Ballada zimowa

Krzysztof Kamil Baczyński

Bal­la­da zi­mo­wa Chmu­ra z mie­dzi ude­rza,  bla­skiem bi­je w pu­kler­zach,  je­śli pu­klerz -- to oczy z oło­wiu.    W la­sach si­wych od bły­sków  jak znu­że­nia ko­ły­ską  wra­cał ry­cerz z pu­szy­stych ło­wów.    A od śnie­gu -- wraz z ko­niem --  był jak chmu­ra ja­bło­ni  hu­ra­ga­nem nie­sio­na przez za­mieć.    I tak w pę­dzie za­sty­gli,  że na mróz jak na igłę  wbi­ci -- z wol­na zmie­nia­li się w ka­mień.    Wte­dy knie­je sre­brzy­ste  pro­mień prze­ciął ze świ­stem,  dro­ga prze­szła w nie­bie­ską rów­ni­nę.    Zło­te chle­by i rę­ce  jak w dzie­ciń­stwa pio­sen­ce  nio­sła mat­ka na wi­ta­nie z sy­nem.    Zło­te ko­sy i oczy,  co jak sen­ność złej no­cy  na go­ści­niec wy­nio­sła dziew­czy­na.    Ale on jak po ścież­ce  w pół po dro­dze, pół w wie­trze --  -- bia­ły po­sąg -- prze­tęt­nił i zgi­nął.    Aż jak głaz w bie­gu -- wi­siał  i ptak sza­ry mu przy­siadł  na prze­gu­bie lo­do­wa­tej rę­ki    i pra­daw­nych snów trze­pot  w ser­cu za­tlił mu śle­po --  sza­ry pło­myk sa­mot­nej pio­sen­ki. [...]Krzysztof Kamil BaczyńskiUr. 22 stycznia 1921 r. w Warszawie Zm. 4 sierpnia 1944 r. w Warszawie Najważniejsze dzieła: Pokolenie, Historia, Bez imienia, Dwie miłości, Z głową na karabinie Poeta, rysownik. Twórczość poetycką rozpoczął już jako uczeń gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie w 1939 r. zdał maturę. Związany ze środowiskiem młodzieży lewicowej, m.in. z organizacją Spartakus działającą półlegalnie w szkołach średnich. W czasie okupacji niemieckiej zbliżył się do ugrupowań socjalistycznych, wydających podziemne pisma ?Płomienie? i ?Droga?. Od 1943 r. uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych, w tymże roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych, które stały się zalążkiem batalionu AK ?Zośka? oraz ukończył konspiracyjną szkołę podchorążych rezerwy. Uczestnik powstania warszawskiego; poległ w walce przy Placu Teatralnym (Pałac Blanka); w parę tygodni później zginęła w powstaniu żona poety Barbara, którą poślubił w 1942 r. Nie licząc dwóch zbiorków odbitych na hektografie w 7 egzemplarzach w 1940 r. i kilku wierszy w antologiach Pieśń niepodległa i Słowo prawdziwe, zdążył ogłosić, pod pseudonimem Jan Bugaj, dwa konspiracyjne zbiory: Wiersze wybrane (1942) i Arkusz poetycki (1944) wydane nakładem ?Drogi?. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Wszechwiedzący doktór

Wilhelm Grimm

Wszechwiedzący doktór Był raz ubogi chłop nazwiskiem Rak, który, odstawiwszy do miasta furę drzewa na dwóch swoich osłach, sprzedał ją za dwa talary pewnemu doktorowi. Po wypłaceniu mu pieniędzy, doktór zasiadł właśnie do stołu. Zobaczył chłop, jak on sobie ładnie jadł i pił, i aż mu się serce ścisnęło na myśl, dlaczego by on także nie mógł być doktorem. Toteż zatrzymał się jeszcze przez chwilę i w końcu spytał się, czy nie mógł by być także doktorem. — O, mógłbyś — odrzecze doktór. — To stać się może bardzo prędko — rzekł doktór. — I cóż mam na to robić? — zapytał chłop. — Naprzód kup sobie abecadło takie, co to ma kogutka w środku; potem wóz swój i dwa osły zamień na pieniądze, za te pieniądze spraw sobie ubranie i wszystko, co dla lekarza jest niezbędne, następnie każ sobie wymalować szyld ze słowami: „Jestem doktór wszechwiedzący” i każ to przybić nade drzwiami. [...]Jacob i Wilhelm GrimmJacob Grimm ur. 4 stycznia 1785 w Hanau, zm. 20 września 1863 w Berlinie oraz Wilhelm Grimm ur. 24 lutego 1786 w Hanau, zm. 16 grudnia 1859 w Berlinie Najważniejsze dzieła: kolekcjonowany od roku 1806 a publikowany od 1812 zbiór baśni, bajek ludowych, podań i opowieści Bracia Grimm jako pierwsi zapisywali ludowe baśnie i podania w formie bliskiej tej, w jakiej zostały one opowiedziane, powstrzymując się od literackiego upiększania materiału. Można ich zatem uznać za pionierów badań etnograficznych, mimo że nie prowadzili badań terenowych, lecz zapraszali do swojego mieszkania osoby opowiadające baśnie. Zbieraniem materiału zajmował się głównie Jacob, natomiast Wilhelm nadawał tekstom ostateczny kształt literacki. Najbardziej znane utwory ze zbioru to Królewna Śnieżka, Kopciuszek czy Piękna i Bestia. Bracia Grimm są również autorami wielotomowego słownika języka niemieckiego (Deutsches Wörterbuch). Jacob jest odkrywcą "prawa Grimma" w językoznawstwie, dotyczącego rozwoju praindoeuropejskich spółgłosek w językach germańskich i sąsiednich. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pod dworcem głównym w Warszawie

Józef Czechowicz

pod dworcem głównym w warszawie z okien bryzgało blaskiem  królował w niklach bufet  biły pod sufit płaski  fontanny kwiatów kruche      są tam firanki płyną  dają tło cieniom sytych  czy to nocną godziną  czy szronowym przedświtem      alkoholu symfonie  fugi jarzyn i mięsa  ciszej grajcie w agonii  żywy głód się wałęsa    jeden głód kaszle szczeka  drugi głód palce łamie  na cóż trzeci głód czeka  drżąc we wnęce przy bramie    wielookie zarosłe  twarze głodów człowieczych  to są biedne księżyce  spustoszałych wszechrzeczy      dyszą kaszlają w runo  wytartego szalika      mówię wam przez nie runą  mocne twierdze jerycha    [...]Józef CzechowiczUr. 15 marca 1903 r. w Lublinie Zm. 9 września 1939 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: ballada z tamtej strony, żal, nic więcej, nuta człowiecza, tomy wierszy: Kamień (1927), Dzień jak co dzień (1930), Ballada z tamtej strony (1932), W błyskawicy (1934), Nic więcej (1936), Nuta człowiecza (1939). Polski poeta dwudziestolecia międzywojennego, w latach trzydziestych związany z grupą literacką Kwadryga, przedstawiciel tzw. drugiej Awangardy, której twórczość cechował katastrofizm. Jako ochotnik jeszcze przed zdaniem matury wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Z wykształcenia, zamiłowania i zawodu nauczyciel (ukończył też studia w zakresie pedagogiki specjalnej). Redaktor m. in. czasopism dla dzieci "Płomyk" i "Płomyczek". Współpracował z wieloma pismami: "Reflektorem" (tu debiutował jako poeta w 1923 r.), Zet, Głosem Nauczycielskim, Pionem i Kameną, w Polskim Radiu pracował w dziale literackim, pisał słuchowiska radiowe. Zginął tuż po wybuchu II wojny światowej, podczas bombardowania. Charakterystyczną cechą wierszy Czechowicza jest niestosowanie wielkich liter i znaków interpunkcyjnych, co decyduje o poetyckiej wieloznaczności tekstów. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Apostrofa

Adam Asnyk

Apo­stro­fa Da­łem ci ży­wot mój, to nie wie­le!  Ży­wo­tów ta­kich ty­siąc dziś prze­pa­da,  Da­łem ci mi­łość mą, o anie­le!  Lecz cóż z mi­ło­ści, co jak łez ka­ska­da  Ko­ły­sze ucho twe w takt i pie­ści,  A w stro­fie ży­cia pio­ru­nów nie mie­ści?...    Mam­że jak Nar­cyz stać, wdzięcz­ny so­bie  I roz­na­mięt­niać się od­bi­tym cie­niem?  Gro­bu nie­sła­wę czcić na twym gro­bie,  Schle­biać ci tyl­ko łza­mi i cier­pie­niem,  I gdy ci mie­czów brak, nieść ci ró­że,  Co na Ce­za­rów więd­nie­ją pur­pu­rze?    O, precz mi z dro­gi tej! ja nie mo­gę  Płat­nych słu­żal­ców zwy­kłą iść ko­le­ją,  Ja wi­dzę hań­by znak, w oczach trwo­gę,  Rę­ce, co świa­tu po­gro­zić nie śmie­ją;  Więc rzu­cam gnie­wu krzyk i wście­kło­ści,  I gro­bu twe­go znie­wa­żam świę­to­ści!    Ja dla mę­czar­ni twych wzgar­dę czu­ję,  Bo ty fry­mar­czysz krwią twą, Mes­sa­li­no!  Wier­na prze­szło­ści tej, co cię tru­je,  Gdy po­ko­le­nia ca­łe bez czci gi­ną,  Pod try­um­fal­ny wóz za­wle­czo­na,  Go­to­waś upaść lik­to­rom w ra­mio­na.    Spar­ta­ków wprzó­dy syn, niż twój czci­ciel,  Ra­chun­ku żą­dam od cie­bie, prze­klę­ta,  Prze­szło­ści krwa­wych krzywd smut­ny mści­ciel  Py­tam: gdzie? w bo­lach ludz­ko­ści po­czę­ta  A prze­ka­za­na myśl jed­nej to­bie,  Ary­sto­de­mów ty wdo­wo w ża­ło­bie! [...]Adam AsnykUr. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie ?czerwonych?, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Melancholia

Józef Czechowicz

melancholia rosły  sztywne łodygi anten  dźwięczący na dachach wykres  w godzinach wyniosłych  burzą układał się dzień ten i tamten  i cóż pomogły tu  obrazy nikłe  chęć najdłuższego snu  ach tak  serce serdeczne stuka  ach tak  serce czerwone jak kwitnie lak  odwieczna karuzela  a jeśli nie  niedziela  może zaróżowi mnie  jeśli tak  wiem  nieszczęście kipi i mgła  pod wodą ciemnego dnia  a przecież był złoty krzak  był radością  był tym    pani marii maćkowskiej [...]Józef CzechowiczUr. 15 marca 1903 r. w Lublinie Zm. 9 września 1939 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: ballada z tamtej strony, żal, nic więcej, nuta człowiecza, tomy wierszy: Kamień (1927), Dzień jak co dzień (1930), Ballada z tamtej strony (1932), W błyskawicy (1934), Nic więcej (1936), Nuta człowiecza (1939). Polski poeta dwudziestolecia międzywojennego, w latach trzydziestych związany z grupą literacką Kwadryga, przedstawiciel tzw. drugiej Awangardy, której twórczość cechował katastrofizm. Jako ochotnik jeszcze przed zdaniem matury wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Z wykształcenia, zamiłowania i zawodu nauczyciel (ukończył też studia w zakresie pedagogiki specjalnej). Redaktor m. in. czasopism dla dzieci "Płomyk" i "Płomyczek". Współpracował z wieloma pismami: "Reflektorem" (tu debiutował jako poeta w 1923 r.), Zet, Głosem Nauczycielskim, Pionem i Kameną, w Polskim Radiu pracował w dziale literackim, pisał słuchowiska radiowe. Zginął tuż po wybuchu II wojny światowej, podczas bombardowania. Charakterystyczną cechą wierszy Czechowicza jest niestosowanie wielkich liter i znaków interpunkcyjnych, co decyduje o poetyckiej wieloznaczności tekstów. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nad przepaściami

Jan Kasprowicz

I Miriamowi    z szczerą przyjaźnią.    I Olbrzymie baszty stromych skał  Spadają w głąb bezdenną,  Gdzie fale mgławic wicher zwiał  W toń nieruchomą, senną.    W słońcu goreje szczytów skroń,  Smug opalowy spada  W mgieł nieruchomą, senną toń,  Gdzie śmierć spoczywa blada.    Lśni się w opalach wiewny puch  Mgły błękitnawo–mlecznej,  A ponad śmiercią ludzki duch  Zawisł, jak blask słoneczny.    Ciała przytulił ogrom skał,  W przepaściach śmierć pod nami,  A duch, zrzuciwszy brzemię ciał,  Zawisł nad przepaściami.    [...]Jan KasprowiczUr. 12 grudnia 1860 r. w Szymborzu pod Inowrocławiem Zm. 1 sierpnia 1926 r. w Poroninie na Harendzie (dziś Zakopane) Najważniejsze dzieła: Z chałupy (1888); Miłość (1895); Krzak dzikiej róży (1898); Ginącemu światu (1902); Księga ubogich (1916); Hymny (1921) Poeta, dramaturg, krytyk, tłumacz, publicysta epoki Młodej Polski. Pomimo, że był synem chłopskim, udało mu się zdobyć wyższe wykształcenie, a nawet w 1904 r. doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy Liryka Teofila Lenartowicza. W 1909 r. na tym samym uniwersytecie objął, specjalnie dla niego utworzoną, katedrę literatury porównawczej. Biegle władał łaciną, greką, angielskim i francuskim ? przekładał dzieła m.in. Ajschylosa, Eurypidesa, Shakespeare'a. W działalności Jana Kasprowicza wyróżnić można etapy, które charakteryzowały się fascynacją określonymi kierunkami poetyckimi. Początkowo w jego twórczości dominował realizm i naturalizm, później impresjonizm i symbolizm. Kolejny okres cechował ekspresjonizm, a ostatni to przejście do postawy franciszkańskiej. autor: Izabela Miecznikowska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O tem co w Polszcze dzieyopis mieć winien

Tadeusz Boy-Żeleński

Tadeusz Boy-Żeleński Słówka (zbiór) O tem co w Polszcze dzieyopis mieć winien (Dowiedzieliśmy się z komunikatu krakowskiej Akademii Umiejętności, iż ta, ku wielkiemu swemu żalowi, nie mogła przyznać nagrody imienia Barczewskiego za rok bieżący prof. Aszkenazemu, a to dla jego brzydkiego wyznania, przeciw któremu zastrzegają się wyraźnie statuta fundacji. Nie wszystkim znane jest jednak wiekopomne a skrzydlate słowo prof. Aszkenazego, zrodzone w następstwie tego wyrok... Tadeusz Boy-Żeleński Ur. 21 grudnia 1874 w Warszawie Zm. 4 lipca 1941 we Lwowie Najważniejsze dzieła: przekłady ponad stu pozycji z literatury francuskiej, Słówka, Marysieńka Sobieska, Piekło kobiet, Plotka o Weselu, Flirt z Melpomeną Pisarz, poeta, krytyk teatralny i literacki, tłumacz i popularyzator kultury francuskiej, publicysta, działacz społeczny, z zawodu lekarz. Matka Boya była wychowanicą i przyjaciółką Narcyzy Żmichowskiej, ojciec - znanym kompozytorem. Spokrewniony z Tetmajerami, uczestnik wesela Lucjana Rydla, opisanego przez Wyspiańskiego, później ożenił się z Zofią Pareńską, która była pierwowzorem Zosi z Wesela. W młodości hulaka i karciarz, przyjaciel Stanisława Przybyszewskiego, nieszczęśliwie zakochany w jego żonie Dagny. Studiował medycynę, następnie wyjechał na praktyki do Francji, gdzie odkrył francuską piosenkę, kabarety i powieści Balzaka. Zakochany w Paryżu, po powrocie zaczął tłumaczyć francuską literaturę, aby ,,stworzyć sobie namiastkę Francji". Współtwórca kabaretu ,,Zielony Balonik", autor wielu piosenek i wierszyków z jego repertuaru. Jako lekarz kolejowy i pediatra stykał się z biedą i cierpieniem, jako działacz społeczny propagował więc świadome macierzyństwo i właściwą opiekę nad niemowlętami. Po pierwszej wojnie światowej porzucił medycynę i został recenzentem teatralnym oraz publicystą. Krytykowany przez środowiska prawicowe za wyśmiewanie rzeczy i spraw szacownych, które sam uważał za ,,niezbyt godne szacunku". W 1927 r. rząd francuski odznaczył go Legią Honorową za jego pracę tłumacza. Zamordowany przez hitlerowców wraz z innymi profesorami Uniwersytetu Lwowskiego. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Miraże

Maria Konopnicka

Mi­ra­że Kie­dy mi los po­sa­giem w świat    Da­wał swe da­ry:  Mło­do­ści wdzięk, uro­dy czar,    Do­sta­tek mie­nia,  Sły­sza­łam głos: Bło­go­sław ty    Szczo­dre ofia­ry,  Któ­ry­mi Bóg po­ran­ny świt    Twój opro­mie­nia.    Bo oto -- dłoń przy­ja­zną ci    Po­da­ję to­bie  I brat­ni duch za to­bą w ślad    Pój­dzie przez ży­cie --  I otrze łzy, ukoi żal,    Kie­dy w ża­ło­bie,  Stra­ciw­szy skarb w po­dró­ży tej,    Za­pła­czesz skry­cie.    Ufa­łam ja -- i słów tych dźwięk    Pie­ścił me uszy;  I przy­jaźń mi sio­strza­nych lic    Ni­g­dy nie kry­ła.  W po­myśl­nych dniach roz­ko­szy sny,    Uśmie­chy du­szy,  I my­śli skarb -- i szczę­ścia cud    Jam z nią dzie­li­ła.    Aż w dro­dze mej zgu­bi­łam klucz    Od te­go wia­na. [...]Maria KonopnickaUr. 23 maja 1842 r. w Suwałkach Zm. 8 października 1910 r. we Lwowie Najważniejsze dzieła: O Janku Wędrowniczku, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy, Rota, Dym, Mendel Gdański Poetka, publicystka, nowelistka, tłumaczka. Zajmowała się krytyką literacką. Pisała liryki stylizowane na ludowe i realistyczne obrazki (W piwnicznej izbie). Wydawała cykle nowel (Moi znajomi, Nowele, Na drodze). W otoczeniu ośmiorga swoich dzieci tworzyła bajki (Na jagody). Jako poetka, inspiracji szukała w naturze (Zimowy poranek). Swoje wiersze publikowała głównie w prasie. Wiersz patriotyczny Rota konkurował z Mazurkiem Dąbrowskiego o miano hymnu Polski. Wiele jej utworów powstało podczas podróży po Europie (Italia). Ostatnie lata życia poświęciła poematowi Pan Balcer w Brazylii. autor: Bartłomiej Chwil Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.