Żydowskie (nie)męskości. O przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego

Gaweł Janik

Monografia stanowić ma rodzaj kompletnego przewodnika po przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego. Autor uwzględnił w niej wszystkie wydane wówczas utwory pisarza – zarówno książki, jak i opowiadania opublikowane na łamach prasy, a także fragmenty niewydanego nigdy w całości dramatu. Pracę otwiera rozdział, w którym badacz odtwarza niemal wszystkie przedwojenne głosy krytyków literackich na temat wydanych wówczas utworów Rudnickiego. Celem autora było skonfrontowanie głosów badaczy, zdaniem których Rudnicki już od momentu swojego literackiego debiutu stał się ulubieńcem krytyki, z tekstami źródłowymi, a więc oryginalnymi recenzjami publikowanymi na łamach prasy przedwojennej. Drugi rozdział dotyczy „żydowskości” przedwojennych utworów pisarza. Ukazuje przemiany w światopoglądzie pisarza, którego na początku lat trzydziestych cechowała wyraźna postawa asymilatorska, podczas gdy tuż przed wybuchem II wojny światowej, jego głos słychać było już po stronie krytyków asymilacji. Najważniejszą część monografii stanowi rozdział trzeci, będący autorską próbą odczytania przedwojennej prozy Rudnickiego z perspektywy badań nad męskością. Badacz, w oparciu o najnowsze metodologie z zakresu men's, gender oraz queer studies, a także uwzględniając konteksty społeczne i kulturowe, podejmuje się próby wskazania tekstualnej wieloseksualności podmiotu Rudnickiego. Specyfika utworów pisarza, z których niemal całkowicie wykluczone zostały kobiety, przez długie lata nie została dostrzeżona, a przez to należycie opisana. Co więcej, męskość w tekstach Rudnickiego okazuje się często wyjątkowo niemęska, zniewieściała, a także homoseksualna. Monografia ta staje się więc próbą odczytania, mówiąc za Germanem Ritzem, „tajnych znaków” obecnych w międzywojennej twórczości pisarza, które pozwalają odczytać ją jako także homoseksualną, a tym samym dopisać Rudnickiego do grona pisarzy takich jak Jarosław Iwaszkiewicz czy Witold Gombrowicz.

Żydzi 2. Opowieści niepoprawne politycznie cz.IV

Piotr Zychowicz

Kontynuacja bestselleru Żydzi. Piotr Zychowicz porusza w tej książce niemal wszystkie kontrowersyjne tematy, które wypłynęły podczas ostatniej wielkiej kłótni polsko-żydowskiej. Z jednej strony żydowska policja w gettach, Judenraty, obozowe Sonderkommanda i żydokomuna. Z drugiej działalność granatowej policji, polskie donosy, zabójstwa i antysemityzm oraz złożony problem stosunku podziemia do Holokaustu. W Żydach 2 znalazły się również tematy współczesne krwawe zamachy terrorystyczne, brawurowe akcje Mosadu, działalność lobby żydowskiego w USA, a nawet wojny izraelskich kibiców piłkarskich, przy których nasi kibole wydają się grzecznymi chłopcami. To najbardziej niepoprawna politycznie książka Piotra Zychowicza!

Żydzi dnia powszedniego

Jehoszua Perle

Płacz kotów za oknem wyrwał mnie ze snu. Leżałem zwrócony twarzą do pleców ojca i wdychałem kwaśny zapach jego ciężkiego, owłosionego ciała. Ojciec głośno chrapał. Chwilami zachłystywał się, bo w gardle zaczynało mu coś bulgotać. Widocznie większy kawałek flegmy dawał o sobie znać. Uniosłem powoli głowę ponad kościste ramię ojca i spróbowałem rozejrzeć się po pokoju. Na komodzie, ciemniejącej między łóżkami rodziców, stała mała lampa naftowa, która rzucała słabe zakopcone światło. Szkiełko lampy wykreśliło na nisko osadzonej belce pod sufitem małe świetlne kółko, które, drgając, rozcinało obszary ciemności izby (Fragment)

Żydzi dnia powszedniego

Jehoszua Perle

Ży­dzi dnia po­wsze­dnie­go Roz­dział I Płacz ko­tów za oknem wy­rwał mnie ze snu. Le­ża­łem zwró­co­ny twa­rzą do ple­ców oj­ca i wdy­cha­łem kwa­śny za­pach je­go cięż­kie­go, owło­sio­ne­go cia­ła. Oj­ciec gło­śno chra­pał. Chwi­la­mi za­chły­sty­wał się, bo w gar­dle za­czy­na­ło mu coś bul­go­tać. Wi­docz­nie więk­szy ka­wa­łek fleg­my da­wał o so­bie znać. Unio­słem po­wo­li gło­wę po­nad ko­ści­ste ra­mię oj­ca i spró­bo­wa­łem ro­zej­rzeć się po po­ko­ju. Na ko­mo­dzie, ciem­nie­ją­cej mię­dzy łóż­ka­mi ro­dzi­ców, sta­ła ma­ła lam­pa naf­to­wa, któ­ra rzu­ca­ła sła­be za­kop­co­ne świa­tło. [...]Jehoszua PerleUr. 1888 w Radomiu Zm. 1943 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Żydzi dnia powszedniego (1935, wyd. pol. przeł. Michał Friedman, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998), Di goldene pave (Złoty paw, 1937) Pisarz języka jidysz, eseista, tłumacz. Urodził się w Radomiu, w ubogiej rodzinie ? jego ojciec był handlarzem siana w okolicznych wsiach. Do dwunastego roku życia Jehoszua uczył się w chederze, potem skończył cztery klasy w polskim gimnazjum. Po odbyciu nauki, zatrudniony został jako subiekt w sklepie manufakturowym, przyuczał się też do zawodu ślusarza. Porzuca jednak rodzicielskie marzenia o pracy w przyszłościowym zawodzie i wbrew ich protestom wyjechał do Warszawy. Tam podjął pracę buchaltera w banku, a jednocześnie bardzo szybko nawiązał kontakty ze środowiskiem literatów języka jidysz. Jego pierwszymi próbami literackimi były pojedyncze wiersze pisane w języku rosyjskim, tłumaczył także w tym czasie na jidysz literaturę polską i rosyjską. W języku jidysz natomiast zadebiutował już z rozmachem - opowiadanie Perlego Szabes ukazało się w antologii Nowy Duch wydanej w Warszawie w 1908 roku przez samego Noacha Pryłuckiego. Potem Perle publikował liczne nowele, opowiadania i powieści, w których szczególnie trafnie opisywał, znane mu przecież doskonale, życie w żydowskim miasteczku ? codzienność jego mieszkańców, różne, pomijane przez innych typy ludzkie, a także życie na wsi. Wydana w 1935 roku powieść Żydzi dnia powszedniego przyniosła mu ogromny sukces, którego zwieńczeniem była nagroda przyznana mu w 1938 roku przez członków żydowskiego PEN Clubu. Ważną częścią jego twórczości były także reportaże, eseje krytyczne i polemiki, które ukazywały się w najważniejszych żydowskich dziennikach oraz pismach literackich. W dzienniku ?Der moment? publikował popularne powieści w odcinkach, które często nie były wybitne pod względem literackim, co zarzucali mu liczni krytycy. Podczas II wojny światowej Jehoszua Perle przebywał w getcie warszawskim, gdzie nie przestawał pisać ? zachowane z tego okresu teksty są próbą oddania i zrozumienia tragicznych warunków, w jakich znalazła się wtedy ludność żydowska. Szukając ratunku, stał się jedną z tysięcy osób, które padły ofiarą niemieckiej prowokacji zorganizowanej w budynku Hotelu Polskiego. Został zatrzymany i skazany na śmierć.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie, Zagłada, Komunizm

Marek Jan Chodakiewicz

W książce Żydzi i Polacy 1918-1955 Współistnienie Zagłada Komunizm profesor Marek Chodakiewicz ukazuje Czytelnikowi relacje żydowsko-polskie na przestrzeni prawie czterdziestu lat. Jest to kronika wydarzeń, poddawanych przez Autora szczegółowej, naukowej analizie. Chodakiewicz nie zgadza się na spotykane wśród Polaków utożsamianie wszystkich Żydów z tzw. żydokomuną. Jednocześnie skutecznie podważa tezę niektórych żydowskich środowisk o polskiej współodpowiedzialności za eksterminację ich narodu w czasie ostatniej wojny. Widzi obie nacje: polską i żydowską, jako dwa zbiory konkretnych osób, które są krzywdzone przez każdą próbę formułowania na ich temat negatywnych uogólnień. Powinniśmy odróżniać społeczeństwo żydowskie od wszystkich komunistów w ogóle, a szczególnie od komunistów żydowskiego pochodzenia. Z drugiej zaś strony, powinniśmy przestać porównywać polski antysemityzm do hitleryzmu. - Marek Chodakiewicz - ze wstępu Książka Żydzi i Polacy 1918-1955 Współistnienie Zagłada Komunizm jest pionierska. Do momentu jej pierwszej publikacji w świecie naukowym nie funkcjonowała rzetelna analiza relacji żydowsko-polskich przed wojną, w czasie wojny i po niej. Z samych przypisów wynika, jak gigantycznego wysiłku intelektualnego Autor dokonał, prowadząc kwerendę w kilkunastu archiwach w USA i w Polsce - oraz zapoznając się z setkami pozycji literatury przedmiotu. Naturalizm książki jest wstrząsający dla czytelnika. Dzieło Chodakiewicza z naukową uczciwością odkrywa przed Czytelnikiem te karty z historii wspólnej Żydów i Polaków, o których jedni i drudzy chcieliby zapomnieć i usunąć z przestrzeni publicznej. Książka stanowi z tego powodu wyjątkowo rzetelny przyczynek do wolnego od pojednawczej hipokryzji, autentycznego porozumienia między naszymi narodami.

Żydzi. Opowieści niepoprawne politycznie

Piotr Zychowicz

Najbardziej kontrowersyjna książka autora Obłędu 44. Autor Paktu RibbentropBeck i Obłędu 44 tym razem podjął drażliwy temat stosunków polsko-żydowskich. Jego poprzednie książki wywoływały ostre dyskusje i kontrowersje, żadna nie była jednak tak niepoprawna politycznie. Żydzi rozsierdzą zarówno filosemitów, jak i antysemitów. Piotr Zychowicz pisze o sprawach niewygodnych zarówno dla Polaków, jak i Żydów. O komunistach i żydowskich kolaborantach pod niemiecką okupacją, ale również o polskich szmalcownikach. O szkoleniu przez II RP żydowskich terrorystów i zamordowaniu przez nich polskiego konsula. O powstaniu w getcie warszawskim oraz tysiącach Żydów służących w Wehrmachcie W książce znalazły się też kontrowersyjne rozmowy z wybitnymi żydowskimi intelektualistami, którzy mają odwagę głosić poglądy niepopularne w ich własnej społeczności.

Żydzi w kulturze polskiej

Aleksander Hertz

Wznowienie klasycznego studium o roli Żydów w kulturze polskiej, autorstwa wybitnego eseisty i socjologa mieszkającego od wojny w Nowym Jorku, zmarłego w 1983 roku. "Zasadniczym momentem w tej książce - pisał Hertz - jest pokazanie Żydów polskich jako społeczności kastowej. Z tego faktu - jak sądzę - wynikają inne, zasadnicze elementy tego, co w Polsce nazywało się kwestią żydowską". Studium to Hertz uważał za opus magnum swego życia.

Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.-70 po Chr

Jerzy Ciecieląg

Książka Jerzego Ciecieląga nakreśla szeroką panoramę dziejów ludu wybranego w kluczowym dla niego okresie Drugiej Świątyni, kiedy to pojawiają się aż dwa nowe oblicza judaizmu: najpierw judaizm normatywny lub międzytestamentalny, a później judaizm rabiniczny, kiedy to religia żydowska staje się z religii ofiarnej religią słowa. Pod koniec tego okresu pojawia się również chrześcijaństwo. W okresie tym zmienia się również kilkakrotnie sytuacja polityczna Żydów, którzy znaleźli się pod panowaniem państwa babilońskiego, Persji Achemenidów, imperium Aleksandra Wielkiego, Egiptu ptolemejskiego, monarchii Seleucydów, rodzimej dynastii hasmonejskiej, wreszcie imperium rzymskiego. Była to też epoka kluczowa dla ostatecznego powstania ksiąg biblijnych, a sam naród żydowski stał się wówczas w pełni ukształtowana jednostką etniczną. Poczynając od niewoli babilońskiej, poprzez okres perski, hellenistyczny i grecko-rzymski czytelnik może poznać źródła pisane i archeologiczne pozwalające na rekonstrukcje historii Żydów, zagłębić się w kwestie społeczne, administracyjne, życie codzienne i gospodarcze, wreszcie zaznajomić się z religią, jej instytucjami i kultem, choć ich obraz – ze względu na źródła – jest czasem tylko fragmentaryczny. Osobne miejsce zajmuje zarys historyczny, często również niepełny, bowiem jego całkowitą rekonstrukcję uniemożliwia brak źródeł. Swoje miejsce znalazła też w książce diaspora żydowska; możemy poznać jej genezę, życie lokalnych wspólnot, istotę synagogi jako instytucji społeczno-religijnej, kontakty Żydów z sąsiadami.   Dr Jerzy Ciecieląg – urodzony w 1971 r., adiunkt w Katedrze Historii Starożytnej Instytutu Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jego badania koncentrują się przede wszystkim na dziejach Żydów w epoce starożytnej, w szczególności w okresie drugiej świątyni, na dziejach dynastii Heroda Wielkiego oraz na autonomicznym mennictwie żydowskim. Autor czterech książek: Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne (2000); Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej (2002); Poncjusz Piłat, prefekt Judei (2003) oraz Powstanie Bar Kochby 132-135 po Chr. (2008), jak też ponad czterdziestu artykułów. Aktualnie, w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, przygotowuje monografię o wspólnotach żydowskich w zachodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego.