Poliglotyzm wielkich romantyków polskich (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński)

Marek Piechota

W Przedsłowiu prezentowanej publikacji wykazano, że bogactwo języka poetyckiego wielkich twórców zależało też od wielości języków obcych, w których studiowali, czytali, zachwycali się dokonaniami poetyckimi autorów wywodzących się z innych kultur i tradycji. W wieku XIX, gdy naród funkcjonował bez państwa, troska o język ojczysty miała zgoła inną wymowę niż we współczesnej „globalizacji”. Rozdział poświęcony „fantazjom” etymologicznym romantyków ukazuje fenomen łatwości, z jaką Mickiewicz i Słowacki ulegali przeświadczeniu, że najbardziej fantastyczne etymologizowanie w dowolnym języku można traktować na równi z dociekaniami stricte naukowymi jako narzędzie poznania rzeczywistości i pozarzeczywistości. Mickiewicz zrazu opanował język polski, łacinę, francuski, rosyjski, włoski, niemiecki i białoruski. O ukraińskim, litewskim, hebrajskim i jidysz wolno powiedzieć, że znał poszczególne słowa, nie studiował tych języków ani w tych językach. Z lat studiów w Wilnie trzeba dodać grekę i angielski. Po niemiecku słuchał wykładów Hegla w Berlinie, po łacinie i po francusku sam wykładał filologię klasyczną w Lozannie i literaturę słowiańską w Paryżu (w Collège de France). Przyznawał się nadto do znajomości języka czeskiego. Może znał też podstawy serbskiego, był ekspertem w zakresie cerkiewno-słowiańskiego, u schyłku życia uczył się mówić i pisać po turecku, co daje ponad 11 języków. Słowacki nieco ustępował Mickiewiczowi, opanował bowiem 9 języków: francuski, na równi z polskim, grekę, łacinę, rosyjski i niemiecki (na poziomie szkolnym) – z łaciny świetnie tłumaczył, w rosyjskim dobrze się porozumiewał, po niemiecku studiował dzieła romantyków tego obszaru językowego (głównie Goethego i Schillera), doskonalił znajomość angielskiego. Poznał hiszpański, początki wymowy arabskiego. Lektury w językach obcych stanowiły istotny element inspiracji dla własnych dzieł (Shakespeare, Calderón de la Barca). Krasiński wypadł skromniej, jako urodzony paryżanin i arystokrata władał francuskim z większą biegłością niż polszczyzną, najkunsztowniej spośród tej wielkiej trójki twórców. W domu rozpoczął naukę kolejnych języków, które doskonalił w szkole i na prywatnych korepetycjach: łaciny i greki, niemieckiego, arabskiego i angielskiego. Opanował też język włoski (to 8 język), natomiast nigdy nie przyznał się do znajomości rosyjskiego. Poliglotyzm romantyków polskich ukazano w prezentowanej publikacji na tle niepokojącej kwestii współczesnego zaniku obfitości języków naturalnych; uczeni alarmują, że wymierają w tempie jeden język co dwa tygodnie. Czarne scenariusze wieszczą wyginięcie 90% języków do końca XXI wieku; zastąpią je powszechnie używane narodowe lub globalne. Poligloci także wyginą, gdyż zastąpią ich coraz doskonalsze programy komputerowe. Humanistyka skona kilka godzin później.

Polio w Polsce 1945-1989. Studium z historii niepełnosprawności

Marcin Stasiak

Autor, podejmując temat doświadczenia niepełnosprawności w powojennej Polsce, punktem wyjścia rozważań czyni epidemię polio. Szczególne nasilenie tej ostrej choroby zakaźnej przypadło na lata pięćdziesiąte XX wieku, a ponieważ dotykała przede wszystkim dzieci, powszechny strach wzbudzały jej skutki: czasowy lub stały paraliż różnych partii mięśni, najczęściej zlokalizowanych w obrębie narządu ruchu. Wychodząc z założenia, że niepełnosprawność jest wytwarzana społecznie i kulturowo na bazie fizycznej niesprawności, Marcin Stasiak stawia pytania o główne składniki dyskursu o niepełnosprawności w PRL-u. Docieka także, jak przyjęte definicje wpływały na kształt życia codziennego tych, którzy w dzieciństwie przeszli polio. Wreszcie, widząc w nich aktywnych aktorów, opisuje postawy i działania osób z niepełnosprawnościami. W Polio w Polsce 1945–1989. Studium z historii niepełnosprawności została wykorzystana pespektywa historii życia: autor zestawił indywidualne biografie konkretnych osób z działaniami państwa, strukturą społeczną i kontekstem historycznym. Dzięki szerokiemu zastosowaniu źródeł wywołanych książka stanowi również próbę oddania głosu tym, którzy z niepełnosprawnościami musieli mierzyć się na co dzień. Marcin Stasiak – dr, historyk, pracownik naukowy Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię społeczną i antropologiczną Polski po 1945 roku oraz metodologię badań historycznych. Współautor (wraz z Martą Kurkowską-Budzan) książki Stadion na peryferiach, wydanej przez TAiWPN Universitas w 2016 roku.  

Polish and English diminutives in literary translation: Pragmatic and cross-cultural perspectives

Paulina Biały

Książka dotyczy tłumaczenia zdrobnień z języka polskiego i angielskiego na, odpowiednio, angielski i polski. Autorka rozważa kontekst pragmatyczny, kulturowy i socjolingwistyczny używania zdrobnień w obu językach, a także omawia językowe możliwości tworzenia zdrobnień poprzez mechanizmy analityczne i syntetyczne. Dotychczasowy stan badań wskazuje na potrzebę przeprowadzenia przekrojowej analizy zagadnień związanych ze zdrobnieniami, zwłaszcza dotyczących wpływu kultury na obecność tych elementów w języku. Podczas gdy wielu autorów omawiało procesy morfologiczne służące tworzeniu zdrobnień, mniej uwagi poświęcano problemom ekwiwalencji tłumaczeniowej zdrobnień, czy aspektom pragmatycznym ich zastosowania w konwersacji. Książka adresowana jest do językoznawców, teoretyków i praktyków translacji, badaczy styków kultury i języka oraz socjolingwistów.

Polish classics. Ballady i romanse

Adam Mickiewicz

Ballady i romanse to zbiór kilkunastu utworów, które wytyczyły nowy tor historii literatury polskiej. Datę ich wydania przyjmuje się symbolicznie za początek polskiego romantyzmu. W tajemniczych opowieściach rzeczywistość miesza się ze światem nadprzyrodzonym. Rusałki, duchy i upiory przyglądają się ludzkim czynom i wymierzają sprawiedliwość. Tu wszystko co znane, ma swoją drugą twarz niebezpieczną i tajemniczą. Grozy dodaje dzika natura: cisza, szum wiatru, noc, odbicie gwiazd w tafli jeziora. Czy to wszystko dzieje się naprawdę? A może jest wytworem wyobraźni? "Miej serce i patrzaj w serce" szepcze Mickiewicz...

Polish classics. Grażyna

Adam Mickiewicz

"Grażyna" to jeden z najbardziej znanych utworów wczesnej twórczości Adama Mickiewicza. Jego akcja rozgrywa się na Litwie w XIV wieku. Pod zamek księcia Litawora przybywają Krzyżacy. Chcą dopełnić przymierza, co w rezultacie oznaczałoby oddanie Litwy w ich ręce. Żona księcia, Grażyna jest oburzona. Postanawia w przebraniu męża walczyć z Krzyżakami o swój kraj. To opowieść o dzielnej patriotce, która ryzykuje własne życie, by chronić ojczyznę. Co ciekawe imię bohaterki, które wciąż jest popularne, wymyślił sam Mickiewicz - od litewskiego słowa "graži" , które oznacza 'piękna'.

Polish classics. Koszałki-opałki

Janusz Korczak

Koszałki - opałki to zbiór felietonów pisanych przez Janusza Korczaka na przełomie XIX i XX wieku. Ukazywały się one na łamach satyrycznego magazynu "Kolce" pod pseudonimem Hen i stanowią zwierciadło mieszczańskiej społeczności ówczesnej Warszawy. Cięte uwagi i lekki styl tworzą błyskotliwą wypowiedź o sprawach istotnych również współcześnie. Ideały bliskie Korczakowi: sprawiedliwość i równość w traktowaniu drugiego człowieka są uniwersalne dla każdej epoki.

Polish classics. Krzyżacy

Henryk Sienkiewicz

Trwa konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Młody rycerz, Zbyszko z Bogdańca zakochuje się w Danusi, córce Juranda ze Spychowa. Tragiczne losy historii miłosnej przeplatają się z krwawymi walkami. Rycerze muszą wykazać się niezłomną odwagą i hartem ducha, by zwyciężyć z przebiegłymi Krzyżakami. Kulminacją konfliktu okaże się wielka bitwa pod Grunwaldem. Powieść zawiera plastyczny obraz wojen krzyżackich, z czasów Władysława Jagiełły. Pokazuje przełomowe znaczenie jego panowania, mądrze prowadzoną politykę, przenikanie do Polski zachodnioeuropejskich obyczajów, wreszcie budzenie się świadomości narodowej. Sienkiewicz pod historią z przełomu XIV i XV wieku ukrył aktualny dla niego protest przeciwko germanizacji. Powieść, podobnie jak Trylogia Sienkiewicza, pisana była ku pokrzepieniu serc. Jej zadaniem było podnoszenie ducha Polaków, będących pod zaborami. "Krzyżacy" ukazywali się najpierw w "Tygodniku Ilustrowanym" (18971900), a w 1900 roku ukazała się w formie książkowej. Książka została przetłumaczona na 25 języków.

Polish classics. Pan Tadeusz

Adam Mickiewicz

"Pan Tadeusz" to arcydzieło polskiej literatury, określany mianem epopei narodowej. Dwanaście ksiąg w mistrzowski sposób przedstawia polskie krajobrazy i zwyczaje, tradycję narodowej kultury i siłę dążeń niepodległościowych początku XIX wieku. Soplicowski dworek jest sielankową ostoją polskiego patriotyzmu. Mickiewicz doskonale łączy wątki polityczne z obyczajowymi. Humoru dodają miłosne perypetie Telimeny, zaś przemiana Jacka Soplicy stała się wzorem do naśladowania przez kolejnych twórców romantycznych. Mickiewicz snuje przed czytelnikami wizję wyidealizowanej, dawnej Polski, pełnej siły i wigoru, zasłuchanej w nadzwyczajny koncert Jankiela.

Polish classics. Quo vadis

Henryk Sienkiewicz

Powieść przedstawia wydarzenia w Rzymie, w pierwszym wieku, pod koniec panowania Nerona. Rzymski patrycjusz Marek Winicjusz darzy uczuciem chrześcijankę, królewnę ligijską Ligię, która jest zakładniczką. Gdy kobieta nie godzi się na zostanie jego kochanką, mężczyzna postanawia porwać ją z domu dla ubogich chrześcijan. Zostaje ranny, a pomocy i opieki udzielają mu wyznawcy Jezusa, w tym sama Ligia. Zakazana miłość, narażona na niebezpieczeństwa i przeszkody, dała autorowi możliwość stworzenia plastycznego obrazu świata starożytnego, chylącego się ku upadkowi, któremu przeciwstawia się nowa siła - chrześcijaństwo. Powieść początkowo publikowana była w "Gazecie Polskiej" w odcinkach w latach 18951896, a także w "Czasie" i "Dzienniku Poznańskim". W 2001 roku została zekranizowana przez Jerzego Kawalerowicza.

Polish Classics. Słowo o Jakóbie Szeli

Jasieński Bruno

Poemat opowiadający losy Jakuba Szeli, chłopskiego powstańca w okresie rzezi galicyjskiej. Tradycyjnie, w literaturze polskiej Szela był bohaterem, który przechodził niechlubną przemianę od naiwnego chłopa z buntowniczymi zapędami po zbrodniarza. W taki sposób funkcjonuje . u Marii Konopnickiej czy Stanisława Wyspiańskiego. Jednak Jasieński, znany ze swoich komunistycznych poglądów, odchodzi od tak jednoznacznego postrzegania postaci Szeli. Poemat, stylizowany na pieśń ludową, powstał w paryskim okresie twórczości Brunona Jasieńskiego i jest uważany za jeden z jego najważniejszych utworów.

Polish classics. Stara baśń

Józef Ignacy Kraszewski

IX wiek, władzę nad plemieniem Polan sprawuje Chwostek, znany z okrucieństwa kneź oraz jego żona Niemka Brunhilda. Pragną wprowadzić władzę absolutną i odebrać kmieciom dotychczasowe swobody. W wyniku ich rządów dochodzi do buntu ludności i wojny domowej. Na tle historyczno-politycznych utarczek rozgrywa się też historia miłosna. Doman, młody kmieć i wojownik zakochuje się w Dziwie, która mimo odwzajemnionego uczucia, zostaje przeznaczona do służby bogom. Nieustępliwy Doman zrobi wszystko, by ją zdobyć. Z jakim skutkiem? Stara baśń nawiązuje do staropolskich podań i legend, . o królu Popielu, którego zjadły myszy. Dzięki niej poznajemy odległą historię Polan, ich codzienność i obyczaje. Powieść stanowi pierwszy tom cyklu "Dzieje Polski" napisanego przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. W 2003 roku na motywach powieści Jerzy Hoffmann zrealizował historyczny film fabularny "Stara baśń: Kiedy słońce było bogiem".

Polish classics. W pustyni i w puszczy

Henryk Sienkiewicz

Czternastoletni Polak Staś Tarkowski w towarzystwie ośmioletniej Angielki Nel Rawlinson odbywa przymusową wędrówkę przez bezdroża Afryki podczas powstania Mahdiego w Sudanie. Młodzi bohaterowie zostają uprowadzeni przez beduinów. W drodze spotykają ich różne przygody. Muszą radzić sobie w kryzysowych sytuacjach: mierzyć się z chorobą, obcym klimatem i kulturą oraz znosić okrucieństwa ze strony porywaczy. Będzie to podróż długa i męcząca, choć pojawią się i chwile radości. Wśród napotkanych wrogów znajdą się i sprzymierzeńcy. "W pustyni i w puszczy" to najpopularniejsza powieść dla młodzieży Henryka Sienkiewicza. Na jej kartach autor zawarł szeroki opis afrykańskiej rzeczywistości: fauny i flory, kultury i politycznych konfliktów. Powieść szybko stała się międzynarodowym bestsellerem, a popularnością cieszą się też jej dwie ekranizacje. Pierwsza z 1973 roku w reżyserii Władysława Ślesickiego (w rolach głównych Tomasz Mędrzak i Monika Rosca) oraz z druga, z 2001 roku wyreżyserowana przez Gavina Hooda (Adam Fidusiewicz jako Staś i Karolina Sawka jako Nel).

Polish Commercial Law in a Nutshell

Bartosz Kucharski

The aim of the present book is to give an outline of Polish Commercial Law in English language. The book follows the usual sequence of lectures on Commercial Law in Poland dividing the content in two parts. First part is on entrepreneurs mainly partnerships and companies as the most important forms of organization of business and second part is on commercial acts especially contract. The latter part includes also chapters on securities as wall as on prevention of unfair competition and on trademarks. I will be happy if the book serves all those students who learn Polish law in English as well as students who set off to study abroad in English and seek books that could acquaint them with English legal terminology. Hopefully the work can also be of help to foreigners, especially foreign entrepreneurs who want to engage in business activity in Poland and need basic knowledge of Polish Commercial Law, as well as to legal practitioners who have to explain the institutions of Polish Law to their foreign clients. 

Polish Loanwords in Armenian (Selected Issues)

Grair Magakian

Książka bada zagadnienia związane z zapożyczeniami z języka polskiego w języku ormiańskim (głównie w dialekcie polskich Ormian), których analiza wskazuje niestety na szereg błędów i nieporozumień etymologicznych w niektórych wcześniejszych opracowaniach. Przedstawione problemy mają szczególne znaczenie naukowe dla slawistów, turkologów i ormianistów. Zamysł na książkę jest nowy, gdyż dotychczas nikt nie dokonał analizy porównawczej etymologii zapożyczeń pochodzenia polskiego w języku ormiańskim. Chodzi w szczególności o analizę, obejmującą genezę tych zapożyczeń, ich znaczenie i zastosowanie w życiu codziennym i zawodowym Ormian mieszkających w szczególności w Polsce Wschodniej itp.

Polished Ruby Programming. Build better software with more intuitive, maintainable, scalable, and high-performance Ruby code

Jeremy Evans

Anyone striving to become an expert Ruby programmer needs to be able to write maintainable applications.Polished Ruby Programming will help you get better at designing scalable and robust Ruby programs, so that no matter how big the codebase grows, maintaining it will be a breeze.This book takes you on a journey through implementation approaches for many common programming situations, the trade-offs inherent in each approach, and why you may choose to use different approaches in different situations. You'll start by refreshing Ruby fundamentals, such as correctly using core classes, class and method design, variable usage, error handling, and code formatting. Then you'll move on to higher-level programming principles, such as library design, use of metaprogramming and domain-specific languages, and refactoring. Finally, you'll learn principles specific to web application development, such as how to choose a database and web framework, and how to use advanced security features.By the end of this Ruby programming book, you’ll be a well rounded web developer with a deep understanding of Ruby.While most code examples and principles discussed in the book apply to all Ruby versions, some examples and principles are specific to Ruby 3.0, the latest release at the time of publication.

Polisy komunikacyjne dla początkujących

Zbigniew Wolski

Czasy, w których podstawowym kryterium w ocenie atrakcyjności polisy komunikacyjnej była jedynie cena, bezpowrotnie odeszły. Sprawa jest obecnie bardziej złożona, ale za to klient zyskuje lepszą obsługę. Przede wszystkim nie jesteśmy już pozostawieni sami sobie, gdy zachodzi konieczność kontaktu z towarzystwem ubezpieczeniowym sprawcy kolizji, w której ucierpiał nasz samochód. Ubezpieczalnie mogą rywalizować na rynku, nie poprzestając tylko na etapie sprzedaży. Gdy mówimy o ubezpieczeniu komunikacyjnym, mamy na myśli najczęściej ubezpieczenie OC, ale jest przecież również AUTO CASCO. Możemy także niezależnie ubezpieczyć w naszym samochodzie szyby, opony, wreszcie nas samych, dzięki ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków. Trzeba pamiętać, że dzisiaj już w sumie nie wypada wybierać się w podróż bez odpowiedniego dla nas pakietu assistance. Polisa OC jest obowiązkowa dla wszystkich posiadaczy pojazdów samochodowych. Bardzo ważne jest, aby znać swoje prawa i obowiązki, jeśli sprzedajemy lub kupujemy samochód. Nasze zaniedbanie w tym zakresie może być dla nas bardzo kosztowne, a przecież tak niewiele potrzeba, aby zadbać o nasze interesy.