Negacja w języku, tekście, dyskursie

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Bartłomiej Cieśla

Oddajemy do rąk Czytelników monografię, w której Autorzy poddają refleksji naukowej zjawisko negacji. W tomie znalazły się artykuły językoznawców, literaturoznawców, kulturoznawców, prawników, filozofów, logików. Publikacja ma więc charakter interdyscyplinarny, prezentujemy w niej bowiem wyniki badań nad negacją w wymiarze składniowym, semantycznym, logicznym, retorycznym, kulturowym, społecznym. Autorzy artykułów zgromadzonych w monografii proponują zarówno ujęcie systemowe negacji: syntaktyczne i semantyczne, jak i komunikacyjne: pragmatyczne, tekstowe, dyskursowe. Negację traktują wąsko - jako składnik semantycznej struktury zdania, mający wpływ na jego budowę formalną, za pomocą którego mówiący odrzuca wydany uprzednio lub domyślny sąd, a także szeroko - jako negowanie, odrzucenie tego, co było lub jest uznane za rzeczywiste, słuszne, właściwe, wartościowe, sprawiedliwe.

Słowo. Struktura - znaczenie - kontekst

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Agnieszka Wierzbicka, Elwira Olejniczak

Monografia stanowi kontynuację badań nad współczesną polszczyzną prowadzonych przez łódzkich językoznawców. Autorami są również wybitni badacze, m.in. z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także uznani specjaliści z innych dyscyplin humanistycznych: literaturoznawstwa, kulturoznawstwa, prawa, filozofii oraz nauk społecznych (wiedzy o mediach i komunikacji społecznej). Publikacja poświęcona jest słowu jako jednostce systemu, tekstu i dyskursu. Autorzy skoncentrowali się na wartości słowa, analizie wybranych leksemów oraz słowach w określonych typach tekstów i dyskursów. Mamy nadzieję, że lektura najnowszego tomu dotyczącego słowa, które stało się przedmiotem dociekań tak wielu badaczy reprezentujących różne dyscypliny i ośrodki naukowe, będzie wartościową oraz intelektualną podróżą po świecie form, znaczeń i kontekstów jednostek leksykalnych. Być może zainspiruje do podjęcia dalszych badań, a na pewno zwróci uwagę Czytelników na wyjątkową rolę słowa zarówno w życiu każdego użytkownika języka z osobna, jak i w życiu określonej wspólnoty dyskursywnej, wspólnoty komunikacyjnej czy – jeszcze szerzej – w życiu społeczeństw, które są nie tylko wyrazicielami słów, lecz także są przez słowa konstytuowane i kształtowane. Redaktorki

Słowo we współczesnych dyskursach

Katarzyna Jachimowska, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Barbara Kudra

W dzisiejszym świecie wiedza o sposobach budowania i funkcjonowania dyskursów, ich rodzajach i bogactwie, jest niezbędna nie tylko naukowcom, ale przede wszystkim uczestnikom tych dyskursów. Publikacja rejestruje stan współczesnych dyskursów w ich szerokim spektrum, począwszy od medialnych, poprzez naukowe, edukacyjne, prawno-administracyjne, aż po filozoficzne. Niezmiernie interesująco wypadają badania, które zostały opublikowane w niniejszym tomie. Dotyczą one roli słowa we współczesnych dyskursach: narodowych i mniejszościowych, korporacyjnych i instytucjonalnych, zróżnicowanych tematycznie i lokalizacyjnie, genologicznie i stylistycznie, ideologicznie i aksjologicznie. Czytelnik znajdzie w książce odpowiedzi na wiele istotnych pytań, m.in.: jaki wpływ ma słowo na relacje społeczne i sferę publiczną; jak typ dyskursu, jego umiejscowienie w przestrzeni komunikacyjnej oraz tematyka oddziałują na słowo; w jakim stopniu „użyteczność dyskursowa” słowa, jego skuteczność i funkcjonalność zależą od jego jakości i poprawności; jak kształtują się relacje między słowem, obrazem a dźwiękiem w wybranych dyskursach? Zawarte w tomie wartościowe poznawczo analizy z pewnością przyciągną uwagę nie tylko językoznawców.  

Telewizja: polityka i rozrywka. Współczesne dyskursy telewizyjne

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz

Prezentowana monografia to ważna pozycja nie tylko dla badaczy telewizji, lecz także innych współczesnych mediów. Składa się z dwóch wprowadzających, teoretycznych rozdziałów, w których zostały wyznaczone trzy perspektywy oglądu: mediolingwistyczna, dyskursologiczna i telewizyjna [...]. Oba zasługują na podziw. Autorka jest bowiem mistrzynią prowadzenia czytelnika przez niełatwe pojęcia mediolingwistyki. Dwa kolejne rozdziały mają charakter analityczny. Badaczka skonstruowała je według ustalonego porządku: dyskurs polityczny z perspektywy parametrów dyskursywnych, natomiast dyskurs rozrywkowy z perspektywy genologicznej [...]. Publikacja jest zwieńczeniem wieloletnich studiów Ewy Szkudlarek-Śmiechowicz nad telewizją. Autorka jest prawdziwą znawczynią tematu. Wyraźnie dowodzi „telewizyjności” dyskursów, wykazując, że telewizyjne dyskursy są dokładnie takie, jak medium, w którym się toczą. Z recenzji prof. UŚ, dr hab. Magdaleny Ślawskiej O wartości opracowania decydują nie tylko jego walory poznawcze, lecz także ściśle z nimi powiązane walory metodologiczne i formalne. Autorka uzyskała efekt błyskotliwej analizy i głębokiej, przenikliwej syntezy na bazie wieloletnich studiów nad telewizją, godząc perspektywy dyscyplin naukowych, dla których przedmiotem zainteresowania jest telewizja traktowana jako zjawisko komunikacyjne i technologiczne, przede wszystkim językoznawstwa i medioznawstwa. Deklaratywnie i w praktyce wpisawszy swoje badania w nurt badań mediolingwistycznych, wykazała, że jedyną drogą do pełnego zrozumienia mediów jest ogląd transdyscyplinarny. Co więcej, dzięki sposobowi prowadzenia wywodu uczyniła swoją książkę wielofunkcyjną – skierowaną zarówno do badaczy mediów i studentów kierunków przygotowujących do rozpoznawania dyskursów medialnych, m.in. takich jak dziennikarstwo, filologie, kulturoznawstwo, politologia, pedagogika, jak i do wszystkich uważnych odbiorców mediów. Z recenzji prof. UMCS, dr hab. Danuty Kępy-Figury