Traktat polityczno-filozoficzny. O dobrym państwie, szczęśliwym społeczeństwie i ewolucji ludzkości

W. Julian Korab-Karpowicz

„Nasz czas to okres postmoderności i zderzenia epok, ale nowa epoka nadchodzi. Jest to ewolucyjność, albo epoka ewolucyjna, która zastąpi moderność i postmoderność”. Traktat polityczno-filozoficzny przedstawia wizję dobrego państwa, szczęśliwego społeczeństwa i ludzkiej ewolucji. W. Julian Korab-Karpowicz dowodzi, że świat tworzony przez człowieka to nie ogół faktów, tak jak twierdził Ludwig Wittgenstein i pozytywiści, ale raczej ogół wartości, o których można mówić z sensem, i dlatego etyka i myślenie polityczne są możliwe. Autor pokazuje, że główną wartością życia społecznego i podstawą polityki jest współdziałanie. Twierdzi, że istotą polityki nie jest walka o władzę, ale zdolność do organizowania społeczeństwa do współpracy i urzeczywistnienie życia dobrego, czyli dobrobytu obywateli. Przypomina również o naszym ważnym zadaniu, jakim jest dążenie do doskonałości moralnej i intelektualnej, warunek postępu w dalszej ewolucji ludzkości. Traktat polityczno-filozoficzny to niezwykła i pouczająca książka, która powinna być szeroko znana. Omawia szereg ważnych idei, które mogą się przyczynić do polepszenia bytu i pozytywnego rozwoju ludzkości. Profesor Wendell O’Brien, Morehead State University Książka jest jednym z najwybitniejszych dzieł z dziedziny filozofii polityki, jakie czytałem w ciągu ostatnich kilku lat. Może zainteresować zarówno politologów, jak i działaczy politycznych oraz wszystkich miłośników ludzkiej godności. Korab-Karpowicz w sposób odważny pokazuje nam istotę problemów współczesności i otwiera dyskusję na temat fascynującej możliwości ludzkiej ewolucji. Profesor Dilipkumar Mohanta, University of Calcutta Traktat polityczno-filozoficzny jest dziełem we współczesnej polskiej literaturze naukowej unikatowym. Jest to publikacja nietuzinkowa i doniosła. Mając również na uwadze oryginalną oraz językowo powabną formę podawczą tego dzieła, należałoby oczekiwać, że Traktat będzie książką przez wiele lat wnikliwie analizowaną i szeroko dyskutowaną. Profesor Jacek Bartyzel, Uniwersytet Mikołaja Kopernika W. Julian Korab-Karpowicz – filozof i myśliciel polityczny, którego zainteresowania obejmują takie zagadnienia jak właściwie zorganizowane życie w społeczeństwie oraz zgodna współpraca międzynarodowa dla pokoju i dostatku. Przedstawił koncepcję ewolucji ludzkości. Głosi potrzebę zastąpienia dzisiejszej postmoderności (ponowoczesności), epoki naznaczonej przez konflikt, ewolucyjnością – nową epoką w historii ludzkości, w której człowiek będzie dążył do harmonii społecznej oraz osobistej doskonałości i w ten sposób kształtował świadomie swoje przeznaczenie. Po studiach filozoficznych w Polsce i Stanach Zjednoczonych oraz uzyskaniu doktoratu na Uniwersytecie Oksfordzkim wykładał na wielu uniwersytetach na trzech kontynentach. Habilitację z filozofii uzyskał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie jest profesorem Uniwersytetu Opolskiego. Jest autorem Harmonii społecznej, wydanej przez PIW w ramach serii Biblioteka Myśli Współczesnej, oraz innych książek przetłumaczonych na kilka języków. W roku 2021 zajął pierwsze miejsce w ogólnopolskim plebiscycie Osobowość Roku Polski 2020 w kategorii Nauka.

Lekarze w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w XIV-XV wieku

Michalina Broda

Michalina Broda – absolwentka historii i administracji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2011 roku podjęła studia doktoranckie z zakresu historii na Wydziale Nauk Historycznych UMK. Obecnie jej zainteresowania oscylują wokół komunikacji na pograniczu polsko- i litewsko-krzyżackim w późnym średniowieczu. Michalina Broda jest stypendystką Fundacji Lanckorońskich oraz Polskiej Misji Historycznej w Würzburgu, uzyskała też grant Narodowego Centrum Nauki.   Z recenzji wydawniczych:   „Temat nie był dotąd badany w polskiej literaturze przedmiotu (...) zasługiwał więc na nowe ujęcie i autorce należy się uznanie za jego podjęcie. Nie było to łatwe – rzecz wymagała przede wszystkim dogłębnej, szerokiej kwerendy w źródłach: drukowanych i – głównie – rękopiśmiennych, pisanych po łacinie i w starej niemczyźnie. Ta kwerenda, którą trzeba ocenić bardzo wysoko, jest głównym osiągnięciem autorki, która wykazała się w wysokim stopniu nieczęstymi wśród mediewistów umiejętnościami (...). Praca stanowi pierwsze w nauce, nie tylko polskiej, najbardziej wyczerpujące zestawienie osób zajmujących się lecznictwem w późnośredniowiecznych Prusach krzyżackich. To skutek podniesionej już znakomitej kwerendy w niełatwych do wykorzystywania źródłach (...).” Prof. Antoni Gąsiorowski „Wielką zasługą Badaczki jest sięgnięcie do źródeł archiwalnych, w tym też przechowywanych w Tajnym Państwowym Archiwum w Berlinie-Dahlem. Pozwoliło to wydobyć na światło dzienne wiele nowych faktów źródłowych, rzucić też niekiedy przy okazji, na stosunki polsko-krzyżackie, gdyż w korespondencji wielkich mistrzów i ich urzędników z królem polskim i wielkim księciem litewskim oraz ich podwładnymi często omawiano sprawy, dotyczące wizyt lekarskich.” Prof. Tomasz Jasiński  

Pisma wybrane, tom 1-3 (Jerzy Turowicz)

Jerzy Turowicz

TOM I: Jerzy Turowicz miał marzenia... Na przykład o tym, jak miałby wyglądać Kościół trzeciego milenium: "Otwarty na świat, wyzbyty roszczeń wobec niego i triumfalizmu, ubogi, pokazujący to, co powinno wynikać z wierności Dobrej Nowinie. Trzeba tu wrócić do słowa kenosis, którego się używa mówiąc o Chrystusie i Jego ogołoceniu. Kościół, który nie żąda niczego dla siebie, tylko mówi do świata i to, co mówi, okazuje się potrzebne". Pierwszy tom "Pism wybranych" Jerzego Turowicza zbiera teksty o "soborowej rewolucji" w Kościele powszechnym, znaczeniu stosunków chrześcijańskożydowskich dla katolickiej tożsamości, o polskim Kościele, który przez ponad cztery dekady zmagał się z opresją PRL-u, a następnie próbował się odnaleźć - w niełatwych latach budowy demokracji po '89 roku - w państwie i społeczeństwie. Tom zamyka rozdział poświęcony Janowi Pawłowi II, którego przyjaźnią Jerzy Turowicz cieszył się przez całe życie. TOM II: Jak pisać o wolności w stuleciu naznaczonym totalitarną przemocą? Może tak, jak zrobił to Jerzy Turowicz, pisząc o "niepokoju i nadziei", które muszą towarzyszyć człowiekowi drugiej połowy XX wieku: "nawet gdyby dzisiejsze groźby i niepokoje oblekły się w ciało, gdyby cywilizacja jutrzejsza nie była ludzką, gdyby dobro człowieka zastępowała jego błyszczącym i hałaśliwym pozorem, (...) to i wtedy zawsze pozostanie w głębi serca i umysłu człowieka, w głębi jego najistotniejszej natury, nienaruszony obszar wolności, miejsce, do którego nie mają dostępu prawa i policje ani zabłocony but drugiego człowieka". Artykuły zebrane w drugim tomie "Pism wybranych" Jerzego Turowicza przedstawiają znakomitego dziennikarza i redaktora, którego teksty towarzyszą najważniejszym wydarzeniom i procesom minionego wieku. Plejada ludzkich portretów, otwierająca tom, pokazuje, kto był dla niego ważny albo interesujący. Całość pism przeniknięta jest perspektywą wiary i jednoznacznego wyboru światopoglądowego - odczuwalnego także w tych tekstach, które spraw wiary nie dotyczą. TOM III: Nie jest ważny tekst, tylko człowiek - "człowiek, który tworzy kulturę i którego ta kultura kształtuje", miał powiedzieć Jerzy Turowicz na Kongresie Kultury Polskiej w grudniu 1981 roku, przerwanym wprowadzeniem stanu wojennego. Dzięki artykułom tworzącym trzeci tom "Pism wybranych" poznajemy Jerzego Turowicza jako podróżnika, który z reporterską dociekliwością opisuje Wiedeń, Segestę czy Nowy Jork. I jako analityka, przekonanego, że "trudne, powikłane problemy dzisiejszego świata nie znajdą rozwiązań poprzez ogień i miecz, znaleźć je można tylko na drodze żmudnego rozdzielania dobra od zła, prawa od bezprawia, prawdy od fałszu". W tomie - poza publicystyką dotyczącą spraw kultury i "sztuki życia" - znalazły się też artykuły polemiczne (m.in. z Adolfem Nowaczyńskim, Mieczysławem F. Rakowskim, Jerzym Urbanem), teksty o "Tygodniku Powszechnym" jako katolickim piśmie społeczno-kulturalnym oraz najciekawsze wywiady przeprowadzone z wieloletnim naczelnym pisma z Wiślnej. "To nie ta książka, którą chciałem oddać do ręki Czytelnika" - pisał Jerzy Turowicz, znakomity publicysta, znawca Kościoła i wieloletni redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego", w 1963 roku w przedmowie do swojego pierwszego wyboru tekstów "Chrześcijanin w dzisiejszym świecie". Bieżąca praca redakcyjna, podróże oraz rozliczne zaangażowania społeczne nie pozwoliły Turowiczowi na napisanie książki "bardziej uporządkowanej, bardziej własnej", jak pisał we wspomnianej przedmowie. Czytelnicy publicystyki Turowicza musieli więc się zadowolić dwoma wyborami tekstów Szefa "Tygodnika Powszechnego": w 1990 roku wydano "Kościół nie jest łodzią podwodną", a dziewięć lat później, już po śmierci Turowicza, "Bilet do raju". W stulecie urodzin Jerzego Turowicza, Wydawnictwo Universitas wydaje najobszerniejszy wybór pism Jerzego Turowicza, obejmujący także nieprzedrukowywane dotąd artykuły z lat międzywojennych (m.in. z "Kultury", "Odrodzenia", "Prosto z Mostu", "Życia Technickiego") oraz z okupacyjnych czasopism podziemnych ("Kultury Jutra" i "Miesięcznika Literackiego"). Teksty powojenne pochodzą przede wszystkim z "Tygodnika Powszechnego", w którym Turowicz ogłosił blisko tysiąc artykułów. W wyborze pism zostaną one przedstawione w obszernym wyborze, jeżeli to możliwe - w wersji sprzed cenzury, jakiej do 1989 roku podlegały wszystkie teksty publikowane w oficjalnej prasie. Wybór pism będzie zawierał także referaty i teksty oficjalnych wystąpień Jerzego Turowicza (np. na Kongresie Kultury Polskiej w 1981 roku); teksty wcześniej nie publikowane, bo uznane za niecenzuralne; wywiady z Naczelnym "Tygodnika Powszechnego" oraz artykuły z czasopism innych niż jego własne. W wyborze pism Turowicza - podzielonym na dwanaście rozdziałów tematycznych, które będą poprzedzone esejami wprowadzającymi w problematykę, autorstwa znanych publicystów - znajdą się teksty dotykające tematów najważniejszych dla Naczelnego "Tygodnika": istota i sens katolicyzmu, misja chrześcijanina w świecie współczesnym, sprawa odnowy Kościoła, powiązania religii z kulturą, stosunki między katolicyzmem a kulturą drugiej połowy dwudziestego wieku. Zebrane teksty dają wyobrażenie nie tylko o skali wiedzy i zainteresowań Autora, o jego ciekawości świata, ale przede wszystkim o sile osobowości Jerzego Turowicza. Sile, która pozwoliła mu stworzyć i ocalić pismo stanowiące oazę niezależnego myślenia i miejsce spotkania różnych, często odległych od siebie środowisk, ale też uprawiać politykę rozumianą jako działanie na rzecz dobra wspólnego. Wybór pism Jerzego Turowicza przygotowuje Anna Mateja (ur. 1973); studiowała nauki polityczne i prawo; dziennikarka, publicystka "Tygodnika Powszechnego" w latach 1996-2008; laureatka nagrody dziennikarskiej Grand Press w 2007 roku w kategorii wywiad; członkini rady Fundacji Jerzego Turowicza).

Struktura pojęciowa czasowników strachu

Marta Dobrowolska-Pigoń

Książka przedstawia analizę semantyki polskich czasowników strachu z wykorzystaniem założeń i pojęć lingwistyki kognitywnej, szczególnie gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera. Celem podjętych badań było przede wszystkim uchwycenie zróżnicowania znaczeń motywowanego użyciem różnych konstrukcji gramatycznych. Analizując werbalne wykładniki pojęć z kategorii STRACHU, autorka badała zjawiska prototypowości i stopniowalności cech na różnych poziomach: w obrębie charakterystyki poszczególnych leksemów i w obrębie kategorii. Przeprowadzone analizy pozwoliły potwierdzić przekonanie językoznawstwa kognitywnego o znaczeniotwórczej roli gramatyki, a także wstępną obserwację dotyczącą przecinania się zakresów znaczeniowych poszczególnych czasowników. Analiza wykazała również, że rozróżnienia na poziomie treści pojęciowej znajdują odzwierciedlenie w dystrybucji określonych typów składniowo-leksykalnych. „Praca przynosi wnikliwe studium semantyki konstrukcji składniowych przy czasownikach z grupy strachu, przeprowadzone z twórczym wykorzystaniem kognitywizmu i empirycznych badań korpusowych”. Z recenzji prof. dr hab. Iwony Nowakowskiej-Kempnej Marta Dobrowolska-Pigoń pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania naukowe obejmują językoznawstwo kognitywne, gramatykę kognitywną, semantykę emocji. Jest członkinią Grupy Technologii Językowych Politechniki Wrocławskiej oraz Centrum Badań Kognitywnych nad Językiem i Komunikacją Uniwersytetu Wrocławskiego.  

Jaga w matriksie. Legendy Polskie w epoce konwergencji

Katarzyna Kaczor

Tworzywem potraktowanym a rebours, które wykorzystują twórcy Legend Polskich, jest polski mit romantyczny. Kreując w opozycji do niego swoją narracją, odrzucają wpisane w niego: martyrologię, figurę ofiary i brak sprawczości. Manifestuje się to nie tylko w przywołanych wypowiedziach i deklaracjach Tomasza Bagińskiego i Marcina Dyczaka, lecz też w uczynieniu protagonistą ich narracji Jana Twardowsky'ego, w postaci którego przywoływane są też cechy kreowanego wcześniej przez Roberta Więckiewicza Lecha Wałęsy w Człowieku z nadziei Andrzeja Wajdy, a także Polaków dokonujących rewolucji w 1989 roku i odnoszących sukcesy później, dzięki wierze, że nie ma przeszkód i ograniczeń, których nie można pokonać. Ze względu na udział w Legendach Polskich Krystyny Jandy i Roberta Więckiewicza, identyfikowanych z trylogią Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru, Człowiek z żelaza, Człowiek z nadziei, dzieło Tomasza Bagińskiego sytuuje się w opozycji do będącego źródłem nobilitacji paradygmatu, który w projekcie Allegro jest konsekwentnie dekonstruowany. Dlatego też, przyglądając się Legendom Polskim z perspektywy psychoanalizy, można stwierdzić, że destruktywny Tanatos został w nich wyparty przez witalnego Erosa, przez co można je uznać za jedną z prób kreacji narracji będącej nośnikiem pozytywnie waloryzowanego polskiego mitu tożsamościowego (fragment książki, s. 47-48).

Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych

Józef Marecki, Lucyna Rotter

Nowe ilustrowane wydanie zostało wzbogacone ponad czterystoma rysunkami symboli i atrybutów hagiograficznych.   Na każdym kroku spotykamy się z rzeźbami i zabytkami sztuki malarskiej, wyobrażającymi postacie biblijne, świętych, błogosławionych oraz osoby uznane za świątobliwe. Pełne ich są muzea, galerie sztuki, ulice, niekiedy nawet prywatne domy, kaplice przydrożne, a nade wszystko świątynie. Ze ścian kościołów spoglądają na nas z powagą liczni święci odziani w habity, powłóczyste szaty lub odarci z nich, poddawani najwymyślniejszym torturom lub pokutujący w niedostępnej samotni. W większości przypadków opatrzeni są niezrozumiałymi przedmiotami, które na pierwszy rzut oka wydają się jedynie wymyślną częścią kompozycji. Wiele z tych przedstawień dla współczesnego człowieka stanowi zbiór niezrozumiałych elementów, czasem czysto dekoracyjnych. A przecież każda z tych kompozycji, każdy z atrybutów niesie ze sobą przesłanie, istotną treść duchową, historyczną czy pouczenie moralne. Symbolika hagiograficzna może przemówić do współczesnego człowieka, jeśli ten na nowo odkryje zapomniany nieco język symboli. Leksykon niniejszy będzie pomocny dla badaczy symboliki chrześcijańskiej, dla artystów, hagiografów oraz znawców duchowości chrześcijańskiej, a także dla tych wszystkich, którzy, pragnąc zidentyfikować bezimiennych świętych spoglądających z obrazów, pociągnięci ich przykładem chcą osiągnąć bliskość Boga, czyli świętość.

Fantasy. Ewolucja gatunku

Grzegorz Trębicki

Fantasy. Ewolucja gatunku stanowi interesują i ambitną próbę syntetycznego i całościowego spojrzenia na jeden z najciekawszych gatunków dwudziestowiecznej prozy popularnej, który - jak się zdaje - został dotychczas opisany przez krytykę stosunkowo niesystematycznie i wyrywkowo. W oparciu o bogaty materiał literacki, często niedostępny polskiemu czytelnikowi w przekładzie, książka zmierza ku rzetelnemu i konsekwentnemu metodologicznie opisowi konwencji gatunkowej fantasy, zwłaszcza na płaszczyźnie teoretycznoliterackiej i genologicznej. Prześledzone zostaje powstanie oraz rozwój fantasy jako gatunku literackiego - począwszy od jej bezpośrednich źródeł w końcu wieku dziewiętnastego aż do czasów współczesnych. W obrębie studium dokonano też rozróżnienia pomiędzy poszczególnymi postaciami gatunkowymi fantasy, jak również przedyskutowano rozmaite formy hybrydalne fantasy i innych gatunków literackich.

O prywatności w świecie nowych technologii. Asymetria przejrzystości

Aleksandra Binicewicz

Książka poddaje refleksji współczesne kłopoty z prywatnością w kontekście funkcjonowania nowych technologii rozwijanych w demokratycznych strukturach liberalnych społeczeństw zachodnich. Autorka posługuje się kategorią asymetrii przejrzystości, ażeby opowiedzieć o relacji jednostki (użytkownika, obywatela, konsumenta) z przedstawicielami rządów państw oraz międzynarodowych korporacji w zglobalizowanym świecie. Przygląda się budowanym przez technologiczne firmy iluzjom i tropi ich przejawy w konkretnych zjawiskach: dezinformacji, moderacji treści czy (mikro)targetowania reklam w serwisach społecznościowych. Kontekst jej badań stanowi filozoficzna refleksja nad postawami nowoczesności i ponowoczesności, ale także namysł nad prywatnością w perspektywie długiego trwania oraz szeroko nakreślona panorama procesów i wydarzeń historycznych (m.in. zimnej wojny, kontrkultury amerykańskiej czy narodzin Internetu). Aleksandra Binicewicz – doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o kulturze i religii, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej dysertacja Kulturoznawcza analiza pojęcia prywatności w kontekście rozwoju nowych technologii przedkładana czytelnikowi w formie niniejszej książki została wyróżniona w XIV edycji konkursu Narodowego Centrum Kultury na najlepszą pracę doktorską z dziedzin nauk o kulturze. Badania, których rezultaty przedstawia Aleksandra Binicewicz, reprezentują wszechstronne podejście, stroniąc od stanowiska determinizmu technologicznego i odsłaniając rozległe źródła historyczne i uwarunkowania kulturowe prywatności. Uważam tę pracę za doniosłe i oryginalne osiągnięcie naukowe, wnoszące istotny wkład do naszej wiedzy o kulturze współczesnej. Prof. dr hab. Grzegorz Godlewski Jestem przekonany, że praca Aleksandry Binicewicz jest przykładem efektywnie poznawczo zastosowanego języka filozoficznego do interpretacji fenomenu prywatności w przestrzeni działania nowych technologii medialnych. Konkluzje i analizy, które przedstawia autorka, są nie do przecenienia, gdy usiłujemy zrozumieć istotę zmian, które pojawiają się w przestrzeni publicznej pod wpływem nowych technologii. Prof. dr hab. Eugeniusz Wilk