Zalecenia i przestrogi lekturowe (XVI-XX wiek)

Mariola Jarczykowa, Agnieszka Bajor

Artykuły zawarte w tomie poruszają zagadnienia recepcji tekstów literackich, prac naukowych czy praktycznych poradników. Interesujące jest spojrzenie na historię czytelnictwa w aspekcie politycznym, religijnym czy kulturowym. W dobie staropolskiej rękopiśmienne i drukowane woluminy były przedmiotami luksusowymi, ich lekturę zalecano w specjalnie komponowanych w tym celu wierszach (Anna Sitkowa). Na łamach prasy oraz w podręcznikach savoir-vivre’u promowano nie tylko literaturę piękną, ale również książki „użyteczne”: poradniki czy publikacje naukowe (Bożena Mazurkowa, Anna Zdanowicz). Z drugiej strony dostrzegano niebezpieczeństwa mogące wynikać z czytania niepożądanych tekstów przez nieprzygotowanych odbiorców (Mariola Jarczykowa). W czasie zaborów książki były przekaźnikiem wartości patriotycznych, zastępowały zabronioną edukację polonistyczną (Grzegorz Nieć, Adrian Uljasz). Po lekturę coraz chętniej sięgały kobiety, które korespondencyjnie dzieliły się wrażeniami czytelniczymi (Małgorzata Komza), choć emancypacja w tym zakresie nie zawsze była dobrze odbierana (Agnieszka Paja). Dzięki staraniom działaczy i publicystów książki pełniły znaczące funkcje w programach kulturalnych poszczególnych dzielnic i prowincji (Krystyna Kossakowska-Jarosz, Anna Karczewska). Problemem było propagowanie tekstów o profilu religijnym, silnie ograniczane przez cenzurę zewnętrzną i wewnętrzną (Janusz Kostecki, Agata Muc). W okresie międzywojennym zwracano uwagę na dobór książek do bibliotek szkolnych (Hanna Langer). Sprzeciwiano się zasilaniu księgozbiorów publikacjami o charakterze nacjonalistycznym i faszystowskim (Zdzisław Gębołyś). Podejmowano także wieloaspektowe prace w zakresie podniesienia edukacji czytelniczej w środowiskach wiejskich, czego świadectwem są pamiętniki chłopów (Monika Olczak-Kardas).

Zalewski

Paweł Leśniak

Robert Zalewski to weteran nowosądeckiej komendy, który w policyjnym środowisku uważany jest za niedającego się złamać, przykładnego glinę. Tylko nieliczni wiedzą, że jego przeszłość odcisnęła na nim mroczne piętno, którego echo w postaci blizn skrywa pod rękawami koszuli. Przeszłość, której przysiągł nigdy więcej nie dopuścić do głosu. Kiedy w Krakowie znika podkomisarz Irena Adamczuk, z którą współpracował przy jednej z głośnych spraw, wyrusza na jej poszukiwania. Gdy jednak odkrywa, że powiązana jest z mordercą innego policjanta, a jego kolegi, wszystko, w co wierzył, zaczyna się rozpadać. Podejrzenia prokuratora o korupcję wśród funkcjonariuszy przestają być teorią, a system, któremu Zalewski służył przez całe swoje życie, okazuje się przesiąknięty złem. Czy Irena uległa zepsuciu, przed którym starał się ją uchronić? Jak daleko jest gotowy się posunąć, by odkryć niewygodną prawdę? Czy dla rozwiązania sprawy odważy się wrócić do zamkniętej przeszłości i wypuścić demony, które przysiągł trzymać w zamknięciu?

Zależność gospodarki Ukrainy od stanu relacji energetycznych z Federacją Rosyjską

Tomasz Motowidlak

Książka jest poświęcona relacjom energetycznym między Ukrainą i Federacją Rosyjską, które potraktowano jako jedną z istotnych determinant funkcjonowania gospodarki Ukrainy. Stan tych relacji wpływa bowiem w znaczącym stopniu na kluczowe parametry gospodarki Ukrainy, tj. dochód narodowy brutto, bilans płatniczy, bilans handlowy, stan budżetu oraz wielkość zadłużenia. W tym kontekście dla Ukrainy szczególnie istotny jest fakt, że Federacja Rosyjska uczyniła z tych relacji skuteczny instrument nacisku, służący realizacji swoich interesów gospodarczych i politycznych w tym kraju. Spektakularnym przejawem stosowania tego instrumentu było wywoływanie kryzysów gazowych na Ukrainie, których skutki odczuwalne były także w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. W publikacji przedstawiono zasadnicze instrumenty energetycznego nacisku Federacji Rosyjskiej na gospodarkę Ukrainy oraz podejmowane przez Ukrainę działania na rzecz ograniczenia zakresu i skutków stosowania tych instrumentów.

Zależność reakcji fizjologicznej od rytmu i obciążenia w pracy na cykloergometrze u osób nietrenujących

Agnieszka Jastrzębska

Celem pracy jest ocena wpływu rytmu pedałowania w pracy na cykloergometrze rowerowym na wielkość reakcji fizjologicznej oraz określenie poziomu regulacji czynności krążeniowo-oddechowych podczas wysiłków submaksymalnych, lekkich i umiarkowanych, wykonywanych bez obciążenia zewnętrznego oraz z obciążeniem rzędu 100 W i 150 W. Dodatkowo autorka zamierza znaleźć odpowiedź na pytanie, czy istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy zmiennością rytmu skurczów mięśniowych w pracy na cykloergometrze a zmiennością reakcji krążeniowo-oddechowych oraz metabolizmem wysiłkowym.

Zalli Warrin

Damir Senko Czarnawski

Wymagająca, ale wciągająca, intrygująca i... nagradzająca – „Zalli Warrin” to książka, do której można powracać wielokrotnie. Nieoczywista i niecodzienna: „Zalli Warrin” jest powieścią wymagającą – wymaga skupienia i koncentracji. Wymaga również całkowitego zanurzenia się w jej opisach, a także rozgryzienia budujących ją wątków. I choć tyle wymaga, to za podjęty wysiłek wspaniale nagradza! Nagradza pięknem opisów, zaskakującymi wydarzeniami i niebanalną fabułą. A do tego potrafi rozbawić Czytelnika w najmniej spodziewanym momencie. Zagłębienie się w metafizyczny świat przedstawiony w „Zalli Warrin” odrywa od rzeczywistości i przenosi w zupełnie nowe, nieznane wymiary, alternatywne rzeczywistości, inspirowane kulturą i językiem plemion bałtowskich. Czy różne płaszczyzny rzeczywistości mogą się przenikać? Gdzie się łączą? Czy znany nam rozwój wydarzeń jest jedynym możliwym…?

Zalotnicy

Władysław Syrokomla

Władysław Syrokomla Gawędy Zalotnicy Gawęda Onego czasu młodziuchna, słodka, Żyła dziewica, niebios pieszczotka, Piękna jak gwiazda na niebie; Cóż więc dziwnego, że serca żarzy Że wszyscy młodzi, że wszyscy starzy, Skarbią jéj względy dla siebie? Młodzi poeci, starzy statyści, Ludzie rycerscy i biuraliści Króla Popiela czy Piasta, Na jéj spójrzenie biegli zawodem, Jak gdyby muchy do czary z miodem, Wołali: cudo niewiasta! Wołali chórem: O kraśna dziewo! Spójrz... Władysław Syrokomla Ur. 29 września 1823 w Smolhowie na Białorusi Zm. 15 września 1862 w Wilnie Najważniejsze dzieła: Margier, Urodzony Jan Dęboróg, Kasper Kaliński (Obrona Olsztyna), Janko Cmentarnik, Wielki Czwartek, Żywot poczciwego człowieka, Nagrobek obywatelowi; Chatka w lesie; Melodie z domu obłąkanych (zbiór poezji); Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna; Podróż swojaka po swojszczyźnie. Właśc. Ludwik Władysław Kondratowicz, pseudonim artystyczny utworzył z drugiego imienia i nazwy herbu rodzinnego. Poeta, pisarz i tłumacz doby romantyzmu. Był piewcą swojskości (przeciwny emigracji), idei demokratycznych (lecz nie rewolucyjnych), ludowości i rdzennej kultury litewskiej. Nazywał siebie ,,lirnikiem wioskowym" (tytuł jednego z wierszy), piszącym dla ,,braci w siermiędze i braci w kapocie". Jego styl cechuje programowa prostota języka, humor, niekiedy ironia (np. w nawiązaniach do sielankowych opisów życia na wsi). Solidaryzował się z egzystencją chłopów i drobnej szlachty, krytykował egoizm ziemiaństwa. Jego poglądy na współczesne mu tematy społeczne wyrażają m.in. wiersze Hulaj dusza! i Wyzwolenie włościan. Ważnym dokonaniem Syrokomli są przekłady łacińskojęzycznej literatury staropolskiej, m.in. Jana Kochanowskiego, Klemensa Janickiego, Sebastiana Klonowicza czy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego - w pracy tej celem było przybliżenie rodakom spuścizny kultury polskiej. Ponadto tłumaczył również współczesną poezję rosyjską i ukraińską (Rylejewa, Lermontowa, Niekrasowa, Szewczenki), a nawet wielkich romantyków niemieckich (Króla Olch Goethego, liryki Heinego), te jednak przekłady nie są wierne i służyły raczej Syrokomli dla wyrażenia cudzym słowem tego, czego sam, w warunkach rosyjskiej cenzury, nie mógł pisać. Cieszył się popularnością w całym kraju, nie tylko na rodzinnej Litwie i Białorusi, ale również w Warszawie, Krakowie i w Wielkopolsce, gdzie w latach 50. przyjmowano go bardzo uroczyście. Ostatnie lata niedługiego życia Syrokomli naznaczył cień zbliżającego się powstania styczniowego. W 1861 r. wracając do Wilna z Warszawy, gdzie brał udział w manifestacjach patriotycznych (po części jako współpracownik ,,Kuriera Wileńskiego"), został aresztowany i uwięziony, a następnie osadzony przymusowo w Borejkowszczyźnie. Tam stworzył niezwykle dojrzałe liryki zebrane później w zbiorze Poezja ostatniej godziny (wyd. 1862, obejmują m.in. Melodie z domu obłąkanych). Dzięki usilnym staraniom przyjaciół zezwolono na jego powrót do Wilna na kilka miesięcy przed śmiercią. Został tam pochowany na cmentarzu na Rossie, a jego pogrzeb zgromadził tłumy i sam stał się demonstracją patriotyczną doby przedpowstaniowej. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Zalotnicy niebiescy

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Zapraszam do zapoznania się z niezwykłą sztuką teatralną "Zalotnicy niebiescy" autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, której wyjątkowy urok i głębia sprawią, że przeniesiesz się w świat pełen namiętności, dramatycznych zwrotów akcji i subtelnych emocji. Pawlikowska-Jasnorzewska, mistrzyni słowa i teatralnego kunsztu, ożywia postaci i wydarzenia tak, że stają się one nie tylko bohaterami sceny, lecz również lustrem ludzkich losów i uczuć. "Zalotnicy niebiescy" to nie tylko spektakl, ale również literacka podróż.

Zaloty

Adam Mickiewicz

Za­lo­ty Pó­ki có­recz­ki opie­wa­łem wdzię­ki:  Ma­mu­nia słu­cha, stryj czy­ta;  Lecz sko­rom wes­tchnął do ser­ca i rę­ki:  Ja słu­cham, ca­ły dom py­ta.    Ma­ma o wio­skach i o du­szach ga­da,  Pan stryj o ran­gach, do­cho­dach;  A po­ko­jo­wa słu­żą­ce­go ba­da,  O mych w ko­cha­niu przy­go­dach.    Ma­mo, stry­jasz­ku! Jed­nę tyl­ko du­szę  I na Par­na­sie mam wło­ści;  Do­cho­dów pió­rem do­ra­biać się mu­szę,  A ran­ga u po­tom­no­ści!...    Czym daw­niej ko­chał? Cie­ka­wość ja­ło­wa! [...]Adam MickiewiczUr. 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka Zm. 26 listopada 1855 r. w Konstantynopolu (dziś: Stambuł) Najważniejsze dzieła: Ballady i romanse (1822), Grażyna (1823), Sonety krymskie (1826), Konrad Wallenrod (1828), Dziady (cz.II i IV 1823, cz.III 1832), Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1833), Pan Tadeusz (1834); wiersze: Oda do młodości (1820), Do Matki Polki (1830), Śmierć pułkownika (1831), Reduta Ordona (1831) Polski poeta i publicysta okresu romantyzmu (czołowy z trójcy ?wieszczów?). Syn adwokata, Mikołaja (zm. 1812) herbu Poraj oraz Barbary z Majewskich. Ukończył studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego; stypendium odpracowywał potem jako nauczyciel w Kownie. Był współzałożycielem tajnego samokształceniowego Towarzystwa Filomatów (1817), za co został w 1823 r. aresztowany i skazany na osiedlenie w głębi Rosji. W latach 1824-1829 przebywał w Petersburgu, Moskwie i na Krymie; następnie na emigracji w Paryżu. Wykładał literaturę łacińską na Akademii w Lozannie (1839), a od 1840 r. literaturę słowiańską w College de France w Paryżu. W 1841 r. związał się z ruchem religijnym A. Towiańskiego. W okresie Wiosny Ludów był redaktorem naczelnym fr. dziennika ?Trybuna Ludów? i organizatorem ochotniczego Zastępu Polskiego, dla którego napisał demokratyczny Skład zasad. autor: Cezary Ryska Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.