Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 1: do 1820 roku

Tadeusz Grabarczyk

Historia miast przeżywa obecnie wyraźny rozkwit, o czym świadczą liczne, często obszerne tomy przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji - jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Popularność badań nad przeszłością i współczesnością miast wynika także z refleksji świadomej znaczenia miejskości jako ważnego czynnika postępu cywilizacyjnego i nowoczesności. Powyższe konstatacje odnoszą się także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch stuleci status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby różnego typu publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii. Oddawana w ręce Czytelników wielotomowa publikacja, będąca efektem prac licznego zespołu autorskiego, ma na celu zaradzić temu niedostatkowi. Pierwszy tom publikacji poświęcony jest dziejom Łodzi do 1820 r., a więc czasom, gdy była ona niewielkim miasteczkiem rolniczym. Opisana w nim została również przeszłość osad, które kiedyś stanowiły odrębne wioski, a obecnie znajdują się w granicach miasta. Dziś przypominają o nich jedynie nazwy poszczególnych części miasta, osiedli czy ulic. Autorzy, którzy wykorzystali wiele nieprzebadanych dotąd źródeł, nie tylko porządkują dotychczasowe ustalenia badaczy, ale również odkrywają przed Czytelnikiem wiele nowych faktów. Ta publikacja pozwala poznać przeszłość administracyjną i gospodarczą miasta, ukazuje życie codzienne jego mieszkańców w okresie staropolskim i przednowoczesnym. Tekst główny uzupełniają kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje. To książka o Łodzi, nim stała się ona "ziemią obiecaną".

Faces of War (Oblicza Wojny). Volume 6. City and War

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

Faces of War (Oblicza Wojny) is an interdisciplinary series dedicated to research on various aspects of armed conflicts. This volume titled City and War (Miasto i wojna) contains papers written by scholars from Hungary, Poland, and Romania – historians, archaeologists, and museum professionals. These papers discuss the functioning of military formations in towns and cities, and their role as an economic or military base or theatre of warfare, as well as the military duties of the town inhabitants and their weapons and other resources. In terms of chronology, the papers included in this volume cover the period from the Middle Ages to the present day. Oblicza Wojny to interdyscyplinarna seria poświęcona różnym aspektom konfliktów zbrojnych. Niniejszy tom pod tytułem Miasto i wojna, zawiera artykuły naukowców z Węgier, Polski i Rumunii – historyków, archeologów i muzealników. Teksty te dotyczą funkcjonowania formacji wojskowych w miastach, a także ich roli jako zaplecza bądź teatru działań wojennych. Omówiono również powinności wojskowe mieszczan i ich zasoby uzbrojenia. Pod względem chronologicznym opracowania zamieszczone w tym tomie obejmują okres od średniowiecza po czasy współczesne. Tadeusz Grabarczyk Magdalena Pogońska-Pol

Oblicza wojny, t. 8. Narzędzia wojny

Tadeusz Grabarczyk, Jarosław Kita, Magdalena Pogońska-Pol, Myroslav Voloshchuk

Kolejny, ósmy tom z serii Oblicza Wojny w całości dedykowany jest Ukrainie. Publikowane studia obejmują okres od wczesnego średniowiecza po czasy współczesne. Prezentowane tu artykuły dotyczą przede wszystkim historii ziem dzisiejszej Ukrainy, a ich autorami są historycy, historycy sztuki i politolodzy z Polski, Ukrainy i Wielkiej Brytanii. Podejmowane wątki to m.in. uzbrojenie, propaganda, losy jeńców oraz trwająca od 24 lutego 2022 r. wojna rosyjsko-ukraińska. Artykuły bazują na solidnej podstawie źródłowej oraz prezentują oryginalne poglądy autorów. * The eighth volume of the Faces of War series is dedicated entirely to Ukraine. Published studies cover the period from the early Middle Ages to modern times. The articles presented here primarily focus on the history of the lands that comprise present-day Ukraine. The authors of these articles include historians, art historians, and political scientists from Poland, Ukraine, and the Great Britain. The topics covered encompass armament, propaganda, the fate of prisoners, and the ongoing Russian-Ukrainian war that began on February 24, 2022. The articles are based on a reliable sources and present the authors' original perspectives. * Черговий, восьмий том серії "Обличчя війни" повністю присвячений Україні. Опубліковані тут праці охоплюють період від раннього середньовіччя до нового часу. Представлені статті стосуються передусім історії земель сучасної України, а їх авторами є історики, мистецтвознавці та політологи з Польщі, України та Великої Британії. В їх досліженнях між іншим висвітлюються теми присвячені озброєнню, пропаганді, долі полонених, а також повномасштабному етапу російсько-української війни, яка почалася 24 лютого 2022 року. Статті базуються на надійній джерелах і презентують оригінальні авторські погляди.

Oblicza Wojny. Tom 2. Armia kontra natura

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

W prezentowanym tomie Autorzy poszczególnych rozdziałów przeanalizowali bardzo istotną kwestię z punktu widzenia funkcjonowania wojska, jaką jest wpływ uwarunkowań środowiska naturalnego na prowadzenie różnego typu działań wojskowych od okresu starożytności do początku XXI stulecia. Prowadząc działania wojenne, armie zmagają się nie tylko z siłami nieprzyjaciela, lecz z tym wszystkim, co można określić mianem natury. Warunki atmosferyczne, środowisko geograficzne, przeszkody wodne, dzikie zwierzęta czy dziewicza i nieodgadniona puszcza niejednokrotnie wpływały na przebieg bitew czy wojen. Ci, którzy potrafili siły natury przezwyciężyć lub wykorzystać, często zapisywali się na kartach historii jako wielcy zwycięzcy i wybitni dowódcy. Z drugiej strony przyroda potrafiła bezlitośnie obejść się z wielkimi wodzami, łamiąc kariery i niszcząc ich armie. W książce przedstawiono zagadnienia dotychczas słabo jeszcze przebadane, w czym tkwi wartość naukowa i poznawcza tej pozycji. Różnorodność omawianej tematyki stanowi niewątpliwie atut tomu, który jest wysiłkiem intelektualnym siedemnastu Autorów. Redaktorzy publikacji wierzą, że zamieszczone w tym tomie artykuły będą interesujące i inspirujące zarówno dla specjalistów, jak i miłośników historii. Uzupełnieniem podjętej tematyki jest tom pierwszy monografii, zawierający siedemnaście tekstów. Tadeusz Grabarczyk Magdalena Pogońska-Pol

Oblicza Wojny. Tom 4. Miasto i wojna

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

Tom, który oddajemy w Państwa ręce, zawiera osiemnaście artykułów autorstwa naukowców z Polski, Rosji i Ukrainy. Inspiracją do ich przygotowania była V Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Oblicza Wojny”, która odbyła się w Formie online w dniach 26–27 listopada 2020 r., zorganizowana przez historyków z Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Jej temat przewodni brzmiał: Miasto i wojna. Zaproponowana problematyka spotkała się z dużym zainteresowaniem badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe. W zamieszczonych w tym tomie artykułach wpływ wojen I wojska na funkcjonowanie miast i ich mieszkańców przedstawiony został wieloaspektowo. Autorzy ukazują teren zurbanizowany jako miejsce walk, prezentują sposoby zdobywania miast, omawiają umiejscowione w miastach obozy, w których przetrzymywano jeńców i internowanych. W tomie znalazły się artykuły opisujące wpływ na miasta stacjonujących w nich garnizonów, które z jednej strony przyczyniały się do rozwoju tych miejscowości, z drugiej natomiast – bywały dla mieszczan uciążliwe. Nie zabrakło też tekstów, w których przedstawione zostało życie mieszkańców miast w okresie wojen – głód, choroby, przesiedlenia były ich codziennością. Poruszono również problematykę powojennej odbudowy Warszawy, na którą wpływ miała również komunistyczna ideologia. Artykuły te, choć różnorodne pod względem podejmowanej tematyki, łączy solidny warsztat autorów oraz oryginalność prezentowanych treści. W większości przypadków wykorzystano bowiem nieprzebadane dotąd źródła. Jeśli natomiast badacze sięgali po te już znane, potrafili wydobyć z nich treści dotychczas niedostatecznie zgłębione czy wręcz pominięte. Wszystko to czyni z tego tomu pozycję godną polecenia zarówno profesjonalistom, jak i miłośnikom historii. Tadeusz Grabarczyk Magdalena Pogońska-Pol

Oblicza Wojny. Tom 7. Przed bitwą

Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol

W siódmym tomie serii wydawniczej Oblicza Wojny pt. Przed bitwą znalazło się 14 artykułów. Ich autorami są archeolodzy i historycy z Polski, Rumunii, Ukrainy i Węgier. Międzynarodowa obsada badaczy gwarantuje różnorodne ujęcia tematyki związanej z przygotowaniami do zmagań wojennych. Publikowane studia obejmują okres od wczesnego średniowiecza po li wojnę światową. Dotyczą one szeroko rozumianych przygotowań wojennych - od mobilizacji i szkolenia wojsk, przez budowę fortyfikacji, po działania koncepcyjne i dyplomatyczne. Jest to publikacja godna polecenia nie tylko tym, którzy profesjonalnie zajmują się historią, ale wszystkim zainteresowanym problematyką militarną. * In the seventh volume of the publication series Faces of War titled Before the Battle, there are 14 articles. They were written by archaeologists and historians from Poland, Romania, Ukraine, and Hungary. The international team of researchers ensures diverse perspectives on the subject of preparations lor military confrontations. The published studies cover the period from the early Middle Ages to World War II. They encompass a wide range of military preparations, including mobilization and troop training, fortification construction, as well as conceptual and diplomatic actions. This publication is highly recommended not only lor those who are professionally engaged in history but also lor anyone interested in military matters.

Oblicza Wojny. Tom 9. Narzędzia wojny

Tadeusz Grabarczyk

Tematem dziewiątego tomu z serii Oblicza Wojny są narzędzia wojny. Jest to pojęcie szerokie, co znajduje odzwierciedlenie w problematyce poruszanej w publikowanych tu artykułach. Mówiąc o narzędziach wykorzystywanych podczas wojen, na myśl nasuwa się przede wszystkim różnego rodzaju broń czy uzbrojenie i to właśnie tych zagadnień dotyczy część tekstów, które oddajemy do rąk czytelników. Prezentowane przez autorów wyniki badań dotyczą różnych epok. Omówione zostało uzbrojenie jeźdźców z nadwornych oddziałów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta oraz broń zgromadzona w arsenałach krakowskich w XVII w. Jest też artykuł dotyczący użycia pociągów pancernych przez polskie wojsko w walce a bolszewikami w latach 1919-1921. W kolejnym opracowaniu zebrano opinie pilotów o samolotach jakimi posługiwali się w latach II wojny światowej. W tomie znalazł się również artykuł dotyczący rzadko dotychczas poruszanego przez historyków zagadnienia, jakim jest wyposażenie wojska polskiego w okresie PRL. Omówiono także kwestię produkcji uzbrojenia w Polsce okresie międzywojennym. Bez wątpienia narzędziem wojny były także fortyfikacje. Tej problematyce poświęcono tekst omawiający umocnienia wzniesione przez walczących pod Dyrrachium w 48 r. p.n.e. W problematykę tomu wpisują się również opracowania dotyczące formacjom wojskowym. To im dedykowane są artykuły omawiające losy 1 pułku czołgów stacjonującego w Łodzi po I wojnie światowej, irlandzkiej partyzantce z lat 1919-1921 oraz armii Ligi Państw Arabskich. Kolejnym z narzędzi wykorzystywanych w związku z wojnami była propaganda, dlatego w tym tomie znalazł się artykuł dotyczący rosyjskiej propagandy z okresu poprzedzającego wybuch I wojny światowej oraz radzieckiej - z lat II wojny światowej. Wyrażam nadzieję, że ten zbiór artykułów spełni oczekiwania czytelników. Tadeusz Grabarczyk