Na szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej

Danuta Kowalska, Anna Lenartowicz-Zagrodna, Magdalena Pietrzak, Ewa Woźniak

Na publikację składają się teksty bardzo zróżnicowane pod względem podejmowanych tematów i stosowanej metodologii. Jest to specyfiką tomów jubileuszowych, które w pewien sposób scala odniesienie do osoby jubilata. W tym przypadku wszystkie teksty dobrze wkomponowują się w całość, tworzą zbiór niejednorodny, lecz ciekawy i oryginalny. Autorzy nawiązują do poruszanych przez jubilata tematów, twórczo je rozwijając lub z nimi polemizując. Pod tym względem osoba Jubilatki, Profesor Danuty Bieńkowskiej, jest gwarantem, że opisywane w publikacji zagadnienia nie mają marginalnego dla nauki charakteru. Tomem zainteresują się przede wszystkim badacze Biblii, jednak krąg potencjalnych odbiorców będzie oczywiście zdecydowanie szerszy ze względu na inne poruszane tu zagadnienia: kwestie normatywne, językoznawczo zorientowaną stylistykę, synchroniczne i diachroniczne badania nad polszczyzną. Z recenzji dr hab. Anetty Luto-Kamińskiej W publikacji przedstawiono zróżnicowaną problematykę z zakresu historii języka polskiego i polszczyzny współczesnej. Autorzy koncentrują się na zagadnieniach dotyczących stylu biblijnego i tekstów biblijnych, historii języka, relacji między idiolektem a językiem ogólnym, retoryki, terminologii dydaktyki szkolnej, współczesnych socjolektów, komunikacji kościelnej, gatunków dziennikarskich. Teksty są dobrze osadzone w teorii współczesnego językoznawstwa polonistycznego – zarówno w odniesieniu do metodologii diachronicznej, jak i synchronicznej. Ilościowo dominują ujęcia utrzymane w paradygmacie strukturalistycznym, ale prezentowany jest także wzorzec analizy kognitywnej i pragmatycznej. Naukowa oryginalność tych opracowań dobrze świadczy o naukowej wartości tej książki. Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Dubisza

Trzy szesnastowieczne edycje Księgi Tobiasza (1539, 1540, 1545)

Anna Lenartowicz-Zagrodna

Wiedza o dawnych przekładach biblijnych jest nadal niepełna mimo podejmowania licznych inicjatyw badawczych w tym zakresie. Jedną z ksiąg starotestamentowych, której staropolskie przekłady nie stanowiły dotąd centrum zainteresowania, jest anonimowe tłumaczenie Księgi Tobiasza z 1539 roku i jej wznowienia z lat 1540 i 1545. Rok ukazania się editio princeps tej księgi wskazuje, że po księgach Eklezjastesa (1522), Psalmów (1532) i Syracha (1535) jest ona czwartą samodzielnie drukowaną księgą biblijną. Prezentowana książka zawiera edycję krytyczną trzech szesnastowiecznych wydań Księgi Tobiasza wraz z zasadami transkrypcji, komentarzami edytorskimi oraz objaśnieniami językowymi; poprzedza ją wstęp, w którym w przekrojowy sposób omówiono obecność tej księgi w dziejach polskiego piśmiennictwa. Publikacja stanowi kontynuację prowadzonych przez łódzkich językoznawców badań nad językiem przekładów biblijnych.

Z dziejów leksykografii polsko-łacińskiej. Przedmowy do słowników

Anna Lenartowicz-Zagrodna

Prezentowana publikacja to bardzo wartościowe krytyczne wydanie przedmów do słowników polsko-łacińskich z kilku stuleci. Może stanowić wstęp do kolejnego etapu badań nad dziejami leksykografii. Na pochwałę zasługuje nie tylko pomysł edycji przedmów, lecz także wykonanie tego zadania. Autorka bardzo dobrze orientuje się w historii leksykografii i realiach kulturowych oraz włożyła wiele pracy w znakomite tłumaczenia z łaciny na język polski. Przystępny język opisów i liczne objaśnienia sprawiają, że książka jest ważna zarówno dla specjalistów, jak i dla miłośników dawnej polszczyzny. Z recenzji dr hab. Lucyny Agnieszki Jankowiak, prof. IS PAN

Z dziejów leksykografii polsko-łacińskiej. Szkice o słownikarzach i słownikach (XVII-XIX w.)

Anna Lenartowicz-Zagrodna

Praca jest cenna m.in. dlatego, że chroni od zapomnienia leksykografów, którzy nie zasłużyli na to, aby o ich istnieniu wiedziała tylko garstka filologów (zapewne głównie filologów klasycznych). Pamiętać bowiem należy, że w dawnym systemie edukacji nauczanie łaciny ułatwiało także kształtowanie sprawności językowej użytkowników polszczyzny, gdyż dużo czasu poświęcano na tłumaczenia z łaciny na polski i z polskiego na łacinę. Poszczególne podrozdziały monografii zasługują na szczególne uznanie z powodu ogromu faktów, korekt biograficznych i księgoznawczych, opinii o poszczególnych słownikach - pochodzących nawet z kilku stuleci, uwag leksykografów o poprzednikach, wypowiedzi o polszczyźnie słowników itd. Rozmaite informacje o leksykografach - zwłaszcza wskazujące na ich "życiorysy językowe" - będą przydatne w badaniach nad polszczyzną słowników. Wartościowe są liczne fotokopie stron tytułowych słowników, kart części hasłowych słowników, podobizny leksykografów. Z monografii będą korzystali historycy leksykografii polsko-łacińskiej oraz historycy języka polskiego. Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Lewaszkiewicza