"Historiej starych" czytanie. Człowiek i świat w "Chronografii albo Dziejopisie żywieckim" Andrzeja Komonieckiego

Beata Stuchlik-Surowiak

Książka przybliża treść mało znanej kroniki napisanej przez żywieckiego wójta Andrzeja Komonieckiego (1659-1729), obejmującej wydarzenia, które rozegrały się w latach 1400-1728, głównie w Żywcu i okolicach, ale także w dalszych rejonach Rzeczpospolitej i poza jej granicami. Na kartach Chronografii uwiecznieni zostali zarówno wielcy tego świata – władcy, biskupi, dziedziczni panowie, jak i pospolici obywatele, a nawet ludzie z marginesu społecznego. Autor ukazał ich życie w wielu różnych aspektach. Podobny klucz został wykorzystany w tej książce. Zasadniczym celem podjętych w niej rozważań było odtworzenie realiów życia mieszkańca małej miejscowości (przede wszystkim Żywca, ale również okolicznych wsi oraz miasteczek) w dobie pierwszej Rzeczpospolitej. Jako centralny obiekt badawczego zainteresowania jawi się w niej człowiek, którego los zdeterminowany jest przez cztery potężne siły: przyrodę, chorobę (i śmierć), religię oraz prawo. W obrębie każdej z tych sfer zarejestrowane zostały przede wszystkim wydarzenia spektakularne i ekstremalne, odbiegające od rutyny dnia powszedniego i burzące przewidywalną codzienność. Treść żywieckiej Chronografii ukazano w kontekście innych tekstów źródłowych z badanego okresu, osadzono na tle staropolskiej tradycji kronikarskiej, a także skonfrontowano z wynikami współczesnych badań naukowych.

Obraz małżeństwa w "antyfeministycznych" utworach Bartosza Paprockiego na tle obyczajowych, religijnych oraz literackich zjawisk XVI i pierwszej połowy XVII wieku

Beata Stuchlik-Surowiak

Książka przybliża sylwetkę Bartosza Paprockiego – heraldyka oraz poety z przełomu XVI i XVII wieku, skupiając się przede wszystkim na jego twórczości okolicznościowej, klasyfikowanej w dotychczasowych badaniach jako „antyfeministyczna”. Burzliwe losy tego pisarza, a przede wszystkim ożenek z bogatą wdową oraz późniejsza nagła ucieczka z domu, zapoczątkowały funkcjonującą do dziś wśród badaczy legendę o Paprockim jako nieszczęśliwym małżonku, którego niechęć do kobiet znalazła odzwierciedlenie w wierszach. Ich głównym motywem są nacechowane okrucieństwem rady, jak karać złą żonę. Niniejsza książka zrywa z dotychczasową tradycją badawczą stawiającą znak równości pomiędzy prywatnym życiem, a twórczością literacką Paprockiego, odkrywając nieznane do tej pory źródła jego poezji, a także przybliżając wiele niepublikowanych dotąd tekstów o tematyce małżeńskiej. Książka adresowana jest do miłośników literatury staropolskiej oraz dawnej obyczajowości.

Staropolskie teksty i konteksty. T. 8: Tom jubileuszowy, poświęcony pracy twórczej i organizacyjnej Profesora Jana Malickiego w siedemdziesiątą rocznicę Jego urodzin

Teresa Banaś-Korniak, Beata Stuchlik-Surowiak, Dariusz Rott, Jacek Kwosek

Publikacja jest kolejnym (ósmym) tomem z serii Staropolskie teksty i konteksty, adresowanym do osób zainteresowanych piśmiennictwem staropolskim i jego różnorodnymi kontekstami. Jest to tom jubileuszowy, opracowany z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Jana Malickiego. Artykuły naukowe wchodzące w skład publikacji zostały napisane przez współpracowników i wychowanków Profesora.