych importów ze strefy muzułmańskiej, znalezionych na ziemiach polskich. Poszukiwania elementów (akcentów) arabskich w kulturze materialnej Polski na podstawie źródeł archeologicznych przeprowadziła też Małgorzata Grupa,  archeolog specjalizująca się w analizie zabytków wykonanych z materiałów pochodzenia organicznego, takich jak: drewno, skóra, tkanina etc.