Sandomierski Ratusz i Rynek

Andrzej Sarwa, Elżbieta Sarwa

Sandomierskie Stare Miasto w granicach nieistniejących już murów obronnych zachowało nienaruszony średniowieczny plan zabudowy. Rynek zaś to jakby serce średniowiecznego miasta lokowanego na prawie niemieckim, magdeburskim, ku któremu zmierzają arterie ulic, czy przylegają place. Zanim jednak powstawało takie miasto, ludzie wznosili osadę o charakterze przede wszystkim targowym, później będącą także ośrodkiem rzemieślniczym. Bo miasto takie właśnie funkcje w dawnych czasach pełniło. Funkcje obronne należały do grodu, dziś niesłusznie i w sposób nieuprawniony uważanego za synonim miasta. Gród był czym innym, miasto czym innym. Mógł istnieć gród, obok którego nigdy nie rozwinęło się miasto. Mogło miasto powstać samodzielnie i tak właśnie większość polskich miast powstała, nie rozwijając się stopniowo z podgrodzi, lecz była lokowana na surowym korzeniu. Dlatego, jeśli można mówić o grodzie Sandomierzu, Poznaniu, Wrocławiu, to bzdurą będzie mówienie o grodzie Stalowej Woli, czy Kielcach. A w Krakowie grodem był Wawel... W Sandomierzu jak i we wszystkich innych naszych stołecznych miastach Gnieźnie, Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu, Płocku najpierw powstał gród, a potem w jego pobliżu wyrosło podgrodzie, które z czasem przekształciło się w miasto. Po raz pierwszy Sandomierz uzyskał lokację na prawie magdeburskim przed 1227 rokiem, co miało ogromny wpływ na rozwój miasta. Data ta, choć nie jest potwierdzona żadnym zachowanym dokumentem, wynika z faktu fundacji w roku 1226 drugiego po krakowskim klasztoru dominikanów, a jak wiadomo, w tamtych czasach, dominikanie osiedlali się wyłącznie w znaczniejszych miastach, nigdy w osadach typu wiejskiego.

Ukochana i nieśmiertelna. Przepowiednia Wernyhory, Sclavus saltans wspomnienie z Syberii

Wacław Sieroszewski

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Ludwik Bruner tak napisał o twórczości Sieroszewskiego, zesłania na Sybir, naukowca, badacza, ale także i literata: Wśród pisarzy naszego pokolenia dusza to najprostsza, najpogodniejsza, stokroć bardziej od innych spokojna, a więc może i najszczęśliwsza. I zarazem najpierwotniejsza, a więc może i najbardziej poetyczna w tym znaczeniu, że stosunek jego do przyrody i otoczenia jest niesłychanie bezpośredni i bliski, że w nikim ta nieświadoma, panteistyczna nuta, która każe się czuć cząstką niezupełnie jeszcze oddartą od wszechogarniającej całości, nie dźwięczy tak silnie, jak u niego właśnie. Czując swój związek z resztą świata czy to będzie chłodna przyroda północy, czy ułus jakucki, czy ludzie bliżsi mu krwią i rasą Sieroszewski nie przeciwstawia mu się nigdy, nie wyodrębnia się w tragicznym oporze: duch jego ma ów charakterystyczny spokój i majestat natury, którego nie brak nawet w rozszalałym wichrze, lub spienionych falach rzeki. W twórczości Sieroszewskiego nie ma zupełnie pierwiastków dramatycznych, nie ma konfliktów: opowieść jego płynie zawsze spokojnym, epickim tokiem. Wyobraźnia jego, niezatruta bólem jest czysta, potężna, i, jak wszystko, co potężne jasna, uśmiechnięta, do optymizmu skłonna. Nikt z nowszych autorów naszych nie ma w sobie tak dziwnie kojącej świeżości duchowej, u nikogo nie przebija się tak silnie dziecinne prawie umiłowanie życia tego cudnego wieńca, przez miliony istot, przez lat miliony splatanego z łez i uśmiechów. Uwielbienie samego fizycznego faktu istnienia sprawia, że Sieroszewski żyje przeważnie życiem zewnętrznym, niezwykle intensywnym, a zarazem dziecinnie tkliwym. Niniejsza książka zawiera kilka znakomitych opowiadań tego twórcy, które właśnie takimi słowami, jakie zacytowano wyżej, można by je scharakteryzować.

Słowacki wobec zagadnienia predestynacji

Tadeusz Newlin-Wagner

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu. REPRINT. Treść: WSTĘP. Łączność postaci Popiela z filozofią Słowackiego. Dwa pierwiastki w Królu Duchu. Stosunek wzajemny filozofii i poezji Słowackiego; Król Duch nie jest poematem symboliczno-nastrojowym. Charakter filozofii Słowackiego: widząca wiara, jako źródło poznania; przykłady sprzeczności w jego nauce. Dążność do pogodzenia wiary z rozumem. Gzy wolno sądzić naukę Słowackiego ze stanowiska myśli krytycznej? ROZDZIAŁ PIERWSZY. Genealogia Króla Ducha Ideologia Króla Ducha w stosunku do ideologii wcześniejszych pism mistycznych. Początek świata widzialnego, jako akt wolnej woli duchów; zleniwienie duchów. Bolesna droga ducha, dążącego do wydania człowieka; kształt ludzki, jako nagroda za niezłomną pracę ducha; powtórny upadek ducha i powtórne rozpoczęcie bolesnej drogi. Wątpliwości, nasuwające się przy badaniu genealogii Króla Ducha. Najwyższa praca ducha w Polsce. Uzasadnienie powołania Polski. BOZDZIAŁ DRUGI. Zagadnienie predestynacji w postaci Popiela Idea dobrowolnego wyboru nowego żywota. Charakter problematyczny panteizmu Słowackiego;- Słowacki a Schopenhauer: l iberysta a determinista Konsekwencja filozofii mistycznej Słowackiego Napoleon Krasińskiego a Popiel Słowackiego. Problemat wolnej woli i predestynacji w postaci Popiela; jego poczucie odpowiedzialności; jego poszukiwanie dobra i zboczenie z tej drogi. Wolna wola duchów, służących Popielowi. Dodatnie skutki jego ujemnych czynów; katolickie pojęcie Opatrzności. Jednostkowa wolność woli, ograniczona przez solidarność duchów.

Katorżnik

Jan Siwiński

Pamiętniki sybiraka zesłanego w roku 1863 na osiem lat do robót katorżnych w kopalniach Nerczyńskich, kraju Zabajkalskiego na Syberii. Autor sam tak pisze na temat owych pamiętników: Męki i niedole, wycierpiane i przebyte w r. 1863 i następnych lat w syberyjskich katorgach, utkwiły mi tak silnie w pamięci, że dzisiaj, pisząc o nich, uprzytomniam sobie każdą chwilę przebytych cierpień z taką dokładnością, jakby to działo się dopiero wczoraj, a jednak temu już z górą lat czterdzieści, a bieg życia mojego ku wieczorowi się już zbliża! Nim jednak umrę, chciałbym jak Rufln Piotrowski, albo Ugolin wypłakać me dzieje. Jednak pióro me nieudolne nie potrafi oddać tego, co serce czuje, przeto proszę o pobłażliwość tych, którzy będą czytać te moje pamiętniki, pisane nie dla filozofów ani w ogóle osób uczonych, lecz pisane dla patriotów, którzy gorąco umiłowali sprawę narodową. Ponieważ obrachunek z wrogiem dotąd nie skończony, przeto niechaj będą one przypomnieniem dla młodzieży, że śmierć lepsza od niewoli!...

Tajemnica oblubienicy. The Adventure of the Noble Bachelor

Arthur Conan Doyle

Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. A dual Polish-English language edition. Historia wiąże się ze zniknięciem Hatty, oblubienicy lorda St. Simona w dniu ich ślubu. Wydarzenia z tego dnia są przykre dla lorda St. Simona, ponieważ wydawało mu się, że jego narzeczona, panna Hatty Doran z San Francisco, była pełna entuzjazmu z powodu zbliżającego się ślubu. St. Simon mówi Holmesowi, że zauważył zmianę nastroju młodej damy tuż po ceremonii. Jedyną niezwykłą rzeczą w kościele, w którym odbył się ślub, był mały wypadek Hatty: upuściła bukiet ślubny, a dżentelmen w przedniej ławce podniósł go i podał z powrotem. Gdy weselnicy weszli do domu ojca Hatty'ego na przyjęcie, była przyjaciółka St. Simona, tancerka Flora Millar, spowodowała zamieszanie stając w drzwiach i została przepędzona. Hatty zaś w dziesięć minut po ślubnym przyjęciu poskarżyła się na nagłą niedyspozycję i przeszła do swojego pokoju. Niedługo potem odkryto, że zniknęła...

O religii pogańskich Słowian

Antoni Miecznik

O religii pogańskich Słowian, ze stanowiska kulturalno-historycznego: Gdzież szukać świadectw [odnoszących się do wierzeń słowiańskich], na których by można polegać? Są świadectwa najpewniejsze, chociaż nie w książkach opisane. Nie ma przecież żadnych autorów, którzy by, jako naoczni świadkowie, przekazali potomności, co to się działo na ziemi w dawnych epokach. Jak warstwy geologiczne nie pokrywają się równolegle, lecz z najdawniejszych czasów sięgają jedne tu, drugie tam, do powierzchni ziemi, takie same warstwy istnieją i w świecie umysłowym, a narody, tak zwane dzikie, przedstawiają niejako skamieniałości, dające wyobrażenie jak wyglądał każdy naród, kiedy jeszcze stał na takim samym stopniu rozwoju...

Dziewczyna z bagniska

Selma Lagerlöf

Dziewczyna z bagniska (Tösen z Stormyrtorpet) to krótka powieść autorstwa szwedzkiej piarki Selmy Lagerlöf. Akcja powieści obraca się wokół młodej Helgi, której pracodawca nie chce się przyznać, że jest ojcem jej dziecka. Powieść zaczyna się tak: Rzecz dzieje się w sali sądowej na prowincji. Przy stole, w głębi, siedzi stary sędzia, wysoki, siwy, o twarzy surowej i energicznej. Kilka godzin z rzędu rozpatrywał bez przerwy różnorodne sprawy, które go napełniły posępnym niesmakiem. Trudno zaiste odgadnąć, co go bardziej dręczy: czy upalny zaduch, panujący na sali, czy też to mnóstwo drobnych sporów, świadczących o pieniactwie, braku miłosierdzia i chciwości ludzkiej. Przystąpił właśnie do rozbioru ostatniej z wyznaczonych na dzisiaj sprawy. Chodziło o alimenta. Aferę tę rozpatrywano już na posiedzeniu poprzednim. Z protokółu odczytywanego przez pisarza, okazuje się przede wszystkim, iż powódką jest córka ubogiego najemnika, a oskarżonym człowiek żonaty. Oskarżony (według protokółu) nie poczuwa się do winy. Twierdzi, że pociągnięto go do odpowiedzialności jedynie z chęci wyzysku. Przyznaje, że dziewczyna czas jakiś u niego służyła. Wypiera się jednak bliższych z nią stosunków. Zaprzecza jej praw do żądania od niego wsparcia. Powódka natomiast obstawała przy oskarżeniu. Po wysłuchaniu kilku świadków trybunał postanowił, że oskarżony musi zaprzysiąc swoją a niewinność pod karą zapłacenia alimentów. Ale to zaledwie początek intrygującej opowieści. Powieść wzrusza i wzbudza podziw dla bohaterki, która, choć zbłądziła w swej młodości, to poprzez wrodzoną uczciwość i dobroć zdobyła miłość uczciwego człowieka i szacunek i innych.

Ból Ptaszęcia i inne baśnie

Elwira Korotyńska

Elwira Korotyńska (1864-1943) W okresie międzywojennym była autorką wielu książek dla dzieci i młodzieży (bajek, baśni, wierszyków, powiastek i opowiadań, skrótów popularnych powieści oraz utworów dramatycznych, głównie jednoaktowych komedyjek). Mniejsza ich część wydawana była dość starannie, jednak większość zwykle wychodziła w bardzo tandetnym wydaniu, ubogich seriach małych zeszytów publikowanych przez wydawnictwo Księgarnia Popularna. Były to przeważnie serie krótkich powiastek i przeróbek znanych bajek. Autorami większości tych utworów była właśnie Elwira Korotyńska. W związku z ich słabą jakością edytorską działalność tego wydawnictwa była ostro krytykowana przez ówczesnych publicystów. Należy jednak dodać, że były one tanie i popularne, zwłaszcza wśród ludzi niezamożnych, których nie stać było na droższe pozycje. W związku z czym upowszechniały czytelnictwo wśród mas i krzewiły kulturę i wiedzę w popularnej formie (za Wikipedią). Niniejszy zbiorek zawiera następujące utwory: Ból ptaszęcia. Cudze piórka. Braciszek i siostrzyczka. Czarodziejski rumak. Czerwony Kapturek. Gęsiareczka. Jaś i Małgosia. Jednooczka, Dwuoczka i Trzyoczka. Kopciuszek. Król morza. Mądra Elżbieta. Niedźwiedź, Chłop i Lis. Pani z niebios. Piękna i potwór. Pokrzywki. Robinson Kruzoe. Szczęśliwy Janek. Śnieżka. Ubogi i Bogaty. Wierny przyjaciel. Wierny sługa. Władca malinowy. Woda Zdrowia Zaklęta królewna.