Samorząd terytorialny w Polsce. Ustrój ekonomiczny

Marek Wojciechowski

Problematyka książki dotyczy samorządu terytorialnego w Polsce w wymiarze ekonomicznym. Treść monografii skupia się na ekonomicznych aspektach funkcjonowania samorządu, identyfikując przyczyny i konsekwencje decyzji podejmowanych przez organy samorządu. Publikacja wzbogaca nieliczny jeszcze zasób wiedzy o warunkach i mechanizmach gospodarowania oraz zarządzania w samorządzie. Istotne są dwa wątki prowadzonych rozważań: działanie samorządu w ramach systemu ekonomicznego oraz funkcjonowanie samorządu według zasad typowego przedsiębiorstwa. Służy temu analiza teoretyczna natury ekonomicznej samorządu, jego miejsca na mapie administracyjnej kraju, badanie przedmiotu oraz podmiotów decyzyjnych w samorządzie. Klamrą spinającą wywody jest kwestia efektywności ekonomicznej kształtowanej przez władze samorządu i jego jednostki organizacyjne. Motywem przewodnim monografii jest ukazanie samorządu w nowej perspektywie badawczej, gdzie jego istota polega na świadczeniu usług publicznych i kreowaniu warunków rozwoju, zaś formą staje się działanie w strukturze podmiotu gospodarczego funkcjonującego na rynku konkurencyjnym. Formuła samorządu traktowanego jako quasi-przedsiębiorstwo jest zatem substytutem samorządu jako publicznej organizacji gospodarczej nienastawionej na zysk.

Samorząd terytorialny we współczesnej Polsce

Andrzej K. Piasecki, Przemysław Baciak (red.)

Doświadczenia z lat 1990-2018 stanowią ważny asumpt w rozwoju lokalnej demokracji. Jej najbliższą perspektywę określa właśnie rozpoczęta, pierwsza dłuższa o rok, kadencja organów władzy. Aby kształtować przyszłość, niezbędna jest wiedza o przeszłości. Temu służą naukowe ustalenia. Niniejsza publikacja prezentuje wyniki badań i analiz dotyczących polskiego samorządu terytorialnego. "Na uznanie zasługuje zgromadzenie w jednym tomie tekstów autorów o tak odmiennych zainteresowaniach naukowych oraz o zróżnicowanym doświadczeniu badawczym. Zaprezentowana przez nich tematyka obejmuje szerokie spektrum problemów samorządu terytorialnego. Ten wielowymiarowy charakter całej pracy dotyczy także zgromadzonej tu literatury przedmiotu". [Z recenzji dra hab. prof. UP Walerego Okulicz-Kozaryna] "Na uznanie zasługuje zgromadzenie w jednym tomie tekstów autorów o tak odmiennych zainteresowaniach naukowych oraz o zróżnicowanym doświadczeniu badawczym. Zaprezentowana przez nich tematyka obejmuje szerokie spektrum problemów samorządu terytorialnego. Ten wielowymiarowy charakter całej pracy dotyczy także zgromadzonej tu literatury przedmiotu". [Z recenzji dra hab. prof. UP Walerego Okulicz-Kozaryna]

Samorząd terytorialny (zagadnienia prawne). T. 1. Ustrój samorządu terytorialnego

Bolesław M. Ćwiertniak (red.)

W niniejszym tomie znajdziecie Państwo dwadzieścia rozdziałów poświęconych różnym aspektom ustroju samorządu terytorialnego, podzielonych na trzy konwencjonalnie wyodrębnione części. W części I „Modele i zasady samorządu terytorialnego” ujęte zostały rozdziały opracowane przez: J. Sozańskiego („Ponadkrajowe modele i zasady samorządu terytorialnego – wprowadzenie do zagadnienia”), A. Wilczyńską („Interes w prawie samorządowym”), J. Jagodę („Prawna ochrona samodzielności samorządu terytorialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego”), A. Szewca („Samorządowe przepisy porządkowe – zagadnienia wybrane ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa”) oraz ponownie J. Sozańskiego („Istotniejsze słabości samorządu terytorialnego w Polsce i ich oddziaływanie na demokrację lokalną”). Najobszerniejszą częścią tomu jest jego część II „Jednostki samorządu terytorialnego i ich organy”. Czytelnik znajdzie tu rozdziały poświęcone wybranym, istotnym problemom jednostek samorządu terytorialnego i ich ustroju. K. Bandarzewski analizuje tu „Nazwy jednostek samorządu terytorialnego”, M. Gubała „Upoważnienie ustawowe do wydawania rozporządzeń dotyczących tworzenia gmin…”, B. Dolnicki „Jednostki organizacyjne gmin”. Kolejne rozdziały poświęcone są regulacji zasad tworzenia jednostek pomocniczych gmin w badanych statutach (M. Stych), zasadom i trybowi wyboru oraz odwołania organu wykonawczego gminy (K. Płonka-Bielenin). T. Moll analizuje „Upoważnienia w świetle art. 39 ustawy o samorządzie gminnym”, M. Gurdek zaś „Obowiązek złożenia przez wójta i radnego oświadczenia majątkowego na dwa miesiące przed upływem kadencji”. K. Kliś analizuje status prawny marszałka województwa („Marszałek województwa jako organ samorządu województwa?”), P. Chmielnicki zaś relatywnie nową instytucję prawną rad seniorów („Gminne rady seniorów. Zarys wątpliwości badawczych”). E. Ura prezentuje natomiast dwudziestopięcioletnią historię ewolucji straży gminnych i miejskich („Straż gminna (miejska) – co zmieniono w regulacjach prawnych na przestrzeni 25 lat (kilka uwag)”; w podobnej konwencji o SKO pisze W. Pęksa („Historia pewnej instytucji – jak przebiegał proces ewolucji zadań i funkcji samorządowych kolegiów odwoławczych w świetle ustawodawstwa regulującego ich status”). Część tę zamyka opracowanie Ł. Jurka i B. Przywory „Konwent delegatów samorządu lokalnego w województwie w świetle prezydenckiego projektu ustawy samorządowej – próba oceny”). W momencie przygotowywania niniejszego tomu do druku toczyły się prace legislacyjne związane z tzw. ustawą metropolitalną. Przypomnieć można, że dyskusje o potrzebie i kształcie takiej ustawy, regulującej ustrój, zadania i kompetencje samorządu w wielkich miastach, toczyły się od wielu lat. Powstawały wówczas również różne projekty tego rodzaju regulacji prawnych. Sejm RP w ostatnich godzinach ostatniego dnia swojego ostatniego posiedzenia w mijającej kadencji uchwalił „ustawę metropolitalną”. Stąd też nie było możliwości dokonania analizy i oceny tej nader istotnej dla ustroju samorządu terytorialnego ustawy w ramach niniejszego tomu. Część III zatytułowana została „Wybory samorządowe 2014 r.” W części tej zawarto dwa rozdziały autorstwa M. Borskiego: „Agitacja wyborcza w miejscach niedozwolonych – kilka uwag w kontekście samorządowej kampanii wyborczej” oraz „Państwowa Komisja Wyborcza po wyborach samorządowych 2014 r. – wybrane zagadnienia”, a także rozdział autorstwa M. Półtorak „Udział kobiet w wyborach samorządowych 2014 r. na przykładzie województwa śląskiego w świetle rezultatów krajowych a efektywność kwotowego dyskursu”.

Samorząd terytorialny (zagadnienia prawne). T. 2. Zadania i kompetencje samorządu terytorialnego

Bolesław M. Ćwiertniak (red.)

Tom niniejszy, zatytułowany „Zadania i kompetencje samorządu terytorialnego”, podzielony został konwencjonalnie na sześć części. Owe wyodrębnione części zdecydowałem się poprzedzić tekstem autorstwa M. Mączyńskiego, analizującym zagadnienia wpływu rozwiązań ustrojowych na zakres zadań i kompetencji przypisanych organom jednostek samorządu terytorialnego. Przyznam, iż zastanawiałem się, czy wspomniany tekst nie powinien się znaleźć w tomie I, poświęconym zagadnieniom ustroju samorządu terytorialnego. Uznałem jednak, że stanowi on sui generis wprowadzenie w problematykę niniejszego tomu. Część drugą, zatytułowaną „Własność i planowanie przestrzenne”, otwiera opracowanie J. Paśnika („Nabywanie prawa własności przez samorząd terytorialny – źródła patologii”). W części tej zawarto też opracowania M. Kotulskiego („Zasady w planowaniu i gospodarowaniu przestrzennym”) i Ł. Strzępka („Władztwo planistyczne gminy a tzw. granice prawa własności. Zarys problemu”). Część tę uzupełnia rozdział autorstwa J. Serwackiego „Kompetencje podatkowe organów gmin”. Część trzecia zatytułowana została „Przedsiębiorczość i usługi komunalne”. Czytelnik znajdzie w niej teksty L. Zacharko („Podstawy prawne przedsiębiorczości komunalnej. Kilka refleksji”) oraz poświęcone oświacie samorządowej opracowania G. Krawca („Prowadzenie szkół publicznych przez spółki komunalne”) oraz K. Początka („Od płatności tradycyjnych do płatności »masowych« w przedszkolach samorządowych”). Kolejna, czwarta część, nosi tytuł „Zabezpieczenie społeczne”. Zawarto w niej rozdziały autorstwa S. Niteckiego („Zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodzin przeżywających trudności w realizacji funkcji opiekuńczo-wychowawczych”), A. Barczyńskiego („Dylematy finansowania terapii zajęciowej na poziomie samorządu terytorialnego”) i A. Majznera („Koordynacja systemu zabezpieczenia społecznego w sprawach dotyczących świadczeń rodzinnych na tle orzecznictwa sądów administracyjnych”). Część piąta książki, o tytule „Ochrona przyrody i zabytków”, grupuje opracowania E. Nowackiej („Ustawa o ochronie zwierząt w Polsce (pytania i wątpliwości”), J. Rokickiego („Aspekt zielonych zamówień publicznych w działalności jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie Gminy Dąbrowa Górnicza”), R. Płaszowskiej („Korzystanie z ustawowych form ochrony zabytków przez jednostki samorządu terytorialnego”). Kolejna część, pt. „Bezpieczeństwo w mieście (gminie)”, obejmuje dwa rozdziały autorstwa D. Fleszer: „Kompetencje rady gminy w zakresie ograniczenia spożycia napojów alkoholowych na gruncie orzecznictwa” oraz „Opłata za sprzedaż napojów alkoholowych”. P. Mączyński pisze o „Gminnych i miejskich systemach monitoringu w świetle obowiązków projektowanych w związku z regulacją monitoringu w Polsce”. Ostatnia, siódma część prezentowanej monografii zbiorowej, poświęcona jest kompetencjom związanym z nadzorem nad organami samorządu terytorialnego. Składają się na nią opracowanie J. Czerwa („Nadzór nad samorządem gminnym”), syntetycznie charakteryzujące ten nadzór oraz opracowanie bardziej szczegółowe E. Żelasko-Makowskiej („Konsekwencje prawne i faktyczne rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody (regionalnej izby obrachunkowej) związane z usunięciem z obrotu prawnego aktu normatywnego ze skutkiem ex tunc”).

Samorząd terytorialny (zagadnienia prawne). T. 3. Zatrudnienie w samorządzie terytorialnym

Bolesław M. Ćwiertniak (red.)

Prezentowana monografia podzielona została konwencjonalnie (poza częścią wprowadzającą) na pięć części grupujących poszczególne sekwencje rozdziałów. Pierwsza z nich, pt. „Modele i podstawy zatrudnienia w samorządzie terytorialnym”, obejmuje opracowania K. Chochowskiego, prezentującego ogólnie „Status prawny pracowników samorządowych”, A. Drala, omawiającego „Wymogi podmiotowe zdolności osoby fizycznej do nabycia statusu pracownika samorządowego”, M. Mędrali, analizującej „Roszczenia zwycięzcy konkursu oraz pozostałych kandydatów związane z postępowaniem konkursowym na samorządowe stanowiska urzędnicze”. Druga z nich zatytułowana została „Treść stosunku pracy pracowników samorządowych”. Składają się na nią rozdziały autorstwa K. Księżyk („Regulacja zadań publicznych samorządu terytorialnego a sposób regulacji wynagradzania pracowników samorządowych”), dwa rozdziały poświęcone problematyce czasu pracy pracowników samorządowych (B. Bury, M. Latos-Miłkowska), A. Ludera-Ruszel omawia „Telepracę jako formę zatrudnienia pracownika samorządowego”. Dwa kolejne rozdziały poświęcone zostały specyficznym statusom: sekretarza jednostki samorządu terytorialnego (S. Płażek) oraz radcy prawnego będącego pracownikiem samorządowym (M. Kaczmarczyk). Część tę kończy rozdział H. Szewczyk pt. „Prawne aspekty przeciwdziałania mobbingowi w administracji samorządowej”. Trzecia część, zatytułowana została „Zmiana i ustanie samorządowych stosunków pracy”. Otwiera ją rozdział autorstwa A. Dubowik pt. „Podstawy zatrudnienia a zmiana treści stosunków pracy urzędników samorządowych (na przykładzie urzędników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę)”. Szczegółowe formy zmiany samorządowych stosunków pracy omawiają w kolejnych rozdziałach A.M. Świątkowski („Charakter i następstwa przeniesienia pracownika samorządowego w drodze porozumienia pracodawców)” oraz K. Moras-Olaś („Zmiany w podziale terytorialnym państwa a przejście samorządowego zakładu pracy)”. Kolejne dwa rozdziały dotyczą szczególnych przypadków rozwiązania samorządowych stosunków pracy. Pierwszy z nich, mojego autorstwa, dotyczy „Obligatoryjnego rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem samorządowym na stanowisku urzędniczym…” w trybie art. 6a ustawy o pracownikach samorządowych, drugi zaś, autorstwa P. Pakuły-Gawareckiej, „Rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem samorządowym na skutek negatywnej oceny okresowej”. Niepracowniczym formom zatrudnienia w samorządzie terytorialnym poświęcono kolejną część książki, zatytułowaną „Z zagadnień zatrudnienia niepracowniczego w samorządzie terytorialnym”. Czytelnik znajdzie tu rozdział autorstwa M. Gurdek („Powierzenie radnemu wykonywania pracy w rozumieniu art. 24d ustawy o samorządzie gminnym”) oraz T. Beśki, który analizuje „Zagadnienia nieodpłatnego zatrudnienia skazanychm przez samorząd terytorialny”. Ostatnia część książki, pt. „Zbiorowe prawo pracy w samorządzie terytorialnym”, zawiera rozdział autorstwa A. Kowalczyk („Regulacje prawne z zakresu zbiorowego prawa pracy dotyczące pracowników samorządowych a regulacje ogólne. Podobieństwa i różnice”) oraz dwa rozdziały autorstwa J. Żołyńskiego. Pierwszy dotyczy „Aksjologicznych i prawnych podstaw tworzenia związków zawodowych ad hoc na przykładzie samorządowego prawa pracy”, drugi zaś poświęcony jest „Stosowaniu kodeksu cywilnego w zbiorowym i samorządowym prawie pracy na przykładzie ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych”.

Samorządowa Karta Dużej Rodziny w Polsce w pierwszych latach funkcjonowania

Anna Bebel

W monografii opisano samorządowe programy Karty Dużej Rodziny w pierwszych latach ich funkcjonowania w Polsce. Podjęto również próbę oceny tych programów pod kątem ich dostosowania do potrzeb rodzin wielodzietnych, a także ich wpływu na poprawę jakości życia rodzin z licznym potomstwem. Praca ma charakter przede wszystkim empiryczny, prezentuje bowiem wyniki badań własnych – zarówno ilościowych, jak i jakościowych – zrealizowanych przez autorkę.

Samorządowa polityka społeczna. Wyzwania i działania

Justyna Przywojska

Książka wpisuje się w nurt rozważań na temat aktualnych procesów i zjawisk zachodzących w lokalnych i regionalnych społecznościach. Jej celem jest ukazanie różnych aspektów funkcjonowania samorządu terytorialnego w ramach przysługującego mu prawa do tworzenia własnych rozwiązań i strategii w obszarze polityki społecznej. Autorzy zaprezentowali istotne problemy społeczne i możliwe metody radzenia sobie z nimi w skali lokalnej i regionalnej. 

Samorządowe centra usług wspólnych

Marta Banach

"Samorządowe centra usług wspólnych" to publikacja, która wyjaśnia zasady tworzenia centrów usług wspólnych oraz ich funkcjonowania. Autorka przedstawia m.in. modele funkcjonowania CUW, obowiązki i uprawnienia, a także kompetencje kierowników w podziale na jednostki obsługiwane i jednostki obsługujące. Poruszone zostały również kwestie związane z odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie działalności wykonywanej przez CUW. Pokazano, jakie procedury kontroli zarządczej należy wdrożyć w jednostkach (obsługującej i obsługiwanej). Ponadto szczegółowo wyjaśniono, jak powinien wyglądać przepływ informacji oraz obieg dokumentów między CUW a jednostką obsługiwaną. W publikacji dodatkowo zamieszczono przykłady gotowych rozwiązań prawnych, w tym wzory uchwał i zarządzeń oraz innej dokumentacji niezbędnej do realizacji bieżących zadań statutowych centrów usług wspólnych, które po odpowiednich modyfikacjach i dostosowaniach mogą stanowić dokumentację wewnętrzną jednostki. Pośród ponad 50 wzorów dokumentów są m.in.: 1. Statut centrum usług wspólnych 2. Zarządzenie kierownika CUW w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji 3. Uchwała w sprawie szczegółowych zasad opracowania projektów planów finansowych 4. Plan dochodów i wydatków centrum usług wspólnych 5. Zarządzenie w sprawie instrukcji obiegu i kontroli dokumentów finansowo-księgowych 6. Zarządzenie kierownika centrum usług wspólnych w zakresie polityki rachunkowości dla CUW 7. Zakładowy plan kont dla CUW 8. Instrukcja ewidencji i kontroli druków ścisłego zarachowania ATUTY PUBLIKACJI: Praktyczny poradnik z licznymi wzorami istotnych dokumentów - pomocny przy tworzeniu CUW. Autorka jest praktykiem - główną księgową centrum usług wspólnych.

Samosiejki

Dominika Słowik

Laureatka Paszportu Polityki powraca w nowej odsłonie! Najbardziej wyrazista i oddziałująca na zmysły książka Dominiki Słowik. Po głośnych powieściach Atlas: Doppelganger oraz Zimowla Dominika Słowik prezentuje książkę, wsłuchującą się w nastroje naszej epoki i podkreślającą absurdy otaczającej nas rzeczywistości. W cyklu opowiadań, które dzięki metaforze samosiejek można czytać jako spójną literacką opowieść, uważnie rejestruje podszepty natury, ale też wydarzającą się na naszych oczach katastrofę klimatyczną. W świecie bohaterek i bohaterów Samosiejek rządzi wyobraźnia, nie ma zastanych reguł, natomiast granica między światem ludzi a przyrodą ulega coraz większemu zatarciu. Dziwne z pozoru zdarzenia rozsiewają się w tylko sobie znany sposób i domagają się uwagi. Są opowieścią o nas tu i teraz, w przyszłości. Autorka dyskretnie, czujnie wyrywa nas ze strefy komfortu, zderzając swoje postacie z nieznanym, nierozpoznanym, nienazwanym. Czy to literacki żart, czy może przeczucie przesilenia epoki antropocenu? Współczesne, zaskakujące, sensualne opowieści, które wyrastają z niespodziewanych historii: o ludzko-roślinnej przyjaźni, a może nawet miłości; o tym, że śniegu już nigdy nie będzie; o kobiecie, której wyrosło z nosa pnącze fasoli, tajemniczym locie w kosmos, a także o tym, dlaczego czasami boimy się niewłaściwych rzeczy Samosiejki to literacka odpowiedź na nastroje naszej epoki, skomponowana w sposób najbardziej dla tej epoki adekwatny: zaskakująco, dziwnie, straszno-śmiesznie. Samosiejki niepokoją i zmuszają do myślenia o otaczającym nas świecie, o innych istotach, które dzielą z nami przestrzeń, o klimacie. I o tym, że musimy wreszcie trochę ustąpić. Bardzo polecam! ADAM WAJRAK Dominika Słowik (ur. w 1988 w Jaworznie) polska pisarka, laureatka Paszportu Polityki 2019 za powieść Zimowla, finalistka Nagrody Literackiej Gdynia za debiut Atlas: Doppelganger w 2015 roku. Jej ostatnia powieść Zimowla została okrzyknięta wydarzeniem literackim i znalazła się wśród 10 najważniejszych książek roku 2019 dwumiesięcznika Książki. Ukończyła filologię hiszpańską. Mieszka w Krakowie.

Samotna róża

Muriel Barbery

Misternie skonstruowana, inspirowana poezją Kobayashiego Issy opowieść o metamorfozie Rose, młodej francuskiej botaniczki. Wędrując po Kioto śladami swojego zmarłego ojca, japońskiego marszanda, pozna jego testament na końcu starannie zaplanowanej trasy prowadzącej przez ogrody, świątynie, herbaciarnie. W otoczeniu kwiatów, drzew, kamieni, poezji Rilkego i miejscowych legend oraz przyjaciół i współpracowników ojca Rose stopniowo odkrywa miłość i zaczyna akceptować japońską część swojej tożsamości. Powieść jakich mało. Piękna, delikatna, inteligentna. LE FIGARO LITTÉRAIRE Doskonałą harmonię japońskiego stylu życia można odczuć nawet w warstwie słownej powieści: rozdziały następują po sobie w niespiesznym rytmie, jak kolejne rytuały ceremonii parzenia herbaty. FRANCE INFO CULTURE Oda do Japonii Wspaniała, nezyjnie skomponowana powieść. LE MONDE

Samotne pokolenie. Szkice i recenzje krytyczne z lat 1927-1939

Jerzy Andrzejewski

 KRYTYKA XX i XXI WIEKU. Tom 25   Samotne pokolenie jest wyborem szkiców i recenzji Jerzego Andrzejewskiego z lat 1927-1939. W tomie znalazły się najważniejsze teksty krytyczne, a także liczne, nieznane dotąd szerzej eseje, artykuły i noty Andrzejewskiego, publikowane głównie w dzienniku „ABC” oraz w tygodniku „Prosto z mostu”. Powstała w ten sposób całość stanowi pierwszy tak reprezentatywny przegląd przedwojennej krytyki literackiej autora Ładu serca. Podejmował on w niej próby rekonstrukcji sytuacji duchowej młodego pokolenia, pisał o współczesnej sobie prozie polskiej, francuskiej oraz angielskiej, interesował się debiutami swoich rówieśników: Gombrowicza, Rudnickiego, Brezy, fascynował go Conrad i Mauriac, podziwiał Nałkowską oraz Iwaszkiewicza. Stworzył fascynującą panoramę literatury dwudziestolecia międzywojennego.

Samotne wyspy i storczyk

Anna Onichimowska

Bohaterem tej powieści jest 18-letni Maciek. Chłopak przeżywa pierwsze uczucia, ma kłopoty w domu (rodzice są rozwiedzeni, Maciek mieszka z matką, która spodziewa się kolejnego dziecka), marzy o tym, żeby być malarzem i zdaje na ASP. Maciek i jego przyjaciele na co dzień muszą podejmować decyzje: małe, większe, wreszcie takie, które zaważą na całym ich przyszłym życiu... Losy Maćka, Ewy, Grubego i innych młodych bohaterów przedstawione są czterech kolejnych tomach: „Samotne wyspy i storczyk”, „Żegnaj na zawsze”, „Trudne powroty” i „Bliscy nieznajomi”. Niniejszy e-book jest pierwszym z nich. MROWKA (GRANICE.PL): Mimo że historię o Maćku wydała Nasza Księgarnia, znajdą się tu treści nieprzeznaczone dla młodszych nastolatków. „Samotne wyspy i storczyk” to pozycja, która z pewnością zyska aprobatę młodzieży. Podejrzewam nawet, że zostanie przyjęta z euforią. Głównym wątkiem powieści jest mianowicie seks. Seks z często przypadkowymi partnerkami, stanowiący podstawę egzystencji. Maciek nie dostaje się na ASP. Jego matka, kobieta wyzwolona, nie interesuje się przesadnie życiem chłopaka, zresztą nie ma na to ochoty, bo zachodzi w ciążę z facetem, którego nie chce znać. Ojciec Maćka we Włoszech ma nową rodzinę: zaproszony do niego na wakacje bohater będzie miał szansę poznać swoją przyrodnią siostrę. Maciek traktuje dziewczyny przedmiotowo – prawie każdą ciągnie do łóżka. Pierwszą, która mu odmawia, jest Ewa, siostra przyjaciela. Cała historia „Samotnych wysp” daje się sprowadzić do tematu zdobywania Ewki. Inne wątki – choć intrygujące i ważne – są tylko tłem dla przygód „miłosnych” Maćka, spycha je autorka na margines. Znalazła Onichimowska lukę w literaturze młodzieżowej. Podjęła się przedstawienia motywu, który dotąd istniał jedynie na łamach kolorowych czasopism. Jeśli prześledzić powieści dla młodych ludzi, okaże się, że seks istniał w nich w zakresie mocno ograniczonym – wyrzucany z partii narracyjnych pojawiał się przede wszystkim sygnalizowany przez ciąże – niechciane konsekwencje młodzieńczych wyskoków, kary dla zbyt swawolnych nastolatków. U Onichimowskiej inaczej: seks nie bywa przemilczany, Maciek-narrator nie waha się przedstawiać najbardziej intymnych chwil. Nie są to opisy pornograficzne, raczej próby zachęcania odbiorców do zakosztowania tego rodzaju rozkoszy. Trochę w tym perwersji, trochę podniecenia i sporo ryzyka – ryzyka, bo u Onichimowskiej seks nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami, jest jednocześnie środkiem i celem, nadaje życiu sens. Prezentowany w sposób atrakcyjny dla odbiorców (teoretycznie dla odbiorczyń, ale skoro faceci sięgali po Musierowicz, tym bardziej przekonać się mogą do Onichimowskiej), nie prowadzi czytelników do refleksji na temat sedna międzyludzkich związków. W tym punkcie nie różni się autorka od kolorowych magazynów – a szkoda. Upatruje sukcesu raczej w sensacyjnym i prekursorskim podejściu do tematu, który długo był w młodzieżowej literaturze tematem tabu. Pisze znakomicie i powieść jej naprawdę wciąga – tyle że brak „ponadcielesnego” przekazu dostrzegą jedynie starsi, raczej przypadkowi czytelnicy. Młodzi odbiorcy wpadną w bezkrytyczny zachwyt i nie zwrócą uwagi na pewną prowokacyjną (medialną) przesadę. Przydałoby się od książki wymagać czegoś więcej. A może się mylę? Ta autorka nie oszukuje i nie przemilcza faktów. Stara się zainteresować młodzież i z powodzeniem może konkurować z innymi, bardziej ostrożnymi, twórcami literatury dla nastolatków. Onichimowska nie pomija i innych zagadnień. Nasyca powieść problemami i rozterkami, pokazuje swojego bohatera w wielu konfliktowych i dramatycznych sytuacjach, skłania się ku wielopłaszczyznowym, złożonym charakterystykom. Mimo pewnych zastrzeżeń jest powieść Onichimowskiej książką znakomitą i podejrzenie poczytności serii staje się po jej lekturze niemal przekonaniem. „Samotne wyspy i storczyk” to powieść, która musi się spodobać młodym odbiorcom. Zamiast ckliwych i sentymentalnych opowiastek otrzymują oni mięsistą, piękną literacko i niebanalną fabularnie opowieść. Onichimowska przełamała pewne kanony pisania dla młodzieży i prawdopodobnie szybko doczeka się następców. Ale tą książką wyrobi sobie autorka na pewno grono wiernych czytelników (jeśli ktoś jeszcze nie zna jej z poprzednich tomów!), ma szansę stać się „kultową” pisarką młodych, godną swoich czasów następczynią Siesickiej. Projekt okładki: Olga Bołdok

Samotnia

Charles Dickens

Powieść posiada opinię szczytowego osiągnięcia Charlesa Dickensa. Dzięki nowatorskiej jak na owe czasy podwójnej narracji historię poznajemy z perspektywy Esther Summerson - niepewnej siebie sieroty, oraz wyniosłej i bajecznie bogatej Lady Dedlock. Losy kobiet przecinają się, gdy obie biorą udział w sądowym procesie spadkowym. Sprawa ciągnie się latami, komplikuje życia kolejnych osób, a na horyzoncie nie pojawia się żaden finał. Tylko adwokaci i sędziowie zacierają ręce.

Samotnia I

Charles Dickens

Wielu wśród nich Vladimir Nabokov i G.K. Chesterton określa Samotnię najlepszą i najbardziej dojrzałą powieścią Charlesa Dickensa, a Stephen King zalicza ją do swoich dziesięciu ulubionych książek. Przede wszystkim jest to oparta na prawdziwych sądowniczych przypadkach historia o bezwzględnym działaniu absurdalnego brytyjskiego prawa, na pierwszy plan wysuwają się w niej jednak kobiece losy. Wprowadzenie rozdziałów pisanych z perspektywy Esther Summerson, sieroty z nizin społecznych, jest niezwykle nowatorskim chwytem w wiktoriańskiej prozie. Zarówno wyjątkowa konstrukcja jak i społeczno-prawnicza tematyka czynią tę powieść zaskakująco współczesną. Doczekała się wielu adaptacji scenicznych, radiowych oraz telewizyjnych, i wciąż zyskuje uznanie czytelników.

Samotnia II

Charles Dickens

W drugim tomie satyry na brytyjski system sądowniczy klasyczna powieść nabiera detektywistycznego charakteru. Dickens prowadzi czytelnika tropem morderstwa, podsuwa fałszywe wskazówki i ukryte przesłanki, przez co Samotnia staje się prekursorem współczesnych kryminałów. Zarówno ta wyjątkowa konstrukcja, jak i nowoczesny detektywistyczny wątek sprawiają, że Samotnia cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem współczesnych czytelników, którzy z przejęciem wyczekują wielkiego finału kilkudziesięcioletniego procesu Jarndyce przeciw Jarndyce. Pierwsze filmowe adaptacje Samotni sięgają aż 1920 roku, kiedy Maurice Elvey wyreżyserował czarno-biały, niemy film Bleak House. Później BBC wyprodukowało aż trzy seriale na podstawie tej powieści Dickensa w 1959, 1985 i 2005 roku. W najnowszym, nagrodzonym Peabody Award, wystąpiły m.in. Gillian Anderson i Carey Mulligan.

Samotnica

Piotr Patykiewicz

Trzej koledzy - Szufla, Pawian i Karoten - w czasie ferii zimowych nudzą się przy trzepaku, narzekając na bezśnieżną zimę. Od przechodzącego przez podwórko zbieracza złomu dostają szamański bębenek i wtedy okazuje się, że jeden z nich ma niezwykłe umiejętności posługiwania się tym instrumentem. Transowy rytm bębenka przenosi chłopców do skutej lodem, śnieżnej i mroźnej krainy, gdzie będą musieli sobie radzić z surową przyrodą, przystosować się do sposobu życia i zwyczajów nieprzyjaźnie nastawionego do obcych miejscowego plemienia, nauczyć się porozumiewać z istotami, których wcześniej sobie nawet nie wyobrażali, oraz podjąć trud wydostania się z tego świata, co jednak może nastąpić dopiero po złożeniu ofiary legendarnej górze - Samotnicy. Pasjonująca książka fatastyczno-przygodowa!