E-book details

Polityka równości płci na szczeblu samorządowym

Polityka równości płci na szczeblu samorządowym

Joanna Podgórska-Rykała

Ebook
 W poszczególnych rozdziałach pracy autorka zaprezentowała tematykę równościową, rozpoczynając w rozdziale I od wyjaśnienia, czym jest idea równości i jak może być definiowana oraz jakie są jej relacje z zasadą sprawiedliwości. Śledząc poniekąd losy historyczne kobiet i mężczyzn, mając na uwadze ich wzajemne stosunki, odniosła się do poglądów filozoficznych na równość, począwszy od czasów najdawniejszych, aż do obecnych. Poruszyła także materię płci, zarówno biologicznej, jak i społeczno-kulturowej, stanowiących istotne tło dla głównego nurtu rozważań. Scharakteryzowała też rozwój ruchów feministycznych i wiążące się z nim przemiany świadomościowe w społeczeństwach, szczególnie państw Zachodu (m.in. kraje europejskie oraz Stany Zjednoczone).

W II rozdziale autorka skupiła się na zasadzie równości płci w kontekście prawnym i politycznym. Scharakteryzowała przepisy prawne, obowiązujące zarówno na forum międzynarodowym, jak i europejskie oraz krajowe. Przedstawiła ewolucję zmian prawnych oraz społeczne skutki podejmowanych legislacji, mając na uwadze tło historyczno-polityczne poszczególnych okresów czasowych. Omówiła strategię gender mainstreaming, której powstanie stanowi niewątpliwie punkt zwrotny w procesie definiowania zasady równości płci. Wskazała genezę, narzędzia oraz oceny owej strategii, a także sposób jej wdrażania w poszczególnych krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce. Odniosła się tym samym do krajowych dokumentów równościowych i związanym z nimi planem działania na rzecz równości. Następnie, przytaczając dane statystyczne dotyczące wyników wyborów, zwróciła uwagę na problem niedoreprezentowania kobiet w strukturach władzy. Wskazała kilka zdiagnozowanych i opublikowanych w literaturze przedmiotu przyczyn i skutków tego zjawiska i w tym kontekście poddała ocenie równościowe narzędzia zarządzania, wdrażane (bądź planowane) przez rząd na szczeblu krajowym.

W rozdziale III autorka odniosła się do polityki równości płci na szczeblu lokalnym, analizując przypadek gminy jako jedynej konstytucyjnej i zarazem podstawowej jednostki samorządu terytorialnego. Scharakteryzowała pozycję prawną gmin w strukturze zdecentralizowanej administracji samorządowej oraz zaprezentowała katalog ich zadań własnych i zleconych. Następnie przedstawiła wypracowane przez siebie zestawienie możliwych instrumentów gminnej polityki równości płci: prawno-politycznych, instytucjonalnych i finansowych.

W rozdziale IV – jak wyjaśniono powyżej – odbiegającym zarówno formą, jak i objętością od pozostałych części pracy, autorka zawarła metodologiczne wprowadzenie do zrealizowanych badań.

W rozdziałach V i VI autorka przedstawiła wyniki badania. Pozyskane dane mają charakter jakościowo-ilościowy. Jako że polityka równości płci na szczeblu lokalnym nie wynika w dużej mierze z jasnych, powszechnie obowiązujących przepisów prawnych, gminy podejmują różnorodne działania, niedające się niejednokrotnie i co za tym idzie – rzetelnie sklasyfikować. Tak więc, przytaczając dane ilościowe, pochyliła się nad konkretnymi przypadkami, tzw. dobrymi praktykami z zakresu wdrażania zasady równości płci. Nie zabrakło też przedstawienia złych praktyk oraz końcowych rekomendacji, które zawarła w zakończeniu pracy.
 WSTĘP....................................................................................................................................... 9

ROZDZIAŁ I
RÓWNOŚĆ I RÓWNOŚĆ PŁCI JAKO IDEE.................................................................................15
1.1. Idea równości...................................................................................................................................15
1.1.1. Równość i nierówność jako kategorie społeczne...................................................................17
1.1.2. Koncepcje równości: geneza i ewolucja idei...........................................................................19
1.2. Idea równości płci...........................................................................................................................23
1.2.1. Wielowymiarowość płci..............................................................................................................25
1.2.1.1. Płeć biologiczna........................................................................................................................26
1.2.1.2. Płeć psychiczna i społeczno-kulturowa................................................................................32
1.2.2. Równość płci na przestrzeni wieków: miejsce kobiety w społeczeństwie.........................38
1.2.2.1. Prehistoria..................................................................................................................................40
1.2.2.2. Starożytność...............................................................................................................................43
1.2.2.3. Średniowiecze............................................................................................................................48
1.2.2.4. Czasy nowożytne.......................................................................................................................52
1.2.2.5. Czasy najnowsze........................................................................................................................62
1.2.3. Feminizm i myśl feministyczna.................................................................................................68
1.2.3.1. Pierwsza fala feminizmu.........................................................................................................70
1.2.3.2. Druga fala feminizmu..............................................................................................................73
1.2.3.3. Trzecia fala feminizmu czy postfeminizm?.........................................................................78
1.3. Konkluzje..........................................................................................................................................82

ROZDZIAŁ II
RÓWNOŚĆ PŁCI W PRAWIE I POLITYCE..................................................................................86
2.1. Równość płci jako zasada prawna................................................................................................87
2.1.1. Rozumienie zasad równości i niedyskryminacji...................................................................88
2.1.2. Równość płci w prawie międzynarodowym...........................................................................94
2.1.3. Równość płci w prawie europejskim.....................................................................................100
2.1.3.1. Unia Europejska.....................................................................................................................101
2.1.3.2. Rada Europy............................................................................................................................107
2.1.3.3. Rada Gmin i Regionów Europy..........................................................................................109
2.1.4. Równość płci w świetle prawa polskiego..............................................................................109
2.2. Polityka równości płci.................................................................................................................118
2.2.1. Geneza i ewolucja polityki równości płci.............................................................................121
2.2.2. Gender mainstreaming jako kluczowa strategia równościowa........................................127
2.2.2.1. Definicje strategii gender mainstreaming.........................................................................128
2.2.2.2. Geneza i kształtowanie się strategii gender mainstreaming..........................................129
2.2.2.3. Narzędzia strategii gender mainstreaming.......................................................................132
2.2.2.4. Krytyczna ocena strategii gender mainstreaming............................................................137
2.2.3. Polityka równości płci w Polsce..............................................................................................138
2.3. Równość płci a polityka i udział we władzy............................................................................143
2.3.1. Dane statystyczne na temat udziału kobiet i mężczyzn
w organach władzy publicznej różnych szczebli............................................................................ 145
2.3.1.1. Parlament Europejski........................................................................................................... 147
2.3.1.2. Parlament Rzeczpospolitej Polskiej i Rada Ministrów.................................................. 148
2.3.1.3. Organy samorządu terytorialnego..................................................................................... 152
2.3.2. Równość płci w wybranych partiach politycznych............................................................. 153
2.3.2.1. Równość płci i tzw. „kwestia kobieca”
w wybranych programach wyborczych partii politycznych........................................................ 154
2.3.2.2. Rekrutacja, selekcja i wsparcie podczas kampanii kandydatów a ich płeć................ 158
2.3.3. Bariery w działalności publicznej kobiet............................................................................. 162
2.4. Konkluzje....................................................................................................................................... 165

ROZDZIAŁ III
PROWADZENIE POLITYKI RÓWNOŚCI PŁCI JAKO JEDNO Z ZADAŃ GMINY.........170
3.1. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego.......................................... 173
3.2. Charakterystyka polskich gmin................................................................................................. 176
3.3. Decentralizacja i jej konsekwencje dla podziału zadań publicznych................................. 180
3.3.1. Zadania gmin............................................................................................................................. 182
3.3.2. Zadania miast na prawach powiatu....................................................................................... 185
3.3.3. Prowadzenie polityki równości płci jako zadanie gminy.................................................. 186
3.4. Instrumenty gminnej polityki równości płci.......................................................................... 193
3.4.1. Instrumenty prawno-polityczne............................................................................................ 194
3.4.1.1. Planowanie strategiczne....................................................................................................... 198
3.4.1.2. Bieżące administrowanie gminą......................................................................................... 201
3.4.1.3. Wewnętrzne wytyczne wyznaczające standardy działania urzędów........................... 205
3.4.2. Instrumenty instytucjonalne.................................................................................................. 206
3.4.3. Instrumenty finansowe............................................................................................................ 208
3.5. Konkluzje....................................................................................................................................... 214

ROZDZIAŁ IV
WPROWADZENIE DO BADAŃ EMPIRYCZNYCH.................................................................217
4.1. Charakterystyka badania............................................................................................................ 218
4.1.1. Hipotezy i pytania badawcze.................................................................................................. 218
4.1.2. Badanie pilotażowe................................................................................................................... 220
4.1.3. Metodologia i narzędzie badawcze........................................................................................ 221
4.2. Informacje ogólne o badanych jednostkach........................................................................... 223
4.3. Konkluzje....................................................................................................................................... 227

ROZDZIAŁ V
REALIZACJA ZADAŃ Z ZAKRESU POLITYKI RÓWNOŚCI PŁCI
W GMINACH: INSTRUMENTY PRAWNO-POLITYCZNE....................................................229
5.1. Płeć osób sprawujących władzę................................................................................................. 229
5.1.1. Płeć radnych i przewodniczących rad................................................................................... 231
5.1.2. Płeć pozostałych osób kierujących gminą............................................................................ 238
5.2. Gminne prawodawstwo............................................................................................................... 242
5.2.1. Zasada równości płci w strategicznych dokumentach gmin............................................ 243
5.2.1.1. Europejska Karta Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym........................... 243
5.2.1.2. Inne dokumenty strategiczne.............................................................................................. 247
5.2.2. Akty prawa wewnętrznego...................................................................................................... 262
5.2.2.1. Regulaminy pracy i regulaminy organizacyjne............................................................... 265
5.2.2.2. Wewnętrzne zasady polityki antymobbingowej.............................................................. 270
5.2.2.3. Kodeksy etyczne..................................................................................................................... 274
5.3. Konkluzje....................................................................................................................................... 282

ROZDZIAŁ VI
REALIZACJA ZADAŃ Z ZAKRESU POLITYKI
RÓWNOŚCI PŁCI W GMINACH: INSTRUMENTY
INSTYTUCJONALNE I FINANSOWE.........................................................................................283
6.1. Organy ds. równości w gminach............................................................................................... 283
6.1.1. Organy monokratyczne........................................................................................................... 284
6.1.2. Organy kolegialne..................................................................................................................... 295
6.2. Szkolenia i inne formy podnoszenia świadomości pracowników samorządowych........ 295
6.3. Instrumenty finansowe................................................................................................................ 310
6.3.1. Planowanie równościowych wydatków................................................................................. 311
6.3.2. Realizacja zadań o charakterze równościowym.................................................................. 315
6.3.2.1. Polityka społeczna................................................................................................................. 317
6.3.2.2. Polityka informacyjna.......................................................................................................... 338
6.3.2.3. Polityka gospodarcza............................................................................................................ 343
6.4. Konkluzje....................................................................................................................................... 345

ZAKOŃCZENIE.................................................................................................................................351
BIBLIOGRAFIA.................................................................................................................................367
ANEKS.................................................................................................................................................397
SPIS TABEL.........................................................................................................................................404
SPIS RYSUNKÓW.............................................................................................................................405
  • Title: Polityka równości płci na szczeblu samorządowym
  • Author: Joanna Podgórska-Rykała
  • ISBN: 978-83-647-8869-7, 9788364788697
  • Date of issue: 2016-09-26
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_09c1
  • Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas