WPROWADZENIE.......................................................................................................15

1. POJĘCIA PODSTAWOWE......................................................................................19
1.1. Kreacjonizm.............................................................................................................19
1.2. Ewolucjonizm..........................................................................................................19
1.3. Człowiek...................................................................................................................20
1.4. Różnice indywidualne............................................................................................26
1.5. Cechy człowieka......................................................................................................26

2. ISTOTA I KATEGORIE RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH................................27
2.1. Pojęcie różnic indywidualnych..............................................................................27
2.2. Kategorie i zadania psychologii różnic indywidualnych....................................28
2.3. Kryteria podziału różnic indywidualnych ..........................................................28
2.4. Źródła różnic indywidualnych..............................................................................30
2.5. Zakres różnic indywidualnych..............................................................................31
2.6. Trwałość różnic indywidualnych..........................................................................32
2.7. Przejawy różnic indywidualnych..........................................................................33
2.8. Społeczne znaczenie różnic indywidualnych......................................................34
2.9. Metody poznawania różnic indywidualnych......................................................36
2.10. Psychologiczna ocena różnic indywidualnych..................................................37

3. TEORIE RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH............................................................39
3.1. Znaczenie teorii w naukach...................................................................................39
3.2. „Teorie” o teoriach...................................................................................................40
3.3. Problemy teoretyczne w psychologii (przykłady)...............................................41
3.4. Model teorii w nauce..............................................................................................42
3.5. Teorie różnic indywidualnych cech człowieka....................................................43
3.5.1. Historyczna teoria cech indywidualnych..........................................................44
3.5.2. Biologiczne teorie cech indywidualnych...........................................................44
3.5.3. Fizjologiczne teorie cech indywidualnych........................................................46
3.5.4. Socjologiczne teorie cech indywidualnych.......................................................49
3.5.5. Psychiatryczne teorie cech indywidualnych.....................................................50
3.5.6. Psychologiczne teorie cech indywidualnych....................................................52
3.5.7. Teoria integracji zróżnicowanych cech indywidualnych................................60

4. BIOLOGICZNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE..................................................63
4.1. Pojęcie różnic biologicznych..................................................................................63
4.2. Przejawy różnic biologicznych..............................................................................64
4.3. Kulturowe konsekwencje różnic biologicznych..................................................67
4.4. Złożoność biologicznych różnic indywidualnych...............................................68

5. TEMPERAMENTALNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE....................................70
5.1. Pojęcie różnic temperamentalnych.......................................................................70
5.2. Źródła różnic temperamentalnych.......................................................................70
5.3. Rodzaje różnic temperamentalnych.....................................................................72
5.4. Przejawy różnic temperamentalnych...................................................................73
5.5. Refleksje ogólne o indywidualnych różnicach temperamentalnych................76

6. KULTUROWE RÓŻNICE INDYWIDUALNE....................................................77
6.1. Kolektywizm – indywidualizm jako wymiary kulturowe..................................77
6.2. Kolektywistyczne – indywidualistyczne cechy człowieka..................................79

7. INTELEKTUALNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE............................................83
7.1. Pojęcie różnic intelektualnych...............................................................................83
7.2. Źródła różnic intelektualnych...............................................................................83
7.3. Rodzaje różnic intelektualnych.............................................................................84
7.3.1. Różnice w odbiorze wrażeń................................................................................85
7.3.2. Różnice w spostrzeganiu i spostrzegawczości..................................................91
7.3.3. Różnice w uwadze i koncentracji.......................................................................92
7.3.4. Różnice w pamięci i zapamiętywaniu...............................................................94
7.3.5. Różnice w myśleniu i jego właściwościach.......................................................97
7.3.6. Różnice w mowie ludzkiej................................................................................101
7.3.7. Różnice w wyobraźni i wyobrażeniach...........................................................103
7.3.8. Różnice w fantazji i fantastyce..........................................................................106
7.3.9. Różnice w ogólnej sprawności umysłowej......................................................107
7.3.10. Różnice w zdolnościach i uzdolnieniach specjalnych..................................112
7.3.11. Różnice w zainteresowaniach i zamiłowaniach............................................113
7.3.12. Różnice w aspiracjach i planach życiowych.................................................114
7.3.13. Różnice w wiedzy osobistej i umiejętnościach.............................................116
7.3.14. Różnice światopoglądowe...............................................................................119
7.3.15. Zróżnicowanie ludzkiej świadomości...........................................................121
7.4. Refleksje ogólne o indywidualnych różnicach intelektualnych......................122
7.5. Wyniki badań różnic indywidualnych...............................................................124
7.5.1. Postawa i typ jako cechy osobowości..............................................................124
7.5.2. Zainteresowania i zamiłowania jako cechy osobowości...............................124
7.5.3. Zdolności i uzdolnienia jako cechy osobowości............................................125
7.5.4. Wiedza osobista jako składnik osobowości....................................................126
7.6. Metody poznawania intelektualnych różnic indywidualnych.........................128

8. EMOCJONALNE I UCZUCIOWE RÓŻNICE INDYWIDUALNE...............131
8.1. Emocje i uczucia....................................................................................................131
8.2. Związek przeżywania i oceniania z poznawaniem...........................................132
8.3. Znaczenie uczuć i emocji w życiu młodzieży i dorosłych...............................136
8.4. Zaburzenia życia uczuciowo-popędowego........................................................137
8.5. Kształtowanie uczuć i emocji..............................................................................139
8.6. Wyniki badań różnic cech studentów................................................................139
8.7. Ogólne wskazania dla nauczycieli.......................................................................140

9. OSOBOWOŚCIOWE RÓŻNICE INDYWIDUALNE......................................141
9.1. Pojęcie różnic w osobowości...............................................................................141
9.2. Zdolności, uzdolnienia, talent i genialność jako składniki osobowości........143
9.3. Temperament jako składnik osobowości...........................................................146
9.4. Zainteresowania i zamiłowania jako składniki osobowości............................147
9.5. Charakter i cechy charakteru jako składniki osobowości................................150
9.5.1. Stosunek człowieka do innych ludzi................................................................151
9.5.2. Stosunek człowieka do samego siebie..............................................................151
9.5.3. Stosunek człowieka do świata przyrody..........................................................152
9.6. Postawy i nastawienia jako składniki osobowości............................................154
9.7. Wiedza i umiejętności jako składniki osobowości...........................................155
9.8. Światopogląd jako składnik osobowości............................................................156

10. PROFESJONALNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE........................................159
10.1. Wprowadzenie.....................................................................................................159
10.2. Pojęcie i składniki osobowości zawodowej .....................................................160
10.3. Charakterystyka składników i cech osobowości zawodowej .......................163
10.4. Kształtowanie cech osobowości zawodowej ...................................................177
10.5. Funkcjonowanie cech osobowości zawodowej ..............................................178
10.6. Doskonalenie osobowości zawodowej ............................................................179
10.7. Poznawanie cech osobowości zawodowej .......................................................180
10.8. Obciążenia psychofizyczne uczniów szkół zawodowych i dorosłych pracujących...............................................................................................184
10.9. Osobowość zawodowa nauczyciela (przykład)...............................................185

11. INDYWIDUALNE RÓŻNICE W DZIAŁANIU .............................................190
11.1. Pojęcie różnic w działaniu (działalności) ........................................................190
11.2. Rodzaje różnic w działaniu ...............................................................................190
11.3. Przejawy różnic w działaniu .............................................................................191
11.4. Skutki różnic w działaniu ..................................................................................193

12. INDYWIDUALNE RÓŻNICE W MĄDROŚCI ..............................................194
12.1. Pojęcie mądrości ................................................................................................194
12.2. Przejawy mądrości .............................................................................................197
12.3. Mądrość nauczycieli akademickich i studentów ............................................197

13. ROZWOJOWE RÓŻNICE INDYWIDUALNE ...............................................199
13.1. Objaśnienia pojęć podstawowych ....................................................................199
13.2. Różnorodność kategorii rozwojowych ............................................................200
13.3. Biologiczny rozwój cech człowieka ..................................................................201
13.4. Umysłowy rozwój cech człowieka ....................................................................203
13.5. Uczuciowy rozwój cech człowieka ...................................................................213
13.6. Erotyczny rozwój cech człowieka .....................................................................215
13.7. Moralny rozwój cech człowieka .......................................................................217
13.8. Społeczny rozwój cech człowieka .....................................................................220
13.9. Zawodowy rozwój cech człowieka....................................................................226
13.10. Osobowościowy rozwój cech człowieka........................................................232

14. INDYWIDUALNE RÓŻNICE W STYLACH ŻYCIA.....................................244
14.1. Pojęcie człowieka dorosłego i dojrzałego ........................................................244
14.2. Style życia człowieka dorosłego ........................................................................246
14.3. Działanie jako dominujący przejaw życia człowieka dorosłego ..................251

15. WSKAZANIA DLA NAUCZYCIELI AKADEMICKICH WYNIKAJĄCE Z INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC CECH STUDENTÓW .................................254

16. SAMOOCENA I OCENA INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI – WYNIKI BADAŃ ............................................259
16.1. Wprowadzenie ....................................................................................................259
16.2. Cechy studentek jako członkiń rodziny...........................................................260
16.3. Cechy studentek jako córki................................................................................261
16.4. Cechy studentek jako siostry.............................................................................261
16.5. Cechy studentek jako panny .............................................................................262
16.6. Cechy studentek jako żony ...............................................................................262
16.7. Cechy studentek jako matki...............................................................................263
16.8. Cechy studentek jako kobiety ...........................................................................263
16.9. Cechy studentek jako koleżanki .......................................................................264
16.10 Cechy studentek jako przyjaciółki ..................................................................264
16.11. Cechy studentek jako pracowniczki ..............................................................265
16.12. Cechy studentek jako pracodawczyni ...........................................................266
16.13. Cechy studentek starszych ..............................................................................266
16.13a. Cechy studentek młodszych .........................................................................267
16.14. Najważniejsze cechy w życiu człowieka w ocenie studentów starszych........268
16.14a. Najważniejsze cechy w życiu człowieka w ocenie studentów młodszych..........268
16.15. Negatywne cechy człowieka w ocenie studentów starszych .......................269
16.15a. Negatywne cechy człowieka w ocenie studentów młodszych ..................269
16.16. Cechy najwyżej cenione przez studentów starszych ....................................271
16.16a. Cechy najwyżej cenione przez studentów młodszych ...............................271

17. BIOMEDYCZNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE – UJĘCIE SYNTETYCZNE......273

18. TWÓRCZY ROZWÓJ ZDOLNOŚCI I UZDOLNIEŃ CZŁOWIEKA.......275
18.0. Wprowadzenie.....................................................................................................275
18.1. Warunki rozwoju twórczego..............................................................................276
18.2. Dziedziny rozwoju twórczego...........................................................................277
18.3. Proces rozwoju twórczego..................................................................................278
18.4. Wyniki rozwoju twórczego................................................................................279
18.5. Etapy powstawania dzieł twórczych ................................................................279
18.6. Poziomy rozwoju twórczego..............................................................................281
18.7. Powodzenia i niepowodzenia w rozwoju twórczym......................................282
18.8. Metody stymulacji rozwoju twórczego.............................................................283
18.9. Metody poznawania wyników rozwoju twórczego.........................................284
18.10. Refleksje ogólne i wnioski praktyczne............................................................284

LITERATURA ŹRÓDŁOWA ...................................................................................289

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1. POMOCNICZY SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY .....................299
Załącznik 2. SŁOWNIK INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC CECH CZŁOWIEKA..................................................................................................305
Załącznik 3. JAKA JESTEM JAKO CZŁONKINI RODZINY?..............................315
Załącznik 3a. JAKA JESTEM JAKO CÓRKA? ........................................................316
Załącznik 3b. JAKA JESTEM JAKO SIOSTRA? .....................................................317
Załącznik 3c. JAKA JESTEM JAKO PANNA? ........................................................318
Załącznik 3d. JAKA JESTEM JAKO ŻONA? ...........................................................319
Załącznik 3e. JAKA JESTEM JAKO MATKA? ........................................................320
Załącznik 3f. JAKA JESTEM JAKO KOLEŻANKA? ..............................................321
Załącznik 3g. JAKA JESTEM JAKO PRZYJACIÓŁKA? ........................................322
Załącznik 3h. JAKA JESTEM JAKO KOBIETA? ....................................................323
Załącznik 3i. JAKA JESTEM JAKO PRACOWNIK? .............................................324
Załącznik 3j. JAKA JESTEM JAKO STUDENTKA?...............................................325
Załącznik 3k. NAJWYŻEJ CENIONE CECHY CZŁOWIEKA W OCENIE STUDENTÓW.............................................................................................................326
Załącznik 3l. NAJWAŻNIEJSZE CECHY CZŁOWIEKA W OCENIE STUDENTÓW.............................................................................................................327
Załącznik 3ł. NAJWYŻEJ CENIONE CECHY INDYWIDUALNE CZŁOWIEKA W OCENIE STUDENTÓW..............................................................328
Załącznik 3m. NAJWAŻNIEJSZE CECHY INDYWIDUALNE CZŁOWIEKA W OCENIE STUDENTÓW.......................................................................................329
Załącznik 3n. NEGATYWNE CECHY CZŁOWIEKA W OCENIE STUDENTÓW.............................................................................................................330
Załącznik 4. OCENA PRACY „RÓŻNICE INDYWIDUALNE CZŁOWIEKA”.....…331
Załącznik 5. KWESTIONARIUSZ – K.M.C., 2014.................................................373
Fragmenty recenzji pracy „Różnice indywidualne człowieka”...............................343

• Title: Psychologia różnic indywidualnych cech człowieka
• Author: Kazimierz M. Czarnecki
• ISBN: 978-8-3647-8801-7, 9788364788017
• Date of issue: 2016-12-21
• Format: Ebook
• Item ID: e_0d41
• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas