Author: red. Małgorzata Kitlińska-Król
1
Ebook

Naukowcy. Osobowość, rola, profesjonalizm

red. Małgorzata Kitlińska-Król, Alicja Żywczok

Obszerną pracę zbiorową dotyczącą grupy zawodowej naukowców współtworzą przedstawiciele nauk społecznych, humanistycznych, medycznych i technicznych, co gwarantuje odpowiednią jakość dyskursu merytorycznego zaprezentowanego w formie odpowiednio sproblematyzowanych tekstów, w których opisano wyniki badań empirycznych i refleksje teoretyczne. Reprezentanci wielu dyscyplin naukowych podjęli badania, koncentrując się na problemach dotyczących sytuacji zawodowej naukowców, między innymi przezwyciężania barier indywidualnych i społecznych oraz uzyskiwania poczucia sensu twórczej pracy naukowej. W tym celu przeanalizowali takie kategorie porządkujące wyniki badań odnośnie do ludzi nauki, jak „osobowość”, „rola”, „profesjonalizm”.   Zasadniczą tezą pracy zbiorowej jest twierdzenie, że nauka nie rozwija się samoczynnie, ale za sprawą ludzi jej oddanych. Naukę tworzą ludzie-naukowcy, więc i w tej profesji obowiązują zasady wspierania człowieka – pracownika naukowego bądź naukowo-dydaktycznego. Realia ich codziennego życia i zmagań (choćby pokonywania ograniczeń biopsychicznych: zmęczenia, znużenia, wypalenia zawodowego) w znacznym stopniu wyznaczają dynamizm pracy naukowej. Twierdzenie to zyskuje na znaczeniu w sytuacji uprzedmiotowiającego traktowania reprezentantów tej grupy zawodowej (raz to – jako wydajnej taniej siły roboczej zasilającej przemysł i gospodarkę, innym razem – jako antidotum na wszelkie epidemie, plagi, kataklizmy, kryzysy, katastrofy, jakie trapią ludzkość). Stan zdrowia, kondycja psychofizyczna czy warunki, w jakich żyją i pracują naukowcy rzadko budzą zainteresowanie bądź troskę społeczną. Główną motywację do zbudowania pracy zbiorowej stanowiła obawa o los tej grupy profesjonalistów oraz skłonienie społeczeństwa do refleksji nad niepokojącymi procesami i mechanizmami sprowadzającymi działalność naukową choćby do produkcji elit intelektualnych. Zacieranie znaczenia działalności naukowej jako idei sprawczej pozytywnej przemiany świata i jako humanizującego programu badawczego może tworzyć zagrożenie dla regionalnej i globalnej inkluzji społecznej. Dotychczasowe publikacje z zakresu naukoznawstwa poruszały zazwyczaj problematykę: nauki jako dziedziny życia społecznego; dydaktyki bądź pedagogiki szkoły wyższej; idei uniwersytetu i etosu uniwersyteckiego; kultury akademickiej; relacji między różnymi podmiotami obecnymi na uczelni: pracownikami a studentami czy doktorantami; polityki w rodzimym szkolnictwie wyższym. Natomiast bardzo rzadko dotyczyły naukowców, a przecież badania nad uczonymi są niewątpliwie podstawowym i niezbędnym aspektem badania nauki. Praca, którą przedkładamy czytelnikom jest adresowana do uczonych reprezentujących wszystkie nauki i subdyscypliny. Polecamy ją również doktorantom i studentom oraz podmiotom współpracującym z uniwersytetem, choćby zawodowo stosującym wyniki badań, zwłaszcza odkrycia, wynalazki, racjonalizacje w określonych dziedzinach praktycznych. Sądzimy, że może okazać się interesująca również dla członków rodzin przedstawicieli tej grupy zawodowej, by lepiej poznali i zrozumieli specyfikę ich trudu badawczego. Do zapoznania się z jej treścią zachęcamy także praktykujących psychologów, pedagogów, nauczycieli, wychowawców, opiekunów i animatorów młodzieży, gdyż diagnozują oraz kształtują zainteresowania poznawcze swych uczniów, by tym lepiej przygotowali ich do przyszłego studiowania i ewentualnego zatrudnienia na uniwersytecie.