Ebooki
13329
Ebook

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 4

red. Andrzej Górny, red. Justyna Kijonka, red. Agata Zygmunt

Tematyka czwartego tomu "Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa" nawiązuje do zagadnień poruszanych w "Górnośląskich Studiach Socjologicznych", wydawanych niegdyś przez nieistniejący już Śląski Instytut Naukowy. W tomie zaprezentowane zostały między innymi wyniki badań i naukowe dociekania "młodych naukowców" – doktorantów i doktorów, dotyczące wciąż obecnych i wzbudzających wiele dyskusji problemów kształtowania się tożsamości mieszkańców Górnego Śląska. Tożsamość ujmowana zarówno w perspektywie kulturowej, charakterystycznej dla zbiorowości narodowych, regionalnych, religijnych czy innych, jak i w perspektywie osobowości jednostkowej należy współcześnie do najczęściej podejmowanych tematów badawczych socjologii. Jest jednym z modnych tematów badań, wskazujących, że w świecie globalizacji i aksjologicznej wichrowatości kultury nie zniknęły pytania o doświadczenie ciągłości i trwania pamięci zbiorowej, społecznej odpowiedzialności za dziedzictwo przeszłych pokoleń, emocjonalnych zobowiązań wobec ojczyzny prywatnej czy ideologicznej, o kształty przyszłości niewyobcowanej z bogactwa kulturowej tradycji.

13330
Ebook

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 5

red. Ewa Budzyńska

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”  nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Naukowy „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie piątym podjęty został problem szeroko pojętych wartości – wartości a etniczność, wartości prospołeczne i ich przemiany, świat wartości w różnych kulturach. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” - to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyką społeczną.

13331
Ebook

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 6

red. Anna Śliz, Joanna Kurczewska, Marek S. Szczepański

Tom 6. „Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa” – pod redakcją autorów z kilku polskich ośrodków naukowych – podejmuje problematykę wielokulturowości, widzianą przez pryzmat nie tylko konfliktu, lecz także spotkania kultur. To spotkanie kultur obserwowane jest w wielu wymiarach i na wielu płaszczyznach – w sensie symbolicznym, religijnym, w systemie wartości i w wyznawanym przez ludzi światopoglądzie, w kuchni regionalnej, w przestrzeni miejskiej i w relacjach wieś–miasto czy wreszcie w biografiach migrantów zarobkowych.

13332
Ebook

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 7

red. Tomasz Nawrocki

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Nauk „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie siódmym został podjęty problem szeroko rozumianej socjologii miasta i problemów miejskich. "Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” – to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyka społeczną.

13333
Ebook

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 8

red. Andrzej Niesporek

„Przedstawiamy tom 8. „Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa”, przygotowany przez prof. Andrzeja Niesporka z Instytutu Socjologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Każdy tom naszego czasopisma ma swoją specyfikę tematyczną nakreśloną przez redaktora naukowego. Andrzej Niesporek zaprosił Autorów reprezentujących różne kierunki zainteresowań badawczych, akcentujących jednakże teoretyczny i teoretyzujący wymiar podejmowanych przez siebie analiz. Spektrum publikowanych zagadnień jest szerokie: od prowadzonych przez Marię Banaś poszukiwań literackich śladów w socjologii (pomiędzy Królową śniegu a Don Kichotem) po „współuzależnienie jako rodzaj funkcjonowania”, analizowanego w perspektywach teorii socjopsychomedycznych (artykuł Rajmunda Morawskiego); od refleksji skupionych wokół kategorii utopii jako narzędzia teorii społecznej (Waldemar Czajkowski) po socjologię historyczną Raymunda Arona (Marcin Gacek); od sporów wokół konfliktu i teorii konfliktu (Anna Adamus-Matuszyńska) po socjologiczną analizę dyskursu wolności i bezpieczeństwa w kontekście liberalizmu i biopolityki (Piotr Kępski). Otwiera tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” artykuł Pawła Ćwikły, noszący znamienny tytuł: O wyższości socjologicznej teorii nad materią, podejmujący między innymi pytanie o to, „czy zagadnienie teorii w naukach społecznych odnosi się do jej praktycznej funkcjonalności, prawdziwie służącej rozumieniu społecznego świata, czy też część racji należałoby przyznać sceptykom, szepczącym, że tego rodzaju uprawianie nauki (gdzie fakty zmieniają swe znaczenie w zależności od przyjętej uprzednio teorii) służy przede wszystkim uzasadnianiu tychże teorii, które — choć kiedyś może odkrywcze — dziś stają się głównie narzędziem służącym podnoszeniu nieoryginalnych spostrzeżeń do rangi twierdzeń naukowych. Tego rodzaju wątpliwości prowadzą nieuchronnie do rozważań nad teorią teorii, czyli ponownie odsyłają do początków formowania się refleksji nad sposobami przyglądania się społecznemu światu i jego rozumienia”. Maciej Witkowski podejmuje analizę psychoterapeutycznych inspiracji we współczesnej antropologii refleksyjnej, wskazując między innymi deficyty spójnego języka teoretycznego czy jasnej strategii tworzenia antropologicznej narracji: „Hasłem teoretycznego rozwoju metodologii refleksyjnej może stać się dążenie do stworzenia kanonów podwójnie gęstego opisu”. Łukasz Trembaczowski w dość enigmatycznie zatytułowanym artykule Upadek. Analiza problemu specyficznie (nie)obecnego w teorii socjologicznej omawia teorię załamania i upadku cywilizacji w ujęciu Arnolda Toynbeego, koncepcję upadku Zachodu Oswalda Spenglera wraz z jej polskim odpowiednikiem zaproponowanym przez Floriana Znanieckiego, dołączając do swoich studiów teorię upadku społecznego, jaką przedstawili Joseph Tainter oraz Jareda Diamond. Autor stawia tezę, że w socjologii brakuje pojęcia upadku społecznego stawianego explicite, dobrze zdefiniowanego i poddającego się operacjonalizacji. Monika Żak przedmiotem swojego artykuły czyni odwieczny problem pogodzenia pracowniczych i rodzinnych ról społecznych ujmowany w świetle koncepcji work-life balance. Obok artykułów o wyraźnych odniesieniach teoretycznych zamieszczone są także dwie prace studyjne. Anna Muś i Anna Depta przedstawiają wyniki badań empirycznych na temat partycypacji studentów Uniwersytetu Śląskiego w życiu akademickim, a Agnieszka Rychłowska-Niesporek analizuje obecne w dyskursie nauk społecznych dyskusje wokół kategorii „singiel”. Podobnie jak w poprzednich tomach zamieszczamy także recenzje książek socjologicznych, w tym książki przygotowanej pod redakcją Marka S. Szczepańskiego i Anny Śliz Współczesne teorie społeczne. W kręgu ujęć paradygmatycznych. Przedstawiamy również najnowsze osiągnięcia naukowe Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, udokumentowane w tekście Roberta Pyki. Wyrażamy nadzieję, że prezentowany tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” znajdzie zainteresowanie w kręgach czytelników także spoza grona środowiska socjologicznego. Refleksje teoretyczne i teoretyzujące podejmowane przez socjologów są bowiem zawsze zaczynem pomnażającym zasoby wiedzy o procesach stawania się świata społecznego, ich uwarunkowaniach i następstwach, o roli jednostki w budowaniu społecznych struktur i znaczeniu społeczeństwa w konstruowaniu kapitału kulturowego człowieka jako podmiotu społecznego życia. Lektura przedstawionych tekstów, sięgających różnych dawnych i współczesnych orientacji teoretycznych, może stać się inspiracją do pełniejszego, może bardziej trafnego rozumienia i tłumaczenia szybko zmieniającego się społeczeństwa.” (Wstęp, Wojciech Świątkiewicz)

13334
Ebook

Górny Śląsk

Mieczysław Braun

Mieczysław Braun Przemysły Górny Śląsk Słoje czarnych pokładów, grube żyły kamienne, Wylęgłe w szybach mrocznej kopalni na Śląsku, Stężałe knieje leśne! paprocie tęgopienne! Torfowiska przed wiekami jeziorne i grzązkie! Tajemnicze drążone weny podziemne, Czarny antracyt słońca, łupany w korytarzach, Krany żelazne w murach wonnych i ciemnych, Uśmiechy r... Mieczysław Braun Ur. 29 maja 1902 w Łodzi Zm. 17 grudnia 1941 lub 2 lutego 1942 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Sonety, Żywe stronice, Rzemiosław: poezje, Sygnał z Marsa, Liść dębowy, Przemysły, Rzemiosła Polski poeta i adwokat żydowskiego pochodzenia. Właśc. Aleksander Mieczysław Bronsztejn. Syn Izaka Bronsztejna i Natalii z domu Szuman. Nauki pobierał w państwowej Szkole Realnej w Łodzi, z której przeniósł się od trzeciej klasy do prywatnego Ośmioklasowego Gimnazjum Męskiego Bogumiła Brauna. Nauka w Gimnazjum i wydarzenia I wojny światowej rozbudziły w nim zainteresowanie literaturą. Po ukończeniu szkoły w 1920 roku wstąpił do wojska i wyjechał na front pod Warszawę, walczył w szeregach 31 Pułku Strzelców Kaniowskich oraz 2 Pułku Piechoty Brygady Syberyjskiej. W październiku 1920 roku został zwolniony z wojska i wrócił do szkoły. W maju 1921 zdał maturę. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, następnie wrócił do Łodzi i rozpoczął praktykę adwokacką. W 1926 roku zdobył tytuł magistra, a od 1930 prowadził własną kancelarię adwokacką Działalność literacką rozpoczął już w 1918 roku - wraz z grupą chłopców i pod patronatem Juliana Tuwima oraz innych poetów, założyli czasopismo literackie "Tańczący Ogień", którego pierwszy i jedyny numer ukazał się w 1919 roku. Po zakończonych studiach, oprócz pracy zawodowej, poświęcił się również twórczości poetyckiej, o której wiedzieli tylko najbliżsi. W 1919 roku publikował wiersze w "Głosie Polskim", później również m.in. w "Skamandrze", "Wiadomościach Literackich", "Nowej Sztuce", "Expressie Ilustrowanym". Po wybuchu II wojny światowej przedostał się z żoną do Lwowa. W 1940 roku wrócił do Warszawy, został przesiedlony do getta warszawskiego, gdzie pracował na poczcie. Zmarł na tyfus plamisty. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

13335
Ebook

Górny Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie. Szkice o dwudziestowiecznej kulturze literackiej regionów

Paweł Majerski

Książka zawiera interpretacje utworów ludzi pióra związanych z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim. Znalazły się tutaj szkice poświęcone poezji (m.in. Lecha Piwowara, Stanisława Wygodzkiego, Wacława Stacherskiego, Stanisława Krawczyka), powieści Edwarda Kudelskiego Sosnowiec jest takim miastem jak Londyn, Paryż, Wiedeń..., ale również rozpoznaniom badaczy literatury i - jak w przypadku Jana Pierzchały – mechanizmów funkcjonowania najszerzej pojętej "pamięci miejsc". Autora interesuje poetyka tekstów, ich miejsce w dwudziestowiecznej kulturze literackiej – w ujęciach szczegółowych i panoramicznych uwzględnia więc nie tylko ściśle regionalne konteksty historyczne. Książka może zainteresować tak czytelników związanych z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim, jak i obserwatorów artystycznych wydarzeń z innych "okolic", podejmujących próby scalenia różnych doświadczeń naszej literatury współczesnej.

13336
Ebook

Górny Śląsk, Jura i Podbeskidzie. Wycieczki i trasy rowerowe. Wydanie 1

praca zbiorowa

Przewodnik rowerowy Górny Śląsk, Jura i Podbeskidzie powstał z myślą o wszystkich, którzy chcą łączyć aktywny wypoczynek z poznawaniem atrakcji krajoznawczych regionu, w którym mieszkają. Trasy zaplanowano tak, by każdy mógł je przejechać - mają rekreacyjny charakter, są stosunkowo krótkie i łatwe technicznie. Opisom wycieczek towarzyszą zdjęcia, mapy i profile wysokościowe. Całość uzupełnia zwięzły poradnik. Mamy nadzieję, że przewodnik spełni swoje zadanie, zachęcając do odkrywania niezwykłych miejsc, położonych często "tuż za miedzą". Zapraszamy na rowerowy szlak!

13337
Ebook

Górny Śląsk, Jura i Podbeskidzie. Wycieczki i trasy rowerowe. Wydanie 2

Praca zbiorowa

Przewodnik rowerowy Górny Śląsk, Jura i Podbeskidzie powstał z myślą o wszystkich, którzy chcą łączyć aktywny wypoczynek z poznawaniem atrakcji krajoznawczych regionu, w którym przebywają. Trasy zaplanowano tak, by każdy mógł znaleźć odpowiednią dla siebie, zarówno rodziny z dziećmi, jak i bardziej zaawansowani rowerzyści. Opisom wycieczek towarzyszą zdjęcia, mapy i profile wysokościowe. Całość uzupełnia zwięzły poradnik. Przewodnik z pewnością spełni swoje zadanie, zachęcając do odkrywania niezwykłych miejsc, często położonych zaskakująco blisko. Zapraszamy na rowerowy szlak! 25 tras o różnym stopniu trudności Dokładne mapy Profile wysokościowe Poradnik rowerowy

13338
Ebook

Górny Śląsk. Slow przewodnik

Beata Pomykalska, Paweł Pomykalski

Ta książka to coś więcej niż przewodnik. Autorzy zapraszają do odkrywania miejsc, które są im szczególnie bliskie, zachęcając do niespiesznego i uważnego ich poznawania. Dzielą się wspomnieniami, wrażeniami refleksjami, opowiadają o kulturze i tradycjach regionu, o jego mieszkańcach, z którymi gawędzą podczas swych wędrówek. Pokazują industrialne (i nie tylko) piękno regionu, który jeszcze do niedawna turyści omijali szerokim łukiem, burzą stereotypy na temat czarnego Śląska, zapraszając w miejsca, które naprawdę zaskoczą tych, którzy stereotypom ulegli. Życie Gliwic, Katowic i Bytomia toczy się wśród świetnej architektury miejskiej, dawne obiekty przemysłowe zyskują nowe życie, służąc kulturze i relaksowi, w kopalni można wypić piwo w najgłębiej położonym pubie Europy, a w wieży ciśnień spędzić romantyczny wieczór. Powstają nowe dzieła architektury na najwyższym poziomie, dawne osiedla robotnicze budzą zdumienie i zachwyt. Nie ma w tej książce obowiązkowych punktów programu - raczej garść propozycji, które zainspirują, pozwolą zatrzymać się w biegu, rozejrzeć uważnie wokół, poleniuchować na trawie, wrzucić coś na ruszt, pokontemplować, porozmawiać i pomarzyć.

13339
Ebook

Górny Śląsk. Ucieczki z miasta. Przewodnik weekendowy. Wydanie 1

Mateusz Świstak

Przewodnik Górny Śląsk. Ucieczki z miasta to zbiór kilkudziesięciu pomysłów na wycieczki po województwie śląskim - na pół dnia, na cały dzień i na weekend. Skorzystaj z propozycji wypadów w interesujące, często niebanalne i rzadko odwiedzane miejsca, do których można dotrzeć w kilkadziesiąt minut. Ile masz czasu? W przewodniku znajdziesz propozycje wycieczek kilkugodzinnych, całodniowych i weekendowych. Wybierz tę, która akurat Ci odpowiada! Co chcesz robić? Możesz wybierać spośród kilkudziesięciu różnorodnych pomysłów. Znajdziesz tu propozycje zarówno dla amatorów zwiedzania zabytków i muzeów, jak i dla spragnionych odpoczynku na łonie natury, dla rodzin z dziećmi, dla miłośników jazdy na rowerze czy pływania kajakiem. Ruszaj! Nie trać czasu! Niczego więcej nie potrzebujesz, by wyruszyć w drogę. W przewodniku znajdziesz opisy tras wycieczek i miejsc, które warto zobaczyć, a także informacje o dojazdach i powrotach, godzinach otwarcia obiektów, punktach noclegowych oraz lokalach gastronomicznych.

13340
Ebook

Górski Karabach w polityce niepodległego Azerbejdżanu

Adamczewski Przemysław

Książka Górski Karabach w polityce niepodległego Azerbejdżanu jest rezultatem kilkuletnich badań na temat konfliktu karabachskiego. Autor wyjaśnia w niej wpływ secesji Górskiego Karabachu na politykę władz Azerbejdżanu oraz przedstawia stanowisko władz tego kraju w sprawie zawarcia porozumienia z Ormianami, zamieszkującymi zarówno były Górsko-Karabachski Obwód Autonomiczny, jak i Armenię, a także wykorzystania sił zbrojnych do przywrócenia jurysdykcji rządu w Baku nad całym krajem. Zamiarem autora było ponadto przeanalizowanie kontekstu prawnego azerbejdżańsko-ormiańskiego konfliktu o Górski Karabach, zbadanie z tej perspektywy ormiańskiej tezy o prawomocności wystąpienia GKOA ze składu Azerbejdżańskiej SRR i w konsekwencji proklamowania Republiki Górskiego Karabachu. Współczesnej sytuacji Górskiego Karabachu nie można jednak zrozumieć bez zaznajomienia się z jego dziejami. Zarówno Ormianie, jak i Azerbejdżanie przedstawiają odrębną, niekiedy przerysowaną ich wersję. Dlatego jednym z celów, jakie postawił sobie autor tej książki, było rzetelne i przejrzyste omówienie historii spornego regionu. Wydarzenia z przeszłości są przyczyną obecnych uwarunkowań geopolitycznych, a zgodnie z zasadą Francisa Bacona to właśnie poznanie przyczyn jest prawdziwą wiedzą. Przemysław Adamczewski (ur. 1981) absolwent stosunków międzynarodowych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2011 roku pracownik naukowy Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Sieradzu. W 2012 roku został laureatem konkursu w ramach programu Mobilność Plus za projekt badawczy Mitologizacja pamięci historycznej jako determinant konfliktów etnicznych na Kaukazie.

13341
Ebook

Górski troll. Śmierć w December. Tom 4

Caroline Grimwalker i Leffe Grimwalker

W December pojawia się płatny zabójca, któremu zlecono zabicie siedmiu osób w ramach zemsty za wymordowanie gangu Lwy Afryki. Na miejscach zbrodni mężczyzna zostawia odcięte palce. John Wagner musi dołączyć do kolejnego szaleńczego wyścigu na śmierć i życie. Tymczasem Kim dalej obsesyjnie prowadzi prywatne śledztwo i porządkując dom po byłym mężu, znajduje pamiętnik babci, a w nim szokujące informacje o swojej przeszłości i rodzinie. Seria kryminałów "Śmierć w December" to wspólne dzieło małżeństwa Grimwalkerów. Gdyby przenieść ją na ekran, powstałaby mieszanka "Mare z Easttown", "Ozark" i "Siedem". W tajemniczym miasteczku nikt nie trzyma się reguł, ani dobrzy, ani źli. Ale jedno jest pewne - gdy raz znajdziesz się w December, trudno będzie ci je opuścić. "Górski troll" to czwarta część dziesięciotomowej serii.

13342
Ebook

Górskie powietrze i inne opowieści

Arne Garborg

Arne Garborg, właśc. Aadne Eivindsson Gaborg (1851-1924) – norweski poeta, dziennikarz i tłumacz. Pochodził z gminy Time (w Jæren, Rogaland). Był jednym z ośmiorga dzieci rolnika. Od 1872 r. pracował jako dziennikarz m.in. „Dagbladet” i założonej przez siebie „Den 17de Mai”, później „Norsk Tidend”. Pisał w języku nynorsk. W powieściach, esejach i wierszach poruszał tematykę konfliktów między tożsamością narodową a europejską, jednostką a społeczeństwem, wymogami religii a współczesną cywilizacją i codziennym życiem człowieka. (za Wikipedią). Ta właśnie tematyka występuje w niniejszym zbiorze opowiadań, który zawiera utwory: „Morze”, „W stowarzyszeniu młodzieży”, „Śmierć”, „Lars z Lia”, „Górskie powietrze”, „Starzy i młodzi”, „Na halach”.

13343
Ebook

Górskie wędrówki Region Jungfrau - Alpy Berneńskie

Wojciech Biedroń

Alpy Berneńskie to region, w którym natrafimy na lodowce, spektakularne widoki śnieżnych szczytów oraz wjedziemy kolejką na dach Europy na wysokość prawie 3500 metrów. Zróżnicowanie tras jest tak duże, że możemy poruszać się pieszo, rowerem oraz koleją. Zapraszam do zapoznania się z moją wersją podróży po tym pięknym regionie, którą można dowolnie modyfikować. Jeśli zdecydujemy się na to, aby spędzić tam co najmniej kilka dni to i tak będzie nam trudno dokonać wyboru. Dzięki dobrej komunikacji zbiorowej, łatwo będzie dostosować nasze oczekiwania do tego co chcemy zobaczyć. W niniejszym opracowaniu zwracam uwagę na łatwe przemieszczanie się z miejsca na miejsce, które można potraktować jako wsparcie dla trekkingu, ale również można nastawić się tylko i wyłącznie na podróże po żelaznych szlakach, po których bezpiecznie pojedziemy koleją.    

13344
Ebook

Górskie wędrówki Tatry Wysokie - Centralne Karpaty Zachodnie

Wojciech Biedroń

Za pierwszym razem nie udał mi się trekking w Tatrach Słowackich. Na szczęście rezygnacja podczas pierwszej próby nastąpiła bardzo szybko i nie zniechęciło mnie to do gór a powiem więcej, zaostrzyło tylko mój apetyt. Za to na drugie podejście czekałem ponad dwie dekady. Rozpoczęliśmy naszą wędrówkę od Tatrzańskiej Łomnicy i zakończyliśmy nieopodal Szczyrbskiego jeziora. Przedstawiona propozycja może się spodobać długodystansowcom, którzy lubią trekking z dużymi plecakami od schroniska do schroniska. Nasze przejście co prawda zakończyło się bez wejścia na Krywań, ale myślę, że może być inspiracją nie tylko na kilka dni marszu, ale nawet na wypad weekendowy. Wtedy warto wziąć dodatkowo dzień, bądź dwa urlopu. No chyba, że nie uda nam się oprzeć urokowi tatrzańskiemu i wybierzemy się na kilka dni tak jak to przedstawiłem tutaj. Tatry Słowackie to jak najbardziej umożliwiają dzięki licznym kolejkom linowym i słynnej "Elektriczce" czyli kolei słowackiej obsługujących połączenia u podnóża Tatr Wysokich.