Rola Kościołów w życiu gospodarczym ziem polskich

Kamil Kowalski, Rafał Matera, Andrzej Pieczewski

Religia, poprzez działania i przekonania ludzi, wpływa na gospodarkę na wielu płaszczyznach. Kształtuje moralność, kreuje stosunek do bogactwa, propaguje określony styl życia, konsumpcji, oszczędności, a także model rodziny czy innowacji naukowo-technicznych lub społecznych. Ponadto wyznania religijne zorganizowane w Kościoły były i są podmiotami życia gospodarczego, posiadającymi majątek i kapitał ludzki. Stawiają one czoła wyzwaniu finansowania działalności, wchodząc w interakcje z ekonomicznym otoczeniem. W niniejszej publikacji zwrócono uwagę na trzy specyficzne płaszczyzny oddziaływania religii na ekonomię, tj.: gospodarkę i zasady jej funkcjonowania w świetle doktryn religijnych, wyznania w praktyce gospodarowania oraz duchowieństwo i Kościoły jako bezpośrednich uczestników życia gospodarczego kraju. Intencją autorów było zachęcenie środowiska historyków gospodarczych do dalszych badań i studiów w omawianych obszarach, aby z wielu powstałych prac z czasem mogła wyłonić się synteza przedmiotowego zagadnienia.

Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziemi łódzkiej. Wybrane zagadnienia

Kamil Kowalski, Kamila Lutek, Rafał Matera, Andrzej Pieczewski, ...

Rewolucja przemysłowa i towarzyszące jej zmiany ekonomiczno-społeczne dotarły na tereny Królestwa Polskiego w pierwszych dekadach XIX w. Szybko urbanizujące się obszary ziemi łódzkiej zasilane były ludnością polską, niemiecką, rosyjską i w znacznym stopniu, żydowską. Zmieniał się skład demograficzny poszczególnych miast regionu. Rósł w nim udział narodu żydowskiego. Najbardziej dotyczyło to powstającego, a następnie niezwykle dynamicznie rozwijającego się Łódzkiego Okręgu Przemysłowego (ŁOP) – zespołu miast przemysłowych wyspecjalizowanych w branży włókienniczej. Społeczność żydowska dynamizowała rozwój ekonomiczny ziemi łódzkiej. Wybitni niemieccy teoretycy Werner Sombart i Max Weber zwracali uwagę na szczególne zdolności Żydów do działalności w gospodarce rynkowej i ich znaczący wkład w ukształtowanie systemu kapitalistycznego. Niniejsze opracowanie ma na celu egzemplifikację tej tezy na przykładzie udziału ludności wyznania mojżeszowego w rozwoju gospodarczym regionu łódzkiego, a szczególnie w tworzeniu ŁOP.  

Rola Żydów w życiu gospodarczym ziem polskich

Janusz Skodlarski, Andrzej Pieczewski

Na wiele wieków, z Polską, jak mało z którym krajem, Żydzi związali swoje losy. Znani z przedsiębiorczości, odgrywali ważną rolę w dziejach gospodarczych kraju. W literaturze przedmiotu brak jest jednak opracowań, które wyczerpująco i merytorycznie uzasadniałyby tę ocenę. Stwierdzenia na ten temat są ogólnikowe, a wnioski często sprzeczne. Konkurencja, którą wniósł naród żydowski, miała generalnie pozytywny wpływ na gospodarkę, ale powodowała też konflikty i niechęć, a nawet wrogość do Żydów ze strony części społeczeństwa polskiego. Sfera gospodarcza stała się, obok religii i ideologii, poważnym źródłem antysemityzmu. Aktualnie kwestia ta wzbudza kontrowersje, zwłaszcza w mediach publicznych. Pojawiają się często stwierdzenia i oceny nieobiektywne. Dotyczą one także sfery gospodarczej. Zadaniem historyków gospodarczych jest zatem wypracowanie pogłębionej oraz syntetycznej refleksji na temat roli narodu żydowskiego, nie tylko z punktu widzenia poznania naukowego, lecz również skomplikowanych stosunków polsko-żydowskich. Jest to ważne przedsięwzięcie, ponieważ tylko prawda o stosunkach polsko-żydowskich może wygasić przejawy antysemityzmu w Polsce. Niniejsza książka może być małym krokiem w kierunku realizacji tego zamierzenia.  

Samodzierżawie a rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego w ujęciu Jana Gottlieba Blocha

Andrzej Pieczewski

W historiografii polskiej Jan Gottlieb Bloch (1836-1902) występuje jako wybitny przedstawiciel burżuazji ziem zaboru rosyjskiego. Prezentowany jest przede wszystkim jako finansista i budowniczy kolei żelaznych, a także autor nowoczesnej koncepcji pacyfizmu opartego na argumentach ekonomicznych. Niemal w ogóle nie są natomiast znane jego liczne opracowania na tematy ekonomiczne. Tworząc pod wpływem i w duchu tzw. niemieckiej szkoły historycznej, Bloch analizował rzeczywistość gospodarczą carskiej Rosji oraz ziem polskich znajdujących się pod zaborem rosyjskim. W trakcie swoich badań zauważył związek między rozwojem gospodarczym a panującym w Imperium Rosyjskim skrajnie autorytarnym ustrojem politycznym - samodzierżawiem. Autor monografii przedstawia twórczość ekonomiczną Jana Gottlieba Blocha oraz konfrontuje jego wnioski z poglądami współczesnych ekonomistów i historyków gospodarczych na temat wpływu rosyjskiego autorytaryzmu na rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego.