Czarna skrzynka. Sprawa, która stała się symbolem japońskiego #MeToo

Shiori Ito

W 2017 roku dziennikarka Shiori Itō publicznie wyznała, że dwa lata wcześniej została zgwałcona przez uznanego dziennikarza, Noriyukiego Yamaguchiego. Czarna skrzynka to szczery zapis zmagań z systemem - trudnym, upokarzającym dochodzeniem oraz z góry skazanym na porażkę procesem karnym. A także opowieść o traumie i braku zrozumienia, którego doświadczyła ze strony społeczeństwa i bliskich osób. Książka Itō wzburzyła opinią publiczną i stała się katalizatorem ruchu #MeToo w Japonii. Oprócz głosów poparcia autorkę zalała też fala krytyki. Sprawa miała swój finał dopiero w 2019 roku - gdy Itō wygrała proces cywilny przeciwko Yamaguchiemu. Czarna skrzynka to lektura trudna, ale inspirująca - dowód na to, że bez względu na wszystko, warto walczyć o to, żeby prawda wyszła na jaw. Trudno mówić o współczesnym japońskim feminizmie bez książki Shiori Itō. Wydanie opatrzone posłowiem Karoliny Bednarz.

Układ(a)ne

Aoko Matsuda

Takiej japońskiej prozy w Tajfunach jeszcze nie było! Zbiór opowiadań jednej z najbardziej awangardowych i podziwianych współczesnych pisarek po raz pierwszy w tłumaczeniu – to prawdziwa światowa premiera. Korporacyjne mrówki w wielkim biurowcu zdradzają swoje największe sekrety; każde piętro to kolejni bohaterowie, różni, ale pod wieloma względami podobni do swoich kolegów z innych pięter. Zaglądamy przez okna, podsłuchujemy, ale nowe postacie nakładają się na te nam już wcześniej znane, nawarstwiają, żeby chwilę później się rozwarstwić. Śledzimy dziewczynę, która wkrótce bierze ślub; ale każde spotkanie to inna bohaterka, inne okoliczności. Kto tu jest kim? O co tak naprawdę chodzi? Słuchamy protestujących kobiet w parku, przyglądamy się bohaterce, która zakopuje kolejne i kolejne przedmioty w ogrodzie, żeby poradzić sobie… no właśnie, z czym? Bohaterowie Aoko Matsudy nie mają imion. Każdy może być każdym, albo kimś zupełnie innym. To labirynt, który przypomina raczej poukładane na sobie kolejne warstwy, a w nich kolejne opowieści – niczym tytułowe Pojemniki z jednego z opowiadań. Układ(a)ne to słodko-gorzkie spojrzenie na współczesny świat, w którym wszyscy jesteśmy do siebie tak podobni, że aż tacy sami. Matsuda przedstawia dylematy kobiet we współczesnym społeczeństwie, absurdy życia korporacyjnego, presji i zobowiązań; pisze o miłości i mniejszościach, kobietach, ale i mężczyznach, ale zawsze w niespodziewany i humorystyczny sposób. W swoich tekstach bawi się formą i strukturą: bohaterowie zmieniają kształty i postać, proza zamienia się w dramat, a poważne tematy nabierają lekkości. Literacki majstersztyk pełen zabaw słownych i rytmu, który sprawia, że teksty wwiercają się w nas i zostają tam na długo.

Tik-tak

Xia Jia

Wyspecjalizowany android opiekuje się schorowanym dziadkiem, czemu z zaciekawieniem przygląda się rezolutna wnuczka. Nowoczesne technologie przenikają wszystkie aspekty tradycyjnych chińskich świąt. Dwoje przeklętych kochanków próbuje zsynchronizować bijące w innym rytmie wewnętrzne zegary. Emerytowany listonosz pragnie wrócić do zalanej morzem ojczyzny. Student manipuluje pogodą, by wywalczyć zaliczenie przedmiotu i serce seminaryjnej koleżanki. Xia Jia to mistrzyni w kreowaniu nietuzinkowych bohaterów i opowiadaniu ciekawych historii o świecie wokół nas, a jednak jakby z osobnej planety. Inspiruje się chińskim folklorem, mitologią i legendami, miesza przeszłość z przyszłością. Stawia pytania o relatywizm czasu, a dźwięk wskazówek zegara jak refren spaja teksty w tym zbiorze.

Ukochane równanie profesora

Yōko Ogawa

Jak przystało na wybitnego matematyka, Profesor ma swoje dziwactwa. Pewnego dnia w progu jego domu pojawia się nowa gosposia z synem, od tej pory nazywanym pieszczotliwie Pierwiastkiem. Wspólne życie pokaże, że znacznie łatwiej napisać skomplikowane równanie niż ułożyć relacje z drugim człowiekiem. Językiem, który pozwoli im zbudować namiastkę rodziny, stają się matematyka i baseball. Ale swoją relację będą musieli odbudowywać co osiemdziesiąt minut... Ukochane równanie profesora Yōko Ogawy zostało wyróżnione pierwszą w historii nagrodą Hon'ya Taishō, przyznawaną przez japoński kolektyw księgarzy. Ta kameralna opowieść do dziś pozostaje bestsellerem i uznawana jest za jedną z najukochańszych powieści współczesnej Japonii.

Samotny taniec

Kotomi Li

Norie ma dwadzieścia siedem lat. Pochodzi z Tajwanu, skąd uciekła zaraz po studiach w poszukiwaniu innego, lepszego miejsca. Znajduje pracę w japońskiej firmie, ale nawet tam musi nieustannie lawirować między światami - korporacyjnego życia biurowego, światem przyjaciółek z lesbijskich barów w Shinjuku, wspomnień traumatycznej przeszłości. Jest samotną tancerką wirującą w ciemności, z której nie potrafi się uwolnić. Debiut powieściowy Li Kotomi zachwyca delikatnością i poetyckością. Wszechogarniający smutek, który przebija z kart książki, przywodzi na myśl twórczość kultowej tajwańskiej pisarki, Qiu Miaojin, która stała się ikoną swojego pokolenia i społeczności LGBTQ+. Li składa jej przepiękny hołd, opowiadając własną poruszającą historię.

Wszystko dla N

Kanae Minato

W eleganckim apartamencie na czterdziestym ósmym piętrze ginie zamożne małżeństwo. Czwórka świadków zdarzenia po kolei składa swoje zeznania, z których wyłania się spójny obraz tragicznego morderstwa w afekcie. Co jednak, jeśli ktoś z nich kłamie? Energiczna studentka z bagażem z przeszłości, przyjaciel z dzieciństwa, ambitny sąsiad, początkujący pisarz - i łączący ich plan ratowania księżniczki z wieży, który nie miał prawa się udać. Opowieści bohaterów odsłaniają głęboko skrywane tajemnice i przemilczane fakty. Jak daleko jesteśmy gotowi posunąć się dla miłości? Kim jest N? Czy prawda zawsze jest tylko jedna? Kanae Minato, autorka wstrząsających Wyznań, znów zabiera nas we wciągającą podróż po zakamarkach ludzkiej psychiki.

Gąsienica

Ranpo Edogawa

Opowiadania Ranpo ewoluowały na przestrzeni lat - zaczynał od typowo detektywistycznych opowiadań w stylu Arthura Conan Doyle'a czy Agathy Christie, z czasem jednak zaczął przesuwać się w stronę opowiadań grozy a la Edgar Allan Poe (od niego również zapożyczył swój artystyczny pseudonim - Edogawa Ranpo wypowiedziane szybko brzmi niemal jak Edgar Allan Poe) i skupiał się na ciemnych zakamarkach ludzkiej psychiki. Wolał szokować, straszyć i zadawać zagadki, niż je rozwiązywać. Razem z tłumaczem antologii Dariuszem Latosiem wybraliśmy opowiadania, które najlepiej pokazują różne etapy jego pisarstwa.