Psychoanaliza - ziemia obiecana? Dzieje psychoanalizy w Polsce 1900-1989. Część I: OKRES BURZY I NAPORU. Początki psychoanalizy na ziemiach polskich okresu rozbiorów 1900-1918

Paweł Dybel

W okresie powojennym w rodzimych środowiskach naukowych utrwaliło się przekonanie, że psychoanaliza  była u nas zjawiskiem marginalnym i nigdy nie zakorzeniła się głębiej w polskim życiu umysłowym. Nikt jednak nie przeprowadził poważniejszych badań dotyczących roli, jaką psychoanalitycy z ziem polskich okresu zaborów odegrali w rodzącym się ruchu psychoanalitycznym w Wiedniu i w Zurychu, oraz tego, jak wyglądała recepcja teorii Freuda i Junga w rodzimych środowiskach inteligenckich w tym czasie. Tymczasem rola ta była niezwykle znacząca. Takie postaci, jak Ludwik Jekels, Herman Nunberg, Eugenia Sokolnicka, Helena Deutsch, Jan Nelken, Ludwika Karpińska, Tola Rank i inni, zaliczają się dzisiaj do awangardy tego ruchu. Wielu z nich działało zarazem w polskich środowiskach lekarskich, w których zainteresowanie psychoanalizą było niezwykle żywe. Występowali oni regularnie na zjazdach, wygłaszali wykłady, publikowali w polskich czasopismach lekarskich i filozoficznych artykuły o różnych aspektach teorii psychoanalitycznych. Pojawiła się pierwsza książka o teorii Freuda autorstwa Jekelsa i kilka przekładów jego prac. Niemal wszyscy polscy psychoanalitycy tego okresu pochodzili z zasymilowanych rodzin żydowskich, silnie związanych z polską kulturą. Pozwala to autorowi tej książki rzucić nowe światło na procesy asymilacyjne wśród Żydów zamieszkujących ziemie polskie w tym czasie. Zafascynowany psychoanalizą był również Karol Irzykowski, który napisał u nas bodaj najlepszy artykuł na jej temat w tym czasie. Był on zarazem autorem powieści Pałuba, w której można dopatrzyć się szeregu zdumiewających pokrewieństw z Objaśnianiem marzeń sennych. Teorią Freuda interesowali się również filozofowie i psycholodzy skupieni wokół Kazimierza Twardowskiego we Lwowie, zaś w redagowanym przez niego „Ruchu Filozoficznym” ukazało się szereg entuzjastycznych artykułów na jej temat. Terapii psychoanalitycznej został w 1912 roku poddany przez Karola de Beauraina Witkacy, bodaj pierwszy pisarz w literaturze światowej, który przeszedł przez to osobliwe doświadczenie. Książka jest pierwszą próbą całościowego spojrzenia na początki ruchu psychoanalitycznego na ziemiach polskich w latach 1900–1918. Narodziny i rozwój ruchu autor ujmuje w szerszym, społeczno-kulturowym kontekście, widząc w nim jeden z najbardziej wymownych przejawów rodzących się w społecznościach Europy Środkowej tendencji modernizacyjnych.

Psychoanaliza - ziemia obiecana? Dzieje psychoanalizy w Polsce międzywojnia (1918-1939). Część II: Między nadzieją i rozpaczą

Paweł Dybel

W naszych środowiskach naukowych dominuje pogląd, jakoby wpływ psychoanalizy na polską naukę i literaturę w okresie międzywojnia zaznaczył się bardzo słabo. W książce tej wykazuję, że jest to typowy przesąd,  utrzymujący się po dziś dzień siłą inercji, którego podstawą był brak solidnych badań w tym zakresie. Omawiam w niej szereg interesujących artykułów i książek autorów inspirujących się teoriami Freuda i Adlera, opublikowanych w latach 1918–1939. O wielu z tych prac nikt do tej pory nie pisał  – jak m.in. o rozprawach Bornsztajna, Bychowskiego i Bilikiewicza o kobiecej seksualności, artykule Bychowskiego o antysemityzmie i o jego książce Metaphysik und Schizophrenie czy o artykułach Mateckiego o pacjentach-chasydach i freudowskim pojęciu popędu śmierci. Inne prace, znane już polskiemu czytelnikowi z rozpraw Bartłomieja Dobroczyńskiego czy Leny Magnone, zostały poddane daleko idącej reinterpretacji. Omawiając dorobek czołowych rodzimych przedstawicieli nurtu w psychiatrii i psychoterapii, pedagogice i literaturoznawstwie, gdzie zaznaczył się on najwyraźniej, wskazuję na istotną rolę, jaką odegrały w nim inspiracje psychoanalityczne. Kładę w książce nacisk na podejmowane przez zwolenników nurtu roszczenia emancypacyjne w odniesieniu do tradycyjnych form społecznego samorozumienia. Wskazuję na rysujące się w ich pracach nowe podejście do kwestii związanych z seksualnością, do przejawów popędu agresji w postaci ksenofobii i antysemityzmu, na promowanie nowatorskich, mniej represyjnych niż tradycyjne, modeli wychowania dzieci, na nowe modele interpretacji dzieł literackich itp. Jakkolwiek we wszystkich wspomnianych dyscyplinach naukowych nurt psychoanalityczny nie był dominujący, to jednak wyraźnie zaznaczył w nich swoją obecność. Teoriami Freuda, Adlera i Junga inspirowali się u nas głównie badacze i lekarze pochodzenia żydowskiego, niestety niemal wszyscy z nich zostali wymordowani w czasach Zagłady. Nielicznym tylko udało się wyemigrować (Bychowski, Segal) lub szczęśliwie ocaleć (Markuszewicz, Bornsztajn). W rezultacie od 1945 roku nurt psychoanalityczny przestał istnieć w naszej nauce i w praktyce klinicznej aż po lata 60. Omawiając i interpretując w książce najciekawsze rozprawy czołowych przedstawicieli nurtu, wykazuję, jak dalece są one w wielu aspektach aktualne. Wychodzą w zdumiewający sposób naprzeciw problemom czasu dzisiejszego, stanowiąc dla nas często prawdziwe wyzwanie. Odczytując je dzisiaj na nowo, ma się nieodparte wrażenie, że obcuje się z żywą, przemawiającą wieloma głosami tradycją. Paweł Dybel, profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, stypendysta Fundacji Alexandra von Humboldta, DAAD, DFG, The Mellon Foundation i innych. Prowadził wykłady i seminaria na uniwersytetach w Bremie, Berlinie, Londynie i Buffalo. Członek międzynarodowej Rady Naukowej Sigmund Freud Institut we Frankfurcie nad Menem. Trzykrotnie nominowany do Nagrody im. J. Długosza. Główne pola badawcze: hermeneutyka, fenomenologia, antropologia filozoficzna, poststrukturalizm, teoria psychoanalizy, teoria literatury. Publikacje (wybór): Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce H.G. Gadamera (Kraków 2004); Okruchy psychoanalizy (Kraków 2007), Dylematy demokracji (Kraków 2015); Psychoanalytische Brocken. Philosophische Essays (Würzburg 1916); Mesjasz, który odszedł. Bruno Schulz i psychoanaliza (Kraków 2017); Ziemscy, słowni cieleśni. O polskich poetach współczesnych (Mikołów 2019); Psychoanalysis – the Promised Land? (London, N.Y, Frankfurt am Main 2018); Nieświadome na scenie. Witkacy i psychoanaliza (Kraków 2020); Rozum i nieświadome. Filozoficzne eseje o psychoanalizie (Kraków 2020).  

Psychoanaliza a religia

Erich Fromm

Przez religię rozumie Fromm (który zresztą sam siebie określa mianem nie-teisty) każdy system poglądów określających myślenie i działanie, wspólny dla pewnej grupy, który dostarcza jednostce ram orientacji [w świecie] i przedmiotu czci. Religią są zatem podzielane przez daną społeczność wierzenia, przekonania, oczywiście wielkie systemy monoteistyczne ale także wiara w ideologię, partię, wodza. Fromm rozróżnia religie na autorytarne i humanistyczne, przy czym w tych pierwszych liczy się posłuszeństwo, uległość, uświadomienie sobie swej małości w stosunku do Boga. Humanistyczne zaś koncentrują się na człowieku i jego rozwoju, miłości, jedności ze światem, a Bóg jest w nich symbolem mocy człowieka, a nie symbolem władzy nad człowiekiem.Pewne napięcie między religią i psychoanalizą jest nieuniknione, jednak na pytanie czy ta druga zagraża tej pierwszej odpowiada, iż język mitów religijnych i język symboliczny snów stanowią jedność. Psychoanaliza pomija pytanie o afirmację lub negację Boga, a pyta o afirmację lub nie pewnych ludzkich zachowań. Symbol Boga jako symbol tylko religijny nie pozwala na zrozumienie, że jest to problem ludzki właśnie…

Psychoanaliza i mandarynki

Julia Fiedorczuk

Julia Fiedorczuk Tlen część trzecia: Miejsca Psychoanaliza i mandarynki Lacanistom ;-) Poeta, który dzisiaj jest kobietą, poszedł na spacer. Poszła, znaczy, poetka. Ta istota z płci i kości, pochwycona w binarne szpony opozycji między naturą i cywilizacją (sic!) kulturalnie wciela się w rolę obserwatora, ... Julia Fiedorczuk ur. 23 lutego 1975 Najważniejsze dzieła: Listopad nad Narwią (2000), Bio (2004), Planeta rzeczy zagubionych (2006), Tlen (2009), tuż-tuż (2012) , Biała Ofelia (2013), Nieważkość (2015), Psalmy (2018) Poetka, wykładowczyni akademicka, badaczka literatury amerykańskiej. Prozaiczka, autorka opowiadań oraz powieści Biała Ofelia (2013) i Nieważkość (2015, nominowana do Nagrody Literackiej Nike). Jako tłumaczka przełożyła m.in. zbiór esejów Johna Ashberyego Inne tradycje oraz teksty amerykańskiej poetki, muzyczki i performerki Laurie Anderson. Główna propagatorka i reprezentantka ekopoezji na gruncie polskim. Autorka esejów o ekopoetyce, które ukazały się w zbiorze Cyborg w ogrodzie (2015). Wraz z Gerardo Beltránem, zamieszkałym w Polsce meksykańskim poetą i tłumaczem, wydała też programową książkę zatytułowaną Ekopoetyka. W poetyckiej praktyce Julii Fiedorczuk ekopoetyka oznacza przede wszystkim odmowę stawiania człowieka na pierwszym miejscu, zwrot w stronę przyrody znajduje zaś niekiedy swoje dopełnienie w odwołaniach do języka nauki. W 2018 roku została laureatką Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za tom poetycki Psalmy. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Psychoanaliza w cieniu wojny i Zagłady

Ewa Kobylinska-Dehe

W książce Psychoanaliza w cieniu wojny i Zagłady zostają po raz pierwszy opowiedziane nieznane do tej pory losy polsko-żydowskich psychoanalityków, psychiatrów i ich pacjentów w czasie drugiej wojny światowej i zagłady. Jednych z nich zamordowano, inni wyemigrowali, tylko nieliczni zaś, którzy przeżyli, pozostali w kraju. W wyjątkowym dialogu bez wzajemnych uprzedzeń i odruchów obronnych polscy i niemieccy historycy, filozofowie, psychiatrzy i psychoanalitycy stawiają pytanie, jak dzisiejsze społeczeństwo w Polsce zmaga się z traumami tego czasu: z Zagładą Żydów, z wyniszczeniem mieszczaństwa i inteligencji, ze skutkami masowych przesiedleń po drugiej wojnie światowej, z prześladowaniami okresu stalinowskiego. Czy te traumatyczne doświadczenia, które fundamentalnie zmieniły strukturę polskiego społeczeństwa, zostały przepracowane? Jak wiemy, destrukcyjne efekty traumy związane z doświadczeniem zabijania, byciem świadkiem, utratą bliskich, poczuciem winy i wstydu trwają dalej za murem budowanym z fantastycznych narracji  obronnych, zaprzeczenia i milczenia. Wraz z tymi formami obrony są one nieświadomie przekazywane kolejnym pokoleniom. Nieprzepracowana trauma przeradza się w strach i agresję wobec inności i obcości. Dlatego mimo że od czasów wojny minęło z górą siedemdziesiąt lat, polskie społeczeństwo czeka nadal trudne zadanie kulturowe. Musi ono uporać się ze swoimi mitami o niezłomnym heroizmie, o byciu tylko niewinną ofiarą, które od czasów rozbiorów kształtowały polską tożsamość. W realizacji tego zadaniaistotną rolę może odegrać psychoanaliza z jej oświeceniowym postulatem pobudzania krytycznego myślenia, które jest w stanie przejść przez proces żałoby.  

Psychodietetyka, czyli jak wyjść z błędnego koła odchudzania

Karolina Gruszecka

Książka "Psychodietetyka, czyli jak wyjść z błędnego koła odchudzania" - jedyna, która jest Ci potrzebna Kochana! Przyznaj, ile razy w życiu przechodziłaś na dietę odchudzającą? Albo chociaż o niej myślałaś? Jak często zadręczasz się z powodu kilogramów, które Twoim zdaniem są nadprogramowe, zbędne i powinny zniknąć? Teraz, natychmiast albo po tygodniu, miesiącu, roku odmawiania sobie ulubionego jedzenia i zastępowania go wstrętnym "karton-gipsem", który podobno jest fit... Tak to niestety nie działa. Dieta polegająca na wiecznych wyrzeczeniach prowadzi do błędnego koła nieskutecznego odchudzania. Opuść ten nieszczęsny krąg i zastosuj zamiast niej system żywienia, który przyniesie rezultaty, a jednocześnie sprawi Ci przyjemność! O czym jest "Psychodietetyka, czyli jak wyjść z błędnego koła odchudzania", czyli książka Karoliny Gruszeckiej? Poradnik, który przygotowała dla Ciebie Karolina Gruszecka, dietetyczka, instruktorka fitness i trenerka personalna, stanowi zbiór konkretnych, życiowych i przede wszystkim skutecznych rad. Autorka bazuje na własnym doświadczeniu czerpanym z indywidualnej pracy z pacjentkami oraz na wiedzy z zakresu psychodietetyki. Po przeczytaniu książki "Psychodietetyka, czyli jak wyjść z błędnego koła odchudzania" zrozumiesz, że wcale nie potrzebujesz pomocy sztabu dietetyków, trenerów i coachów. Siła tkwi w Tobie - nawet bez wsparcia otoczenia jesteś w stanie osiągnąć swój cel. Jeśli pragniesz wyjść z błędnego koła odchudzania, lepiej radzić sobie ze stresem, skończyć z ciągłym podjadaniem, odzyskać zdrowy stosunek do jedzenia, uwierzyć w siebie i pozbyć się kompleksów - tu znajdziesz potrzebne do tego narzędzia. Przekonaj się, że możesz cieszyć się wymarzoną sylwetką bez rezygnowania ze wszystkich przyjemności! Polecamy także książki o samorozwoju dostępne w ofercie.

PSYCHOefekty. 50 zjawisk psychologicznych, które wpływają na Twoje życie

Kamil Zieliński

Wywiad z Kamilem Zielińskim o zjawiskach psychologicznych wpływających na nasze życie >> PRZECZYTAJ Kamil Zieliński o zjawiskach psychologicznych wpływających na nasze życie >> PRZECZYTAJ Rozum nie ma szans. Ekspert wyjaśnia, jak działają psychoefekty, które decydują o większości ludzkich zachowań >> PRZECZYTAJ Mam dla Ciebie zadanie! Weź dwie kostki do gry. Masz? OK! Spróbuj wyrzucić jak najmniejszą sumę oczek. Ile wyrzuciłeś? Szczerze? Nieważne. Nie to chciałem sprawdzić. Czy przed rzutem chuchałeś w trzymane w garści kostki? Tak? A właściwie po co? Czy to był silny rzut? Raczej nie, prawda? A gdybym poprosił Cię o próbę wyrzucenia jak największej sumy oczek, rzut byłby silniejszy? Tak? A dlaczego? fragment książki Opis tych i innych mechanizmów ludzkiego postępowania znajdziesz w tej książce. Badaniem źródeł tego, co naprawdę kieruje naszym myśleniem i działaniem, zajmuje się psychologia. Jej adepci wyodrębnili i opisali wiele powtarzających się praktycznie u każdego z nas reakcji na to, co spotyka nas w życiu. Poznasz 50 efektów psychospołecznego postępowania człowieka, które pojawiają się u Ciebie, u mnie, u naszych znajomych, nauczycieli czy pracodawców - u każdego, kto nie tylko myśli, ale przede wszystkim czuje. Ich poznanie pomoże Ci zrozumieć zarówno samego siebie, jak i ludzi z Twojego otoczenia. Każdy rozdział tej książki opisuje osobny efekt i skonstruowany jest w identyczny sposób. Rozdziały rozpoczynają się od krótkich wstępów, które mają ułatwić Ci doświadczenie opisywanego zjawiska i/lub skłonić do refleksji na jego temat. Następnie przechodzimy do wiedzy. Tu dostaniesz klarowną definicję zjawiska i sprawdzoną teorię evidence based. Przedostatnia część to zastosowanie praktyczne: "Co to dla mnie oznacza?", dzięki któremu dowiesz się, jak dane zjawisko może wpływać na Twoje życie i co możesz z tym fantem zrobić. W ostatniej części dostajesz bibliografię - to w celu poszerzenia wiedzy i oddania hołdu ludziom, którzy wykonali kawał pracy naukowej. Posłuchaj audiobooka:

PSYCHOkompetencje. 10 psychologicznych supermocy, które warto rozwijać

Kamil Zieliński

PSYCHOkompetencje. 10 najważniejszych kompetencji miękkich aby odnieść sukces -> PRZECZYTAJ NIE PRZESTAWAJ BYĆ SOBĄ -> PRZECZYTAJ Polaków nikt nie uczy psychokompetencji – wywiad z Kamilem Zielińskim -> PRZECZYTAJ Narzędziownik współczesnego człowieka Psychokompetencje? Bez nich trudno z powodzeniem radzić sobie we współczesnym świecie. Niestety, z jakiegoś powodu nie uczą ich w przedszkolu. Ani w szkole. Ba, takiego przedmiotu nie ma nawet na studiach. Oczywiście poza kierunkami związanymi z psychologią... Nie uczą? Trudno. W takim razie niezbędne kompetencje psychologiczne trzeba zdobyć samodzielnie. Szczęśliwie podręcznik do nauki jest już dostępny. Jak dobrze, że trzymasz go w ręku! Psychokompetencje to inaczej kompetencje miękkie. Należą do nich między innymi umiejętności: budowania relacji, komunikacyjne, negocjacyjne, myślenia kreatywnego i krytycznego, a także adaptacji do zmieniających się warunków czy rozwiązywania konfliktów. Bez ich opanowania trudno osiągnąć sukces w życiu zawodowym, a i życie prywatne osoby, która jest od nich "wolna", prawdopodobnie nie będzie wyglądało różowo. Dlatego też na kolejnych stronach tej książki jej autor dzieli się wiedzą dotyczącą dziesięciu najważniejszych psychokompetencji i oferuje skuteczne narzędzia ich opanowania ― zarówno na poziomie umiejętności, jak i odpowiednich postaw.

PSYCHOLOG W SZKOLE: BADANIA

Monika Baryła-Matejczuk

Problemy natury psychologicznej, a także znaczenie zagadnień z zakresu psychologii w środowisku szkolnym to obszar, który dotyczy nie tylko szkolnych specjalistów (pedagogów, psychologów) i uczniów. Dotyczy on również nauczycieli, rodziców, administracji szkolnej, a także lokalnej społeczności. Od lat psychologia edukacyjna pokazuje kierunki zmian społecznych, analizuje procesy psychiczne i zachowania człowieka w kontekście edukacji. Jej znaczenie rośnie, a potwierdzeniem tego jest upowszechnienie psychologicznego wsparcia w szkołach i placówkach edukacyjnych. Ponadto, jak pokazuje praktyka, praca psychologa w szkole znacznie wykracza poza podstawowe cele psychologii edukacyjnej. W literaturze przedmiotu znajdujemy różne rozważania na temat kondycji psychicznej uczniów, nauczycieli i rodziców. Ostatnie lata pokazują też szczególne wyzwania, jakie stoją przed młodym pokoleniem i wspierającymi je dorosłymi. Znaczenie i zawodowe funkcje psychologa szkolnego ewaluują. Zasadnicze zmiany rzeczywistości społeczno-kulturowej, zmiany pokoleniowe przekładają się na proces edukacji i związane z nim wyzwania. Miejsce psychologa w szkole dyktowane jest również zmianami społecznymi i ustrojowymi, europeizacją i globalizacją życia, a także kształtowaniem się społeczeństwa. Stąd, w kontekście transformacji oświatowych, szczególną uwagę należy zwrócić na rolę psychologa w zmieniającej się szkole i dalej, znaczenie wiedzy psychologicznej dla procesu wszechstronnego wsparcia uczniów we współczesnej szkole. W powszechnej opinii to psycholog szkolny prowadzi zarówno indywidualne, jak i grupowe zajęcia, które mają rozwijać społeczno-emocjonalne kompetencje dzieci, to on interweniuje, mediuje, ale też często dba o to, by w programie wychowawczo-profilaktycznym szkoły znajdowały się treści adekwatne do prawidłowości rozwojowych dzieci. Ponadto wymienione nie wyczerpują zadań, jakie stoją przez osobami wykonującymi ten zawód. Oczekiwania efektów działań psychologa w szkole bywają wysokie, ale też często nieadekwatne. Od osób wykonujących ten zawód wymaga się wszechstronności, ciągłej aktualizacji, a także biegłości w wielu obszarach. Stąd badania prowadzone w środowisku szkolnym są ważnym źródłem wiedzy na temat aktualnych trendów, dostarczać mogą rzetelnych informacji, ale także uzupełniać wiedzę na temat współczesnych wyzwań. Niniejsza publikacja podejmuje próbę ukazania wybranych badań związanych z celami pomocy psychologicznej w szkole. Poszczególne części podejmują zagadnienia autorytetu nauczyciela, wyzwań stojących przed młodzieżą, takich jak problematyczne używanie Internetu, przemoc rówieśnicza, ale także konsekwencje zaniedbań wychowawczych. Książka składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy rozdział autorstwa W. Kowalskiego i A. Stasińskiej przybliża zagadnienie perspektywy rodziców na temat autorytetu nauczyciela w edukacji wczesnoszkolnej. Autorzy zwracają uwagę, że na autorytet nauczyciela składają się nie tylko jego cechy charakteru i osobowości, ale również talent pedagogiczny i motywowanie uczniów do nauki. Ponadto ważny jest również prawidłowy kontakt z dziećmi. Celem rozdziału jest poznanie opinii rodziców na temat autorytetu nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Podsumowując wyniki tych badań, Autorzy zauważają, że rodzice na ogół pozytywnie postrzegają nauczyciela. Według nich nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, aby prawidłowo wykonywać swoją pracę, powinien być osobą otwartą, która jest optymistycznie nastawiona zarówno do dzieci, jak i do rodziców, oraz winien wzbudzać ich zaufanie. Niezastąpiona przy tym jest umiejętność nawiązywania kontaktów oraz słuchania innych. Drugi rozdział pt. "Struktura samoregulacji młodzieży zaangażowanej w ponadstandardową aktywność szkolną oraz pasywnej" autorstwa A. Mazur to wnikliwe studium młodzieży szkolnej. Zrealizowane przez Autorkę badania mają znaczenie zarówno poznawcze, jak i aplikacyjne. Wykazane prawidłowości nie tylko wzbogacają wiedzę w obszarze psychologii, ale również mogą stanowić podstawę do opracowania skutecznych działań profilaktycznych, ukierunkowanych na wzmocnienie efektywnej samoregulacji adolescentów, w tym ich samokontroli, procesu wartościowania, a także sprawnego radzenia sobie z napotkanymi wyzwaniami. Kolejny rozdział "Wzmacnianie nadziei na sukces w profilaktyce problematycznego używania Internetu u uczniów szkoły podstawowej" podejmuje zagadnienia szczególnie aktualne i społecznie ważne w perspektywie współczesnej szkoły. Autorzy, E. Szymańska i A. Dudziak, zwracają uwagę, iż szybki rozwój nowych technologii stanowi nieodzowny element postępu cywilizacyjnego, który prócz poprawy jakości życia daje wiele obszarów, które mogą stać się czynnikami ryzyka funkcjonowania w szkole. W pracy odniesiono się do założeń psychologii pozytywnej, podkreślając istotną rolę posiadanych przez dzieci i młodzież zasobów, umiejętności i motywacji oraz uwzględniania czynników ochronnych, jakie mogą znajdować się w środowisku. Rozdział J. Bieniek, "Realny obraz siebie nastoletnich sprawców przemocy rówieśniczej", przybliża z kolei trudności, z jakimi mierzy się współczesna szkoła. Autorka, na przykładzie szkoły, w jakiej prowadziła badania, pokazuje, że problem przemocy rówieśniczej jest powszechny, a tego typu badania mogą być pomocne przy konstruowaniu programu wychowawczo-profilaktycznego. Z badań wynika bowiem, że realny obraz siebie ma znaczenie dla funkcjonowania w roli sprawcy przemocy rówieśniczej. Sprawcy przemocy rówieśniczej mają najbardziej negatywny obraz siebie w porównaniu z pozostałymi badanymi przez Autorkę grupami. Wyniki tych badań to ważna przesłanka dla konstruowania programów ukierunkowanych na profilaktykę zachowań przemocowych młodzieży. Ostatni rozdział autorstwa J. Łukasiewicza i D. Głusiec "Wybrane cechy osobowości i style radzenia sobie ze stresem młodych dorosłych objętych kuratelą sądową" podejmuje zagadnienia kurateli sądowej, która jest instytucją działającą w celu pomocy osobom w trudnej sytuacji życiowej. Chociaż zakres tematyczny zdaje się wykraczać poza zasięg pracy psychologa szkolnego, to szersza wiedza na temat radzenia sobie osób, które wchodzą w dorosłe życie, może być pomocna w lepszym zrozumieniu warunków potrzebnych do rozwoju i przeciwdziałania potencjalnym problemom. Wiedza na temat roli i znaczenia kurateli jest ważna dla zapewnienia ochrony praw i godności każdej osoby, która wymaga wsparcia ze strony państwa i społeczeństwa. Ponadto Autorzy wskazują, że osobowość ma wpływ na podejmowanie zachowań ryzykownych, co jest ważne z perspektywy tworzących warunki do rozwoju dorosłych. Trudne zadania, jakie stoją przed psychologami w kontekście szkolnym, wymagają gruntownego przygotowania. Dbanie zarówno o jakość życia, jak i rozwój każdego człowieka, a zwłaszcza dziecka, jest przywilejem, priorytetem i obowiązkiem. Mimo iż zdajemy sobie sprawę, że przygotowanie do życia odbywa się przede wszystkim w rodzinie, to rola powołanych do tego instytucji też jest bardzo ważna. Rola i zadania psychologa we współczesnej szkole mają ogromne znaczenie. Poszerzanie wiedzy i kompetencji wśród zaangażowanych w proces wychowawczy osób może przyczynić się do osiągnięcia skuteczności w pracy, a co za tym idzie, satysfakcji własnej, ale także dzieci i młodzieży. Praktycznym wymiarem podjętej problematyki jest podkreślenie i akcentowanie roli psychologa w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Książkę adresujemy do badaczy, ale też studentów psychologii i pedagogiki. Biorąc pod uwagę zawarte w niej treści, opracowanie może być użyteczne dla specjalistów zajmujących się na co dzień pracą z dziećmi i młodzieżą (nauczycieli, wychowawców, psychologów, pedagogów), a także dla tych, którzy z racji swoich zainteresowań lub obowiązków zawodowych zajmują się wspieraniem, edukacją, opieką nad dziećmi i młodzieżą. Za wszelkie uwagi i komentarze skierowane pod adresem publikacji będziemy Czytelnikom wdzięczni.

Psycholog w szkole: Koncepcje

Zbigniew B. Gaś

KOMU I DO CZEGO POTRZEBNY JEST W SZKOLE PSYCHOLOG? (Zbigniew B. Gaś) Zgłaszany przez różne środowiska od dziesiątek lat postulat zwiększenia dostępności profesjonalnej pomocy psychologicznej dla dzieci, młodzieży oraz rodziców i wychowawców doczekał się sformalizowania i realizacji przez zatrudnienie psychologów praktycznie we wszystkich placówkach oświatowych w Polsce. Wykonano więc milowy krok, który spotkał się jednak z bardzo zróżnicowanymi reakcjami wśród wszystkich osób i środowisk, których to innowacyjne działanie Ministerstwa Edukacji i Nauki bezpośrednio dotknęło. Upowszechnienie profesjonalnego wsparcia psychologicznego w takiej postaci uruchomiło refleksje wynikające z poszukiwania odpowiedzi na pytanie: "Komu i do czego potrzebny jest w szkole psycholog?". Spróbujmy zatem uporządkować najważniejsze zagadnienia związane z tym pytaniem. CZY SZKOŁA MOŻE WSPIERAĆ DZIECKO, NIE WSPIERAJĄC RODZICÓW I RODZINY? (Maria Ryś) Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule artykułu wydaje się oczywista - wspierając dziecko, warto, a niejednokrotnie nawet trzeba, wspierać jego rodziców i rodzinę. Należałoby jednak głębiej zastanowić się nad relacjami pomiędzy szkołą i rodziną, bo charakter wspierania dziecka przez szkołę warunkowany jest wieloma czynnikami, wśród których funkcjonowanie szkoły oraz systemu rodzinnego mają szczególne znaczenie. Warto w tym celu przeanalizować doniesienia z badań. Szkoła pełni kluczową rolę w kształtowaniu rozwoju uczniów, nie tylko pod względem edukacyjnym, ale także społeczno-emocjonalnym. Wielu uczniów doświadcza różnych wyzwań w swoim życiu rodzinnym, co może wpływać na ich funkcjonowanie w szkole. Współpraca między szkołą, rodzicami a rodziną jest powszechnie uznawana za kluczowy element sukcesu edukacyjnego i dobrostanu uczniów. Tak więc w tym artykule podjęte zostaną zasadnicze tematy: jakie warunki ze strony środowiska szkolnego powinny być spełnione, aby szkoła rzeczywiście wspierała rozwój dzieci, w jakim zakresie szkoła może (powinna) wspierać dziecko, jakie są zadania szkoły w tym zakresie w przypadku rodziny prawidłowej, a jakie w przypadku rodziny dysfunkcyjnej. KILKA WAŻNYCH TEZ O ZACHOWANIACH RYZYKOWNYCH NASTOLATKÓW ONLINE I ICH PROFILAKTYCE (Jacek Pyżalski) Zagrożenia zdrowia psychicznego młodych ludzi związane z używaniem technologii przynajmniej od dwóch dekad przyciągają sporo uwagi profesjonalistów, ale także decydentów w obszarze oświaty. Poczucie zagrożenia prowadzi często do stosowania prostych, nie zawsze możliwych do wprowadzenia rozwiązań, jak przykładowo radykalna reglamentacja lub zakaz używania urządzeń cyfrowych w środowisku szkolnym lub domowym (por. Kvardova i in., 2019). Co więcej, rozwiązania takie, w tym te wykorzystujące technologie cyfrowe (np. automatyczne detektory treści agresywnych), budzą często wątpliwości natury etycznej, związane z łamaniem praw młodych ludzi, np. prawa do prywatności (Milosevic i in., 2023; Van Royen i in., 2016, Vandebosch i in., 2022). Rozwiązania takie bazują oczywiście na lęku przed potencjalnymi szkodami, jakie używanie mediów (głównie internetu) może spowodować u młodych ludzi i często w tym kontekście panuje przekonanie, że kiedy chcemy chronić młodych ludzi, to sposób, w jaki to robimy, jest drugorzędny, a cel uświęca środki. Z drugiej strony, słyszymy często o tym, że technologie stanowią doskonałe narzędzie edukacyjne, a także narzędzie komunikacyjne, które może służyć budowaniu relacji, twórczości i innym pozytywnie wartościowanym działaniom. Za takim ujęciem idzie z kolei często bezkrytyczne włączanie technologii do pracy szkoły. Obydwa przedstawione tu ujęcia, które mają przecież swoje wyraźne przełożenie na praktykę dydaktyczną i wychowawczą, wydają się być w sprzeczności. W rzeczywistości jednak wcale sobie nie zaprzeczają, gdyż to sposób wykorzystania technologii, czy też przez samych młodych ludzi, czy wychowawców, warunkuje skutki takiego wykorzystania. Warto zatem eksplorować, od czego zależy to, jakie skutki będzie miało wykorzystanie narzędzi cyfrowych i internetu przez młodych ludzi.

Psychologia diety

Jane Ogden

Dlaczego niektórzy przybierają zbyt dużo na wadze? Dlaczego tak trudno jest schudnąć? W jaki sposób możemy wprowadzić w życie zdrowe podejście do jedzenia? W Psychologii diety przedstawiono obszerne i zrównoważone spojrzenie na przyczyny przyrostu masy ciała oraz wyzwania związane z dietą. Poprzez prezentację poznawczych, emocjonalnych i społecznych czynników sprawiających, że ludzie podejmują złe decyzje dotyczące jedzenia, autorka książki objaśnia, co to znaczy dobrze się odżywiać. Dzięki zrozumieniu ludzkiej psychiki pokazuje, jak możemy zmienić nasze niezdrowe przyzwyczajenia i potencjalnie schudnąć. W czasach, kiedy wiele osób ma problemy z nadwagą i otyłością, Psychologia diety pomaga odkryć, że nie istnieje dieta-cud, ale to nasze umysły kontrolują wybory żywieniowe, jakich dokonujemy.

Psychologia dla bystrzaków. Wydanie II

Adam Cash

Interpretuj własne emocje i zachowania Zrozum ludzkie działania i procesy myślowe Odkryj, o co tak naprawdę chodzi w psychologii Podróż po zakamarkach ludzkiej psychiki Psychologia towarzyszy Ci każdego dnia, czy tego chcesz czy nie. Możesz ją zignorować, żyć dalej i stracić okazję do odkrycia, dlaczego ludzie zachowują się czasem irracjonalnie, dlaczego myślą inaczej niż ty i czemu nie zawsze potrafią komunikować się w zrozumiały sposób. Możesz też otworzyć tę książkę i wniknąć w zupełnie nowy, fascynujący świat ludzkiego umysłu, poznać kilku intrygujących naukowców i przeprowadzane przez nich szokujące eksperymenty, zrozumieć, czym naprawdę są zaburzenia psychiczne i skąd się biorą, a ponadto dowiedzieć się czegoś nowego o sobie lub swoich bliskich. W książce : wprowadzenie do testów i kwestionariuszy psychologicznych podstawowe zasady związane z uczeniem się wyjaśnienia dotyczące różnych rodzajów i celów terapii oddziaływanie na siebie zdrowia psychicznego i fizycznego wskazówki pomagające zachować zdrowie psychiczne

Psychologia dziecka w dwunastu pytaniach

Paul L. Harris

Każde dziecko posiada jedyny w swoim rodzaju umysł - to przyzna większość rodziców. Ale jak to jest, że potrafi zadawać pytania o rzeczy, które je interesują, formułować swoje opinie i wyciągać wnioski? Czy potrafi osądzić, co jest dobre, a co złe? A jeśli tak, to czy zdarza mu się działać na podstawie swoich niezależnych sądów, nawet jeśli to sprzeczne z jego nawykami? Jak myśli? Jak uczy się słów? Czy wierzy w to, co mu mówimy? A jeśli nie, to dlaczego? Paul L. Harris, jeden z czołowych badaczy w dziedzinie psychologii rozwojowej, w jasny i rzeczowy sposób udziela odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z psychologią dziecka. Wyjaśnia najbardziej fascynujące zagadnienia na konkretnych przykładach. Jego książka to niezbędnik każdego rodzica. Dzięki niej lepiej niż kiedykolwiek zrozumiesz, jak działa umysł Twojego dziecka.

Psychologia eventów

Jakub Bączek Stageman

PSYCHOLOGIA EVENTÓW Pierwszy w Polsce praktyczny podręcznik psychologii dla branży eventowej     Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak należy zbudować wizerunek eventu, jak zastosować w swojej pracy kaizen, jak planować event i jak radzić sobie z grupami, to jest to e-book właśnie dla Ciebie. Oprócz definicji i typologii eventów, autor proponuje też czytelnikom bogatą literaturę na temat profesjonalnej branży eventowej, która jest wynikiem wieloletnich poszukiwań i gromadzenia materiałów. "Psychologia eventów" jest publikacją przełomową także dlatego, że jest to pierwszy polski tytuł na rynku wydawniczym, dotyczący w całości właśnie tej dziedziny. Zachęcamy do lektury nie tylko eventowców, ale też animatorów i działy HR oraz PR w firmach.   Eventowcy w Polsce nie mają łatwego zadania jeśli poszukują literatury na temat swojej branży. Odpowiedzią na ten stan jest najnowszy e-book Jakuba B. Bączka: Psychologia eventów. W praktyczny sposób, możesz nauczyć się jak organizować eventy, żeby spełniły one oczekiwania Klientów i Odbiorców. To pierwsza tego typu publikacja na krajowym rynku - warto ją mieć!   Poruszane kwestie: - teoria eventów - definicja i podział - rozwój pojęcia "event" w Polsce - teoria pola komfortu - teoria wizerunku - kaizen w eventach - procedury eventowe - teambuilding - pointgames - incentive - mechanizmy funkcjonowania grupy - autoprezentacja i perswazja animatora eventowego - podstawy pracy z dziećmi na eventach i wiele innych!   KILKANAŚCIE POMYSŁÓW DLA EVENT MANAGERÓW, ANIMATORÓW, DZIAŁÓW HR I PR ORAZ PROWADZĄCYCH IMPREZY!

Psychologia i 46 zasad zdrowego rozsądku

Witold Wójtowicz

Zdrowy rozsądek motywem przewodnim Twojego życia? Wydawałoby się oczywiste, ale tak wielu ludzi o tym w ogóle nie wie Witold Wójtowicz wykorzystuje zdrowy rozsądek jako motyw przewodni swoich publikacji oraz szkolenia pt. Psychologia zdrowego rozsądku. Określenie to spotkało się z szerokim uznaniem wśród Czytelników Złotych Myśli, którzy zostawili mnóstwo wspaniałych recenzji o jego publikacjach i którzy stali się fanami samego autora. Okazało się, że wielu z nich myliło zwykły rozsądek ze zdrowym rozsądkiem. A czy Ty wiesz, jaka jest różnica? Wydaliśmy już 3 książki Wójtowicza, a dwie z nich postanowiliśmy połączyć w jedną i właśnie czytasz jej opis. Są nimi 46 zasad zdrowego rozsądku oraz Psychologia zdrowego rozsądku. Wiele osób uznało publikacje autora jako idealne na prezent. A taki był odbiór treści Wójtowicza przez osoby obdarowane: Co prawda nie przeczytałem tej książki, ale podarowałem ją w prezencie bliskiej osobie. I szok ukochana zachwycona, powiedziała, że to najlepszy prezent urodzinowy. - Adam, uczeń Czym, według autora, różni się rozsądek od zdrowego rozsądku? Rozsądek to jest to, co robisz z poważną miną. Zdrowy rozsądek to to, co robisz z uśmiechem. Rozsądek to przystosowanie się do świata. Zdrowy rozsądek to przystosowanie świata do siebie. Rozsądek to jest to, co wiesz. Zdrowy rozsądek to, co chcesz wiedzieć. (Fragment książki Psychologia zdrowego rozsądku)

Psychologia jednostki. Odkoduj szyfr do swego umysłu

Józef Przemieniecki

Odkoduj szyfr swojej psychiki i zacznij wybierać to, co dla Ciebie najlepsze   Twój mózg jako centrala zarządzająca Monitor umysłu Ikony empatii, sympatii i agresji Czynniki odpowiedzialne za decyzje i wybory Nieodkryte możliwości procesu samopoznania Tak, tak - tam wewnątrz jesteś właśnie prawdziwy Ty! Hołdujesz przekonaniu, że wszystkie cechy charakteru odziedziczyłeś po przodkach? Uważasz, że tabula rasa osobowości zapisuje się poprzez wpływy środowiska, którym ulega dziecko podczas procesu wychowywania? A może Twoje poglądy plasują się gdzieś pomiędzy i nie masz pewności, czy rodzisz się z pewnymi właściwościami, czy też narzuciło Ci je otoczenie? Bez względu na to, który punkt widzenia jest Ci najbliższy, nie można zaprzeczyć, że całość indywidualnych cech, tych wyjątkowych aplikacji emocjonalnych, zapisanych na twardym dysku Twojej natury, stanowi swoiste oprogramowanie, odpowiedzialne za wszystkie Twoje decyzje, wybory, stany emocjonalne i wrażenie, które wywierasz na innych. "Psychologia jednostki. Odkoduj szyfr do swego umysłu" to przewodnik po tym, co dotychczas było dla Ciebie nieznane, choć tak naprawdę stanowi o jakości Twojego życia. Kolejne rozdziały wyzwolą w Tobie efekt "aha". Uświadomisz sobie, jakie mechanizmy psychologiczne wywołują Twoją złość, zazdrość, strach i niepokój, a także życzliwość, troskę i prawdziwą miłość. Zrozumiesz, co jest wewnętrznym źródłem Twoich postaw, zachowań, emocji. Dowiesz się, że źródło to posiada każdy z nas, a korzystanie z niego możliwe jest dzięki budowaniu świadomości samego siebie poprzez proces samoobserwacji. Zdobędziesz wiedzę na temat skuteczności "głasków psychologicznych" oraz szczególnej formy komunikacji, wykraczającej poza to, co widzisz i słyszysz. Czy można tak naprawdę poznać kogokolwiek, nie znając samego siebie? Świadomość wewnętrzna. Siła napędowa mechanizmu reakcji obronnych. Fascynująca potęga miłości własnej. Olbrzymia potrzeba bliskości. Intuicja i skuteczna komunikacja. Zapraszamy do wymiany poglądów z autorem książki: jprzemieniecki@dos.org.pl