Baltica. Agata Stec i Artur Kamiński. Tom 0.5

Piotr Borlik

Witamy na pokładzie MF Baltica tu zwykła podróż zmienia się w nieustającą zabawę. Uważaj jednak, by nie zatracić się w niej. Wystarczy chwila nieuwagi, a już nigdy nie zejdziesz na ląd. Pasażerowie MF Baltica podróżują w różnym celu. Trójkę z nich łączy jednak coś więcej niż turystyczny rejs tym samym statkiem. Przykładny mąż, imprezująca studentka i starsza pani mają wrażenie, że umknęło im coś istotnego. Niedługo okazuje się, że ten brakujący element wspomnień może im uratować życie. Prequel trylogii Boska proporcja, Materiał ludzki i Białe kłamstwa z komisarz Agatą Stec.  

Balwierze, cyrulicy, wyrwizęby. Z dziejów choroby i zdrowia

Dariusz Łukasiewicz

Fragment wstępu: Niedostatek badań nad dziejami kwestii zdrowotnych widoczny jest jasno w podręcznikach historii Polski i historii powszechnej, podczas gdy są to zagadnienia znaczące, ale i ciekawe. Podobnie jak w obszarze innej instytucji – szkolnictwa – w biegu epok następowały tu wielkie jakościowe zmiany, które miały zasadniczy wpływ na komfort ludzkiego życia. W minionych stuleciach jednym z głównych problemów była ogromna śmiertelność spowodowana przez epidemie, zwłaszcza śmiertelność dzieci. Od przełomu XIX i XX wieku stopniowo zaczęły następować w tym obszarze coraz szybsze, pozytywne zmiany, a służba zdrowia swym działaniem obejmowała już nie tylko szlachtę i zamożne mieszczaństwo, ale również warstwy uboższe. Także skuteczność medycyny zasadniczo się poprawiała. Lepsze było wyżywienie i większa odporność na choroby, co dla stanu zdrowotnego społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie. Dzięki postępowi naukowemu przezwyciężono wielkie klęski nieurodzaju i głodu, które zawsze prowokowały epidemie. Od połowy XIX wieku głód w Europie odchodził do przeszłości. Pojawiły się nawozy sztuczne, nowe uprawy, poprawa jakości hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu. Za tym wzrastała konsumpcja mięsa. Zanim to nastąpiło, z zachorowaniami radzono sobie metodą prób i błędów w zakresie stosowania środków zielnych, gdzie osiągnięto duże sukcesy. Nie rozumiano, jak działa dany specyfik, ale ważne było, że działał. Teorie medyczne i wykoncypowane metody leczenia stanowiły jednak dla zdrowia zagrożenie. Medycyna uniwersytecka miała natomiast nad ludową przewagę większej plastyczności i łatwości poddawania się zmianom. Medycyna ludowa przekazywana była z pokolenia na pokolenie w systemie rzemieślniczym. Lekarze po uniwersytetach raczej więc szkodzili bogatym puszczając krew i dając środki na przeczyszczenie, a biednym starali się pomóc znachorzy, wiejskie baby, akuszerki i zielarki. Uważano, że ogromne znaczenie w profilaktyce i leczeniu miała religia, jako że modlitwy do świętych, pielgrzymki, relikwie oraz vota uznawano za bardzo ważne pomoce lecznicze. Nasze czasy racjonalizmu zmieniły również religię, gdzie zmniejszyła się wiara w cudowne uzdrowienia.

Balzak

Tadeusz Boy-Żeleński

“Balzak“ to dzieło Tadeusza Boya-Żeleńskiego, wybitnego polskiego intelektualista i literata.   Książka ta jest wspaniałym życiorysem Honoré de Balzaca, powieściopisarza francuskiego, uznawanego obok Dickensa i Tołstoja za jednego z najważniejszych twórców współczesnej powieści europejskiej.  

Bałkany. Bośnia i Hercegowina, Serbia, Macedonia, Kosowo. Wydanie 5

praca zbiorowa

Bałkany to region, który ma moc przyciągania, wręcz uzależniania. Przyczyny bywają rozmaite: niezwykła przyroda - dzikie skaliste góry, sąsiadujące z ciepłym morzem, burzliwa historia, cenne zabytki wszystkich epok, a także eklektyczna kultura, w której przeplatają się wpływy wielu narodowości, chrześcijaństwa i islamu. Jeśli dodamy do tego wspaniałą kuchnię, aromatyczne alkohole, żywiołową muzykę, a nade wszystko spontaniczność mieszkańców, łatwiej będzie zrozumieć, dlaczego tak wielu uległo magii tego wyjątkowego zakątka Europy. Przewodniki Bezdroży przybliżają historię, kulturę i przyrodę opisywanych regionów i krajów oraz oprowadzają po ich najbardziej fascynujących zakątkach. Treść uporządkowano dla wygody w układzie regionalnym. Opisom miast i innych atrakcji turystycznych towarzyszą przejrzyste mapy oraz ramki z ciekawostkami, czyniące z przewodnika pasjonującą lekturę nie tylko w czasie podróży. Informacje praktyczne pomagają zaplanować wyjazd i odnaleźć się w odwiedzanym miejscu. Całość zamyka praktyczny minisłowniczek. Marta Kołczyńska - absolwentka kulturoznawstwa Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, doktorantka Szkoły Nauk Społecznych PAN, stypendystka Funduszu Wyszechradzkiego, ekonomistka, członkini stowarzyszenia naukowego Collegium Invisibile, redaktorka portalu internetowego balkanistyka.org (specjalność - Albania i Kosowo). Urodzona w Łodzi, mieszka w Warszawie. Kosowem "zaraziła się" w Kosowie od Kosowarów i nie zamierza się leczyć. Aktualnie zajmuje się historią i rolą religii. Studiować zamierza do końca życia, na zmianę z podróżowaniem, najlepiej w sposób bardzo niezaplanowany i bardzo niezorganizowany. Tekst o Kosowie powstał w większości w ogromnym blokowym mieszkaniu w centrum Prisztiny, w którym planowo w nocy nie było wody, a prądu od czasu do czasu. Kosowarzy, szczególnie w mniejszych miastach i wsiach, są często szczerze zdziwieni widokiem podróżnika, szczególnie piszącego przewodnik o ich "zwykłych miastach, domach, meczetach". Niełatwo zdobyć informacje o najbliższej restauracji, bo natychmiast ląduje się w czyimś pokoju gościnnym, a obowiązkiem jest... pokornie jeść i pić. Czasem w "pakiecie" jest też nocleg. W Kosowie najważniejszy jest spokój, brak pośpiechu i relacje międzyludzkie. Kosowarzy, niezwykle dumni ze swojego kraju, tradycji i historii, pomogą każdemu ciekawemu ich kultury zrozumieć ją, posmakować i poczuć. Bez tej pomocy, cierpliwości i porad praca nad przewodnikiem byłaby o wiele trudniejsza. Beata Kozerska - absolwentka Filologii Słowiańskiej na Uniwersytecie Warszawskim (język kierunkowy - serbski, specjalizacja - kulturoznawstwo). Związana z Bałkanami nie tylko zawodowo, ale i prywatnie, szczególnie mocno z Belgradem, gdzie obecnie mieszka i pracuje. Zawodowo realizuje się jako tłumacz z języka serbskiego, chorwackiego i bośniackiego, zajmując się głównie tłumaczeniami technicznymi. Interesuje się historią, sztuką i literaturą, nie tylko krajów bałkańskich. Swoją wiedzę poszerza, a marzenia spełnia, podróżując. Robert Sendek - slawista, którego główną fascynacją pozostają Bałkany jako niepowtarzalny tygiel narodów, kultur, tradycji i języków. Są dla niego najważniejszym terenem wypraw i częstych wizyt, przemierzył je wzdłuż i wszerz, od Podgoricy do Bukaresztu i od Zagrzebia do Salonik. Szczególną wagę przywiązuje do wędrówek po Bułgarii, najpiękniejszym kraju na całym półwyspie, oraz po Macedonii, będącej prawdziwym sercem Bałkanów, wręcz ich kwintesencją, ze wszystkimi ich problemami, radościami i ambicjami. Obronił doktorat poświęcony bułgarskiej i macedońskiej frazeologii w kontekście bałkańskim. Pracuje w Katedrze Filologii Bułgarskiej i Macedońskiej UJ. Jest autorem przewodnika Bułgaria. Pejzaż słońcem pisany. Ewa Tyszkiewicz - absolwentka historii sztuki, a także podyplomowych studiów muzealniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Pracuje w Muzeum Narodowym w Warszawie, a prywatnie pasjonuje się podróżami oraz zgłębianiem kultur europejskich i azjatyckich. Koleje losu przenosiły ją co kilka lat do różnych krajów - mieszkała w ZSRR, Turcji i Belgii. Obecnie mieszka w Sarajewie, analizując specyfikę Bałkanów i krzyżowanie się kultur słowiańskiej, islamskiej i żydowskiej. Urzekła ją Bośnia, jej niezwykła przyroda, niezwykle skomplikowana przeszłość oraz otwarci i bardzo bliscy Polakom mieszkańcy. Krzysztof Dopierała - z wykształcenia logistyk, który porzucił fach, by bezskutecznie walczyć z głosami w głowie, które namawiają do kolejnych podróży - głównie w kierunku Azji. Cofnięty czas wykorzystałby na edukację turystyczno-dziennikarską. Intensywnie szuka metod zespolenia pasji z życiem zawodowym, w czym współpraca z wydawnictwem Bezdroża ma istotny udział. Pracując nad niniejszym przewodnikiem, przemierzał przez kilka miesięcy bałkańskie drogi mocno zużytym wehikułem, spotykając się z gościnnością miejscowych ludzi, którzy przy tradycyjnie parzonej kawie opowiadali o historii przeszłych wojen i konfliktów. Swoje wojaże po świecie opisuje na blogu podróżniczym www.1000krokow.eu

Bałkany. Raport z polskich misji

Grzegorz Kaliciak

Dla polskiej armii początek lat dziewięćdziesiątych był bardzo trudny, a środków brakowało dosłownie na wszystko. Jednak gdy przyszła prośba o pomoc, wojsko się nie zawahało. W bałkańską misję ruszył największy od czasów II wojny światowej Polski Kontyngent Wojskowy. Na miejscu czekało żołnierzy ważne zadanie przywrócenie spokoju i normalnego życia po krwawej wojnie domowej. Pierwszy kontyngent wysłano do Chorwacji. Krótko potem powołano kolejny dla Bośni i Hercegowiny. Wreszcie pod koniec lat dziewięćdziesiątych utworzono siły pokojowe dla Kosowa. Misje w dwóch ostatnich krajach wciąż trwają. Na początku głównym zadaniem żołnierzy stacjonujących na Bałkanach było rozminowywanie. W efekcie szaleństwa wojny domowej miny były wszędzie: na szkolnych placach zabaw, nadrzecznych plażach, leśnych dróżkach i cmentarzach. Dzień w dzień, metr po metrze, w górach i dolinach polscy saperzy przeczesywali ziemię. Niektórzy podczas tej ofiarnej służby stracili życie. Dzisiejszy kontyngent składa się między innymi ze służb rozpoznania i wywiadu. Każdego dnia ruszają w teren po cenne informacje. Odbywają setki rozmów, weryfikują pogłoski, oceniają zagrożenia. A tych wciąż nie brakuje na Bałkanach, zwłaszcza w czasach rozkwitu nacjonalizmu i fundamentalizmu religijnego. To właśnie misje w krajach byłej Jugosławii otworzyły naszą armię na świat i choć nadal trwają, bez wątpienia można stwierdzić, że żołnierze podołali swoim obowiązkom. Książka pułkownika Grzegorza Kaliciaka to rzetelny raport z polskich misji na Bałkanach, o których rzadko pamiętamy, choć każdego dnia zapisują się w historii polskiego wojska. Raport z polskich misji jest lekturą niezwykłą. O Bałkanach opowiadają nie politycy, politolodzy czy inni mądrale, którzy choć nigdy nie byli w Slunju, Sarajewie, w wiosce Kamenica, mieście Maglaj, w Prisztinie czy Kosowskiej Mitrowicy, to wiedzą najlepiej, co tam się wydarzyło i jak dziś wygląda miejscowe życie. A ono wcale nie wyglądało i nie wygląda tak, jak by chcieli. Opowiadają o tym żołnierze, uczestnicy misji pokojowych na Bałkanach, którzy na miejscu spędzili wiele miesięcy, na własnej skórze doświadczyli powojennej rzeczywistości, patrzyli, obserwowali, wyciągali wnioski. Dalecy od polityki i politykowania, bo nie taka była ich rola, nie mogli jednak polityki nie dostrzegać. Ich relacje różnią się od tego, co można przeczytać w oficjalnych komentarzach. Że wszyscy Serbowie to nacjonaliści, że Chorwaci nie popełniali zbrodni, że w Bośni nie ma radykalnych islamistów, a wojna w Kosowie wybuchła z powodów religijnych. Polscy żołnierze byli na miejscu, ciężko pracowali, czasem także ginęli, bo wprawdzie nie było już wojny, ale pozostały po niej tysiące min, które trzeba było wyszukiwać gołymi rękami i rozbrajać. Czy Polska umiała się zatroszczyć o ich bezpieczeństwo i bezpieczeństwo ich rodzin? Jaka była nasza armia? Wyjeżdżając na misje nie mieli pojęcia co ich spotka. Szybko się uczyli, dorastali do roli. To jedna warstwa książki. Druga, równie ważna, to bałkańskie realia. Dzięki Grzegorzowi Kaliciakowi słuchamy obiektywnych relacji żołnierzy nieuwikłanych w polityczne spory. Warto je poznać. Jagienka Wilczak, Polityka

Bałkany Zachodnie między przeszłością a przyszłością

Paweł Chmielewski, Sławomir Lucjan Szczesio

Książka jest kolejną w serii wydawniczej „Bałkany XX/XXI”. Interdyscyplinarny charakter tej pracy pozwala na przedstawienie przez trzydziestu dwóch znawców problematyki bałkańskiej własnych poglądów na wybrane zagadnienia opisujące proces rozpadu Jugosławii, jego konsekwencji dla obszaru Bałkanów Zachodnich i funkcjonowania państw powstałych na gruzach federacji jugosłowiańskiej. Opisano w niej przyczyny, które doprowadziły do uruchomienia procesu społeczno-politycznej implozji jugosłowiańskiego systemu państwowego, ale również do prześledzenia różnorakich skutków tego zjawiska – zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i międzynarodowym, np.: napięć na tle nacjonalistycznym i religijnym, naruszających fundamentalne wartości moralne, godność ludzką, poszanowanie praw człowieka.

Bałkany Zachodnie w systemie bezpieczeństwa euroatlantyckiego

Albin Głowacki, Sławomir Lucjan Szczesio

W kolejnym tomie z serii „Bałkany XX/XXI” zaprezentowano studia i szkice z zakresu spraw politycznych, społecznych, gospodarczych oraz wojskowych, a także dyplomatycznych i wywiadowczych, dotyczące państw Bałkanów Zachodnich. Autorzy dzielą się refleksjami m. in. o tym, jakie wyzwania stoją jeszcze przed tym regionem, jakie zagrożenia może spowodować dla Europy i świata ewentualna destabilizacja wewnętrzna w tamtych krajach, a także jak destrukcyjną siłą stał się (nie tylko tam) radykalny islam. Zwracają uwagę na to, jak ważną rolę mogą odgrywać. Bałkany Zachodnie w międzynarodowym systemie bezpieczeństwa. Stawiają również pytania o to, co sprawia, że proces zmian na Bałkanach Zachodnich przebiega dość wolno – czy źródło tego stanu rzeczy tkwi tylko w sprawach wewnętrznych, czy jest to problem szerszy, dotyczący także reakcji społeczności międzynarodowej. Dlaczego mocarstwa nie mogą porozumieć się co do tego, jak i po co wspierać te kraje? Dlaczego organizacje międzynarodowe nie są w stanie zapewnić tam pokojowej stabilizacji? Czy możliwe są kolejne, groźne dla ładu europejskiego i pokoju światowego konflikty zbrojne w tym zapalnym regionie? Rozważania nad tymi ważnymi kwestiami mogą zainteresować nie tylko historyków, politologów, prawników, dziennikarzy, ale także polityków i osoby, którym obszar bałkański jest - z różnych powodów - szczególnie bliski.  

Bałkany-terror kultury

Ivan Colovic

Bałkany terror kultury to autorski wybór dokonany specjalnie dla Wydawnictwa Czarne z dorobku Ivana Čolovicia z lat 19972004. "Ivan Čolović, wybitny serbski intelektualista, w znakomitym tomie esejów pisze nie tylko o dramacie serbskiego postkomunizmu, gdzie marksizm-leninizm zastąpiła koszmarna mieszanka populizmu z nacjonalizmem etnicznym wzbogaconym o religię narodową. Na przykładzie serbskim szkicuje obraz zagrożenia wspólnego nam wszystkim: Serbom i Rosjanom, Chorwatom i Słowakom, Węgrom i Rumunom, Polakom i Albańczykom. Nie jest to więc choroba jedynie serbska. Wirus zarazy antydemokratycznej tkwi we wszystkich naszych organizmach duchowych. Dlatego tę książkę powinien przeczytać każdy polski inteligent, który chce żyć w wolnej Polsce i w demokratycznej Europie." Adam Michnik "Bezlitosna analiza roli, jaką w podsycaniu wojen na Bałkanach odegrali intelektualiści i tworzona przez nich kultura. Čolović skupia się w niej na swej ojczystej Serbii, nie sposób jednak odłożyć tej książki z przyjemnym poczuciem różnicy, która nas dzieli od bałkańskiego barbarzyństwa. Z treści omawianych przez Čolovicia wyziera karykatura aż nadto znajomej gęby naszego własnego zadufania. Ku refleksji i przestrodze." Konstanty Gebert