Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne

Wiktor Marzec

Książka to studium plebejskiego doświadczenia politycznego w czasie rewolucji lat 1905-1907. Autor analizuje uczestnictwo robotników w życiu publicznym i ideologiczne obrazy świata u progu "politycznej nowoczesności". Wtedy to stare podstawy ładu społeczno-politycznego zaczęły kruszeć, nowe grupy ludności domagały się politycznego głosu i ukształtowały się języki polityczne nowoczesnych obozów ideowych. Nowe formy polityki spotkały się z silną, konserwatywną reakcją, która na długi czas ukształtowała polską sferę publiczną. Ponadto w rzadko spotykany sposób łączy naukową głębię i precyzję analizy z komunikatywnością oraz społeczno-polityczną doniosłością. Wydarzenia tamtych lat i ich konsekwencje potraktowane w niej zostały jako synekdocha zjawisk o znacznie szerszym zakresie i o fundamentalnym znaczeniu dla konstytucji współczesnego świata: mechanizmów i narzędzi walki klasowej, procesów budowy państwa, konstrukcji tożsamości narodowej i - co niezwykle istotne - wzajemnych relacji między walką o materialne interesy klas podporządkowanych a kształtowaniem się formacji nacjonalistyczno-populistycznych. Wychodząc od plebejskiego doświadczenia politycznego, autor dociera do przemian politycznych wyobrażeń Narodowej Demokracji i źródeł sukcesów ideowo-politycznych tego ugrupowania. Praca nie tylko wzbogaca naszą wiedzę o rewolucji 1905 r., ale skłania też do namysłu nad całkiem aktualnymi zagadnieniami, dotyczącymi np. współczesnej społeczno-politycznej kondycji Polski.

Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne

Wiktor Marzec

Rebelia i reakcja to studium plebejskiego doświadczenia politycznego w okresie rewolucji 1905–1907 roku w dawnym Królestwie Polskim. Praca podejmuje analizę uczestnictwa publicznego robotników i ideologicznych obrazów świata u progu „politycznej nowoczesności”. Wtedy to stare podstawy ładu społeczno-politycznego zaczęły kruszeć, nowe grupy ludności domagały się politycznego głosu i ukształtowały się języki polityczne nowoczesnych obozów ideowych. Nowe formy polityki spotkały się z silną, konserwatywną reakcją, która na długi czas ukształtowała polską sferę publiczną. Książka przedstawia praktyki publiczne robotników i związane z nimi doświadczenie polityczne. Proponuje analizę transformacji pola politycznego i zmiennych tożsamości politycznych mobilizowanej masowo ludności. Praca analizuje też nacjonalistyczną odpowiedź na rewolucję  i zmianę politycznego myślenia Narodowej Demokracji przed, po i w trakcie tych wydarzeń. Wywód kończy szersza refleksja o wpływie wspomnianych procesów na rozwój pojęcia narodu i kształt sfery publicznej w Polsce. Książka jest interwencją w obraz przeszłości, przywracając doń plebejskie doświadczenie politycznej wolności i ludowej walki o głos. Służy temu analiza bogatego materiału historycznego z pomocą strategii badawczej zorientowanej na dyskurs socjologii historycznej, a także ujęcie problemu w świetle filozofii politycznej. Wolności i upodmiotowienia politycznego nie da się realizować bez równoległej walki o postulaty równościowe i progresywne reformy społeczne. Bez tego klasy ludowe bardzo łatwo sprowadzić do roszczeniowego tłumu. Logika rebelii i reakcji działa w różnych historycznych momentach, a jej zrozumienie i w dzisiejszej sytuacji nie jest bez znaczenia. Książka znajdzie czytelników wśród historyków, socjologów, filozofów, przedstawicieli nauk politycznych i interdyscyplinarnych badaczy Polski i polskości. Zainteresuje czytelników, którym nieobojętna jest krytyczna refleksja nad historią społeczeństwa polskiego i polskiej sfery publicznej. Z recenzji prof. dr hab. Tomasza Kizwaltera:   "Rebelia i reakcja Wiktora Marca to bardzo interesująca i wartościowa analiza rewolucyjnych wydarzeń 1905 r., a zarazem ważny głos w dyskusjach o kształtowaniu się polskiej nowoczesności. Wychodząc od plebejskiego doświadczenia politycznego (...), Autor dociera do przemian politycznych wyobrażeń narodowej demokracji i źródeł ideowo-politycznych sukcesów tego ugrupowania. Praca nie tylko wzbogaca naszą wiedzę o rewolucji 1905 r., ale skłania też do namysłu nad całkiem aktualnymi zagadnieniami" Z recenzji dr hab. Jana Sowy:   "Książka Wiktora Marca w rzadko spotykany sposób łączy naukową głębię i precyzję analizy z komunikatywnością oraz społeczno-polityczną doniosłością. Wydarzenia 1905-07 i ich konsekwencje, będące bezpośrednim przedmiotem zainteresowania Autora, są potraktowane w niej jako synekdocha zjawisk o znacznie szerszym zakresie i o fundamentalnym znaczeniu dla konstytucji współczesnego świata: mechanizmów i narzędzi walki klasowej, procesów budowy państwa, konstrukcji tożsamości narodowej i – co niezwykle istotne – wzajemnych relacji między walką o materialne interesy klas podporządkowanych a kształtowaniem się formacji nacjonalistyczno-populistycznych. Pod tym ostatnim względem książka jest bardzo aktualna i stanowi ważny głos w dyskusji nad rozumieniem nie tylko dawniejszych wydarzeń z historii Polski, ale również jej współczesnej społeczno-politycznej kondycji." Wiktor Marzec (ur. 1985) – ukończył studia socjologiczne i filozoficzne na Uniwersytecie Łódzkim. Interesuje się socjologią historyczną, teorią dyskursu, historią robotniczą, historią pojęć i filozofią polityczną. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską na Wydziale Socjologii i Antropologii Społecznej Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie (CEU) poświęconą relacji robotników do polityki w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Stypendia naukowe odbywał m.in. na Uniwersytecie Michigan i na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Redaktor działu krytyczne nauki społeczne w czasopiśmie Praktyka Teoretyczna.  Publikował m.in. w Thesis Eleven, Journal of Historical Sociology oraz Eastern European Politics and Societies.

Z bawełny i dymu. Łódź - miasto przemysłowe i dyskursy asynchronicznej nowoczesności 1897-1994

Agata Zysiak, Kamil Śmiechowski, Kamil Piskała, Wiktor Marzec, ...

W książce Łódź jest ukazana jako stolica polskiego XIX wieku, a historia tego ośrodka włókienniczego w centralnej Polsce jako historia zmagania się z nowoczesnymi przemianami w Europie Wschodniej. Autorzy odważnie rzucają wyzwanie romantycznemu i szlacheckiemu wyobrażeniu o kulturze polskiej, proponując w zamian rewolucyjną drogę do zrozumienia konfrontacji z nowoczesnością w regionie. Ta innowacyjna, interdyscyplinarna praca zręcznie łączy historię miejską i kulturową, socjologię historyczną i badania dyskursu. Odnosi się również do głównych debat intelektualnych w ramach studiów miejskich, studiów nad nowoczesnością i analizy dyskursu historycznego na świecie. * Spostrzeżenia zawarte w książce są świeże i oryginalne, dzięki czemu Z bawełny i dymu to znacznie więcej niż biografia miasta. Jest ona raczej badaniem nad nierównym tempem modernizacji i sposobem, w jaki dziennikarze nadawali sens jej powolnym postępom. Keely Stauter-Halsted Slavic Review Z bawełny i dymu zabiera czytelników w fascynującą podróż przez miejską historię Polski. Publikacja polecana jest nie tylko naukowcom i studentom historii Polski i Europy Wschodniej, lecz także osobom ogólnie zainteresowanym urbanistyką i dyskursami nowoczesności. Jan Class Behrends International Review of Social History