Don Juan

George Gordon Byron

George Gordon Byron Don Juan tłum. Edward Porębowicz ISBN 978-83-288-5337-9 ja nauczę głazy, Jak mają walczyć przeciwko tyranom. Niech świat wie, czyśmy nie mieli odrazy Do tronów, tę pieśń przyszłym ziemi panom Przekażę; niech się dowiedzą, co przebył Ten nasz glob, kiedy jeszcze wolny nie był. Pieśń Ósma Pieśń pierwsza I Szukam nie lada rzeczy bohatera. Trudne to, bo dziś coraz inny modny; Gazeciarz czarem przygód go podpiera, Czas waży, mierzy, odrzu... George Gordon Byron Ur. 22 stycznia 1788 r. w Londynie Zm. 19 kwietnia 1824 r. w Missolonghi w Grecji Najważniejsze dzieła: Wędrówki Childe Harolda (1818), Korsarz (1813), Giaur (1814), Manfred (1817), Kain (1821), Don Juan (1819-1824) George Gordon Byron pochodził z arystokratycznej rodziny angielskiej, nosił tytuł lorda; ukończył uniwersytet w Cambridge, zasłynął jako romantyczny poeta i dramaturg. Lord Byron uważany jest za poetę zbuntowanego z uwagi na liczne skandale, kontrowersyjne wystąpienia oraz aktywny udział w ruchach wyzwoleńczych. Zawarte w 1815 r. małżeństwo z Anną Izabellą Milbanke zakończyło się rozwodem. Największym skandalem w życiu Byrona był romans z przyrodnią siostrą Augustą Leigh. Ta sytuacja zmusiła go do opuszczenia Anglii. Gordon przeniósł się do Szwajcarii, a następnie osiadł we Włoszech. Poznał tam nacjonalistkę włoską Teresę Guiccioli, która była jego ogromną miłością. Z jej powodu zaangażował się w ideę wyzwolenia i zjednoczenia Italii. Kiedy w 1824 r. wybuchło powstanie greckie przeciwko Turcji, wyruszył do Missolonghi, gdzie wkrótce potem zmarł na febrę. autor: Natalia Czarnecka Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Syrena

Artur Oppman

Artur Oppman Legendy warszawskie Syrena I A widzieliście ją, tę syrenę niby, kumie Szymonie? Widzieć nie widziałem, kumie Mateuszu, bo drzewa przesłaniały źródełko, a bliżej podejść bałem się jakości, alem słyszał, jak śpiewa. Alboż to syreny śpiewają? Jakże to? Nie wiecie o tym, kumie Mateuszu? Śpiewają! I jak jeszcze! Głos to ci się tak rozchodził po Bugaju, po Wiśle, hen, aż za rzekę, jakoby właśnie dzwonek srebrzysty dzwonił. Słuchałbyś dniem i nocą. ... Artur Oppman Ur. 14 sierpnia 1867 r. w Warszawie Zm. 4 listopada 1931 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Legendy warszawskie (1925) oraz Pieśni o Legionach i o Księstwie Warszawskim (1918), Pan Twardowski, Stoliczku nakryj się (1903), Stare Miasto (tom wierszy 1925), Moja Warszawa (tom poezji i prozy 1929), Służba poety (1936) Pochodził ze spolonizowanej rodziny niemieckiej o tradycjach powstańczych, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (1890-92), ale był związany emocjonalnie i pisarsko z Warszawą. Używał pseudonimu Or-Ot. W swojej poezji gloryfikował przeszłość i tradycję polską, przypominał postaci zasłużone w historii Polski, chwalił przeszłość i urodę Warszawy. Pisał też wspomnienia, utwory okolicznościowe, wiersze dla teatrów amatorskich, szopki. Jego twórczość jest zaliczana do nurtu poezji popularnej. Najbardziej znanym utworem jest Stoliczku nakryj się. autor: Marek Puchta Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O nowych fraszkach

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Fraszki, Księgi wtóre O nowych fraszkach Nic teraz po mych fraszkach, bo insze nastały, Których poczet na każdy dzień widzę niemały. Więc je na pargaminie nadobnie pisano, A niektóre i złotym prochem posypano. U każdej orzeł i pstra czysta sznura długa. Spytajże Arystarcha: fraszka ... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Muzyka

Władysław Syrokomla

Władysław Syrokomla Rymy ulotne Muzyka Wspomnienie Kto z was pamięta dobrzy towarzysze Ten wieczór dawno przed rokiem, Ten gwar zabawy, a potem zacisze, I tony brzmienne urokiem? Jam zapamiętał, bom czule był tknięty Znacie me zimne oblicze, U mnie tak rzadki dzisiaj zapał święty, Że wszystkie chwile policzę. A byłoż czego kwilić? o nie było zgoła, Muzyka sobie niezła, skoczna i wesoła; Ale od tych drobnostek już bywać w zachwycie, Szukać wrażenia w lekkim muzy... Władysław Syrokomla Ur. 29 września 1823 w Smolhowie na Białorusi Zm. 15 września 1862 w Wilnie Najważniejsze dzieła: Margier, Urodzony Jan Dęboróg, Kasper Kaliński (Obrona Olsztyna), Janko Cmentarnik, Wielki Czwartek, Żywot poczciwego człowieka, Nagrobek obywatelowi; Chatka w lesie; Melodie z domu obłąkanych (zbiór poezji); Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna; Podróż swojaka po swojszczyźnie. Właśc. Ludwik Władysław Kondratowicz, pseudonim artystyczny utworzył z drugiego imienia i nazwy herbu rodzinnego. Poeta, pisarz i tłumacz doby romantyzmu. Był piewcą swojskości (przeciwny emigracji), idei demokratycznych (lecz nie rewolucyjnych), ludowości i rdzennej kultury litewskiej. Nazywał siebie ,,lirnikiem wioskowym" (tytuł jednego z wierszy), piszącym dla ,,braci w siermiędze i braci w kapocie". Jego styl cechuje programowa prostota języka, humor, niekiedy ironia (np. w nawiązaniach do sielankowych opisów życia na wsi). Solidaryzował się z egzystencją chłopów i drobnej szlachty, krytykował egoizm ziemiaństwa. Jego poglądy na współczesne mu tematy społeczne wyrażają m.in. wiersze Hulaj dusza! i Wyzwolenie włościan. Ważnym dokonaniem Syrokomli są przekłady łacińskojęzycznej literatury staropolskiej, m.in. Jana Kochanowskiego, Klemensa Janickiego, Sebastiana Klonowicza czy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego - w pracy tej celem było przybliżenie rodakom spuścizny kultury polskiej. Ponadto tłumaczył również współczesną poezję rosyjską i ukraińską (Rylejewa, Lermontowa, Niekrasowa, Szewczenki), a nawet wielkich romantyków niemieckich (Króla Olch Goethego, liryki Heinego), te jednak przekłady nie są wierne i służyły raczej Syrokomli dla wyrażenia cudzym słowem tego, czego sam, w warunkach rosyjskiej cenzury, nie mógł pisać. Cieszył się popularnością w całym kraju, nie tylko na rodzinnej Litwie i Białorusi, ale również w Warszawie, Krakowie i w Wielkopolsce, gdzie w latach 50. przyjmowano go bardzo uroczyście. Ostatnie lata niedługiego życia Syrokomli naznaczył cień zbliżającego się powstania styczniowego. W 1861 r. wracając do Wilna z Warszawy, gdzie brał udział w manifestacjach patriotycznych (po części jako współpracownik ,,Kuriera Wileńskiego"), został aresztowany i uwięziony, a następnie osadzony przymusowo w Borejkowszczyźnie. Tam stworzył niezwykle dojrzałe liryki zebrane później w zbiorze Poezja ostatniej godziny (wyd. 1862, obejmują m.in. Melodie z domu obłąkanych). Dzięki usilnym staraniom przyjaciół zezwolono na jego powrót do Wilna na kilka miesięcy przed śmiercią. Został tam pochowany na cmentarzu na Rossie, a jego pogrzeb zgromadził tłumy i sam stał się demonstracją patriotyczną doby przedpowstaniowej. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Gaj święcony

Louis le Cardonnel

Gaj święcony Siostro, czekajmy, póki nad gaj, który drzemie,  Miesiąc jesienny czarną naświetlając ziemię,  Uniesie się powoli, w oparach, dwurogi,  Gościńce zabieleją wśród rozlanej trwogi.  Niech oglądamy, jako płyną przez zagaje  Znów elizejskie smugi, które luna kraje. [...]Louis le CardonnelUr. 22 lutego 1862 w Valence (w płd.-zach. Francji) Zm. 28 maja 1936 w Avignonie Najważniejsze dzieła: Po?mes (Poezje), Carmina Sacra, Du Rhône ? l'Arno (Od Rodanu do Arno), De l'une ? l'autre aurore (Od jednej do drugiej jutrzenki) Imię zakonne: brat Anselme, studiował w Walencji. Pisywał wiersze o klasycznej budowie i religijnej tematyce. Przyjaźnił się z Paulem Verlainem i innymi poetami, zwłaszcza ze środowiska symbolistów, publikował w wielu ówczesnych czasopismach. W 1894 r. poczuł powołanie zakonne i w 1896 został księdzem. Nadal współpracował z prasą literacką. Ostatnie lata spędził w Avignonie pod opieką pisarki Jeanne de Flandreysy (1874-1959), w jej salonie brał udział w życiu kulturalnym Prowansji. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Gdy przyjdzie mi ten świat porzucić

Stanisław Wyspiański

Gdy przyj­dzie mi ten świat po­rzu­cić 1. Gdy przyj­dzie mi ten świat po­rzu­cić,  na ja­kąż nu­tę bę­dę nu­cić  me­lo­dię zgo­nu mą wy­praw­ną?  Rzu­ci­łem prze­cież go już daw­no.    2. Już daw­no się prze­sta­łem smu­cić  O rze­czy mi­łe mnie stra­co­ne.  Mia­łyż­by smut­ki jesz­cze wró­cić  kraść, co już daw­no ukra­dzio­ne.    3. Prze­cież już daw­no się wy­zby­łem  ma­rzeń o utra­co­nym ra­ju.  Ży­ję, by zwa­ło się że ży­łem...  nad ja­kąś rze­ką, w ja­kimś kra­ju...    4. Nad ja­kąś rze­ką, w ja­kimś mie­ście,  gdzie ślu­bo­wa­łem ślub nie­wie­ście,  gdzie dom stwo­rzy­łem jej i so­bie  z my­ślą o jed­nym wspól­nym gro­bie.    5. A na tym gro­bie, wspól­nym do­mie,  niech­że mi wi­chr ga­łąz­ki ło­mie,  ga­łąz­ki ze­schłe, zwię­dłe, kru­che  w je­sien­ną deszcz­ną za­wie­ru­chę. [...]Stanisław WyspiańskiUr. 15 stycznia 1869 w Krakowie Zm. 28 listopada 1907 w Krakowie Najważniejsze dzieła: Wesele (1901); Legenda (1897), Warszawianka (1898), Lelewel (1899), Klątwa (1899), Wyzwolenie(1903), Noc Listopadowa (1903), Akropolis (1903), Powrót Odysa (1907), Sędziowie (1907) Polski dramaturg, poeta okresu Młodej Polski, malarz, grafik. Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz historię sztuki, literaturę i historię na UJ. W latach 1890-1894 podróżował po Europie (Włochy, Szwajcaria, Francja, Niemcy, Praga czeska). Ożeniony z chłopką. Charakterystyczne są jego pastele ? impresjonistyczne pejzaże oraz portrety w duchu estetyki secesji, na których postacie obrysowane wyrazistym konturem uchwycone są w naturalnych pozach. Jest twórcą polichromii i witraży w kościele Franciszkanów w Krakowie. W nawiązujących do tradycji dramatu antycznego i szekspirowskiego dramatach symbolicznych Wyspiańskiego refleksji nad historią oraz problematyką narodową i społeczną dotyczącą Polski towarzyszy ideowa dyskusja z romantyzmem. autor: Katarzyna Jastrząb Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pożegnanie z czapką

Władysław Szlengel

Co czytałem umarłym Władysław Szlengel Pożegnanie z czapką (jako numer sceniczny wiersz ten ilustrował muzycznie Leopold Rubinsztajn, komponując do pewnych fragmentów oryginalne motywy i wkładki) Czapka, panowie, tworzy człowieka, czapka wartość twoją ogłasza, czapka wywyższa małego Lejkina, czapka poniża: posłańca apasza Tym jesteś, w jakiej cię czapce widzą, ważniejsze to niż aryjska babka, zanim ci w spodnie lub papiery zajrzą, wpierw twoją wartość ogłosi... Władysław Szlengel Ur. 1912 r. w Warszawie Zm.8 maja 1943 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Co czytałem umarłym Poeta, dziennikarz, aktor estradowy, pisał również teksty kabaretowe. Przed wojną autor popularnych, nadawanych w radiu piosenek, w tym tang oraz utworów stylizowanych na gwarę warszawską, tekstów kabaretowych i rewiowych (m.in. Panna Andzia ma wychodne, Jadziem, panie Zielonka, Chodź na piwko naprzeciwko). Współpracownik czasopisma satyrycznego ,,Szpilki". Brał udział w obronie Warszawy, potem przedostał się do okupowanego przez ZSRR Białegostoku, następnie do Lwowa, a w roku 1941 powrócił do stolicy. Działalności kabaretowej nie przerwał również w getcie, współtworzył m. in. cykliczny program ,,Żywy dziennik". Najważniejszym jego dziełem powstałym w getcie jest zbiór wierszy Co czytałem umarłym, rozpowszechniany w formie różniących się od siebie zszywek maszynopisów (jeden z nich odnalazł się w latach 60. w stole z podwójnym blatem przeznaczonym do spalenia). Władysław Szlengel zginął rozstrzelany 8 maja 1943 w warszawskim getcie. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Bolesławowi Prusowi

Adam Asnyk

Bo­le­sła­wo­wi Pru­so­wi Nie­chaj pra­cow­nik nie ża­li się ci­chy,  Gdy ziar­no my­śli wciąż rzu­ca­jąc świe­że,  W okla­skach tłu­mu i bły­skot­kach py­chy  Za trud swój gło­śnej za­pła­ty nie bie­rze.    Roz­głos i sła­wa prze­mi­ja tak mar­nie,  Jak tu­man py­łu, któ­rym wi­cher krę­ci...  Choć na­gle ca­ły wid­no­krąg ogar­nie,  Zni­ka­jąc z oczu, zni­ka i z pa­mię­ci.    Opa­da fa­la uwiel­bie­niem wrzą­ca,  I tych, co w gó­rę wy­nio­sła na so­bie,  Po krót­kiej chwi­li zno­wu na dół strą­ca,  I grze­bie żyw­cem w za­po­mnie­nia gro­bie.    Po­wo­li na­wet dźwięk imie­nia głuch­nie,  Zgłu­szą go no­wi tłu­mu ulu­bień­ce,  I w bez­i­mien­nem roz­sy­pią się próch­nie  Ozna­ki hoł­dów i lau­ro­we wień­ce. [...]Adam AsnykUr. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie ?czerwonych?, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.