Literatura, głupcze! Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej

Jarosław Płuciennik

Głównym tematem tej książki jest manifest teoretycznoliteracki najpełniej zrealizowany w rozdziale ostatnim. Metody literaturoznawstwa omawiane w całej książce wywodzą się z tradycji zarówno kognitywistycznych, jak i pragmatystycznych. Łącznikiem tych dwu rozległych obszarów wiedzy jest analityczność. Ta książka to wytwór teoretyka literatury i analityka kognitywisty formułującego swój program badawczy. Autor wyraża przekonanie, że literatura nie może uniknąć zaangażowania politycznego. Literackie przypadki omawiane w książce potwierdzają właśnie ten punkt widzenia. Kultura literacka, w tym także teoria literatury, jest i zawsze była częścią sfery publicznej . Zaangażowanie nie oznacza jednoznacznego opowiadania się za jedną opcją czy partią polityczną. Głównymi wartościami tej wizji instytucji kultury literackiej są: analityczność (autor powtarza w tym punkcie gest teoretyczny Stanleya Fisha), bezstronność (a raczej wielostronność i komparatystyczność), samoodniesienie, lokalność i peryferyjność, autonomia, racjonalność - wszystkie te pojęcia można pomieścić wśród wartości (po)nowoczesności.  

Nowożytny indywidualizm a literatura. Wokół hipotez o kreacyjności Edwarda Younga

Jarosław Płuciennik

Książka omawia kilka ważnych kontekstów filozoficznych, religijnych i kulturowych traktatu teoretycznoliterackiego Edwarda Younga. Nowożytny indywidualizm a literatura charakteryzuje głównie XVIII-wieczny etap rozwoju kultury europejskiej poprzez analizę idei literaturoznawczych i kulturoznawczych (entuzjazm, oryginalność, geniusz itp.). Punktem wyjścia są jednak problemy współczesnej kreacjonistyki literackiej inspirowanej przez naturalistyczną kognitywistykę. Pojęcia często opisywane w książce to – obok samego indywidualizmu – autonomia, samopoznanie czy empiryzm i liberalizm. Główną tezą autora jest myśl, że indywidualizm kojarzący się z narodzinami nowożytnej literatury był nierozdzielnie związany nie tylko z tak ważnymi wartościami jak tolerancja czy wolność (wolność sumienia, wolność słowa czy wolność obśmiewania), ale także w antropologicznym modelem intersubiektywności, występującym w XVIII wieku pod różnymi postaciami. Ten znajdowany w wielu dyskursach kulturowych model intersubiektywności powoduje, że nowożytny indywidualizm jawi się – wbrew rozpowszechnionym także w Polsce opiniom – jako zupełnie różny od egoizmu. Formacją myślową związaną z medium kulturowym, jakim staje się nowożytna literatura, jest wedle autora radykalny empiryzm empatyczny.

Odwaga poetyki. Aktywizm, opór, psalmy

Jarosław Płuciennik

W części teoretycznej publikacja dotyczy miejsca nauk humanistycznych, kulturoznawstwa i teorii literatury w społeczeństwie, w części analitycznej ukazuje zaangażowanie społeczne, odbiór społeczny psalmów traktowanych jako pierwowzór zaangażowanej literatury. W tej książce chciałbym pokazać czytelnikowi, że pojęcie kultury przywoływane przeze mnie jest równoznaczne z wizją zaangażowanego, troskliwego i empatycznego pielęgnowania - to bardzo bliskie sobie kategorie uczestniczenia w życiu i jego wyzwaniach. Ze Wstępu "Nie ma tego rodzaju opracowania w języku polskim, które by łączyło tak różne perspektywy oddziaływania Reformacji na współczesną kulturę w bardzo różnych jej aspektach [...]. Całość rozważań została umieszczona w bardzo szerokim kontekście historycznym, teologicznym, filozoficznym, antropologicznym, literaturoznawczym i językoznawczym. W sensie ogólnym jest to dobrze pomyślane studium interdyscyplinarne skupione wokół kulturowego wymiaru Reformacji. Z recenzji prof. dr. hab. Sławomira Jacka Żurka (KUL)

Psalmy polskie czasu reformy. Tetrapla łódzka na 500 lat Reformacji

Danuta Kowalska, Krystyna Płachcińska, Jarosław Płuciennik

Pamiątkowe wydanie na 500-lecie Reformacji czterech ówczesnych polskich tłumaczeń psalmów powstało w Łodzi. Chcieliśmy, by przybrało formę tetrapli, to znaczy, że na jednej stronicy wydrukowane są cztery wersje psalmów: parafrazy poetyckiej Jana Kochanowskiego (1579) i trzech tłumaczeń: Biblii brzeskiej (1563), psalmów Wujka (1594) oraz Biblii gdańskiej (1632). Jednak układ parafrazy Kochanowskiego czyni takie przedsięwzięcie bardzo dyskusyjnym, liczba wersów bardzo czasami odbiega od pozostałych wersji. Ze względów także estetycznych musieliśmy z tego pierwotnego projektu zrezygnować, nie rezygnując z poczwórności selekcji. W naszym wyborze widać ekumeniczny charakter projektu. Dwie wersje są protestanckie, jedna uważana za ponadwyznaniową i jedna katolicka. Czytelnik może łatwo porównać te wersje i samodzielnie obcować z pięknem języka polskiego z okresu narodzin nowożytności.

Retoryka wzniosłości w dziele literackim

Jarosław Płuciennik

Książka jest pierwszą monografią historii pojęcia wzniosłości. Omawia teorie wzniosłości Pseudo-Longinosa, Boileau, Burke'a, Kanta, Schillera, Hegla, Schopenhauera, Vischera, Nietzschego, Lyotarda i innych. Podaje również teorię retoryki wzniosłości w dziele literackim, tzn. odpowiada na pytanie jak jest możliwe „przedstawienie nieprzedstawialnego” w literaturze. Autor interpretuje też historię pojęcia wzniosłości w Polsce.

Twórczość, pasja, Uniwersytet. Kategoria zaangażowania w dydaktyce akademickiej

Jarosław Płuciennik, Kinga Klimczak

Z doświadczenia wiemy, że najlepsze efekty przynosi uczenie się przez działanie, tworzenie i kreowanie, poprzez aktywne uczestniczenie w danym projekcie. Im więcej pasji wkładamy w proces dydaktyczny, tym lepsze jego efekty. Im bardziej angażujemy się w to, co robimy, tym łatwiej nam to przychodzi. Zaangażowanie zdaje się być pojęciem kluczowym dla osiągania dobrych efektów kształcenia się, winno więc stać w centrum procesu nauczania - tę tezę starają się udowodnić autorzy zamieszczonych w publikacji tekstów. W Aneksie znajdują się scenariusze zajęć nagrodzone i wyróżnione w ramach konkursu Twórz zespoły – zaangażuj – stwórz warunki uczenia się, który odbył się na Uniwersytecie Łódzkim w ramach projektu Twórczy Uniwersytet. 

Twórczość, zatrudnialność, uniwersytet

Jarosław Płuciennik, Maria Czajkowska, Michał Wróblewski

Publikacja z cyklu badań nad twórczym uniwersytetem. Autorzy zajmują się aktualnymi tendencjami w szkolnictwie wyższym, które powinno przygotowywać absolwentów do wejścia na rynek pracy. Potrzeba kształtowania postaw i umiejętności staje się dla współczesnych uczelni ważniejsza niż dostarczanie wiedzy. Istnieją postawy i umiejętności uniwersalne, ale pojawia się wiele nowych. Współpraca szkół wyższych ze światem biznesu obejmuje różnorodne działania, m.in. tworzenie rad biznesu przy konkretnych jednostkach, włączanie praktyków do rad kierunków i specjalności, powierzanie im prowadzenia zajęć. Jest to szczególnie istotne dla kierunków, które wybrały profil praktyczny w ramach studiów pierwszego stopnia, przygotowujących do podjęcia pracy zawodowej. Coraz częściej absolwenci studiów licencjackich decydują się na stałą pracę, odkładając kształcenie magisterskie „na później” bądź realizują je w trybie studiów zaocznych. [...] Odpowiedzią na potrzeby rynku jest takie przekształcanie programów studiów, aby - umożliwiając osiąganie założonych efektów kształcenia - wypełniały istniejącą lukę kompetencyjną. Efektem tych działań ma być zwiększenie zatrudnialności absolwentów. Nie jest to droga ani łatwa, ani szybka, wydaje się wszak jedyną z możliwych. Szkoły wyższe muszą nią kroczyć, jeśli chcą konkurować z uczelniami w Europie i na świecie. Z Wprowadzenia

Wokół gotycyzmów: wyobraźnia, groza, okrucieństwo

Redakcja: Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik

Wampiry w literaturze i filmie... ...CyberDracula - oblicza wampira w grach komputerowych Groza w reklamie... ...Horror jako gra satysfakcji Demony erotyki... ..."Sacrum wykroczenia" Okrucieństwo u Sade'a...   Gotycyzm współcześnie rozumiany jest bardzo szeroko i przeżywa swoisty renesans zainteresowania. Książka ma wypełnić wyraźną lukę we współczesnej refleksji nad tym zagadnieniem w Polsce. Autorów tekstów interesowały raczej gotyckie inspiracje aniżeli wąsko rozumiane konwencje. Artykuły w tym tomie stanowią owoc dyskusji interdyscyplinarnej, w której brali udział literaturoznawcy, filmoznawcy, antropolodzy, filozofowie i historycy sztuki z Polski, Hiszpanii, Kanady, Szwecji i USA. Wszystkie teksty obcojęzyczne zostały przetłumaczone na język polski. Pierwszą grupę artykułów stanowią szkice poruszające zagadnienia ogólne, dotyczące: gotyckiej przestrzeni, kategorii estetycznych z gotycyzmem tradycyjnie związanych takich jak wzniosłość czy groza. Drugą część książki tworzą szkice poświęcone obecności konwencji gotyckiej w mediach audiowizualnych: filmie, reklamie, grach komputerowych. Na plan pierwszy tych tekstów wybija się analiza takich motywów gotyckich, jak reprezentacja zła w wampiryczno – frankensteinowskim wcieleniu. Na trzecią część tomu składają się teksty poświęcone konkretnym zjawiskom historycznoliterackim i konkretnym tekstom. Książkę zamykają szkice omawiające gotyckie wątki w polskiej literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku, analizujące angielskie i amerykańskie wcielenia powieści grozy w ciągu ostatnich dwustu lat, oraz ukazujące niektóre aspekty twórczości Sade’a. Zakończenie książki stanowi tekst poświęcony reprezentacji okrucieństwa w ikonografii chrześcijańskiego średniowiecza.