Szczegóły ebooka

Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne

Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne

Jolanta Lisek-Michalska

Ebook

 Celem książki jest choćby częściowe uzupełnienie braków w zakresie badań metodą zogniskowanego wywiadu grupowego. Wprawdzie tytuł sugeruje, że jest ona poświęcona w sposób symetryczny zarówno metodologii, jak i etyce badań fokusowych, ale punkt ciężkości zdecydowanie położono na kwestie etyczne. Jest to zabieg celowy, wynikający z trzech przesłanek.
Po pierwsze, problemy metodologii badań fokusowych zostały szczegółowo rozpoznane przez licznych autorów, głównie amerykańskich – odwołania do wielu spośród nich znajdzie Czytelnik w tej książce.
Po wtóre, w zogniskowanym wywiadzie grupowym, ze względu na jego specyfikę, występuje wyjątkowo wiele elementów „etycznie wrażliwych” i są one znacznie bardziej złożone niż dzieje się to w przypadku innych metod badawczych. Tym samym zasługują na wnikliwą uwagę.
Po trzecie wreszcie, jest to rezultat przekonania, że postawa etyczna badacza w przypadku badań fokusowych w znacznym stopniu determinuje ich metodologię. Stanowi to antytezę wobec obowiązującego przez kilkadziesiąt lat pozytywistycznego podejścia do uprawiania badań w naukach społecznych, w którym dla rozważań o charakterze etycznym nie było miejsca. Motto tego modelu sprowadzało się do stwierdzenia: „Moja etyka to moja metodologia”.

 WSTĘP ---7

ROZDZIAŁ 1. ZOGNISKOWANY WYWIAD GRUPOWY — CHARAKTERYSTYKA METODY
WPROWADZENIE ---13
FOKUS — GENEZA ---14
FOKUS — DEFINICJA I RODZAJE ---16
Dobór uczestników ---21
Grupa fokusowa ---23
Role grupowe ---27
Dynamika grupowa ---28
Moderator ---40
Sesja — organizacja ---43
Sesja — przebieg ---44
MITY NA TEMAT FOKUSA ---49
WADY I ZALETY BADAŃ FOKUSOWYCH ---53
FGI A SURVEYE ---55
FOKUS A WYWIAD INDYWIDUALNY ---64
PODSUMOWANIE ---71

ROZDZIAŁ 2. ETYKA W NAUCE I BADANIACH SPOŁECZNYCH
WPROWADZENIE ---75
KODEKSY ZAWODOWE — ZA I PRZECIW ---77
ETOS NAUKI — ETYKA BADAŃ NAUKOWYCH ---85
ETYKA W BADANIACH SPOŁECZNYCH ---98
PROBLEMY ETYCZNE W TECHNIKACH BADAWCZYCH ---105
PODSUMOWANIE ---109

ROZDZIAŁ 3. ETYKA BADAŃ FOKUSOWYCH W KONTEKŚCIE ELEMENTÓW METODY BADAWCZEJ
WPROWADZENIE ---113
PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z ELEMENTÓW PROCEDURY ---114
Lokalizacja badania ---114
Rejestracja przebiegu sesji ---120
Informacje przekazywane badanym w fazie rekrutacji a ich wyobrażenia o przebiegu sesji ---121
Świadoma zgoda na udział w badaniu ---123
Rejestracja i podgląd przebiegu sesji --- ---129
Obecność innych uczestników badania ---133
Czas trwania sesji ---137
PROBLEMY ETYCZNE WYNIKAJĄCE ZE SPECYFIKI METODY FGI ---138
Tematyka badania (drażliwość, trudność, kontrowersyjność) ---138
Treść wypowiedzi uczestników: możliwość modyfikacji opinii innych uczestników, konsekwencje dla samooceny badanych ---141
CHARAKTER NARZĘDZIA (SCENARIUSZ MODERATORA) — RODZAJ PYTAŃ I ZADAŃ STAWIANYCH UCZESTNIKOM, TECHNIKI PROJEKCYJNE ---153
RELACJE MIĘDZY UCZESTNIKAMI I POMIĘDZY UCZESTNIKAMI A MODERATOREM ---159
Porównanie pod kątem zagadnień etycznych kontaktu ankieter — respondent w wywiadzie kwestionariuszowym i uczestnicy — moderator w fokusie ---159
PROBLEMY ETYCZNE ZWIĄZANE Z ROLĄ MODERATORA ---167
PROBLEMY ETYCZNE REALIZATORA BADAŃ ---170
Selekcja/rekrutacja uczestników sesji ---170
Relacja moderator — badacz, moderator — zleceniodawca ---176
KONSEKWENCJE DLA OBIEKTU BADANIA ---179
ETYKA FOKUSOWA W PRAKTYCE BADAWCZEJ ---181
PODSUMOWANIE ---189

ROZDZIAŁ 4. ETYCZNE ASPEKTY BADAŃ FOKUSOWYCH Z UDZIAŁEM DZIECI I MŁODZIEŻY
WPROWADZENIE ---193
KODEKSY ETYCZNE ---194
ŚWIADOMA ZGODA ---201
POUFNOŚĆ ---204
DYLEMATY ETYCZNE W BADANIACH Z UDZIAŁEM DZIECI ---205
PRZYCZYNY ZAGROŻEŃ O CHARAKTERZE ETYCZNYM W BADANIACH Z UDZIAŁEM DZIECI ---207
ROZWIĄZYWANIE W PRAKTYCE BADAWCZEJ PROBLEMÓW ETYCZNYCH W BADANIACH FOKUSOWYCH Z UDZIAŁEM DZIECI ---209
PODSUMOWANIE ---221

ROZDZIAŁ 5. ZASTOSOWANIE METODY FGI DO ROZWOJU METODOLOGII BADAŃ OSÓB STARSZYCH
WPROWADZENIE ---225
CECHY WIEKU PODESZŁEGO W KONTEKŚCIE
METOD BADAŃ SPOŁECZNYCH ---226
BADANIE PERCEPCJI TECHNIK OTRZYMYWANIA MATERIAŁU — PRZYCZYNEK DO BADANIA METODOLOGII I ETYKI BADAŃ SPOŁECZNYCH Z UDZIAŁEM SILVER GENERATION ---229
PODSUMOWANIE ---238

ZAKOŃCZENIE ---241

ANEKS
ZAŁĄCZNIK 1. David B. Resnik, Kalendarium wydarzeń (od 1931 r. do teraz) ---247
ZAŁĄCZNIK 2. Badanie uczestników sesji fokusowych metodą wywiadów swobodnych. Dyspozycje do wywiadu ---261
ZAŁĄCZNIK 3. Formularz zgody rodzica/opiekuna prawnego ---273
ZAŁĄCZNIK 4. Formularz zgody dziecka ---275
ZAŁĄCZNIK 5. Projekt Speak Up! Scenariusz FGI ---277
ZAŁĄCZNIK 6. Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego do badania problematyki przemocy wśród dzieci i młodzieży ---285
BIBLIOGRAFIA ---291

  • Tytuł: Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne
  • Autor: Jolanta Lisek-Michalska
  • ISBN: 978-83-796-9347-4, 9788379693474
  • Data wydania: 2014-12-17
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_0e4j
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego