Życie wymarzone

Charles Cros

Życie wymarzone W sali: kominek, szczapy drewna; świece płoną,  Zawsze na czas wieczerza, palmy i gitary,  Florety, kwiat granatu, wonny tytoń stary,  Gdzie można długo gadać w noc pod gwiazd obroną.    Na wiosnę bzy, konwalie, róż pobladłe łuny,  Latem lipy, jaśminy i smukłe goździki  Pełgałyby w zmierzchaniu; w dole szmer muzyki,  Gdzie tak miło wałęsać się pełnym zadumy. [...]Charles CrosUr. 1 października 1842 w Fabrezan (w płd. Francji) Zm. 9 sierpnia 1888 w Paryżu Najważniejsze dzieła: Le Coffret de santal (Kuferek z drzewa sandałowego), Le Fleuve (Rzeka), La Vision du Grand Canal des Deux Mers (Wielki Kanał Dwóch Mórz) Francuski poeta i wynalazca. W latach 1860-1863 nauczyciel chemii w paryskiej szkole dla głuchoniemych. Pracował nad ulepszeniem telegrafu, nad technologią fotografii kolorowej (1869 r.) oraz prototypem fonografu (1877). Jego imieniem nazwano w 1947 r. akademię, przyznającą nagrody za najlepsze płyty (Académie Charles-Cros). Pisał też i wygłaszał na scenach paryskich kabaretów, takich jak Chat Noir, monologi satyryczne. Jego twórczość poetycka nie została doceniona za jego życia, stała się dopiero inspiracją dla surrealistów. W XX w. jego wiersze wydawano, a także wykorzystywano jako teksty piosenek, wykonywanych m.in. przez Brigitte Bardot i Juliette Gréco. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dyskobol

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Dyskobol Tłum widzów. On spokojnym wzrokiem metę mierzy — —  Wyprostował się, ramion wiązanie natężył,  Głowę wzniósł, stopy w ziemię wrył, nogi naprężył,  W ręce trzyma dysk krągły — — wstał pierwszy z szermierzy.    Jeszcze chwila — kołysze dysk, zanim uderzy —  Wysunął lewe ramię, biodra, zda się, zwężył,  Na prawej nodze całym ciężarem zaciężył —  Rzuci — i laur zdobędzie znów na skronie świeży. [...]Kazimierz Przerwa-Tetmajer Ur. 12 lutego 1865 w Ludźmierzu Zm. 18 stycznia 1940 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Na Skalnym Podhalu (1910), Legenda Tatr (1912); wiersze: Eviva l'arte; Hymn do Nirwany; Koniec wieku XIX; Prometeusz; Lubię, kiedy kobieta; Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej; Pieśń o Jaśku zbójniku; List Hanusi. Poeta, jeden z czołowych przedstawicieli polskiego modernizmu (Młodej Polski); spośród jego obfitej twórczości poetyckiej najistotniejsze dla historii literatury pozostają wiersze z drugiej (1894), trzeciej (1898) i czwartej (1900) serii Poezji, oddające ducha dziewiętnastowiecznego dekadentyzmu, pesymizmu egzystencjalnego, a także fascynacji myślą Schopenhauera i Nietzschego oraz mitologią i filozofią indyjską, które właściwe było pokoleniu Tetmajera, szczególnie młodopolskiej bohemie. Tetmajer zasłynął ponadto jako autor śmiałych erotyków, a także piewca górskiej przyrody Tatr i popularyzator folkloru podhalańskiego; pisał również dramaty (Zawisza Czarny, Rewolucja, Judasz), nowele i powieści (Ksiądz Piotr; Na Skalnym Podhalu; Legenda Tatr; Z wielkiego domu; Panna Mery). Był przyrodnim bratem Włodzimierza Tetmajera, stanowił prototyp postaci Poety z Wesela Wyspiańskiego. Jego ojciec, Adolf Tetmajer, brał udział w powstaniu listopadowym i styczniowym; matka, Julia Grabowska, należała do tzw. koła entuzjastek, literatek skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej. Podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1884-1886) zaprzyjaźnił się z Lucjanem Rydlem, Stanisławem Estreicherem i Ferdynandem Hoesickiem. Zajmował się twórczością poetycką i pracą dziennikarską w "Kurierze Polskim" (współredaktor 1989--93), "Tygodniku Ilustrowanym", "Kurierze Warszawskim" i krakowskim "Czasie". Przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza Adama Krasińskiego (wnuka Zygmunta, zajmującego się wydawaniem spuścizny autora Nie-Boskiej komedii) i w tej roli przebywał w Heidelbergu (1895). W czasie I wojny światowej był związany z legionami Piłsudskiego (redagował pismo "Praca Narodowa"); po wojnie wdał się w spór polsko-czechosłowacki o linię graniczną w Tatrach, był organizatorem Komitetu Obrony Spisza, Orawy i Podhala oraz prezesem Komitetu Obrony Kresów Południowych. W 1921 został prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, a w 1934 członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury. Drugą połowę życia poety naznaczyła choroba. Powikłania wywołane kiłą doprowadziły najpierw do zaburzeń psychicznych (które ujawniły się już podczas obchodów 25-lecia jego twórczości w 1912 r.), a w późniejszym czasie do utraty wzroku. Pod koniec życia Tetmajer egzystował dzięki ofiarności społecznej, umożliwiono mu mieszkanie w Hotelu Europejskim w Warszawie, skąd został eksmitowany w styczniu 1940 r. przez okupacyjne władze niemieckie. Zmarł w Szpitalu Dzieciątka Jezus z powodu nowotworu przysadki mózgowej oraz niewydolności krążenia. Jest pochowany na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem; na warszawskich Powązkach znajduje się jego symboliczny grób. Przeczytaj artykuł o autorze w Wikipedii Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Marsz ślubny

Franciszek Karpiński

Marsz ślubny Oto Boże! serc tych dwoje,  Spuszcza się na łaskę Twoję:  Żeby się wiernie kochali,  W zgodzie do śmierci wytrwali.    Niech się licznie rozradzają,    Dzieci w służbie Twej chowają;    Niech im się w życiu powodzi,  Niech im zły człowiek nie szkodzi. [...]Franciszek KarpińskiUr. 4 października 1741 r. w Hołoskowie Zm. 16 września 1825 r. w Chorowszczyźnie Najważniejsze dzieła: sielanki: Laura i Filon, Do Justyny. Tęskność na wiosnę; pieśni religijne: Pieśń poranna (Kiedy ranne wstają zorze...), Pieśń wieczorna (Wszystkie nasze dzienne sprawy...), Pieśń o narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi, moc truchleje...); wiersze patriotyczne: Pieśń dziada sokalskiego, Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta Od 1750 r. przez osiem lat uczęszczał do kolegium jezuickiego w Stanisławowie. Następnie ukończył studia teologiczne na Akademii we Lwowie. Tam uzyskał tytuł doktora filozofii i nauk wyzwolonych. Później przez półtora roku szkolił się w Wiedniu, doskonalił tam znajomość języków obcych. Po otrzymaniu odpowiedniego wykształcenia rozpoczął pracę nauczycielską. Gdy miał 40 lat wydał pierwszy tomik wierszy Zabawki wierszem. W 1780 r. wyjechał do Warszawy, objął posadę sekretarza księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i wydał trzy kolejne tomy wierszy. W 1793 r. osiedlił się w Kraśniku, a około 1818 r. kupił wieś Chorowszczyznę i tam spędził resztę życia. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. autor: Natalia KurKupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Keidoši Onut

Vincas Pietaris

Kei­do­šiu Onu­te I Va­sa­ri­nes sau­les karš­ti spin­du­liai, pra­si­ver­žę per la­pus gru­šiu su­au­gu­siu Kei­do­šiaus sod­ne, ap­švie­te že­mą na­mo sie­ną, pra­si­mu­še pro lan­gą ir vi­du­ry­je gry­čios nu­ti­so il­gais dul­kiu smu­giais, kol ne­at­si­mu­še i ke­lius Kei­do­šiaus, se­din­čio ties lan­gu, i sta­lo kam­pą ir i pur­vi­nas as­los grin­dis. Ža­lia, me­džiu la­pais iš­blaš­ky­ta, švie­sa nu­da­že ža­lio­kai gry­čios vi­du, pri­duo­da­ma vis­kam ne­pa­pras­tą spal­vą. Vie­nok, vis tiek ma­tyt bu­vo, jog abu­du Kei­do­šiu, pats ir pa­ti, da ne­se­ni žmo­nes. Pats, ko­kiais še­šiais me­tais vy­res­nis už pa­čią, ru­ke pyp­kę, at­si­re­męs pe­čiais i sie­ną. [...] Vincas Pietaris Ur. 31 października 1850 r. w Pojeziorach, pow. Wyłkowyski Zm. 3 października 1902 r. w Ustiużnie (Rosja) Najważniejsze dzieła: powieść historyczna Algimantas, powieść Keidoši? Onut?, dramat Kova ties Žalgiriais (Bitwa pod Grunwaldem), Lietuviai amži? gl?dumuose (Litwini w głębi wieków). Lekarz, pisarz litewski, współtwórca zakazanej twórczości publicystycznej, autor pierwszej litewskiej powieści historycznej Algimantas. Vincas Pietaris urodził się w rodzinie chłopskiej. Kilka lat naukę pobierał w szkole początkowej w Pilwiszkach (lit. Pilvišk?s), później uczęszczał do czteroklasowego gimnazjum w Mariampolu (lit. Marijampol?) oraz do chłopięcego gimnazjum w Suwałkach. W latach 1870-1875 studiował na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu Moskiewskiego, następne cztery lata ? na Wydziale Medycyny. Po ukończeniu nauki mieszkał i pracował w Damjansku. Ożeniwszy się z córką pułkownika rezerwy Marią Kosowicz, już z nową rodziną przeniósł się do Ustiużny (Obwód Wołogodzki, Rosja). W 1896 r. wrócił na Litwę, tutaj się zatrzymał w Kownie w mieszkaniu księdza Adomasa Jakszty. Niedługo potem wrócił do Ustiużny i tam już przebywał do końca życia. Od czasów wczesnej młodości V. Pietaris podkreślał szczególną wagę kultury narodowej, języka. W czasach najtrudniejszych narodowi działał na rzecz litewskości.   Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Vilija

Adam Mickiewicz

Vi­li­ja Vi­li­ja mu­su mo­ti­na upe­liu  Auk­so tur dug­ną, me­ly­ną vei­du­ži.  Šir­dies gra­žes­nes, aiš­kes­niu ake­liu  Skais­ti lie­tu­ve, kur sem van­de­nu­ži.    Vi­li­ja te­ka kviet­ky­nais pui­kiau­siais  Klo­ny­je Kau­no ne­pa­sa­ky­tos gro­žes.  Lie­tu­vę kal­bin žo­de­liais mei­liau­siais  Mu­su ber­ne­liai, kaip tul­pes ir ro­žes.    Klo­nio žo­ly­nus Vi­li­ja iš­pei­kia --  Ne­mu­no ieš­ko su ati­da tvir­ta.  Il­gu lie­tu­vei -- lie­tu­viu ne­rei­kia,  Nes jos šir­de­le sve­tim­ša­liui skir­ta.    Ne­muns i gle­bi Vi­li­ją pa­ga­vęs,  Ne­ša i erd­vą, kur gel­mes ir uo­la,  Spau­džia šir­din­gai mei­lu­žę prie sa­vęs  Ir ma­nu gy­lyj abu­du pra­puo­la. [...] Adam Mickiewicz Ur. 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka Zm. 26 listopada 1855 r. w Konstantynopolu (dziś: Stambuł) Najważniejsze dzieła: Ballady i romanse (1822), Grażyna (1823), Sonety krymskie (1826), Konrad Wallenrod (1828), Dziady (cz.II i IV 1823, cz.III 1832), Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1833), Pan Tadeusz (1834); wiersze: Oda do młodości (1820), Do Matki Polki (1830), Śmierć pułkownika (1831), Reduta Ordona (1831) Polski poeta i publicysta okresu romantyzmu (czołowy z trójcy ?wieszczów?). Syn adwokata, Mikołaja (zm. 1812) herbu Poraj oraz Barbary z Majewskich. Ukończył studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego; stypendium odpracowywał potem jako nauczyciel w Kownie. Był współzałożycielem tajnego samokształceniowego Towarzystwa Filomatów (1817), za co został w 1823 r. aresztowany i skazany na osiedlenie w głębi Rosji. W latach 1824-1829 przebywał w Petersburgu, Moskwie i na Krymie; następnie na emigracji w Paryżu. Wykładał literaturę łacińską na Akademii w Lozannie (1839), a od 1840 r. literaturę słowiańską w College de France w Paryżu. W 1841 r. związał się z ruchem religijnym A. Towiańskiego. W okresie Wiosny Ludów był redaktorem naczelnym fr. dziennika ?Trybuna Ludów? i organizatorem ochotniczego Zastępu Polskiego, dla którego napisał demokratyczny Skład zasad. autor: Cezary Ryska   Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pochwała życia

Władysław Orkan

Po­chwa­ła ży­cia Wsta­łem dziś bar­dzo ra­no,  Gdy pta­ki gwa­rzą o świ­cie,  Aby, nim gło­sy z ni­zin wsta­ną,  Po­chwa­lić ży­cie...    To bo­wiem szczę­ściem da­rzy,  Co nam o szczę­ściu śpie­wa --  I wte­dy tyl­ko dro­gi skarb,  Gdy się go du­sza spo­dzie­wa.    Za­pło­nio­ne błę­ki­ty,  Przez mrok zło­cą­ce się stru­ny,  Nie­bem za­ję­te gór szczy­ty --  Dzwo­nią na cud­ny dzień!    Ró­żo­wy po­brzask wsta­je,  W zło­te roz­pa­la się łu­ny --  A Tatr zo­strzo­ne kra­je,  Jak mie­cze peł­ne lśnień!    Roz­kwi­tła zo­rza ran­na,  Ogniem spło­nę­ły nie­bio­sy --  Du­sza śpie­wa: ho­san­na!  Ra­du­je się jak ptak --    Z zie­mi da­rzo­nej zło­tem,  Za­chwyt­ne bu­dzą się gło­sy --  Raj­skim pta­sząt świer­go­tem  Dzwo­ni ró­ża­ny krzak. [...]Władysław OrkanUr. 27 listopada 1875 r. w Porębie Wielkiej pod Limanową Zm. 4 maja 1930 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Nad grobem Matki (1896), Przygrywka (1896), Nad urwiskiem (1900), Komornicy (1900), Skapany świat (a. Pomsta; 1903), Z tej smutnej ziemi (1903), W roztokach (1903), Herkules nowożytny i inne wesołe rzeczy (tom nowel 1905), Franek Rakoczy (1908); Miłość pasterska (1908); Pomór (1910); Ofiara (1905); Drzewiej (1912); Pieśni czasu (1915); Wesele Prometeusza (1920); Kostka Napierski (1925); Listy ze wsi (1925-27) Poeta, powieściopisarz, nowelista, dramaturg i publicysta. Pierwotnie nazywał się Franciszek Smaciarz; zmienił nazwisko na Smreczyński w 1898. Pochodził z ubogiej rodziny górali z Gorców; ukończył gimnazjum w Krakowie. Był związany z młodopolską cyganerią skupioną wokół krakowskiego ?Życia?, w którym publikował, oraz ze środowiskiem artystycznym Zakopanego. Z przyjaciółmi poetami jeździł do Szwajcarii i Włoch. Utrzymywał bliskie kontakty z poetami ukraińskimi (W. Stefanykiem, B. Łepkim) i tłumaczył ich utwory na polski. Ideowo bliski lewicy, współpracował z ruchem ludowym. Animował amatorski ruch teatralny wśród górali; był działaczem Związku Teatrów i Chórów Włościańskich, członkiem Związku Podhalan, założycielem ?Gazety Podhalańskiej?. Podczas I wojny światowej wziął udział jako oficer legionów (por. reportaż Drogą Czwartaków, 1916).Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Na swoje księgi

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Fraszki, Księgi pierwsze Na swoje księgi Nie dbają moje papiery O przeważne bohatery; Nic u nich Mars, chocia srogi, I Achilles prędkonogi; Ale śmiechy, ale żarty Zwykły zbierać moje karty. Pieśni, tańce i biesiady Schadzają się do nich rady. Statek tych czasów nie płaci, Pracą człowiek próżno t... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Cuda miłości (Przebóg! Jak żyję, serca już nie mając?)

Jan Andrzej Morsztyn

Cuda miłości Przebóg! Jak żyję, serca już nie mając?    Nie żyjąc, jako ogień w sobie czuję?    Jeśli tym ogniem sam się w sobie psuję,    Czemuż go pieszczę, tak się w nim kochając?    Jak w płaczu żyję, wśród ognia pałając?    Czemu wysuszyć ogniem nie próbuję    Płaczu? [...]Jan Andrzej MorsztynUr. 24 czerwca 1621 r. w Wiśniczu pod Krakowem Zm. 8 stycznia 1693 r. w Paryżu Najważniejsze dzieła: Lutnia (1661, powst. 1638-1660), Kanikuła (1647), Fraszki (1645), Nagrobek (1647), Pokuta w kwartanie (1652), Pieśni (1658) Wszechstronnie wykształcony poeta i tłumacz polski, a także polityk związany z dworem królewskim i wysoki urzędnik państwowy. Jeden z czołowych twórców polskiej poezji barokowej. Jego utwory, wzorowane na modnym wówczas sposobie pisania zwanym ?marinizmem?, cechuje tematyka miłosna, towarzyska i polityczna. Opierają się na ciekawym pomyśle (?koncept?), zawierają różnorodne środki stylistyczne (niespotykane metafory czy odważne porównania), a kończą się zaskakującą pointą. Dzięki znajomości języków obcych, Morsztyn znakomicie przełożył utwory Corneille'a, Tassa oraz Marina. Jego tłumaczenia uznane zostały za wielkie osiągnięcia sztuki translatorskiej. autor: Olga Krawczak Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.