Na szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej

Danuta Kowalska, Anna Lenartowicz-Zagrodna, Magdalena Pietrzak, Ewa Woźniak

Na publikację składają się teksty bardzo zróżnicowane pod względem podejmowanych tematów i stosowanej metodologii. Jest to specyfiką tomów jubileuszowych, które w pewien sposób scala odniesienie do osoby jubilata. W tym przypadku wszystkie teksty dobrze wkomponowują się w całość, tworzą zbiór niejednorodny, lecz ciekawy i oryginalny. Autorzy nawiązują do poruszanych przez jubilata tematów, twórczo je rozwijając lub z nimi polemizując. Pod tym względem osoba Jubilatki, Profesor Danuty Bieńkowskiej, jest gwarantem, że opisywane w publikacji zagadnienia nie mają marginalnego dla nauki charakteru. Tomem zainteresują się przede wszystkim badacze Biblii, jednak krąg potencjalnych odbiorców będzie oczywiście zdecydowanie szerszy ze względu na inne poruszane tu zagadnienia: kwestie normatywne, językoznawczo zorientowaną stylistykę, synchroniczne i diachroniczne badania nad polszczyzną. Z recenzji dr hab. Anetty Luto-Kamińskiej W publikacji przedstawiono zróżnicowaną problematykę z zakresu historii języka polskiego i polszczyzny współczesnej. Autorzy koncentrują się na zagadnieniach dotyczących stylu biblijnego i tekstów biblijnych, historii języka, relacji między idiolektem a językiem ogólnym, retoryki, terminologii dydaktyki szkolnej, współczesnych socjolektów, komunikacji kościelnej, gatunków dziennikarskich. Teksty są dobrze osadzone w teorii współczesnego językoznawstwa polonistycznego – zarówno w odniesieniu do metodologii diachronicznej, jak i synchronicznej. Ilościowo dominują ujęcia utrzymane w paradygmacie strukturalistycznym, ale prezentowany jest także wzorzec analizy kognitywnej i pragmatycznej. Naukowa oryginalność tych opracowań dobrze świadczy o naukowej wartości tej książki. Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Dubisza

Psalmy polskie czasu reformy. Tetrapla łódzka na 500 lat Reformacji

Danuta Kowalska, Krystyna Płachcińska, Jarosław Płuciennik

Pamiątkowe wydanie na 500-lecie Reformacji czterech ówczesnych polskich tłumaczeń psalmów powstało w Łodzi. Chcieliśmy, by przybrało formę tetrapli, to znaczy, że na jednej stronicy wydrukowane są cztery wersje psalmów: parafrazy poetyckiej Jana Kochanowskiego (1579) i trzech tłumaczeń: Biblii brzeskiej (1563), psalmów Wujka (1594) oraz Biblii gdańskiej (1632). Jednak układ parafrazy Kochanowskiego czyni takie przedsięwzięcie bardzo dyskusyjnym, liczba wersów bardzo czasami odbiega od pozostałych wersji. Ze względów także estetycznych musieliśmy z tego pierwotnego projektu zrezygnować, nie rezygnując z poczwórności selekcji. W naszym wyborze widać ekumeniczny charakter projektu. Dwie wersje są protestanckie, jedna uważana za ponadwyznaniową i jedna katolicka. Czytelnik może łatwo porównać te wersje i samodzielnie obcować z pięknem języka polskiego z okresu narodzin nowożytności.

Publicystyka Henryka Sienkiewicza. Język - styl - gatunek

Danuta Kowalska, Magdalena Pietrzak

Publikacja daje wgląd w rozwój warsztatu pisarskiego Sienkiewicza, ujawnia autorskie zmagania z gatunkowymi formami wypowiedzi, umożliwia wreszcie odkrycie ówczesnej mentalności, jako że Sienkiewiczowskie widzenie świata to odprysk tamoczesnych zjawisk kulturowo-społecznych, takich jak kolonializm, patriarchat, europocentryzm. Czytelnik zderzy się więc z nieakceptowanymi dziś postawami – mizoginią czy ksenofobią pisarza, trzeba jednak na te cechy patrzeć w kontekście czasów i kultury, a autora traktować jak nieodrodnego syna i świadka swoich czasów. Z recenzji dr hab. Magdaleny Hawrysz, prof.UZ Wszystkie poruszone w monografii kwestie, rzetelnie przeprowadzone analizy lingwistyczno-stylistyczne tekstów publicystycznych i korespondencji podróżniczej odkrywają środki świadczące o indywidualnych formach warsztatu pisarskiego Sienkiewicza, co ważne – ujawniają też przekonania, poglądy pisarza na temat obcych realiów, obserwowanych w czasie zagranicznych peregrynacji. Co więcej, wszystkie zagadnienia szczegółowe zostały zaprezentowane w szerokim kontekście historycznym, kulturowym i genologicznym. [...] Duża wartość monografii leży nie tylko w sferze stricte naukowej, lecz także kulturotwórczej i dydaktycznej. Z recenzji dr hab. Leonardy Mariak, prof. US

Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe Psał-terza Dawidowego

Danuta Kowalska

 Książka zawiera bardziej pogłębione i całościowe ujęcie językowej strony warsztatu twórczego jednego z ojców polskiej literatury. Niedostatki te w równym stopniu odno-szą się do wydanej około połowy szesnastego stulecia prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego, której autorstwo dość zgodnie dziś już badacze skłonni są wiązać z osobą Mikołaja Reja. Dzieło to, wzorowane najprawdopodobniej na łacińskiej parafrazie Jana van den Campen, dotąd w większym stopniu przyciągało uwagę od strony genetycznej, konfesyjnej i edycyjnej niż jego wartości i artyzmu językowego. Monografia Danuty Kowalskiej, reprezentantki łódzkiego środowiska językoznawczego, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe Psałterza Dawidowego, wypełnienia lukę badawczą. Rozprawa przynosi wartościowe poznawczo i w znacznym stopniu nowatorskie w swej metodzie studium monograficzne ważnego zabytku polskiej literatury psałterzowo-biblijnej. Uczynienie polem obserwacji i oceny stylistycznojęzykowej strony niniejszej parafrazy stanowi niezaprzeczalny wkład autorki w przywrócenie należnej „równowagi” badawczej w dotychczasowych studiach nad spuścizną Nagłowiczanina. Praca ta dostarcza wielu ważnych danych nie tylko na temat języka osobniczego i warsztatu konkretnego twórcy, ale też rzuca wiele nowego światła na dzieje polszczyzny renesansowej oraz proces kształtowania się jej stylowej domeny biblijnej.