(Re)interpretacje. Między praktyką twórczą a dyskursem

Niniejsza publikacja wpisuje się w obszar refleksji dotyczący interpretacji i reinterpretacji sztuki oraz wybranych tekstów kultury. Dystansuje się przy tym od wyłącznie egzegetycznego pojmowania interpretacji, dostrzegając w niej aktywność na różne sposoby konkretyzującą historycznie i kulturowo zmienną tożsamość i określoność sztuki i jej wytworów. W ten sposób aktywność interpretacji i kolejnych reinterpretacji – niejednokrotnie wyznaczających nowe otwarcia i możliwości – umiejscawiamy zarówno w domenie dyskursów teorii, jak i w przestrzeni twórczych poszukiwań i eksperymentów, artystycznych transgresji, reorganizacji, redefinicji. To spojrzenie na problem nie tylko z uwzględnieniem różnych obszarów ekspresji twórczej i refleksji teoretycznej (zajmującej się sztukami plastycznymi, malarstwem, architekturą, muzyką, oprawą muzyczną filmów czy gier), ale także – co bodaj najcenniejsze – z różnych perspektyw reinterpretacyjnych i punktów widzenia. Czytelnik znajdzie więc w pracy propozycje – teksty i dokumentację działań twórczych – zorientowane na różne cele, racje i pola aktywności interpretacji, będącej zasadniczą formę obecności i przejawiania się sztuki w kulturowej semioprzetrzeni; propozycje formułowane w kontekście różnorakich tekstów kultury, określonych strategii twórczych oraz interpretacyjnych. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców zajmujących się sztuką i współczesną kulturą artystyczną, teoretyków sztuki, estetyków, kulturoznawców, w szczególności zainteresowanych zagadnieniem interpretacji, w tym także do przedstawicieli dyscyplin pokrewnych oraz studentów kierunków artystycznych.

Studia Artystyczne. Nr 1: Sztuka w przestrzeniach współczesności

Ryszard Solik

Podjęte przez autorów „Studiów Artystycznych” próby analizy wybranych aspektów rzeczywistości stały się podstawą do tworzenia dyskursów nad miejscem i rolą sztuki we współczesności. Ideą wydawnictwa niniejszego numeru jest wielowymiarowe i interdyscyplinarne ukazanie sztuki, a w tym: muzyki, sztuk plastycznych, grafiki i gier komputerowych w różnych jej aspektach. W publikacji znajdują się następujące obszary tematyczne: teoretyczne rozważania o sztuce, jej projektowanie, wykonanie i interpretacja artystyczna, percepcja, innowacyjne trendy uprawiania sztuki oraz propagowania edukacyjnej i wychowawczej roli sztuki w szeroko rozumianym środowisku życia człowieka. Numer pierwszy publikacji nosi tytuł: „Studia Artystyczne”. Sztuka w przestrzeniach współczesności. Jest pracą zbiorową, wydawnictwem ciągłym z rocznym trybem druku. Każdy kolejny numer będzie posiadał własny podtytuł zgodny z treścią zawartych w nim tekstów. Układ publikacji jest działowy i dzieli zamieszczone w nim teksty na części tematyczne. W części pierwszej znajdują się rozprawy teoretyczne o sztuce, w drugiej opis doświadczeń i rozważań o praktyce wykonawczej sztuki, trzecia część skupia myślenie o edukacyjnych uwarunkowaniach kształcenia artystycznego na różnych poziomach kształcenia. Całość tomu zamyka Dodatek Artystyczny prezentujący najważniejsze osiągnięcia artystyczne i naukowe pedagogów Instytutu Muzyki i Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego w danym roku kalendarzowym. Publikacja ta jest wynikiem współpracy naukowej i artystycznej pedagogów Wydziału Artystycznego z partnerskimi ośrodkami naukowymi w kraju i spoza granic. Odbiorcami publikacji mogą być: nauczyciele akademiccy kierunków artystycznych i pedagogiczno-artystycznych, artyści profesjonalni i nieprofesjonalni, muzycy, dyrygenci, studenci, pracownicy instytucji oświatowych i kulturalno-oświatowych, muzea, biblioteki, działacze artystycznego ruchu amatorskiego, pasjonaci sztuką współczesną. 

Studia Artystyczne. Nr 2: Sztuka w przestrzeniach współczesności

Ideą publikacji jest wielowymiarowe ukazanie miejsca i roli sztuki we współczesności, a w tym: muzyki, sztuk plastycznych, grafiki, pedagogiki muzycznej. Treść publikacji stanowią trzy części tematyczne: pierwsza obejmuje teoretyczne rozważania o sztuce, część druga omawia aspekty wykonawcze i innowacyjne trendy uprawiania sztuki, trzecia przybliża zagadnienia propagowania edukacyjnej i wychowawczej roli sztuki we współczesności. Publikacja zawiera piętnaście tekstów autorskich oraz Dodatek Artystyczny stanowiący wykaz najważniejszych osiągnięć pedagogów Instytutu Muzyki i Instytutu Sztuki. Treść  słowną  czasopisma ubogacają zdjęcia, ilustracje oraz teksty nutowe. Autorzy tekstów wielokrotnie dowiedli, że sztuka jest „zwierciadłem rzeczywistości” i może mieć charakter naśladowczy, odtwórczy lub być tylko wytworem wyobraźni konkretnego artysty. Sztukę w przestrzeniach współczesności przede wszystkim kształtuje sam artysta, toteż ona odzwierciedla  sposoby jego myślenia, potrzeby, dążenia, krytyczne spojrzenie na piękno i absurdy życia. W wielkim labiryncie rzeczywistości i upływającego czasu sztuka nie jest jednorodna w swej formie, treści, materiale twórczym, sposobach wypowiedzi artystycznej.  Sztuka muzyczna i sztuki plastyczne poprzez wypowiedzi swych autorów stanowią tematykę drugiego numeru „Studiów Artystycznych” z podtytułem Sztuka w przestrzeniach współczesności. Publikacja ta jest adresowana do nauczycieli akademickich kierunków artystycznych, pedagogiczno-artystycznych, studentów, artystów profesjonalnych i nieprofesjonalnych oraz animatorów szeroko rozumianej kultury.

Studia Artystyczne Nr 3: Sztuka i kultura ludowa w badaniach i twórczości artystycznej

Ryszard Solik

„Studia Artystyczne” nr 3, są poświęcone kulturze i tematyce ludowej. Publikacja składa się z trzech części tematycznych, zawierających 20 tekstów autorskich, wprowadzenia oraz dodatku artystycznego. Część I, Teoretyczne rozprawy i rozważania o kulturze oraz sztuce ludowej – polscy badacze folkloru muzycznego zawiera osiem tekstów. R. Solik w dyskursie snuje rozważania o typowych dla sztuki ludowej pojęciach, powinowactwie i relacjach. Cztery kolejne teksty: H. Synowiec, A. Okuna, A. Wójcika, R. Gabrysia przybliżają dokonania badawcze prof. Adolfa Dygacza. Teksty mają też cechy wspomnieniowe, pamiętnikarskie, retrospekcyjne. W części II, zatytułowanej: Międzynarodowe etnomuzykologiczne badania kultury ludowej znajduje się sześć tekstów. Autorzy rozpatrują folklor w ujęciu międzynarodowym. M. Burczyk w dwóch opracowaniach wskazuje na zasługi Oskara Kolberga dla dokumentowania folkloru w Czechach i Słowacji. Ponadto są trzy teksty na temat czeskiej i słowackiej muzyki ludowej ukazujące najważniejsze jej cechy oraz etapy rozwoju. Część III, Tematyka ludowa w twórczych działaniach artystycznych prezentuje pięć tekstów autorskich. W. Cienciała w publikacji pt. „Znaczenie elementów ludowych w cyklu "Suita dziecięca: Piąta Pora Roku" (1996-1999). Szkic” prezentuje własną twórczość muzyczną w opracowanym cyklu z inspiracji tematyki ludowej. E. Nidecka dokonała analizy twórczości fortepianowej Witolda Lutosławskiego, natomiast G. Rubin uzasadnia inspiracje folklorystyczne u polskich muzyków jazzowych. Cztery kolejne teksty nawiązują do sztuki artystycznej. Tekst K. M. Bąka mówi o pracach własnych wokół tematyki ludowość a ekslibris jako wątki ludowe w księgoznaku i grafice kommemoratywnej. Użytkową wartość drewna w sztuce przybliża nam A. Giełdoń-Paszek. O góralskim zdobnictwie jako sztuce regionalnej górali zakopiańskich pisze W. Bachleda-Dorcarz. Ostatni tekst w tym zbiorze I. Białas – etnografa prezentuje ludowy strój Ziemi Pszczyńskiej. Publikacja bogata w załączniki, materiały nutowe, wytwory prac artystycznych. Dedykowana jest odbiorcom zainteresowanym sztuką i kulturą ludową polską i zagraniczną.

Szkice o (nie)oryginalności. Konteksty i interpretacje

Ryszard Solik

Szkice o (nie)oryginalności – najogólniej rzecz ujmując – to rozważania o oryginalności i nad oryginalnością dzieła sztuki. Oryginalność należy dziś do grupy najważniejszych kategorii deskryptywnych sztuki, ale też tworzących z nią różne konfiguracje, zarówno w obszarze praktyki artystycznej, jak i dyskursów teoretycznych. Ustabilizowana przez modernizm ranga oryginalności (w efekcie także nowości, niekonwencjonalności, wyjątkowości), uczyniła z oryginalności jedną z wiodących i szczególnie pożądanych własności sztuki nowoczesnej, o niebagatelnym wpływie na proces redefiniowania granic doświadczenia artystycznego. I choć mówimy tu o pojęciu o historycznie ugruntowanych (od XIX wieku) pozytywnych konotacjach, wzajemność relacji ze sztuką (w diachronicznym ujęciu) nie jest i wcale nie była tak jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Dotyczy to doświadczenia oryginału i oryginalności zarazem. Poruszane tutaj kwestie odwołują się do historycznej niejednoznaczności kategorii oryginalności, kontekstów redefinicji, dyskursu nowoczesności; omawiają zmienność kryteriów, ich konwencjonalizm i lokalność, a także niektóre dylematy związane ze współczesną praktyką artystyczną, której ekspansywność, różnomedialność czy interaktywność niejednokrotnie podają w wątpliwość zasadność tradycyjnych zestawów interpretacyjnych sztuki, jak również kryterialną efektywność części pojęć, w tym kategorii oryginalności. Publikacja adresowana jest do grona czytelników i przedstawicieli różnych dyscyplin humanistyki zajmujących się szeroko rozumianą teorią i historią sztuki, ale także twórców, krytyków sztuki oraz studentów szczególnie kierunków artystycznych. W dalszej kolejności do szerokiej rzeszy potencjalnych odbiorców i uczestników współczesnej kultury artystycznej.

Sztuka jako interpretacja. Z problemów dyskursu artystycznego

Ryszard Solik

Czytelnik znajdzie w niniejszej książce inny obraz doświadczenia sztuki niż ten utrwalony tradycją i rozpowszechnionymi w obiegowej opinii przeświadczeniami. W proponowanym ujęciu problemu kulturowa tożsamość obiektu artystycznego kształtowana jest nie tyle przez własności formalne, stylistyczne czy rodzaj plastycznego uformowania, ile w głównej mierze w praktyce dyskursywnej i w interpretacji. W przedstawionej koncepcji Autor rezygnuje z pojmowania przedmiotu artystycznego jako struktury kompletnej, zamkniętej i niezależnej, kwestionuje mit „dzieła samego w sobie”. Podkreśla za to wagę kulturowych uwikłań i relacji, w obrębie których „artystyczność” okazuje się negocjowana i konstruowana, a nie ustalona własnościami obiektu. Interpretacja nie jest tu rozumiana jako aktywność przedmiotu zmierzająca do ujawnienia ukrytego przesłania i sensu, lecz wpisana w dzieło, stanowi jego integralną część. Autor, analizując między innymi przypadek tak słynnego i uznanego obrazu, jak Gioconda, z powodzeniem dowodzi, że sztuka nie może istnieć sama przez się, ale wyłącznie przez swe kolejne interpretacje. Publikacja będzie wartościową pozycją dla odbiorców związanych z różnymi dyscyplinami humanistyki (kulturoznawstwo, estetyka, filozofia sztuki, teoria sztuki, krytyka artystyczna), zajmujących się szeroko rozumianą teorią i interpretacją dzieła sztuki, a także dla twórców, artystów, studentów wielu kierunków humanistyki oraz po prostu – dla uczestników współczesnej kultury artystycznej. Książkę poleca Dziennik Teatralny

Tu i teraz. Dylematy artysty-pedagoga wobec paradygmatycznych reorientacji sztuki ponowoczesnej

red. Aleksandra Giełdoń-Paszek, Ryszard Solik

Niniejsza publikacja wpisuje się w obszar refleksji dotyczący heterogenicznej rzeczywistości współczesnej sztuki oraz różnopostaciowości praktyki artystycznej, a ścisłej rzecz ujmując, koncentruje się wokół wyzwań i dylematów jakie rzeczywistość sztuki ponowoczesnej niesie dla dydaktyki artystycznej i kształcenia o sztuce. Przychodzi bowiem dzisiejszym artystom / artystom-pedagogom, uczącym sztuki i o sztuce, ale także teoretykom sztuki mierzyć się z niemającą precedensu różnorodnością artystycznych propozycji i manifestacji oraz ekspansywnością poszukiwań twórczych, eksplorujących wszelkie możliwe terytoria. Stąd też pomieszczone w publikacji teksty skupiają się na analizie wybranych zagadnień, problemów, dylematów i wyzwań umiejscowionych w horyzoncie współczesnych dyskursów sztuki i dydaktyki artystycznej. Wśród nich należy podkreślić: kulturowe konteksty i uwarunkowania współczesnej praktyki i dydaktyki artystycznej, dylematy i wyzwania wieloparadygmatyczności, problem indywidualizacji działań artystycznych, dylematy wartościowania sztuki w kontekście otwartości i nieograniczoności twórczych poszukiwań, komplementarność praktyki i refleksji, eksperyment i jego artystyczny rezonans. Różnorodność zagadnień idzie tu w parze z różnorodnością oglądu, która wyrasta z odmiennych perspektyw i doświadczeń związanych zarówno z praktyką i dydaktyką artystyczną, jak i z dyskursem nauki. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców zajmujących się sztuką i współczesną kulturą, w szczególności kształceniem i dydaktyką artystyczną, ale także przedstawicieli dyscyplin pokrewnych oraz studentów kierunków artystycznych.